6 55 Petri de oAlltaco
poiielüones Ecclefiaftica; pereant, quod nec theolo-
gicum e ll, nec civile, fed utrumqueparticipans. Hoc
autem tertium videtur duobus primis utilius , quia
fcilicet ad divina 6c humana commune eft.
Quarta Tatio potcft fundari in dibtis Guidonis de
Valeo, circa Rolarii principium, ubi ficrcribit: Jus
„ ab initio mundi inccepifle quidam dicunt.Cüm enim
656
quia, fcilicet per Jura, tarn temporalia, quam Jpintualia
regi pojfunt. dicendumeft. Licet.humana: Conftitu-
tiones fint utiles ad multa j tarnen antequam forent Jura
, five Leges humanse, divina: Leges data; erant legales
6c jultae ä Legiflatore Moyfe. Immo verius ab
Omnicreatore: Necpaucae quxdam, fed valdè mill-
tie, 6c ultra quam lx 1. Cap. ficutcalculavitGuilljel-
AdamdeinobedientiaredarguereturaDomino,quafi ,. mus Parifienfis, Libro fuo De Ftde & Legibus. Antè-
aólioni exceptionem objiciens, crimen in conjugem, quam etiam eflent Decretales Epiltola;, data; erant
‘— - - n.—------------J:---------- Legescompletiflimasjuftitia;6c honeftatis. Perexemplum:
fcilicet Chrtfius qui eft confummatio Legis ad juft
it Um. Rom. x. 4. In volumine ergo novi 6c ve-
teris Teftamenti, ex Moyfis 6c Chrifti Legibus com-
_ immo in conjugis adlorem convertit, dicens: Gen.
„ i l l . l l . Malier quam dedifii mthifociam, ipla me
„ decepit. Alii verb a Moyle,ubi ait: In ore duorumt vel
„ trium 6cc. Deut.xix. iy. 6cMatth. xvm. id. Unde
y, quibufdam concludendum,qubdJurisfcientia,cum
,, fit aliis antiquior, etiam dignior eft j 6c per confe-
„ quens magis ad Prelatos pertinet. „
Sed licet predi£ti erroris falfitas fatis pateat ex pre-
miflis > licet etiam ex dibtis Sanbtorum Gregorii,
Ambrofiii, Auguftini, Hieronymi, 6c aliorum theo-
logicorum Do&orum poflet patenter impugnari j
tamen , ad majorem confutation«!! , duabus ra-
tionibus in Jure fundatis evidentilfime reproba-
tur.
Primaeft. QuiaTheologia eftfapientia perfebtifli-
ma ac ftabililfima: Jus autem humanumimperfebtum
e f t , fluidum 6c inftabile: Igitur Prelaws, neglebta
Theologize fapientia, non debet Jurihumanoadhae-B
rere. Confequentia tenet per illud z6- quasll. a.
Can. Qui fine, ubi dicitur, Qui fine vera Japientia a-
Jlimat fe prudent em fieri pojjfe, non J,anus , Jed <eger eft $
non prudens, Jed stultus, 6c in ca:citate noxia perma-
nebit. Etantecedens ponit Juftinianus. cap. De ve-
teri Jure enucleando. Lib. z. Sed quia. Ubifica it, „ Di-
„ vina: quidem res pertebtiflimze funt, humani verb Ju-
„ ris conditio femper in infinitum decurritj 6c nihil
„ eft in eo quod ftare perpetuo polfit 6cc. „ Et in Au-
thentica. Quibus modis nalurales funt legitimi. Colle-
ctione 6. Sic legitur. Rett'e dittum eft a Pradccejfori-
bus nofiris f (fi ante omnes a fuliano fapicntijfmo, quod
nullum Jus ab initio fufficiens emanavit in Republica Ro-
manorum. Huic etiam Joannes xxn. in principio Clement.
teftimonium perhibet, dicens : Nfulla Jm
pofito, omnipotentiflima Dei fapientia, 6c juftitia in-
finita, nullam fufficientiam pretermifit quoad bonum
immo optimum regimen univerfi, fuper quo nulli fi-
deli hiefitare licitum eft.Nec ifta Juftinianus ignoravit,
qui deferibens ad bonum regimen eligendos, inAu-
thentica. Qiiomod'o opporteat Epifcopos 6cc. Collatione
prima. Ita feribit. „ Bene univerfa geruntur 6c com*
„ petenter, fi rerum principium fiat decens , 6c a*
„ mabile Deo. Hoc autem futurum efle credimus,
„ fi facrarum Regularum obfervatio cuftodiatur,
,> quam jufti, laudati, adorandi infpe&ores tradide-
„ runt, 6c MinillriverbiDei, Apoftoli. Sancimus
„ igitur, faeras per omnia fequentes Regulas, dum
„ quifpiam, fequentiomni tempore , ad Ordinatio-
„ nem Epifcopatus producetur, confiderare priüse-
,, jus vitam, fi honefta, fi inculpabilis, 6c undique
,, irreprehenfibilis f i t , 6c in bonis teftimonium ha-
„ beat, 6c neque ex Officiali aut Curiali veniat for-
„ tuna: nec ex idiota, mox Clericus ■, deinde Pref-
„ byter,aliquidpreteriens,Epifcopusappareat. Sed
„ neque ineruditus exiftens facrorum Dogmatum ad
„ Epifcopatum accedat. ,,
Ad fecundam rationem, qua; arguit feientiam com •
pofitam limplici digniorem. Diccndum eft , quod
magis irridendaeft, quam folvendaj unde etiam ipfe-
met Hoftienfis, ftatim poft fibimet contradicit, 6c
bene: nam Trinitatembeatificam ex fimplicitate re-
commendat, tanquam quolibet genére compofitionis
carentem. Ex quo etiam patet elfe falfum 6c ha;*
fanfiio, quantumcumque perpenfo digefta confiho, ad bu-Q reticum illud quodafl'umit. Scilicet, Homo dignior eft
» , & machinâtiones mopinabilesfujfi-
I -......f g | a | jK a — Angelo: hoc enim fimpliciter falfum eft , licet fecundum
quid, 6c quoad aliquam accidentalemcon-
ditionem veritatem habere poflit.
Ad tertiam: quoad illud quod aflumitur, doftri-
nam Canonum utiliorem efle ad poftelfiones Ecclefi^
deffendendas j fuppofito quod ita efletj hoc non probat
intentum, quia fpiritualia funt temporalibus pra:-
ferenda. Illud tarnen non videtur verum efle; quia
Ecclefiae fi revolvamus Cronicasj reperiemus Urba-
num PapamRomanum natione, prjediapro Ecclefia
pofledifle, 6c ante ipfum tamen fuifle feptemdecim pri-
mitüs Summos Pontifices, acceptantes precise pecu-
nias ad providendum egenis: 6c ab ifto Urbano, ulque
ad Decretalium compofitionem, fuerunt centum le-
puaginta tres Pontifices Summi , inter quos multi
länguine proprio laureati, non folum fpirituale, fed
etiam temporale Ecclefije dominium, non modicum
cit. Et multa-ad propofitum fubjungit.
Secunda ratio eft. Quia Theologiaellfcientiæ ve-
rilîima, concordantiflîma, 6c cui nihil addi poteft, vel
minui. Scientia autem Juris,nonefthujufmodi. Igi-
tur Prælatusnon debet, omifla Theologiâ, Juridicæ
feientiæ infervire. Confequentia fatis patet, 6c prima
pars'antecedentis, fcilicet quod Theologiâ fit
veriflima, 6c concordantiflîma f i t , ut nihil ei addi
vel minui poflit. Apparet authoritateLegillatoris,in
fine Apocalypfis ubi dicitur. Si quis appofuerit, vel f i
quis diminuent ôcc. Anathema fit 6cc. Secunda vero
pars antecedentis, fcilicet quod Juris feientianon fit
hujufmodij patet primo ex titulo Decretorum, qui
talis eft. Incipit concordia difeordantium Canonum. Ubi
Jo__gloflatonGratiani intentio ad hoc folùm nititur,
ut Canones difeordantes ad concordiam revocet -, nec
compilationis fuæ. (Jujus unamcaufamaflignat, Decretalium,
tamen plene perfecit, telle Gregorio ix , in principio Dlaudabiliter ampliarunt : fed poll compilationes pre-
6c Conftitutionumaliquarum nimiam fi-
militudinem, fuperfluitatem, prolixitatem, 6c ali-
quarum contrarietatem. Et Bonitàcius, in principio
Libri 6. refert aliquas fibiipfis, 6c aliis Juribus contrarias.
Ideô refecat quafdam, alias abbreviat, non-
nullas in toto vel parte mutât, corrigit, detrahit,
6c addit. ^Igitur propofitum.
Ad rationes, inquam, refpondetur ad Primam.
Negatur plane, 6c fine ulla reverentia diclum Hofti-
enum tanquam falfum, 6c hæreticum : fi intelligat generaliter
, quöd Juris feientia fit dicenda fcicntia feien-
tiarum, 6c omnibus aliis anteponenda : excipienda
enim eft Theologiâ. Et ad eau (am quam amenât :
dictas Armenia, 6c Antiochia vaftata;"funt. Taltari
6c Turci fumpferunt dominium quod hodie , proh
dolor ! periculofiffime copvalcfcit. Perdire funt
Conftantinopolis, Trypolis, 6c Provinciae adjacentesj
nec legimus aliquas infidelium terras ad Fidci obe-
dientiam pervenifle. Immo verifimiliter dubitandum
per prefens fchilma, quod ä Theologis minime pro-
curatum aut firmatum eft, plures ä Fidei imitate dif-
ccfluros.
Ad quartam dicendum, quod non eft digna fig-
nari : quia darum eft divinam Legem ceteras pra;-
celfifle. Ideo dicitTextus: If. Digejtis.'Peorigine Juris.
Lege. z. quod A divina Lege omnes Leges exoleverunt
Et hiec de fecundo Articulo.
Qiiau*
657 IJtrùm indoefus in Jure Dwinopoßtjuflipraejfe. 658
Quantum ad tertium Articulum in quo quæritur:
Vtrum Prdatus fcandalofus pojfit jufie praejfe. dicendum
eft quod fic, in cefto cafu, 6c cum ccrtis cir*
cumftantiis, ficut pofteà declarabitur. Sed quia hoc
dubium eft motum ratione materise tadæ in tertia
ratione, ante oppofitum quættionis, fcilicet, Vtrum
in cafu prafentis fchifmatis, habens jus in Papaiu , non
obfiante fcandalo, Ecclefia pojfit jufiepraejfe-; ve fadfedan*
dum hujujmodi fcandalum , teneatur Papali prafidentia renun
tiando cedere, potius quam earn cum fcandalo retineret
Ideo in hac materia fic procedam.
Primo. Tangam vias quæ ad fedandum hu-
jus fchifmatis fcandalum ab aliquibus tanguntur.
Secundo. Abfque determinatione alicujus earum,
ponam aliquas rationes, quæ pro illis viis- facere vi-
dehtur.
Tertio. Refpondebo ad formam Articuli de quo
quæritur.
Quantum ad primum, feiendum eft quod ad feda-
tionem hujus fcandalofi fchifmatis , in généré duæ
viæ tanguntur. Una eft via rigoris : alia eft via a-
moris. Prima via, eft îllorum qui dicunt, quod in
hoc calu procedendum eft contra lchifmaticos per
excommunicationes, 6c bellorum impugnationes : fe-
ciindâ via eft di'centium contrarium j 6c ifta eft tripartita.
Prima via ponit quod illud fchifma conye-
nientius poteft terminari per Concilii generalis de-
terminationem : fecunda, quod per compromiir
quadam lmpietaie dixeric ex hoc diminuendos tore
Chriftianos. Refpondetur per hoc quod ibidem fub-
dit Chriltus. Matih. xvm. p. Melius eft te unam
manum habentem intrare Regnum. 6cc^ Ideft, melius
eft bonos Ecciefiafticos fine aliis efle, quamoccafio-
ne eorum corrumpi vel fcandalifari. Igitur 6cc.
Item, arguitur per proceflumqui habetur Numero-
rum. xvi. Cum Datham 6c Abiron fcandalifantes po-
pulum 6c Moyiem, vivi abforpti funt. Eigoàfimili,
per Juftitiam humanam, quæ à divina exemplata eft,
^ atque derivata, fchilmatici, per illos figurati ae de-
fignati, etiam debent interfici, 6c exterminari.
Item,arguiturper exempla naturaiia, de morbida
ove quæ à grege leparanda eft, netotum gregem ex
fua contagione interficiat-, 6c de granouvæ putrido,
qui ab aliis feparatur, ne eis fuam infundat putredi-
nem. Sic etiam corporis myltici Ecclefiæ pars æ-
gra fecunda eft , ne pars fincera trahatur. Ut ait
Nafo.
Item, quia nifi fie fieret, redire videretur opinio
quam tanquam erroneam reprobat Guillielmus Parifienfis,
Libro fuo, De Fide & Legibus, quod fcilicet
nullus eft interficiendus, propter h o c , quia de lua
converfione fperandum eft: nam fi aliqui debeant
interfici j maxime hæretici 6c fchifmatici, cum fint
tarn capiti , quam tcorpori Ecclefiæ pi’æcipuè no-
civi.
Sed contra prædiélam viam, 6c pro via contraria,
five Concilii particularis arbitrariam ordinationem : B quæ eft benevolentiæ 6c amoris, arguitur multipliçiter.
Et primo ex parabola zizaniorum :’ubi,peten-
tibus Dilcipulis : Vis imus & colligimus eat Matth-,
xni. 28. dicit glofla: ut excommunicemus eos’: Et
refpondit Chriltus : Non: ne forte colligentes zjzjmia,
eradicetis fimul & triticum. fi. zp. ldeft, ne bonos fi-
mul cum malis, propter iplorum propinquitatem 6c
colligantiam puniatis.
tertia , quod per alterius vel utriufque elebtorum
voluntariam ceflionem, 6c novam eleétionem } 6c
hæc eft ,de qua hie principaliter quæritur , fcilicet
Vtrum habens jus in Papatu , fcilicet Dominas nofier
Clemens, pro fed.in do fchifmate ad iflam viam tenea-
Quæ autem iftarum viarum fit convenientior non
ad me, fed ad majores pertinet definire. Unde in
propofito, penfata rei hujus ambiguitate , applicare
pofl'um illud quod apud Macrobium, Lib. 3. Sarurna-
lium, legitur. Cum enim inter Kuftachium dyaleéti-
Cum, 6c Dyfarium Medicum, longa argumentorum
difeeptatio extitiflet deillamedicinaliquxltione : V-
tr 'um fimplex abus digeftu fit facilior , aut Multiplex ?
tandem abfque quæltionis determinatione, Dyfarius
ita difputationem'conciufit. Qui volet, inquit, elioerefequenda^
Ex quibus arguitur fic. Quandocumque ex infli-
£tione alicujus poenæ provenit fcandalum deterius,
aut major ooduratio, vel bonorum punitio, irrationa-
biliter infligitur ilia poena. Patet cx refponfione
Chrifti 6c ex hiis quæ fuper hoc ponuntgloflæ. Sed
verifimile videtur quod hæc tria contingunt , vel
contingerent, excommunicando plures aut præcipuè
bellando contra partem adverlam. Igitur 6cc. Minor
^ declaratur: primo de fcandalo majori, quia putarent
illi quod nonamorejüftitiæ i fed per vindidlam, aut
cupiditatem, atque ambitionem contra eos in caula
Ipeciali yrocederetur ; cum præcepit Chriltus Petro
reconderegladiuminvaginamfuam, dicens: Matth.
x x v i. zy. quodomnis qui in gladio percutit, gladio
peribit, 6c fic eflet jam fcandalum non tantummodo
ufum confulat, ( f iquid validiusfanitati e x pert
en ria docebit. Sic ego in hac materia contenta-
bor pro viis prædibtis rationes ad argumenta propo-
nere , 6c occalionem profundius inquirendi aliis rri-
buere: quæ autem illarum tanquam eligibilior tàni-
tati Ecclefiæiequenda fit,ufusrerum, 6c experientia
declarabit, vel forte jam proh dolor ! fatis 6c plulquam
fatis eft, demonftravit.
Primo ergo inducam rationes 6c argumenta pro
via inimicitiæ 6c rigoris , quæ ponit quod contra in-
trufum, 6c lchilmaticos fuæ partis procedendum eft
per excommunicationum poenas , 6c bellorum impaffivum,
led adtivum j non folum acceptum, fed
datum, ex quo fadtum in fe efiet minus rectum
Secundo. De majori obduratione fatis videtur
conftare ex hiis quae quilibet poteft experiri, 6c in
hiltpriis legere5 ficut patet de gratiis a nobis divipug
nation es.
Et primo ad hoc funt Jura Canonica, ficut Canon.
1:: nomme Domini, cum fuis fimilibus, 6c cum glolfis
Dodtorum. Item, ad hoc elfe videtur proceflus Chrifti
, Matthci.xvm. de monitione fraterna : nam talcs
primo liifticientci funt momti, 6c per fratres quos 1
lprevevunt, 6c conlcquenter per Ecclefiam quara non
audiunt. Ergo debent nobis elle ficut cthnici 6c
6c publicani , idelt excommunicati : 6c cùm pertina-
citer excommunicationes fuftineant, funt à ritu penitiis
extirpandi.
Item,arguitur per procefliim Chrifti .Matthei. xym.
p. ubi dicit : Si oculus tuas feandalifaverit te , projicit
eum abs te. Ergo Ecclefia. cit quoddam corpus mylri-
cum, fecundùm Apoltolum. Colloff! 111. i f . Vocati
efiis in uno càrpore. Et ad hoc Rom. xii. diffufê. Sequitur
quod fcandahfanieshoc corpus,ejicicndi funt,
ne totum pars ducat in interitum. Et fi quis pia
Appendix ad Torn. /.
fis*
Tertio. De bonorum punitione. Patet primo.
Quia pars julta pugnans contra partem injullam,
plur.es haberet ocCifos, qui non eflent in cafu fchifmatis,
ut lupoono. Similiter pars injufta plures ha-
1 beret occifos_ 6c punitos, qui non eflent rei fchifmatis
: quia fuppono quod multi per fimplicitatem pol-
funt in hac parte exeufari, qui tamen ficut rei puni-
rentur. Et de excomunicatione aliqualis eflet fimi-
litudo : quia illi de parte redta, 6c magni Principes,
6c alii communicant quotidie cum parte ad veria in
adtibus Icgiumis j fimiliter fimplices partis adverfæ,
cum culpabilibus fe'piùs converfinrur. Ergo fic generaliter
Sententias excommunicatibnis ferendo, pu-
niuntur cum nocentibus innocente? , 6c fic cum zi-
zaniis eradicatur triticum, quod prohibuit phriftus,
Igitur 6cc.
c Item,ad idem arguitur ; confirmarido rationem
T t præ*