9 1
bus vel fuis vel fuor
eontemptus fimplicium
lis abominatio. Quid autem poenitentiæ, quid Fi-
dei magis adverfum cogitari- poteft quam mit hæc
omnia? Curiofitas • eft vitium quo dimiflis utiliori-
bus, homo convertit ftudium fuum ad minus utilia
rum : denique fcmdalizatiô & fie cognitum (ut dignum fùêrat) glorifitaffimt, fae.
an atque omnis doôh-inæ humi- ne eràt'cum eis; fed peÿgere ulti-a volefltes defcce-
runt fermantes fciutinio. Quo paótolie?_Quiacer-
tè ea quæ in Uberrima poteftate Dei polîta erant,
dum attingere 6c ad quafdam neceflitatis régulas ad-
ducere conati funt, • ipfi evanuerunt in cogitationibm
el inattingibilia fibi vel noxia. Variât autem com- Afi*is & obfcuratum eft-infipiens cor corum. Rom. i. 2.1.
parationem hanc magis & minus utilinm, ipfa con-
fideratio finis fecundum • tempus , locum ,- perfo-
nam , a^tatem, ftatum, profeflionem , Rempubli-
cam, cum ceteris circumllantijs. Nempe quod u-
ni ell inutile vel indecens, alteri congruum aut in
prxeepto pofitum reperitur. Singularitas ell vitium,
quo dimilfis utilioribus homo convertit lludium fuum
ad do6trinas peregrinas 6c inlolitas. E t hie fimili-
ter finem attendi necefle ell. Videtis quod, curio-,
litas 6c fingularitas aflimilantur in multis ut forores
lolent; fed earum vultus ex ratione objedlali varia
quadam diftindtione fecernuntur: utraque enim cul-
patur, quia deferit utiliora, quod profedto non fit ftcplacitum eft
abfque cujufdam excellentize propria defiderioj Cu- meritum noftv
riofitas ut feiat aUa quam oportet. Singularitas ut
cseteris emineat.
Eliciamus hoc loco confiderationes aliquas morales
ad commonitionem fcholafticorum , przefertim
Theoloeorum. De curiofitate 6c fingularitate alio-
Exempli gratia: Qualiter 6c quando mundus incce-
perit, aut fi finiturus lit , fciri nequitex quibufeum-
que experientijs quas Philofophia iequitur, quoniam
hoc in liberrima conditoris voluntate fitum ell. Phi-
lofophi igitur dum hoc fecretum divinas voluntatis
penetrate, duce experientia,moliuntur, quidnidefi-
ciant ? Quoniam licut div-ina voluntas hujus ratio ell,
ita folis illis feire concelfum e ll, quibus ipfa volue-
rit revelare. Ita de Incarnatione 6c de reliquis no-
liras Fidei Articulis diceremus propter qua: exuitans
Jefus in fpiritu dixit: Confiteor tibi Pater cali & terra
6cc. Matth, i i . i f . Et fequitur : Ita ‘Pater, quia
te f<f, Matth. 11, i f . 2.6. glofla, non
Qua in re concludimus cum Articillo Parilienli,
Articulos Fidei nullo modo elle contra Philolbphiam
naturalem; fed eidem potiiis confoni funt, quam-
quam eos attingere 6c invenire fuum non e llj præ-
fertim nifi prævia Fidei revelatione quæ tales veritarum
fpecialiter Eccleliallicomm 6c fpecialiflime Prse- o tes fubmimftret. Interrogatus ergo Philolophus:
latorumSc Religioforum, in hoc quod dimiflis &- — »> »
cris noftrze Legis litteris, ipli traditionibus humanis
cognofcendis, aut alijs vilioribus occupantur: pro
nunc nihil ad nos, quia foris funt, necnos"audiunt:
Sola confideratio prasfentis erit ledtionis. Alia enim
didturus fum concernentia llatum hujus facias Fa-
cultatis Theologize , reliquas confiderationes ledtio
fequens expediet.
Prima Conjideratio.
Philofophos antiquos ficut curiofitas fefellit, ita
formidandum ell ne Theologos noftri temporis ipfa
fimilis curiofitas decipiat. De errore Philofophan-
tium caufato ex curiofitate nimia loquitur Seneca in
Epillola de liberalibus artibus, 6c Hugo melius in
procemio commenti fui fuper Angelicam hierarchiam.
Phyfica fiquidem perferutatio dudtum ratiocinatio-
E ll ne mundus æternus? Refponderedebuit. Quæf-
tio hæc liipra me e ll, quoniamDeusomnia ficutvo-
luit 6c fecit 6c facietj interrogetur de hoc Dei voluntas
ab eis, quibus hoc revelare dignatus ell. Hi
Hint Prophetæ nollri, quorum propheticæ denun-
ciationes de futuris fidem faciunt, dum experti funt
quod de præteritis 6c incognitis enunciaverunt veri-
tatem. Hinc fortaffis fobriè fentiens Arilloteles hanc
propofitionem inter problemata pofiiit in Phyficis.
ZJtrum mundus (it aternus ? Occurrit hie aliquis 6c di-
c e t, quod phyfica. ratio quamvis inveniat Deum elfe
primum movens 6c primam caufam 6c finem omnium,
non invenit ’tamen quod agat libéré libertate
conditionis, fed magis naturali necelfitate 6c quadam
proprietate illius quæ fuijplius diffufiva eft bo-
nitatis. Hæc eft ( fateor ) tota 6c præcipua radix er-
rorum in iftis philofophantibus, qui ex immobilita-
te ordinis in univerlo , quantum hadlenus experti,
nis naturalis infequens nequit immenlum progredi -, C caufam hæc omnia regentem, non folurrt immobicertis
enim limitibus coarcletur opoitet, quos limites
dum prætergredi luperba curiofitate conatur ,
quid mirandum li præceps 6c fi abfque duétore 6c lu-
mine cæca ambulans offendat ad lapidem erroris,
6c impingens fe coriterat. Du6lus itaque ratiocina-
tionis naturalis ad hoc pertingit, ut feiat quod fit
unus Deus, princeps 6c rector omnium , qui dédit
omnibus elfe 6c vivere j his quidem clârius , illis
verb obfeurius. Invifibilia enim Dei a creatura mundi
per ea qua fatla funt intellefta confpiciunt , fempiterna
quoque virtus ejus drdivinitas. Rom. 1 .2,0. Eftquippe
omnibus inditum à multis naturali demonllratione
eoncluliim, ut Deus fit quo nihil melius cogitari poteft,
elfe qui habeat quicquid melius ipfum quam
non ipfum. Hæc eft enim Philofophia quam Apof-
tolus 6c inftructus ab eo Dionyfius nominat Dei falem
(hoc enim vere fapuilfent) fed determinatamad
taliter agendum, cum impoffibilitate aliter ordinandi
concludere putaverunt; hoc non ita debuerunt :
cui enim venire indubium poteft ; quin perfectius lit
atque nobilius Ilium effedtum extrinfecum non com-
menluratum potentias fuse habere in libera poteftate,
quam iplum de necelfitate producere ? Quod enim
Spiritumfandlum non polfunt non producere Pater
6c Filius,, provenit ex adsequatione termini producti
ad agentis potentiam. Secus in creaturis quarum
perfectio dici non meretur pundlale centrum , ref-
pectu fpherse divinse intelligibilis, cujus centrum ubi-
que, circumferentia nnfquam, licut unus ex Philolo-
phis definivit. Ex hoc errore prasterea omnis ad
Deum religio 6c gratitudo tollitur, dum dicimus
eum non gratuita liberalitate, fed fervili quadam
pientiam,immbrevelationem. Deus (inquit Apoftolusjj) necelfitate nobis omnia miniftrare. Propterea (
revelavit eis, Philipp.3. i f . quam revelationem intelligo
lumen vultus Domini fignatum luper nos, quemad-
modum pulcherrimo 6c evidentilfimo compendiodi-
vinus Bonaventura deducit in liio Itineratio mentis ad
Deum. Qui libellus omni laude luperior eft : nec
admirari fiifficio qualiter Patres 6c Fratres minorés
dimilîb tanto Doctpre (qualem nelcio li unquam Studium
Parifienfe habuerit ; converterunt fe ad nefcio
quos novellos, pro quibus parati funt pedibus 6c
manibus decertare ; tandem quantum in aliis profita
n t ipfi viderint, fed de hoc alias. Porro fi Phi-
lofophi fe inter hos limites coarólaflent, 6c Deum
asftimo) Philofophi Deum agnofcentes j non ficut
Deum giorificaverunt, neque gratias egerunt. Mul-
ta in hanc rem 6c dici 6c ditputari polfent, qu:e
confequenter oftenderent, qua rationabili pietatc
faétum ell id quod dicit Apoftolus, quia mundus in
Dei fapientia, hoc eft in Philólbphia, Deum non cognovit.
1. Cor. i . z i . Placuit Deo per flultitiam prx-
dicationis, hoc eft per Fidem 6c operum inlolito-
rum operationem faluos facere credentes. Hanc ergo
rationem alijs induxi pro myilerio mirabililfinii
Sacramenti inftituendo. Itaque li quseratur ä me,
cur Deus Eucharillise Sacramentum taliter inllituit •
Rcf-
Q 2 dÇClMItLlW VUIlrl/l 'b/O'IHPmr VUt WJ L L CI LC Mb. OzJ^
Keipon£teQ per confideratioiiem finis. Hoc itaque
faélum eft., ut ex ejus infolito effeétu fublevaremur
credere omnipotentiam D e i , 6c omnifeientiam Dei
& gratuitam bpnitatem , .quæ non Iblum fkeere poteft
L E C T I O A L T E R A
E O D E M A N N O .
Oen i t em iNi & crédité Evangelio. Mare 1.
Si eontinüari quæreretur initium præfentis lec-
tionis cum præcedenti omiflaj tune novem con-
feit ,6c.vult ea, quæ de^faélo videmusq^'&vtdé-
runt Philofophi.j fed etiam alia non quidem mirabi- "|
liora, quid enim mirabilius mmverfo ? fed magis in- I
folita , quatenus infiiper Gohteretur cemcofa præ- ^
fumptio noftri intelleélus qui Deum cum fuis ope- fiderationum de curiofitate declaratio mine inchoari
ribus comprehendére ftultilfima1 impietate videtur debuerat : nihilominus ante omnia placet invefti-
gloriari. Expblita parte prima noftræ confideratio- gare quidditatem poenitentiæ * cumpromotivisqui-
nis, quod/ curiofitas non contenta fuis finibus fefellit bufdam ad earn j de hinc ordo coeptus relumetur.
Philofophos,parfimilitudodeducere poteft, elfe for- Pceniteritia in una fui acceptionë unum ex feptem
niidandum ne talis curiofitas Theologos decipiat.' Sacrameritis numeratur qualiter ad prælêns loquinon
Confiât enim quod doélrina Fidei quamvis-Philofo- intendimus : fed prout-eft virtus 6ç Ipéciés quædam
phiam fitpçret, habet terminos fuos prædefinitos juilitiæ \ reddens Deo quod liiufri -eft. Peccator
in lacris literis nobis revelatis , ultra qùos: nihil au- itaque dum per inobedientiæ prævaricationem ab-
dendum elfe definite- vel tradere beatus Dionyfius ftulit quantum in fe fuit honorera debitumDeo,de-
exprelfit primo de divinis nominibus. > Univerfali- bitumdicout Creatori 6c Redemptori,utP atri, Régi,
ter , inquit, non eft audendum dicere, - neque- etiam co~ Prineipi , amico , fponfo , 6c ita mille -cônfideratio-
gitare de fupcrftantiali. & ■ occulta deitate-prater ea nibtis-, ipfe omnino conftitutus eft réüs læfæ Majef-
qua’ diuinitus nobis ex fanElis ■ eloqûiis funt exprefik1. tatis 6c proditionis^ non erga qualemcumque Majefi-
Igitur fi conjeéturis ôc< ratiunculis--humanis ultra tatem, fed divinam. Præpofuit enim propriam vo-
progredi quifquam Theologizans præfumpferit, luntatis libidinem divinæ charitati, propterea jullil-
qiiidni protinus turpiter. feducatur 6c feducat infe- mum eft ut rurfiis voluntas, libidine calcata , fub-
quentes ? Déficiente enim non fulfioiente fcala Scrip- jiciat ultro le puniendam arbitrio judicialis legis
turarirai -, qualis altera comparabitur fcala ad altio-BDei. Habitus autem indinativus ad hoc opus di-
rem de Deo cognitionem attingendam ? Nuper in citur poenitentia, cujus aftïgnare delcriptionem fié
meditatione mea talis oblata eft lirailitudo. Sit cæ- poluimus.
eus aliquis à nativitate, cui cfe coloribus dicanturin Poenitentia eft habitus virtuolus inclinansliberum
certo modo veritates, non cognofcendæ., fed cre- arbitrium deteftari 6c punire in feipfo peccatumcon-
dendæ, ut quod albedo eft difgregativa-vifus, 6c tra Dei legem commiflum vel omiflùm, 6c hoc ad
nigredo congregativa : quod fol lua illuminatione finem beatitudinis confequendum. Vel fie: Poeni-
diem caufat oc noélem. Si cæcus ifte fâtagat cum tentia eft habitus juilitiæ inclinans liberum arbi-
lludio vehementi ratiocinando 6c phanrafîândo eli-1 trium deteftari 6c punire peccatum in feiplo imme-
cere ex iftis paucis veritatibus alias veritates libi non diatè vel mediate, pro Tuifeconciliatiohe ad Deum.
traditas : nemo eft (üt opiner) qui non arbitraretur Poenitentia aélualis dieetur omnis aéfeüs, mediate vel
quod ipfe facili 6c crebra paralogizatione fiilleretur y immediate à tali habitu pullulans 6c-proeedens. Cæ-
ut quia audit quod albedo dilgregat vifum1, -opina- terum deteftatio peccati coullirgit ex apprehenfione
bitur llatim quod talis difgregatio fiat pei- fimile ad ipfius ut inhonellum é it, ut divinæ MajeftatisofFen-
ea quæ fenfu taélus percipit Ipargi 6c dividi. Talia' livum, ut dénique potentiæ apprehenaenti difeon-
funt abfque numéro in omni arte 6c feientia quoad veniens 6c contrarium. Punitio fit per apprehenfio-
homines qui de illis feientiis attigerunt nihil, de nem objeéli ut triftabile eft, 6c propriæ inclinatio-
quibus tamen ipfi judicare 6c phantafiari prælumen-p ni obvium, feu difeonveniens 6ç contrarium. R ates,
in quales quantas ve chimerinas abfurditates- tio difeonveniens, eft difproportio læfiva feu altera’ti-
niant, quotidiana docet irrifio. Conferamus nunc va cujufdam harmoniæ 6c unitatis in potentia appre-
ad divinas voluntates non revelatas nobis coelitùs, hendente. Malum inhoneftum elficitur difeonve-
fenfum cujufvis Theologi quantumlibet elevati ; nul- niens pro quanto lædit'aut tollit harmoniam modi,
lus dubitaverit quin ad illas cæcior fit quam cæcus fpeciei 6c ordinis debitam libero arbitrio ut liberum
ad colores 6c non minus idiota quam idiota aliquis ad- eft. Malum triftabile redditur difeonveniens pro
Metaphyficam aut Mathematicam difeiplinam. Pro- quanto lædit harmoniam 6c unitatem debitam com-
pterea fi de altis iftis 6c non revelatis veritatibus volue- plexiorii naturali. Ratio difeonvenientiæ in malo
rit hujufmodi Theologus judicare, aut prælumptione inutili, eft dilproportio tollens à potentia*apprehen-
raptus aut pudore oppreflus, fi non ad omnia quæfita dente quamdam boilitatem ejus cum bonis extrinfe-
fibi refponderit > quis non videat quam prolundam cis eam accidentaliter perficere habentibus. Ex op--
fibi aliilque erroris abyllum paraverit ? Quanto fe- pofito fumuntur rationes convenientiæ in triplici bo-
curiori humilitate refponderet in multis, nefcio, Deus n o , honefto, utili 6c deleétabili. Quas rationes in
feit, 6c cui Deus voluerit revelare. Crédité Évan- eadem re crebro concurrere peripicuum eft. His
gelio 6c fufficit. Nolo tamen ut hæcnollra curiofi- flippofitis non operoium eft advertere. quod in poe-
tatis mculpatio nutriat fecordem ignaviam eorum nitente multa concurrurlt.
qui de divinis ea que poflunt debentque intelligere, Primum, liberum arbitrium, quod eft potentia
vel negligunt vel non negligentibus detrahunt j u- apprehenfiva peccati 6c deteftativa, punitivaque e-
trumque vitio deputatur, 6c nolle elucidare verita-j) juidem. Concurrit præterea habitus virtuolus intern
fiicræ Scripturæ cum modeftia in fuis le limiti- clinativus liberi arbitrii ad promptius faciliufque opei
andum •, quoniam habitus uel acquifitus eft ex ac-
tibus, qui moralis dicitur, vel gratis infunditur 5
vicem quamdam habitus moralis gerit naturalis quædam
inclinatio apud nonnullos bene natos. Porro
ipfi hbero arbitrio (quod eft fàcultas rationis 6c voluntatis)
præfentatur ratio objeétalis difeonvenient
iæ , non qualifeumque, fed inhoneftæ. Ex qua
confequenter afliirgit ad fugam quamdam 6c horro-
rem peccati. Dehinc ad punitionem ejus accendi-
tur 6c ad fatisfàélionem , pro placando, reconci-
liandoque.fibi iratum Deum6cPatremmifericordiffi-'
bus continente; Qu i élucidant me, inquit, --------
tC)"Mm habebunt. Eccl. 2,4. 31. Et vitium eft velle
plus quam oportet fapere, 6c non ad lôbriam pieta-
tem, ficut utrinque a Dionyfio primo de divinis nominibus
palam notatum eft.
Et hæc fufficiant quoad iftam leélionem faélam
Anno M. C C C C IL die Mercurii ante feftnm Martini
in hyeme.