Z 7 J-oannis G erfom 28
qua regitiva Ecclefiam concernentia, Papa non eft
lie fupra Jura pofitiva quod poflit fic pro \ibito di-
fponere , diffoivere talia didatja per Ecclefiam, eo
modo 6c intentione quibus di£tata conclufaque funt.
Ecclefia vel generale Concilium quamvis non poffit
tollere plenitudinem poteftatis Papalis a Chrifto fu-
pernaturaliter & mifericorditer collate , poteft ta-
men ufum ejus limitare Tub certis regulis ac legibus
in«dificationem Ecclefia;. E t in hoc eft totius Ec-
clefiaftic« reformation» ftabile fundamentum»
aflertionum denuncia.tarum- in materia homicidii, per-
jurii, 6c infidiarum mortalium nequaquam culpandi
funt, quoniam aliorum expe6labant judicium , ubi
tamen non poffunt alii de fiiutoria 6c fiifpicione pra-
vitatis h«retic« vehementi ullatenus excufari, quoniam
ad eos lpe&abat proviiionis modus 6c pondus
hujus negotii. 6 .
Au&oritates pro primo gradu Auguftinus ad Hie- ^ men ufum ejus
ronymum epiftola8. diltincl. p. Decreti. Ego folisil- in «dificationei
Us Itbris, Scripture qui Canonici appellants, didici hunc
timorem, honoremque referre, ut nullum eorum fcribeti-
do errajfe audeam credere. Idem in epiftola ad Hiero-
nymum. Si ad facras Scripturas vel caufas admijfafue-
rint vel ojficioja mendacia, quid in eis remanebit autto-
ritatis? Qu« tandem de Scripturis illis fententia pro-
feretur , cujus pondere id eft leriptur« au6loritate
contentiofie falfitatis conteretur improbitas. Idem
eadem diitin£t. de unico baptifmate lib. 2. Quis nefi-
ciat landam Scripturam canonicam tarn Ceteris
quam NoviTeflamenti certis terminis fuis contine-
r i , eamque pofterioribus omnibus Epifcoporum lit-
teris ita pr«poni, ut de ilia omnino dubitari 6c dif-
ceptari non poflit utrum verum, vel utrum re&um
fit quicquid m ea feriptum conlliterit effe. Epifcoporum
autem litteras quae poft confirmatum Cano- *
nem vel feript« 1'unt vel feribuntur, 6c per fermo-B quid proteftatio generalis, quid conditional^ revo-
nem forte lapientiorem cujullibet in ea re peritioris catiojuvant vel important, maximedum in hoc fa-
6c per aliorum Epifcoporum graviorem au&oritatem
dodorumque prudentiam, 6c per Concilia licerere-
prehendi n quid in eis forte a veritate deviatum eft.
2\gta deferiptiones aliquas qua fequuntur ex pramifm
Veritas Catholica poteft deferibi, quod eft veritas
habitaper divinam revelationem immediate vel mediate
, explicite in propria forma verborum vel im-
plicite in bona 6c certa confequentia. Fides pro ha-
bitu infofo deferibitur, quod eft habitus fupernatu-
raliter infulus inclinans ad credendum Catholicis ve-
ritatibus. Fides pro a£tu deferibitur, quod eft af-
lenfus verus 6c ceitus Catholic« veritatis ex infofa
Fide proveniens. Fides pro habitu acquifito fic deferibitur
conformiter ad deferiptiones quas dat Phi-
T R A C T A T U S
Joamis Gerfonii, 'DoBoris & Cancellarii
Parißenßs de proteftatione circa mate-
riam Fidei contra hxrefes diverlas.
P r o l o g u s .
PR o t e s t a t io feu revocatio generalis aut Coii-
diti'onalis, quia queritur nonnumquam aflumi tan-
quam velamen iniquitatis 6c ad excufandas excula-
tiones in peccatis, pnefertim ab hasreticis j propo-
fuimus declarare lüb aliquibus confiderationibus
cro Conftantienfi Concilio fentimus quod h«refes
ut cancer ferpunt, 6c fub hujufmodi prötelationibus
delitefcerej qu«runt jun£tis protelationibus qua:
fub terminis Juris pofitivi velut in caufis prophanis
fedulo procurantur, ut non protinus in lucem pro-
deat veritatis Catholic« fpecies atque decus.
Confideratio prima.
Protestatio circa materiam Fidei de qua löla
nunc intendimus, eft qu«dam profefiio feu confef-
fio fa6ta exteriüs, ad oftendendum quid de Fide
proteftans fentiat interius, juxta illud, Apoftoli ad
Rom. io. io . Corde credits ad jußitiam , ore aut ent
confeßio fit ad falutem. E t fic ad falutem, ut dixerit
lofophus de feientia, arte6c fapientia, quod eft ha- ^Chriftus Luc. p. 2.6. Quinte erubuerit & fermoncs
bitus verus 6c certus per auditum verbi Chrilti ac-
quifitus, ficut dicit Apoftolus quod Fides eft exauditu
Sc au dims per verbum Chrifti. Et Auguftinus dicit quod
per Scripturam facram Fides falubernma gignitur. Dici-
tur verus ad difFerentiam errorum. Certus, ad difFerentiam
opinionum. Acquifitus per auditum verbi
Chrifti, ad difFerentiam feientia:, artis, fapienti«
6c intelle&üs. Fides pro obje£to quandoque dicitur
ipla propofitio credita,vel aggregatiomultorum
credibilium feu veritatum Gatholicarum, ut hic,
Hac eft fidei Catholica 6cc. Quandoque dicitur ipla res
fignificata per propofitionem creditam feu Catholi-
cam. Et ita nulia res eft quin poflit cadere fub Fide.
Quandoque dicitur ipfa ratio credendi, 6c h«c
eft una omnium credibilium fcilicet au6fcoritas prim«
.veritatis revelantis qu« nunc videtur in «nigmate.
E t fub hac ratione dicitur Fides , argumentum non
apparentium Heb. 11. 1. fecus erit dum videbimusfacie
ad faciem. Veritas impertineqs ad fidem, elt*^
qu« nec fequitur nec rejnignat ad Catholicas veri-
tates. Veritas fapiens Fidem, eft veritascontinens
aliquod vel aliqua qu« funt proprie de Fide , cum
aliquo vel aliquibus adjun£tis qu« non pertinent ad
Fidem feu Catholicam veritatem. Et oppofita fal-
fitas dicitur fapiens h«relimfiid quod adjundfum eft
fit tale quod non poflit vel debeat rationabiliter ne-
gari, quamvis non fit de Fide.
meos, filius hominis hunc erubefeet cor am Angelis Dei.
Quo contra Matth«o teile dicebat. Matt. io. zz.
Qui me confeßus fuerit cor am hominibus, confitebor &
ego eum coram Patre meo. E x quibus elicitur quod
ficut credere cadit fub pr«cepto, fic cadit Fidem
exteriüs profiteri, femper quidem, fed non ad fem-
per, cum fit affirmativum Pr«ceptum. Obligat
autem femper 6c ad femper dum ex omiflione con-
feflionis lipera difpendium Fidei vel falutis detri-
mentum probabiliter immineret, u t , coram tyran-
nis, coram h«reticis, coram judicibus coram po-
pulis, Fides eft diverlimode palam confitenda, de-
tendenda , teftificanda , 6c ex officio x pr«dicanda.
Notetur Auguftinus fuper illud Apoftoli. Oportet
harefes ejfe. I. ad Cor. n . ip. Et recitatur. 24. q-
ult.c. Ideb Faciunt pro hoc di£ta Scriptur«Joan. 10.
2. Petri 3. Malachi«. 2. Ezech. 3. 6c 23. 6c alibi
fine numero.
Conßderatio fecunda.
Proteftatio generalis vel Ipecialis de ipfa Fide
non infert quod proteftans erraverit, fimiliter nec
revocatio conditionalis. Hoc eft itaque perfpicuuni)
quoniam homo quantumeunque fidelis dicere p0‘
te ll, proteftor quod nihil intendo dicere nec puto
dixifle contra Fidem , 6c fi oppofitum continge-
ret vel contigiflet, illud ex nunc revoco vel re-
tra6lo. Sic inveniuntur Dodlores Catholici quan-
doque dixifle, immo 6c quotidianus mos apud e'
xercitantes fe in adlibus Theologi« fcholalticis &c
Ecclefia vel generale Concilium dum didlat ali- fe habet, in quibus frequenter nullus eft: aut fuit de
errore
D e t e r m in a t i o in c o n c i l io
C o n s t a n t i e n s i .
29 D e Proteftatione circa materiam Fidei.
w-rore notàtüs qiii fie proteftatur aut revocat. Ni-
hilominùs advertendum eft quod refert proteftari
vel conditionaliter revocare circa ea qu« clariflime
Sc explicite funt de F id e, ficut quod Deus eft om-
nipotens quod proximus eft diligendus. Aliter verb
circa ea qu« difputabilitatem vel difficultatem
habent aliquam. In primo fiquidem cafu fas ell
3Ô fitum lu« protellationisac revoeationis,patetipiura
non inde jullificari j fed magis infici cum fit iplè fi-
bimet contrarius. Rurfiis talis alios per hujufmodi
protellationes 6c revocationes ab errore non revo-
Cat, neque fcandalum datum tollit, neque captivat
intelledlum fub Deo in obfequium Fidei. Stat enim
talis proteftatio cuminfidelitate,cumfcandalo,cum
dicere Cum Apollolo ad Galat. 1. p. Si quis vobis . tumore 6c arrogantia. Propterea flatutum invenitur
aliud evangclinaverit, etiam Angelus de coelo, anathema A in facris Canonibus quod errantes dum correbti refit..
Quo circa veniunt irridendi quandoque, im-
cipiebantur dabant libellum fu« Gonfelfionis abfolu-
mo 6c corripiendi nonnulli qui conclufiones Theo-
te de Fide, 6c abjurationis de errore. Reble quidem
logicas pofituri, dicunt. Proteftor quod nihil vo-
ficut 6c in foro poenitentiali non luflicit fub condi-
lo vel intendo aflerere j fed tantummodo difputati-
tione fabta Gonieflio , dum aliquis Icit vel feire debet
ve loqui. Deinde ponunt talem aliquam conclu-
abfolute quod peccavit \ fecus ubi non habetur
fionem. Deus eft omnipotent, Deus eft trinus & unust
quali videlicet conclufiones tales non in certiflim;
certitudo, fed fcrupulus aliquis timidus 6c vacillans
nefeiens fi hoc fecit, vel malo modo fecit j quemlulitate,
fed fub probiliute tradi poflint. De- admodum circa cogitationes carnis , quas inconti-
nique fic eft judicandum de omnibus ad quæ profi- nens fenfit, trépidât vel ignorât fi confenfit, quo
tens Fidem fuam obligatur explicite credere , vel
ex officio vel ex eruditione, vel ex divina revelatio-
ne,vel cxaliquo tali modo. Alioquin ficutdubiusin
Fide infidelis eft, fie ôc dubiè profitens certam Fidem.
N eque tamen negandum eft quin proteftatio feu lub-
miflio reverentialis fieri poflit ficut egit Apoftolus
conferendo Evangelium luum, de quo per revelationem
certus erat, cum Petro 6c aliis Apollolis,
cafu fufficit conditionalis Confeflio 6c falva veritate
doblrin«. Gregorius Bonarum mentium eft, inquit, a-
gnofeere culpam ubi culpa non eft, hoc ell poenitentiam
quafi pro culpa recipere quafi reus effet. Sed oppo-
nitur contra confiderationem de nefeienter hæreti-
co qui mentiretur contra confcientiam fi revocaret-.
Refponfio plana eft, quia tenetur confcientiam de-
ponere ex quo fupponitur quod pertinax eft , fecus
quibus tamen oppofitum fi fieri potuiflet, dicenti- B ubi quis errat non imputabiliter, quia pro tunc non
tenetur confcientiam dimittere , fed bene poftmo-
dum dum movetur legitime. Facit pro confiderabus
nequaquam credidiffet.
Conßderatio tertiâ.
Proteftatio generalis de Fide flat cum errore par-
ticulari circa earn , 6c fimiliter conditionalis revocatio.
Vidimus hoc 6c videmus in ipfis h«reticis
qui errant videlicet pertinaciter contra Fidem circa
ea qu« tenentur explicita Fidetenere, exterius profiteri,
quorum nihilominüs vox ifta eft , proteftor
quod efle volo bonus Gatholicus, 8c fi feirem ali-
quid efle contra Fidem,, illud ftatim vellem revocare.
Sic Arrius, fic Sabellius, fic h«retici noftri temporis
plerumque dixerunt,quos tamen damnatioju-
dicialis interimit vel perdidit. Datur ad Gonfidera-
tionem hanc ratio talis , quia flat quod aliquis credataliquid
tione Calixtus, ficut habetur extra de pe. 6c re. ç. 1.
tJfyCanifefta peccata non funt occulta correttionc purganda,
nec fub conditione.
Conßderatio quinta.
Proteftatio generalis 6c conditionalis revocatio
veraciter faétæ fufficiunt ad excufationem aut pur-
gationem dum proteftans 6c conditionaliter revocans
errant circa ea qu« non tenentur explicite credere
vel abfolute confiteri. Declaratur hoc in illis qui ,
promptum habent animum ftatim obediendi verita-
ti cognitæj ut fi Theologus aliquis vel non Theo-
logus erraret circa unam propofitionem in Biblia po-
fitam. Exempli gratia, quod Samuel unxit inRefpeciali
ingenerali, ut quod Fides Catholica ve- __p..............................______ ________ ____
ra eft , 6c pro hac mori v e lle t , qui nihilominüs in C gem ipfinn Saül, vel quod David fuit pallor ovium,
credit de aliqua veritate Catholica , quod
non fit deFide, errans pertinaciter circa illam. Simile
dicit Ariftoteles, quod contingit aliquid feire in
generali, & Hind vel nefeire vel de illo dubttare in parti*
eulari. Exemplum eft de ilia. Omnis mula elt ftenon
ideO/diceretur ftatim h«reticus : quia fortê nun-
quam vidit vel audivit textum illius Scriptur« 5 fèd
poftquam oftenditur in textu fic haberi , continuo
credit 6c aflentit, 6c ita proteftatio 6c conditionalis
revocatio falvant eum ne pertinax efle vel fuiflè conrilis,
hoc animal non eft fterile demonlli*ata mula, demnetur > præfertim dum de ignorantia fua poteft
quam aliquis putat efle prægnantem ob turgidum afferre fufficiens documentum , alioquin forte judiventrem
j 6c nefeit vel non advertit earn efle mu-
lam, 6c ita ficut in hoc cafu ifte nefeienter errat,
fic 6c alii de quibus loquimur , dicuntur nefeienter
h«retici, prout infra docebimus.
Confideratio quart a.
caretur apud homines pertinax fuifle j apud Deum
vero maneret innoxius: propterea pofitum efl in con-
fideratione hoc adverbium veraciter, per quod ex-
cluduntur qui non ex animo, fed fibtè 6c inaniter
proteftantur diffidentes in femetipfis corde , voce
8c opéré.
Proteftatio generalis de Fide non fufficit ad pilr-
gationem errantis pertinaciter , fic nec conditiona-
revocatio. Sequitur hoc e x præcedenti. Cujus
etiam ratio talis eft quia debet errans particulariteri
& explicité circa ea quæ funt Fidei quærere cauta
follicitudine veritatem Fidei, 6cobedire quæfitæac
fufficienter edo6læ,tàm credendo interiüs quàmex-
tenus profitendo, alioquin oftendit fe non paratum
corrigi. Oftendit quoque fe non credere facræ Scri-
ptui'æ Catholic«, dum non credit eis quæ fufficien-
ter contineri monftrantur in eadem Scriptura forma-
hfet, vel in confequentia evidenti feu certa , quo-
niam fi non corrigitur per hanc regulam Scripturæ,
nihil reliquum eft per quod ad viam veritatis redu-
catur, feclufo miraCulo. Denique talis proteftans feu
conditionaliter revocans, dum facit vel dicit oppo-
Conßderatio fexta.
Proteftatio generalis de Fide qua dicunt aliqui*
(fufficit mihi Fides E c c lefi« , fufficit quod falver in
Fide parentum, fufficit mihi dicere, Credo in Deum,
non falvat femper hujufmodi proteftantes , etiam fi
non errant. Deducitur hoc , quia non fufficit fola
Fides generalis Sc implicita, fed explicita requiri-
tur, apud juftos quidem minüs, apud alios ampliüsi
Unde Symbolum generale apud omnes capaces ra-
tionis, eft illud quod pofuit Apoftolus ad Heb. 1 1 .6 .
Credere enim oportet accedentem ad Deum quia eft f (jr in-
quirentibus fe remunerator fit. Porro apud Chriftianos
quibus fa<fra eft apertior revelatio de credendis, non
fufficit hoc Symbolum > fed debent explicite credere
Symbolum Apoftolorum, 8c illud addifeere protinüs