635 Petri de
Circa tertiam. Confidera, fi talis intelligentia effet
ôcc. Numquid effet animaliterappeficiva, & die
qubd fecundùm öpinionem qubd eadetn anima nan
d t fenfitiva ,6c intellediva, poteft diel quod nön.
ôcc. Et eit apparentia quia 3 nam intelledualis, angelica
vel divina non eft fenfitiva, Sc per confequens
nön animaliter appetitiva, nifi volitivè, fed fecundùm
aliam opinionem poteit probabiliter dici oppofitum.
• ' '
Circa formam prima: conclufionis, nota quod propriè
loquend.0 , libertas ôc voluntas non diftingun-
tur ratione. Tarnen intëlligendo ad bonum fenfùm,
. illo conceflo non fequitur : ergo aliquo modo diftin-
guntur. &c.
Item, hîc confidera quod non fequitür : A non eft
B eflentialiter 3 ergo aliquo modo npn funt idem,
vel diftinguntur. Exemplum, non fequitur : A non
eft B convertibiliter, vel neceflàrio, vel perfe. Ergo
ôcc.
Item, nota qubd voluntas eft neceflàrio prödudi-
va, Sc tarnen produdiva contingenter ôcc. Et hoc eft
pro fecunda conclufionc.
Item, circa intefledum conclüfionls confidera.Non
Oritur fpecifica diftinbtio inter intelledionëtn Sc vo-
litionem : fummum bonum denominatur ille adus
intelleüio, ôtifte, volitio, ii inter intelledum & völun-’
tatem ex natura rei, nulla omnino fit diftindio See. .
Item,de diftindione formali inter intelledum Sc vo-
luntatem D e i, Sc voluntatem, Sc libertatem. See.
Cur aliquid dicitur de uno quidem negaturdealioôcc.
Circa primam propofitionem fecundæ conclufio.-
nis : nota illud quod dico. Pjjjma propofitio claudit
Sc implicat conwadictionem, fed non explicat con-
tradictionem, fcilicet nobis evidenter apparentem.
Circa fècundam : nota illud quod dico : ipfa ftat
de produci, fed non de fieri. Ratio diverfitatis eft,
quia produci dico folùm effe ab aliquo/ Sed fieri
ultra produci, addit tranfirede non efle ad efle. Pri-
mum eft poffibile fine fecundo, fecundùm Fidem See.
Circa modurn probandi conclufionem : nota quod
caufa fecunda, æquè contingenter agit, ficut caufa
prima : fcilicet quantum ad modum contingentée,
quia ftat non pofle agere, Sc pofle non agere 3 fed
non quantum ad omnem modum : quia prima independenter
agit contingenter, fecunda non ôcc. nec
fequitur : æquè contingenter agit, ergo æquè libéré
agit. Sec. i
Item, per formalem rationem libertatis intelligitur
illud ex quo formaliter aliquid concluditur effe liberum
, fie quod unum neceflàrio convertibiliter fequitur
ad reliquum. Sec.
Circa materiam conclufionis : nota quod fblus actus
voluntatis propriè eft liber 5 adus tarnen intel-
ledûs vel fènfus poteft aliquo modo dici liber, de-
nominatione extrinfeca Sec. quia ab ipfa volitivè
libera.
Nec dicitur aliquis adus liber, quia eft à libéra*
te vel potentia libera 3 fed quia eft talis potentiæ actus
volitivus, vel mediante tali volitione elicitus ôcc.
Pone exemplum in pueris Ôc furiofisôcc.
Item, nota quod voluntas non neceflltatur, contra
Braduardinum, nec poteft co g i, feu ncceffitari •
fimpliciter 3 tarnen benè fecundùm quid , fcilicet,
neceffitate naturali,fecundùm Olkot. Vide cafus Ôcc.
E t refpedu talis adûs volendi, ipfa effet libera fim- J
pliciter , libertate contingentiæ Sec. non tarnen liberate
indifferentiæ , nec libertate à neceffitate
coadus naturalis. Ut patet Sec. Déclara hoc.
Item, Ecclefiaftici xv. 14. Deus dédit hominem in
manu conflit fui. Ubi notatur, quod liberum arbi-
trium hominis præfupponit confilium, quod pertinet
ad intelledum ôcc.
Item , nota Braduardinus : quod fblus Deus qui
omnibus aliis pofitis ôcc. poteft agere Sc non agere,
Se ipfe folus eft liber , refpedu omnium caufarum
oAttiaco 636
fimpliciter; creatura autem fecundùm quid, refpedu
omnium caul arum iqfcriorum Sec.
Item, nota quomodo fumus domini aduum noftro*
rum, non primo Se principaliter See. Exemplum de
milite Sec.
Circa tertiam conclufionem. Nota quod ficut
propriè loquendo, una libertas non eft ad aliumdu-
pla, vel tripla eflentialiter, fie nec. quanta perfedio-
{ naliterj quia nec materialiter difcïeta, nec dimentio-
naliter extenfa , nec gradualiter intenfa, qui funt
modi propriè quantitatis ; poteft .tamen aliquo mode
dici quanta , ôc aliâ major, quia aliquot ôc plures
denominàtiones perfedionis fimpliciter fibi conve-
niunt 3 nec tamen confimiliter poteft dici dupla, quia
in duplo plures denominàtiones Sec. quia femper pofte-
riores denominàtiones funt majoris perfedionis. Poteft
faciliter patere per exemplum de perfedionibus homi-
nis, ad perfediones afini Sec. Igitur ôcc.
Circa conclufionem refponfalem ad titulum, quafi.
Nota quod una potentia non eft magis libera , quàm
fit eflentialiter perfeda 3 nec magis capax vitaliter,
quàm fit adiva ; nec magis adiva, quàm fit perfeda,
eflentialiter. Ex quo poteft oftendi quod voluntas
non poteft quantumlibet definiri.ôcc.
Item circa quæftionem ôc refponfionem in fe. Nota
quod aliquam libertatem efle æqualem, vel. æquè li-
.b e rè a g ç re , poteft multipliciter intelligi. Unomo-
> do æqualis intrinfecé, fcilicet quantùm ad principium
agendi intrinfecum : ôc hoc quærit quæftio 5 ôc ad
hoc eft refponfum. Alio modo æqualis extrinfecè,
ôc hoc dupliciter, vel quantùm ad agendi modum,
fcilicet quod æquè expeditè ôc faciliter agat fuum actum:
vel quantùm ad adionis effedum , fcilicet quod
pqffit effedum æquè perfedum ôc bonum. E t de
iftis modis non quærit quæftio, fed excludit, pro
hoc quod in titulo quæftionis ponitur intrinfecé. Ta men
de fecundo modo dico quod fie non æquè libéré
agit voluntas 5 ante ôc poft lapfum 3 & fie intelligitur
quod naturalia funt læfa, vel corrupta per pec-
catum. Sed tertio modo æquè libéré agit ante ÔC
poft ipfa voluntas, quantùm eft de fe , cùm fit æ-
qualis adivitatis, ôc per cmifequens poffit in æqualem
effedum ôcc.
F I N I S .
P E T R I DE A L L I A C O
Cardtnalis Cameracenjis,
Æ S T I O.
Utrùm confcientia erronea exeufet à culpa.
Nunc frimttm prodit ex Cod. Navarnce.
U TTtfU A i creatura rationali confcientia erronea
aliquem ejus allum exeufare pojfit a culpa.
A R guitur primo quod fie , quia aliterfequere-
tur quod creatura rationalis in cafu neceffitarc-
tur peccare, ôc per confequens obligaretur ad im-
poffibile. Utrumquc confequens eft abfurdum, ÔC
contra Auguftinum dicentem : quod Nu/lus peccat in
eo quod vitare non poteft. Sed confequentia prôbatur:
> quia ponamus quod Sor habeat Præceptum per quod
teneatur ad aliquid , puta ad credendum Trinita-
tis Articulum 3 ôc tamen habeat confcientiam erro-
neam, per quam diélet fi teneri ad oppofitum, puta
ad non credendum. Vel ergo Sor credet, vel non.
Sinon, tune Sor peccabit3 quia faciet contra Præceptum
, ni fi dicatur quod in hoc ejus confcientia
erronea exeufât eum. Si fie, tuncetiam peccabit3
quia faciet contra confcientiam : hoc autem, fecundùm
Doétores, femper eft peccatum. Cum igitur Sor
neceflàrio credet, vel non credet3 ôc quodeumque
De Confcientia erronea. 638 tionaient creaturani mortalitérpeccare, conformando fe con* jÊt
6 3 7 . . . iftomm faciat peccet : fequitur quod ncceffitaturad
peccandum ^ 6c habetur propofitum.
Oppofitum arguitur fic. Quia fi fic : fequerctur
quod videns, non credens Articulös Fidei, 6c habens
firmam confcientiam qubd tenetur non crfcdere Legem
Chrifti, per hujufmodi confcientiam erroneam ex-
eufaretur ä culpa, 6c per confequens abfblveretur a
pcena. Utrumque confequens eft abfurdum, 6c contra
Chriftum dicentem: qubd Qui non crediderit condem-
nabitur. Marc. xvi. 16. Sed confequentia probatur:
quia fi aliqua confcientia erronea aliquem adtum ex-
cufare poflita culpa,ciimnon ratio
feientia fua erronea, quia non tenetur de necejjitate faluns
deponere. Patet clarè ÔCc.
Tertia confideratio , erit una fuppofitio de confcientia
erronea , ôc erit hoc, qubd Thulia confcientia
erronea eft Lex feu régula obligatoria. Et hoc eft Contra
Thomam de Argentina , ÔC contra imaginatio-
nem multorum. Patet tamen propofitum : quia
omnis L e x , feu régula obligatoria eft conformis primæ
L e g i, feu confona divinæ voluntati : fed nulla
confeîentia erronea eft hujufmodi. Igitur ôte. Major
patet : quia , ficut impoffibile cuiare pome a cuipa, cum non appareat major ratio >»r pacci qu»a iicut impomonc cefnt qquuooud aauli--
de una, quamde alia: fequitur qubd hoc poterit ifta, ^ qua res creata fit caufa , nifi a prima caufa 3 fic
Sc habetur propofitum.
Primo, præmittam très confiderationes»
Secundo, ponam très quæftiones.
'J ei'tib, evadam oppofitas rationes.
Quantùm ad primum, præmittam de confcientia
erronea très confiderationes.
Prima y erit una deferiptio. Secunda , erit una di-
flindio. Tertia, erit una fuppofitio.
Prima igitur confideratio , erit deferiptio hujus
termini, Confcientia erronea 3 ôc erit hæc , qubd Confcientia
erronea. eft judicium quo rationalis creatura diktat
ji ad aliquid teneri , ad quod non tenetur ; vel ad aliquid
non teneri, ad quod tenetur. Patet ; quia omnis
rationalis creatura habens confcientiam erroneam, habet
tale judicium. Et è contra. Igitur deferiptio eft
bona. Confequentia patet, ôc antecedens apparetin-
dudtivè.
Ex hac deferiptione fequuntur duo corollaria. Primum
eft, quod Pofftbile eft rationalem creaturam habere
erroneam confcientiam 3 & tamen impoffibile eft ipfam
feire vel opinari illqm confcientiam effe erroneam. Prima
pars fatis patet ex deferiptione, ôc perexperientiam:
fed fecunda probatur 3 quia aliter fequeretur qubd rationalis
creatura haberet fîmul judicia oppofita, ôc
judicaret contradidoria fore vera, ficut patet. Igitur
ôcc.
Secundum corollarium eft , qubd 'Pofftbile eft rationalem
creaturam effe dignam vita aterna, fecundùmpra-
fentem juftitiam , CT* tamen impoffibile eß ipfam, ftante
cafu, de hoc certificari, fecundùm Legem ftatutam. Probatur
de illo qui habet confcientiam erroneam qubd
fit in mortali peccato : nam ex hoc fequitur qubd
talis eft in gratia, ôc per confequens dignus vitâ alterna
3 ÔC tamen certificari non poteft qubd fit di-
gnus vitâ æternâ, ftante ilia confcientia, quia fi effet q
certus qubd effet dignus vitâ æternâ , effet certus
qubd non effet in peccato mortali, Ôc per confequens
non haberet confcientiam illam. ôcc.
Secunda confideratio erit una diftindio de confcientia
erronea, ôc erit hæc, qubd duplex eft confcientia
erronea : quædam eft quam rationalis creatura
tenetur deponere de neceffitate falutis, utfiquis
judicaret fe teneri ad non credendum Legem Chrifti
: alia confcientia eft erronea, quam non fic tenetur
deponere, ut fi quis judicaret fe teneri ad credendum
Legem Chrifti fub tanto gradu, vel tanto af-
fenfu, puta ut fecundo, vel tertio ôcc.
Ex hac diftindione fequuntur duo corollaria.
Frimum, eft qubd Impoffibile eft rationalem creaturam
mortalitér non peccare, conformando f i confcientia fua er-
nonea ; quia tenetur de neceffitate falutis deponere.
impoffibile eft qubd aliqua res creata fit Le x vel j
gula, nifi a Lege prima, quse eft voluntas divina: Sc
per confequens , ficut impoffibile eft qubd aliqua
Le x vel regula fit primas L e g i, feu divina: voluntati
diflbna. Igitur See. Minor patet; quia nulla fal-
fitas eft conformis Legi prima: , feu divina: voluntati
confona, cum ipfa fit veritas fumma. Igitur 6cc.
Multa: fationes poflunt fieri See.
Ex hac fuppofitione fequuntur duo corollaria.'
Primum eft, quod Poffibile eft quod ftntdua confcientia,
quarum una eft alters oppofita s dr tamen quod neutra fit
obligatoria. Patet: quia fi quis habeat confcientiam
erroneam qubd ipfe tenetur vovere fummampauper-
tatem , feu mendicitatem , ha:c confcientia ipfum
non obligat, per fuppofitionem, nec fimiliter oppofita
confcientia, ut probatur. Igitur See.
Secundum corollarium e ft, quod Poffibile eft quod
' aliqua confcientia fit retta, dr tamen quod non fit Lex obligatoria.
Patet ex prsedido corfollario: quia fi aliqua
confcientia eft erronea, cujus oppofita eft reda 5
Igitur See.
Quantum ad fecundum, ponam* tres conclufiones,
in quibus videbuntur tres difficultates.
T in prima , pro materia argumenti ante oppofi-
I turn. Utriim rationalis creatura per confcien-
J tiam erroneam ad impoffibile poffit obligari ?
Lin fecunda^ pro fblutione ad argumentum. U -
i tram rationalis creatura contra confcientiam er-
f»roneam licite poffit operari?
j In tertia j pro refponfione ad qiuefitum. Utriim
I rationalis creatura , propter confcientiam erro-
Lneam a crimine poffit excufari.
Prima igitur conclufio erit ha:c. Quod ficut impoffibile
eft rationalem creaturam ad impoffibile obligari
3 fic impoffibile eft earn teneri ad illud quod fua
confcientia erronea didat fibi. Prima pars probatur
: quia impoffibile eft Deum praecipere impoffibile.
Igitur See. Confequentia tenet : quia nihil
poteft rationalem creaturam obligare, Deo non obli-
gante: juxta illud Apoftoli. Rom. xm. f . Non eft po
teftas nifi a Deo. Et antecedens patet per illud Hie-
ronymi : Quicumque dicit ‘Deum pracipere aliquod impoffibile.
Anathema fit.Scc. Sc illud Auguftini: Deus fer-
vum pigrum non damn are t i f i ea qua fieri nullo modd
poterant imperaret. Et ad hoc poflent fieri multa: rationes
6cc. Secunda pars probatur : quia illud implicat
, immo explicat contradidionem, ficut poteft
deduci ex deferiptione confcientia erroneae See.
Ex hac conclufionefequuntur duo corollaria. Pri-
Et hoc eft contra quemdam Dodorem alterius Stu- u mum eft, qubd Nulla rationalis creatura, five ex culpa
dii qui tenet oppofitum. Patet tamen corollarium :
quia nulla confcientia erronea, de neceffitate falutis,
eft deponenda j nifi quæ didat aliquid contra falu-
tem : Sc per confequens , quicumque conformât fe
tali confcientia, vel didamini, facit aliquid contra fà-
lutem. Sed omnis qui facit contra falutem mortalitér
peccat, quia nihil eft Gilut-i contrarium, nifi m'or-
tale peccatum. Igitur Sec. Multæ rationes poflent
ad hoc fieri 3 fed tranfeo ôcc.
Secundum corollarium e ft, qubd Impoffibile eft rafua,
five alia caufa, vel ratione, obligatur ad aliquid fibi
impoffibile. Et hoc eft contra aliquos qui dicunt oppofitum.
Patet tameneorollarium ex prædida conclu-
f?one,& ejus prob^ione:quiaficutinco’nvenienseflèt
Deum præcipere aliquod fimpliciter impoffibile3 fic
etiam præcipere aliquod impoffibile illi cui fuit præceptum,
ficut arguitur ante oppofitum ôcc.
Secundum corollarium eft , qubd Nulla ratioM-
lis creatura , five ex culpa fua , five alia caufa , vel
ratione , obligatur ad volendum impoffibile. Et hoc
eft