Momcus. Qua ratione fieri potell ö V olucer, quod
extnj apatria, aparentibus, a propinquis, a notis, 6c
amicis non anguilietur in corde, non in animo con-
turbetur?
V o lu c e r . Monice, nihil difficile ell volenti 3 memi-
nilti puto, ut advena noller Temper in mediis etiam
turbis 6c Urbibus, folitudinem libi quzelivit 6c dile-
xit: folitudinem loquor quze eit a curis forinlecis, 6c g
horiiinum calummis vacatior, probahsillud Sapientis:
q u i m in o r a tu r a i ï u , p e r c i p i e t f a p ie n tia m . Eccief. 38. 2f.
Monicus. Scio Volucer 6c expertus tellor.
Volucer. Ecce autem nunc eiongavit fugiens, 6c
manfit in folitudine , expebtans eum qui ialvum Te
fecit a pufillanimitate Ipiritus 6c tempeftate, quo-
niam vidit iniquitatem 6c contradiblionem in Civi-
tate 3 evolavit ficut paflèr erepta de laqueo venan-
tium: undique nimirum libi parabantur infidiarum
tendiculze, enatavit ut potuit a naufragio Reipubli-
cze, przellolans fi fortè pollmodum fit Ipes : nihil
tandem le videns adverliis currentem furoris impe-
tum nitendo proficere, defiliit aliorlum a curru du-
plici regiminis , cedens raptui przevalentis nequitize
6c malitize , quam ad przeiêns non vincit fapientia.
Monicus. Vmeet tarnen aliquando, crede milii V o lucer
3 magna quippe 6c fortis ell veritas, 6c fuperC
omnia vincit ac pra.valet.
V o lu c e r . Veritas ö Monice quando vincet nelcio,
hoe unum propriis oculis infpicio juxta vocem Ifaize,
ƒ9 -14. quod c o n v e r f u m e f i r e i r o r fu m j u d i c i u m , d r j u j l i t i a
long'e j l e t i t , q u i a c o r r g i tm p la t e n v e r i t a s , & a q u i ta s non p o t
u i t i n g r e d i , c ju o n iAm f a f ö a e j i v e r i t a s in o b l i v io n e m , d r q u i
r e c e jfu a m a lo ,p r< td& p a t u i t . Quo contra, videre ell fal-
fitatem, non qualemcumque fed hzereticam pravita-
tem in via mandatorum Dei quze perambulat vicos
6c plateas erebta cervice, infultans Catholicze ve-
ritati cum defenlbribus fuis, proterit eos pedibus lor-
didiffimis, ac de ipfis tanquam Domina vibloriofiffi-
ma triumphare gloriatur.
Monicus. Proh Dei 6c hominum fidem ! die oro
Volu cer, unde talis everfio , nonne lanbta generalis
Synodus , quze pro vèritatis tuitione princi-D
paliter inllituta fuerat, fè cultricem hujulmodi ve-
ritatis exhibuit atque proteclricem ? Verum hanc
interim querelam omifiam volo, quoniam Cupit animus
ex te cognofcere , quibus exercitiis fe refovet
frater , quem torpere nequaquam putaverim inerti
otk>3 quibus infuper armis Ijpiritualibus adverfus ini-
quos fortune fzevientis impetus congredi folitus e l l ,
ne triilitia fzeculi, quze mortem operatur, ipfumvel
dejiciat, vel abforbeat.
Volucer. De vera 6c folida Peregrini confolatione
tecum fermonem habiturus,fignifico inprimis ,quod
earn accipit , Dobtrice Theologia, quze comitem lè
dedit peregrinationi fuze : ab infantia enim facras
Litteras novit, neque furor hoftilis, neque terror
pervertere potuit, quin perfequeretur iterfuum : de
qua Sapiens, Sapien.8. 1. cAttingit ergo ait a fine uf-
~V?Elix Theologus t pulchra. Sophia
Cui vult a puero fe dare fponfam,
Quem cafium tenero firingit am oret
Ejus fe vocitans jure fororem :
Cafus fe fociam prebet in omnes, v
Ac vite relevât.tedia mcefia. «
Solatur refonans cantica Sion,
Securoque regit limite grejfus.
Spes dr vera fides concomitant ur ,
Et divinus amor, quadraque virtus,
‘Prudens, fobriaque, fortis y dr aqua,
Eonorumque cohort 9 junlla beat is.
Ad te f i tribulans fors fuit alla,
Dur is increpitans torva flagellis \
Perfies, impavido fufeipe vùltu,
2S(am fie vivitur, efi pax in amaro.
Tfam f i flammigeris in ton at ather,
Fraiïus fulminibus, tot us dr orbis
In fe dijfiliat, f i caro cedit, . .
Mens efio fiabilis, fede retenta.
Hec tu quefieris Herculis arma.
Nec grandes validis viribus art us,
‘Plus horrenda fais ( quam fàperarit )
Hac jutrice potes perdere monfira.
Infandas Erebi carmine pefies
Vicit quando lyram tèmperat Orpheus,
Mollefcunt lapides, flumina fidunt,
Sed fe non fuperat nul us amore.
A t vero, cythard dum modulatur
Pafior, pofiea I { fx , carminis odas9
Quas aptat phrenefis 3 ocius exit
He quam Jpiritus d rege Saule.
Ergo nemo fatis Theologie
Laudes extulerit, tanta patrantis,
Qua cure fugiunt, mens hilare f it,
Que virtute fua monfira trucidât
Cujut vi rapitur advena, degens
Terris, ad nitidum feandere coelum.
Excelfa refidem cernit ab arce
Fortunam merito reîlus utramque.
SECUNDA PROSA PRIMI
LIBRI.
M O C V S .
JU r e quidem laudaveris Theologiam Volucer:
led in conlolatione recipienda contra fortuitos ca-
lus,"contra vanam mundi felicitatem , cm’ non
fuffecerit Celebris file Dialogus Philolophiæ cum Boë-
t io , qui prbrfus eleganti ltilo, brevi 6c fplendido
compofitus e ll, fententias graviffimas in fe tenens ?
Volticer. Noli mirari Monice, fi Theologia Phi-
lolophiæ præficitur, quoniam ficut naturam gratia,
ficut ancillam Domina, dilcipulam magillra, ficut
tem*
133
D e confolatione Theologia. *34 rem Domini quis non libi liifceperit? EU autem timor
Domini initium fapientiæ , 6c ab ipfo concipi-
mus fpiritum falutis 3 6c per eum déclinât omnis à
malo, illuminantur corda, 6c in oble&atione venit
mifericordia.
Monicus. Qua ratione fieri potell, ô Volucer, quod
dus zeterrritas, ficut ratiocinationem intelligen-
*ricllt vifibilia ea quae non videntur 3 fic Theo-
g g f philofophiam exuperat, quam non abjicit 3
fea in obfequium fumit. E li autem lex divinitatis
6c ordo , ut fuprema inferiorum jungantur ad fu-
neriorum infima, more concatenationis, veluti Pia*
to loquebatur, quae incorporalibusargentea, infpi-^per timorem 6c talem timorem veniat quzevis oblec-
•tualibus aurea vocabatur. Et plane hanc in feala Ja- tatio? Timor enim peenam habet, . quam perfeCta
b graduum figntationem accipimus. Proptereafub - r - ........S H H h B B H m
compendio procedentes , inducemus Theologiam
inchoantem verbum ab illo fupremo, quo Philofo-
phia confolationem lliam apud Boëtium terminavit.
Jta enim re6to breviatoque ordine procedet Theologia
furfum machinam fuze deduótionis erigens, fi
Philolophize fibi fundamenta fubllraverit. Qiiale verb
fit illud quod prollremum Philofophia pofuerit,
puto meminilli. Magna enim vobis e i l, inquit ( fi dif-
limulare non vultis ) neceffitas indidla probitatis, cum
ante oculos agitis Judicis ciinbta cernentis.
M o n ic u s . Memini Volucer, 6c quali principio exor-
diens> qualiprxterea medio progrediens, hucufque
procelferit retineo, nimirum qui ftudio L ib r iilliu s ab
adolefcentia vehementer incubuerim.
Volucer. Congratulor eruditioni tuæ, fi quidem ab
charitas foras mittit. Qualis ampliiis confölatio elfe
potell habenti præ oculis affidue llagnum ignis ar-
dentis 6c lulphuris, in quod ne corruat, formidare
habet momento quolibet 3 nec unquam dum vivit ab
hoc pavore fecurus eil ? nefcit enim homo finem
luum , neque fi amore vel odio dignus fit.
■ V o lu c e r . Reble cenferes Monice, fi Theologia fi-
delis, nequaquam ad ulteriora per timorem ilium
proveheret 3 fi non ad fpem, quæ non confundit,
effugere compelleret3 fi non denique ad Deum to-
tius confolationis per dileblionem ampleblendum, fi-
bique adhzerendum, velut in locum refugii, mira-
biliter induceret.
M o n i c u s . Veilem audire quo pablo fieri habet hzec
indublio verè mirabilis, de timoré in Ipern 6c amo-
em : neque enim eadem fede cordis fimul habitare
hac fententia qua Philofophia definit, Theologia fuam polfe videntur timor 6c fpes , licet legam Prophetze
ciim Peregrino confolationem initiât, qualis lèntentia jullionem Regibus terrze, ut ferviant Domino in ti-
formaliter in Augullini Soliloquio pofita eil. E tce rté more y dr exultent cum tremore : Pf. 2. 11. Et per Sa->
Paulus dum ad Hebrzeosfcriberet, collaudaturus vir- ^ pientem, qui timetis Dominum fperate in ilium. Eccli.
tutem Fidei, propofuit lymbolum naturze, quod ho- 2.. 9. Et iterum Propheta, beneplacitum efi Domino
minibus pro omni tempore necelfarium fuit. Credere e- fuper timentes cum, drin eis qui fperantfuper mifericordia
! oportet accèdentem ad Deuin quia efi, dr inquirentibus
fe rémunérât or fit. Heb. I I . <5. A t vero Deus ipfe qualis
Judex exilieret, quälem inluper remunerationem
daret quzerentibus fe, non potuit Philofophia, neque
dilcipuli fui, dubtu rationis invenire: deficie-
bat enim volentibus ad altiora confcendere feala
ci eaturarum, per quam fempiterna Dei virtus atque
divinitas, licet poffit attingi, non tarnen ufque-qua-
que ut cognofeerent quales quantafve peenas repro-
bis Deum contemnentibus, qualia porro præmia fo
inquirentibus jullus Judex tribueret. Quod face-
re, five l Philofophi vel Poëtæ tantaverunt, eva-
nuerunt in cognitionibus fuis, 6c vix aliud quam er-
rores fabulofos, libique diffidentes fingere potue-
nint. Reblam denique mandatorum Dei viam nef-
Pf. 146. i l . 6c afibi fine numero , Ipes timori
conjungitur.
Volucer, A ttendendus ell 0 Monice foleiter ordo
Judiciorum fupi-emi Judicis D e i, qualem Philofophia
non attingit : unde Theologia velut humano
more loquens , triplicem Deo Curiam , triplicem-
que Thronum députât. Refidet in prima Curia 6c
Throno, indulgens Gratia : refidet in altera Curia
6c Throno, comgens Mifericordia : refidet in tertia
Curia 6c Throno, damnans Jullitia, de qua per A-
pollolum, horrendum efi incidere in manus Dei viven-
tis. Hebr. 10. 31. Tradiderat hominesomnes in hanc
mortis damnationem prævaricator Adam, nec erat
qui de manu hac judicantis Dei poflet eruere, fi
non lupra naturæ vires, 6c rnerita conllituiflèt noj
cierunt, qua pergitur ad vitam, qnze ell llatus om- bis Judex Deus,' per Sacramentum reconciliationis
nium bonorum aggregatione perfeblus, qualem hie unigeniti Filii fui D e i, Curiam primam 6c alteram,
aflequi neminem pofl'e Philofophia demonllrat ex- in quibus Gratiam 6c Mifericordiam Judices colloca*
perimentali ratione: fedvelvirtutes velablus forma- vit3 inthronizans quando fablus ell nobis a Deo la-
les, quibus attingatur ille llatus (objeblivb quidem) in pientia, 6c jullitia, fanblificatio, 6c redemtio : quan-
Deo intuitivb cognito, Philofophia tradere non va- do pr^terea datum ell hominibus damnatis in Curia
Jullitize, earn quafi gravaminis illatricem pofl'e
declinare, appellando ad fuperiores Curias Gratize
6c Mifericordiie, quoniam fuperexaltat Miforicordia
Judicium, fitque, utubiabundavitdehblum, fuperaluit.
Miferatus autem defuper humanos errores Deus,
eas veritates neceflarias 6c falubres, ad quas evehe-
re non poterat Philofophia, nec tentare debuerat,
Theologia fupernaturaliter infula ( ficut 6c humanus
fupernaturalis ell finis) revelavit 6c addidit. Inter
quas, non irrationabiliter Theologia luper illam,
quod Deus inquirentibus fr remunerator fit (quia
videlicet jullus Judex ell cuncta cernens) collocat6c
adjicit modum judicii a Chrillo traditi: Ibunt hi,
(nondubium quin mali) in fupplfrium «eternum: fufii
autem m vitam a tern am. Matth. z f . 46. Neque e-
nim ell alia veritas efficacius generativa timoris
Domini quam ilia , claudens in 1’e horrendiffimum
illud damnationis tonitru, Ite maleditti in ignem ater-
n um . Matth. z y . 4 . 1 . Numquid non horrendum value
projici a facie Dei fummi boni ? Sed ad horroris
cumulum inexcogitabilem , additur malediblio tru-
dens in ignem, non qualemcumque, led zeternum.
Ft hoc , cum diabolo 6c Angelis ejus , ubi afeen-
det fumus tormentorum in llagno ignis ardentis 6c
lulphuris, ulque in fzecula fzeculorum, ubi vermis
c°rum non morietur, 6c ignis eonim non extingue-
tur: 6c enmt ufque ad fatietatem vilionis omni car-
n’- Ad hunc auditum, fi Fides admixta e l l , timo-
Tomi I. Pars I.
bundet 6c Gratia, quod Philofophia non cognovit.
• JM o n ic u s . Incipio, Volucer, gravioribus quam an-
tea fcrupulis m’geri, ut omittam quzelliones interim
multiplices ex tuis habentes diblis oitum, de Fide
Philofophorum 6c aliorum, quo pablo falvati lint
aliqui fub naturze fola Lege. Tradit itaque Philofophia
vix perfcrutabilem divine Providentize vivaci-
tatem, przefertim dum ad earn confertur humani li-
bertas arbitrii, cum certa przecognitione futurorum:
-.fed ecce liiperaddit Theologia difficultatem in im-
^menfum minus invelligabilem neque comprehenfi-
bilem, dum quofdam ex hominibus recipit judican-
dos in Curia Gratize vel Mifericordize, 6c zeternze
Beatitudinis participes facit 3 alios vero multo plu-
res damnat in zeternum fua Jullitize feveritas,- di-
cente eo , M u l t i v o c a t i , p a u c i v e r o e l e t t i . Matth. 2.0,
16 . Mirum autem, fi quis in hac recogitatione confr
titutus,non perturbetur, 6c totus horrore tabefcat3qua*
liter abfeondita non ell confolatio ab oculis fuis, juxta
Scripturze verbum, dum ita Deus inter fratres dividit.
i 2, y„iu.