379
modicum teneatur, ficque foi'fhn non morofii fit morn
temporis, eft morofa mora confenfus ; eftquetunc
peccatum mortale, etiam fi défit plena voluntas per-
ficiendi aftum , immo ubi forlan exprefla voluntas
non perficiendi adeflet, maxime fi leratur ille confenfiis
in ipfam illecebram leu caraalem deledtationem
tanquam in rem aut operationem feu adum , fuper
ledtationem, quam lie ratio fuperior nec reprim;t
nec etiam in earn exprefle conlentit, ratio inferio-
poll: fufficientem deliberationem debitamque a-
nimadverfionem periculi 6c peccati quod exinde
imminet 6c incumbit, retinet 6c circa earn im
moratur, nec earn ipfa ratio fuperior ex diving
6c asternae legis 6c regular confideratione eft diliquo
vel circa quern ilia illecebra feu carnalis delec- gens reprimere. Et tFmc dicitur ratio quinto 7 k-
tatio fic infurgit 6c verfatur, 6c qui talis illecebræ A modorum fupra tadtoruir r— r r ' ■ -•
leu carnalis deledtationis eilet principale objedtum,
juxta quod modicum infra magis declarabitur. Nam
tunc primö eil verus 6c exprefius rationis luperioris
in ipfam illecebram feu carnalem deledtationem confenfus
, qui temper in talibus deleóbitionibus quae circa
ea funt, quae ex ftio genete mortalia exiftunt,
juxta tarnen modificationem ftatim tadtam eft peccatum
mortale j nam femper in talibus 6c circa talia
deledtatio morofii mora talis confenlus, tale peccatum
eft qualis eflet ipfe realis adtus: quia tunc ratio
fuperior fic exprefle in talem illecebram feu carnalem
deledtationem, quae eft in creatura, confentiendo, fe
a vera deleótatione quae eft in Deo, circa quam lolum
intendere debet, feienter avertit, quod fine contem-
ptu facere non potell, cum nunquam exprefle ( ut in
fuperioribus monllratum eft) in aliquid circa tales res
carnales 6c terrenas confentire polfit, confentireque
dicatur nifi deliberata. Deliberata autem facere non
potell, quin leges 6c regulas divinas 6c aeternas qui-
bus innititur, confuleret vel confulere omiferit 6c ne-
glexerit, 6c lie verè vel interpretative contempferit.
E t etiam tunc in talem illecebram feu carnalem deledtationem
ipfius rationis inferioris confenfus expref-
fus, quia in talibus carnalibus 6c terrenis per ipfiim
rationem inferiorem apprehenfis, 6c circa quae fe applicant,
nunquam ratio iiiperior (qua; ut fupra dictum
e ft, de fe 6c ex fe circa talia non intendit) proprie
confentire dicitur, nec confentire potell, nifi ipfa e-
tiam ratione inferiori realiter deliberata 6c confen-
tiente, fed bene è contra contingere potell. Immo
propriè loquendo talis exprefius ipfius rationis luperioris
in talem illecebram feu carnalem deleótationem
confenfiis, nihil aliud eft quam quod ipfa ratio fuperior
diótam rationem inferiorem in hujufmodi
illicebram feu carnalem deleótationem deleóta-
r i, ac ipfam ab ea non reprimere feu retrahere, ac
cum ea in tali deleótatione concurrere verè 6c expreffe
n feu fub quinta qualitate
(e habere, Icihcet ut negligens. Qui modus feu
qualitas fe habendi , licet quamplurimum 6c prin.
cipaliùs ( ut ex ftatim fequentibus apparebit ) j l j
tionis inferioris in eo confenlus occumit 8c opere-
tu r , attribuendus eft: fijperiori rationi j quia pef if,
turn modum feu per iftam qualitatem fe habendi rat
i o s fuperioris, caufatur peccatum mortale, quod
alas non effet. CoiTefpondetque etiam ifte modus
leu ifta qualitas tertio membro principalis diftindlio-
nis trimernbris fuperiùs ad hoc propofitum politte"
nam tunc tahs illecebra feu carnalis deleélatio quanl
tumcumque modicumforliin (ut in fimilifupra di&um
eft) teneatur, ficque non morofa fit inora temporis
ef^moro^-mora conlcnlus ; eftque tunc (ut jani
dittum eft) peccatum mortale, etiam fi défit plena
voluntas perficiendi aâum, immo prout Ibpra in 111
mili dictum eft, ubi forlan exprefla voluntas non peril
,jendi addict, maxirnè li (ut ibi etiam dictum efr;
talis retentio ipfius illecebræ feu carnalis deleflatio-
nis in ipfa ratione inferiori, & negligent^ reprimen-
di in ipfa ratione fuperiori effet tanquam in rem aut
operationem feu aétumj fuper quo vel circa quem
ipia illecebra lèu carnalis deleâratio infiirgit Sc ver-
fatur, 6c tabs illecebræ feu carnalis deleâationis eflet
principale objcéluni, juxta quod taodicuhrinframa-
gis declarabitur : tunc enim eft utriufque rationis in talem
illecebram feu carnalem deleâationem confen-
tus, fcilicet exprefllis ipfius rationis inferioris, quod
patet de fe ex didtis ipfius etiam rationis fuperioris,
lieet non verus 6c expreflus , interpretativus tamen
oc æquivalens,- attenta tali deliberatione periculique
& peccati advertentia feu animadverfione, quia qui
ayilâtus 6c deliberatus prohibere poteft 6c non prohiber,
confentire videtur. Qui quidem confenfus
interpretativus & æquivalens ipfius rationis fuperio-
ris, quando eft circa ea vel liiper eis quæ de fuo généré
peccata mortalia exiftunt, eft femper peccatum
deliberata confentiatur. Et hmc eft^quod li- C mortale, quia licet tunc non fit expretfus" D e i l S
cet interdum (prout jam in Iüperioribus taftuni eft)
iplä ratio fuperior in illecebram feu cainalem delec-
tationem vere 8c expreffe feu incerprctative confen-
tiat, tuneque talis illecebras feu carnalis deleftationis
quac tune vere mora confenfus morofa eft; morolä-
que dicitur, peccatum pollit ad ipfam rationem fu-
periorem dici pertinere : quia tamen ipfa fupei'ior
non proprie ex.fe, nec ad ie hoc j&cit, illudque e-
tiam non nifi ipfa fimiliter ratione inferiori deliberata
6c confentiente proprie facere polfit, Iiinc eft quod
peccatum morofe deleftationis communiter 6c proprie,
dicitur ad rationem inferiorem pirtinere, prout
ample in fuperioribus declaratum .eft. E t hic eft talis
proprius 8t deliberatus confenfiis, de quali tarn juxta
fsepe diftas duas diftinctioncs in fuperioribus po-
fitas, quam etiam communiter intelligitur, dum dicitur
confenfus in delectationem peccatum moitale
eile.
Ut negligens.
A U T hujufmodi fic infurgentem illecebram feu
carnalem 6c voluptuofam deleftationem poll ipfius
rationis apprehenfionem ipfa ratio fuperior non
reprimtt; fed non etiam exprefle in earn confentit.
Et refpeftu iftius caliis poteft fe ratio duplici modo
feu fub duplici qualitate habere. Uno modo feu fub
una qualitate qua talem illecebram feu carnalem detemptus,
fiiftivus feu aftdvus 8c politivus; eft tamen
interpretativus, permiffivus 6c æquivalens , permit-
tens fcilicet poll talem fufficientem deliberationem,
talemque advertentiam feu animadveifionem periculi
Sc peccati, Sec. teneri à ratione inferiori, ilia
quæ ftatim refpui aut reprimi debuerant. Etenim
ratio fuperior quotiens non dirigit leu cohibet aliquem
actum vel aliquam paffionem interioremalicujus peccati
mortalis, & hoc poft fufficientem deliberationem
Sc advertentiam talis periculi talifque peccati quod
fic imminet 6c incumbit, five, tunc de lege feu régula
divina 8c æterna aftu cogitet, five n on , dicitur
confentire 8c contemnere, fed diverfimodè : nam
cum de ipfa lege feu régula divina 8c æterna aftu
cogitat, tunc verè 8c realiter contemnere dicitur,
vereque & realiter contemnit; cum veröde ipfa le-
g e. régula divina 8c æterna aftu non cogitat,
quia hoc non nifi ex fua negligentia 8c omiffione
D provenire poteft, cum de ea in tali cafu cogitarede-
beret, per omiffionem 8c negligentiam contemnere,
cum talis omiffio 8e negligentia in ipfa ratione fupe-
riori poft fufficientem deliberationem , nullo modo
r yero&effeftualieontemptu, licet interpretativo
effe 8c contingere poffif, ut hic etiam efteftive 8c
interpretative eft talis conienlus, de quali tarn juxta
fiepe dictas duas diftinftiones in fuperioribus pofitas,
quam etiam communiter intelligitur dum dicitur confenfus
in deleâationem, peccatum mortale effe.
Ut inadvertens.
AL i o modo fub alia qualitate, refpe&u iftiufmet
caius ftatim taéti poteft fe ratio habere} quod fcilicet
hujufmodi fic infurgentem illecebram leu carnalem
deledtationem, quam fic poft ipfius rationis ap-
prehenfioriem ipfa ratio fuperior nec reprimit, nec -A
etiam in earn exprefsè confentit, ipfa ratio inferior
retineat 6c circa earn immoretur j fed hoc fit ante fufficientem
deliberationem, debitamque advertentiam
feu animadverfionem periculi 6c peccati, quod exinde
imminet 6c incumbit > immo quod fic didtam illecebram
feu carnalem deleâationem ipfa ratio inferior
retineat, 6c circa earn immoretur, facit quafi fuf-
penfa 6c non benè advertens, nec débité ad fuum pro-
prium aétum, qui eft deliberate 6c ratiocinari, recur-
rens, feque elevando lege? feu regulas humanas qui-
bus innititur confulens: vel fi forlan ad didtumfuum
proprium adtum recurrerit, feque levando leges feu
regulas humanas confuluerit j non tamen plene
naturam 6c gravedinem ipfius periculi 6c peccati ex
fe cognofcit 6c advertit. Etenim (quod pro iftius
materiæ intelledtù bene confiderandum eft) ratio ipfa
inferior benè poteft circa talem illecebram feu carnalem
deledtationem, ficut 6c circa alias interioresani-
mæ paffiones, quandoque verfari 6c immorari, con-
fiderando 6c ratiocinando in fe, quod tale quid accom-
modum eft vel conveniens corpori vel hujufmodi.
quod ipfa refpedtu talis illecebræ feu carnalis delec-
tationis aut alterius interioris animæ paflionis non re-
cuiret ad fiium proprium adtum qui eft deliberate 6c
ratiocinari ; nec fe elevabit confiderando 6c atten-
dendo circa periculum 6c peccatum, quod in fie illecebræ
feu carnaliter deledtando, ac circa talem illecebram
feu carnalem deledtationem vel aliquam à-
liam interiorem animæ paffionem immorando, imminet
6c incumbit. V el fi forfan ad didtum fuum proprium
adtum recurrat, feque circa didtum periculum
feu peccatum confiderando 6c attendendo elevet, non
tamen ex fe naturam 6c gravedinem ipfius periculi 6c
peccati plenè cognofcet 6c advertet. Et tuncinifto
fcilicet cafu dicitur ratio quarto fex modorum fupra
tadlorum feu fub quarta qualitate fe habere, fcilicet
ut inadvertens. Qui modus feu qualitas fe habendi
ipfi foli ratione inferiori, ut ex ftatim fubfequentibus
apparefe poterit, attribuendus eft j correfpondet-
que ifte modus feu.-ifta qualitas fecundo membro
principalis diftindtionis trimernbris fuper hoc ad pro- C
pofitum pofitæ : nam tunc talis illecebra feu carna-
lis deledtatio dicitur morofa mora temporis 6c non morofa
mora confenfiis j eftque tunc folumveniale peccatum.
ÿ ‘
Quod enim morofa fit mora temporis patet de fe
ex didtis 6c ex natura cafus qui ponitur, fcilicet propter
immorationem ipfius rationis inferioris circa earn :
nam fi ipfa ratio inferior circa ipfam non immora-
retur , fed earn ex fe fola aut concurrenter cum ratione
fuperiori ftatim à fe abjiceret \ jam ipfa ratio fe
non ifto quarto modo feu fub ifta quarta qualitate, fed
primo modo feu fub prima qualitate fupra pofita, (lit
fiitis ibi declaratum eft) fè haberet. Vel fi à ratione
fuperiori fola talis illecebra vel carnalis deledtatio
ftatim re primer etur ; jam ipfa ratio fe non ifto modo
feu fub ifta qualitate, fed tertio modo feu fub ifta
tertia qualitate fupra jampofitis (ut etiam ibi fatis declaratum
eft ) fe haberet. Sed quod talis illecebra.
feu carnalis deledtatio fit non morofa mora confenfus, '
capiendo tamen confenfum prout fæpè fupra tadtum
eft in hac materia capi, dum fcilicet ponitur confenfus
in deledtationem peccatum mortale eflè j hoc fatis
etiam refpedtu utriufque rationis patet ex jam ftatim
didtis, 6c etiam per aliqua eorum quæ in fuperioribus
in declaratione fecundi modi feu fecundæ qua-
litatis fe habendi ipfius rationis tadta funt. Nam
primö refpedtu ipfius inferioris rationis , licet per
talem ejufaem in didtam illecebram feu carnalem deledtationem
immorationem videatur 6c dici poflic
quidam ejus impropriiis 6c imperfedlus in ipfam illecebram
6c cetera intervenire confenfus, propter quem
eft peccatum veniale $ non tamen debet talis confenfus
proprius, perfedtus ac deliberatus dici aut repu-
tari ; quia ( ut ex jam didtis apparet ) ante fufficientem
deliberationem debitamque periculi 6c peccati
advertentiam feu animadverfionem, 6c fic antequam,
ut jam didtum eft , ipfa ratio inferior ad fuum proprium
adtum qui eft dcliberare 6c ratiocinari, débité
recurreret, legefque feu regulas humanas quibus innititur,
confuleret, vel forlan antequam naturam 6c
gravedinem ipfius periculi 6c peccati plenè cognofce-
ret 6c adverteret; talis ejus.immoratio, talifque im-
proprius 6c imperfedtus confenfus contingit : quæ
omnia tamen didtam ipfius rationis inferioris immorationem
, didtumque improprium 6c imperfedtum
præcedere debuiflent, 6c ornnino neceflària funt an-
tequam talis ejus immoratio tahfque confenfus dici
poffit, diciquedebeat verus 6c perfedtus effe, exinde
peccatum mortale contingere poffit.
Nec etiam in ifto cafu refpedtu ipfius fuperioris rationis
debet talis illecebra feu deledtatio morofa mora
confenfiis reputari. Quia, ut fæpe in fimili fupra tac-
tum eft, ex quo ipfa ratio inferior quod fic circa talem
illecebram feu carnalem deledtationem immoretur,
facie quafifufpenfa 6c non bene advertens, nec
débité ante talem immorationem ad fuum proprium
adtum qui eft deliberare, ratiocinari, recuijens, feque
periculum feu peccatum quod imminebat 6c in-
cumbebat confiderando 6c attendendo, legefque feu
regulas humanas quibus innititur, confulenclo elevans
à minori, debet dici ad judicium fuperioris rationis
quæ altior 6c fublimior eft , earn fcilicet confiilendo
recurrifle 6c fe elevafle. Et fic non mirum fi ipfa
ratio fuperior que de fe 6c per fe circa tales adtus carnales
6c terrenos non intendit, nec fe femper ex feipla
circa eas leges feu regulas divinas 6c æternas confu-
lendo applicat, quafi lùfpenfà. 6c non benè advertens,
6c fic indeliberata , 6c per confeqüens nec vere nec
interpretative confentiens, debet in hoc cafu dici 6c
reputari. Etiam ut jam tadtum ‘ eft , natura iftius
quarti modi feu iftius quârtæ qualitatis fe habendi rationis,
ut videre.darum eft, hoc de fe habet 6c importât
, cum exprefsè importet rationem inferiorem
circa talem illecebram feu carnalem deledtationem,
ante fufficientem deliberationem debitamqueadver-
tentiam feu animadverfionem periculi 6c peccati quod
exinde imminet 6c incumbit, immoratam die,. Nam
fi poneretur ipfa ratio inferior fic póft fufficientem
deliberationem debitamque advertentiam periculi 6c
peccati immorata fuifle, jam ut in fimili ftatim tac-
tum eft, non ifte quartus modus feu ifta quarta qualitas
fe habendi ipfius rationis effet, fed unus duorum
modorum feu qualitatum immediatè explicatorum,
fcilicet vel fextus vel quintus.
Et intelligantur hæc omnia hie ftatim fupra præ-
didtorum fex modomm feu fex qualitatum fe circa deledtationem
habendi ipfius rationis trachita principa-
liter de confenfu in deleótatione cogitationis, id e ft,
quæ habetur cogitàndo : nam talis confenfus , ut
fæpè fupra tadtum eft, principaliter ad rationem inferiorem
pertinet, ficut ad ipiam pertinet cogitare,
id eft adtus ipfe cogitationis , 6c etiam ad ipfam quod
eft cogitate vel non cogitare , inquantùm accipitur
* ut ad ïllam adtionem ordinatur. Quod notanter dicitur
, nam eft quemdam alium confeniüm in deledlatio-
- mem reperire, fcilicet in deledtationem adtus feu o-
peris j maximè dum ille adtus feu illud opus eft in
fieri : qui confenfus in talem deledtationem ficut 6c
ipfe confenfiis in ilium adtum feu opus ad folam rationem
fuperiorem fpedtat, 6c non ad inferiorem.
U T R U M