b ecunda. Senfus litteralis facræ Scripturæ accipien-
ck-ïs eifc non fecundum vim Logicæ, leu Dialeéticæ,
fed potius juxta locutiones inRhetoricis fèrmonibus
ù (katas , & juxtà tropos Sc figuratas locutiones,
quas communis ufus committit, cum confideratione
cireumftantiarum litteræ ex præcedentibus Sc polle-
rius appofitis.Habet enim Scriptura facra ficut moralis
& hiitorialis feientia fuam Logicam propriam, quam
Rhetoricam appellamus. Unde Augullinus fuper hac ■
re librum perutilem & elegantem coriipofuit quem
iatituiavit de ÜoCtrinaChriitiana, Sc in quatuor volu-
mina condiilinxit. Enumeravit inter alia feptem
régulas Tichonii, quas appellavit claves ad eluci-
dationem Sc expofitionem lacræ Scripturæ neceffa-
rias. De his etiam loquitur Nicolaus de Lyra in
principkr Poftilke luæ fuper Bibliam. Tradlavit in-
liiper de hoc i'enfu litterah Magilter H. de Heu ta in
una-quæitione Prologi fuper Sententias. Tertia.
Senfus Scripturæ litteralis judicandus eft, prout Ec-
clefia Spiritu-fanSfco infpirata Sc gubernata determi-
navit, Sc non ad cujuflibet arbitrium vel interpre-
tationem. Unde Augullinus contra Epiftolam 1' un-
damenti: Evangelto non crederem, Sec. Nota quod
relolutio finalis laltem declarativa ell ad Eccleliam
Sc ad Concilium earn repræfentans, quia quod Evangelium
Marci lît Evangelium Chriiti plus quam E- -
vangelium S. Thomæ vel Nicodemi, credimus ex'
Traditione Ecclèfiæ.Unde & Apollolus: Galat.i.8. Si
mi is alitid cvcwg :hz.a verit, etiam Angelas de coslo,anathema
Jit Scc. Quarta. Senfus litteralis Scripturæ, præfertim
infermonibusmoralibus utitur plerumque indéfinitâ
pro univerlali, juxta communem modum accipien-
di. Utitur i'niliper aliis locutionibus figuratis prout
modo dicebatur : propt.erea talis indefmita locutio
non excufat femper aflerentem. à falfitate, fuppofito
quod fit in aliquo particulari cafu verum, illud quod
indefinite pofitum ell. - Quinta. Senfus logicalis velds
in aflèrtiône theologica, non exculat aflerentem
quin talem affertionem debeat revocare, fi Ella
fit in fcnfii theologico litterah, aut fi fit fcanda-
lofa, vel piarum auriuin bffenfiva, alit aliter male
fonans : hæc fequitur ex prædiétis. Sexta. Senlus
litterahs facræ Scripturæ fuit primo per Chrillum Sc
Apoftolos revelatus Sc miracuiis elucidatus, deinde
fuit per fanguinem Martymm confkmatus ; poltmo-
dum lacri Dodtores per râtio'nes fuas diligentes contra
hæreticos diffufius elicuerant prædiétum fenfum
iitteralein Sc conclufiônés ex illo clarius vel proba-
bihus confequentes j poltea fuccelfit determinatio
facrorum Concihorum , ut quod erat doclrinaliter
difeuflum per Docbores, fieret per Ecclefiam fenten-
tialiter définira m. Appofitæ funt tandem poenæper
Judices tam Ecclefiafticos quam Seculares, contra
eos qui proterva temeritate nollent Ecclefialticæ de-
terminationi lubjacere. Et hoc neceflariaprovifio-
ne faclum e ll, quoniam in ratiocinando Sc ajtercando
adverliis veritatem non ell apud multos finis. Sep-
tima. Senlus litteralis fi Sc dum expugnatur tem-
poribus noftris, in his quæ funt jam apertè per E c clefiam
determinata ac receptaj non oportet ageré
curiofis ratiocinationibus adverliis impugnatores 5
fed llatutis punitionibusnti, utpatetex ultima par-'
ticula propofitionis præcedentis. Odlava. Senlus
litteralis facræ Scripturæ fi reperitur determinatus Sc
decifus in Decretis Sc Decretalibus Sc codjcibus Con-
ciliofum, judicandus ell ad Theologiam Sc làcram
Scripturam non minus.pertincre quam Symbolum A -
.pollolorum : propterea non ell fpe-mendus tanquam
humana feu pofitiva conftitutione fiindatus. Et in
hoc errant penè omnes hæretici, qui poll compila-
tionem Decretorum Sc DecretaHum invaluemnt : vi-
dentes enim quod errores fui Tùfficientér coarguun-
tur per fententias Dodlomm 8c Summorum Pontifi-
cum Sc Concilioruni .generaUiim, dicunt omnes ta1-
les Scripturas apociyphas elfe vel-fàlfas, nifi often4-
datur quod lint exprelsè in Scriptura facra : 8c ita
conlequenter negant quatuor Do&ores Sc Concilia
putantes quod ex lacra Scriptura convinci non pofi-
lint. Verum eft quod ex adverlb quidam inve-
niuntur, nolentes vel nefeientes diftinguere in ipfis
Decretalibus Sc Decretis, ea quæ funt de Jure divi-
no propriè difto, ab his quæ flint de Jure pure poll
tivo, vel de Jure propriè naturali, vel de mixto
^Jui-e ex pluribus. Super qua re, tam in leStionibus
quam in collationibus, pro commendatione Domino-
rum Jurillarum fæpe locutus fum, quantiun mihi
datum erat Sc utile videbatur. Siquidem ignoran-
tia hujus rei turbationem in Ecclefia induxit pluf-
quam dici poflit. Nona. Senlus litterahs quamvis fit
in multis, præfertim in his éjuæ funt neceflaria ad
falutem, fatis expreflus in hbris facræ Scripturæ, vel
ex ilhs evidenter confequatur apud erudjtos in eif-
dem libris : nihilominus expedivit tales fenfus fub
certis articulis compendiose in publicum tradere,
quemadmodum de Symbolo Apoftolorum Sc Athana-
lii radium fuilfe cognovimus. Exigit hoc maxime
communitiis radis hominum, Sc capitum leu judi-
ciorum varieras, prout deducit fanctusT homas in prin-
cipio Summx contra Gentiles. Décima. Senlus litteralis
facræ Scripturæ rationabiliter explicatur apud
^ Studiageneralia, Sc in cæteris Dioecefibus nedum per
totam Ecclefiam, led per Dioecefanorum fententiam
cum confilio Dodloram Theologorum in eifdem Stu-
diis degentium. Quæ ra tio , qua fcilicet eflre-
nis quorundam libertas in loquendo Sc docendo ta-
hter compefcatur, quoniam apud Theologos debet
elfepræfcriptaloquendiforma, ficut tradit Augulli-
nus : Liberiet inquit, verbis utuntnr SPhilofopbi, & in
rebus ad intelligendum dijficilibtis ojfenfionem piarum
auriuin non pertimefeunt, nobis autem ad certam régulant
loqui fas eft. Nota de Studio Parifienfi Sc
articulis ejus. Nota de Anglia, Scotia Sc Praga.
Nota deGodfiido de fontibus Sc de quæftione quam
traclat, Sc qualiter argumenta fua non concludunt,
Undecima. Senfiis litterajis quorümdam articulorum
ut præcise declaratus per unum Epifcopum etiam
cum confiho Dodlorum, fi negetur efle Scripturæ,
non redditur ex hoc præcise iple negans hæreticus}
-,fed pcenas appofitas tahs incurrit fi fit dioecefànus,
J Sc ad revocandum rationabiliter condemnatui*. Pro-
batur prima pars, quia poteft ad Papain appellare ex
caufis rat-ionabilibus in cafu, immo Sc à Papa ad Concilium
generale. ' Ratio eft,quoniamnec Papa nec
Epilcopus ahquis eft fie confirmatus in Fide de lege
communi, quin poflit errare. Duodecima. Senlus
•litteralis lacræ Scripturæ fi negetur efle verus, Sc
impugnetur tam verbo quam faéto, per ihos præfertim
qui fubfunt Prælatis Sc Inquifitoribus qui fenfum
talem declaraverant elfe de facra Scriptura}
confurgit, ut frequenter, vehemens fiilpicio contra
tales, quod fint hæretici, fcilicet quod habent depra-
vationem in intelledfeu per errorem, Sc in affedu
per incorrigibilitatem vel peitinaciam. Ratio eft.;
primo, quia præferant fenliim fuum judicio pruden-
tiöram oc fapientioram. Tranlgi-ediuntur etiam ter4*
^ruinös -quos -poftunt Patres eoram. Altera ratio ell }
dum ea quæ determinata vel declarata Hint per Judices
Sc Concilium Fidei , funt talia quæ debent explicite
credi per illos 8c ab illis qui contradicunt.
Exempla funt manifefta in articulis Parifiis condcm-
natis , quorum plurimi funt de articulis. Fidei quos
quilibet adultus Sc capax rationis converfans inter
Chrillianos tehetur explicité credere} ficut quod
Deus eft trinUs Sc unus, quod refurredlio mortuo-
Turn erit, qtiod fornicatio eft peccatum mortale.,
quod mundus fuit creatus Sc non ab aäterno, &
ita de plurimis. Sic ètiam temporibus noftris con-
demnatæ funt dflbrtiones aliquæ, quaram oppofitas
quilibet capax rationis-, Sc converfans inter Chriftw"
‘nos , ut comhiUniter explicité credere conllringr
; turj
m x\ ficut quod juramentum licitum eft tenendum,
quando non vergit in detrimentum falutis «ternre :
quod homicidium non eft licitum nec approban-
dum, quando fit abfque judiciaria Sc legitim a autom
a te : quod R e x non debet remunerare homi-
cidia Sc perjuria, Sc ita de fimilibus.
TR a n s e a mus confequenter ad dicendum
xerisqua verjantur in dorde ejus. Non eft dàtüm ho-
mini videre poll tergum fuum, nec videre fine intuitu,
fie nec intelligere ea, à quibus intelleblus
fe avertit. Nolunt audire,qui finit in erroribus, ali-
quid de miracuhs, nec facra elöqiiia, nec rationes
poéloram quibus poflunt ad veram Fidcm induci}
ideo non eft mirum fi remanent in erroribus fuis.
Tertia, eft rerum fubtilitas Sc intelledus groflities.
aliqua de caufis errorum Sc cautelis errantium. A Qifi turbidum habet vifum, pilum qui ab aliisvide-
Et dicamus fiimmatim Sc velut ab alto, quod om- tur non videt, non ideo contendere debet eum ibi
ilium errantium prirmiria radix Sc principalis origo fuit non efle. Non videt vilus humanus quicquid videt
Sc ell, inordmata affeclio, vel voluntatis depravatio. aquilinus. Quarta, eft diftantia à credendis, qui-
Hoc vidk Augullinus diccns l udpprobare falfà pro ve- dam enim commorantur in lenfibilibus, qui longé
quod error oinnis in Lucifero Sc complicibus Ange-
lis provenit ex damnatione. voluntatis vel affeétûs
per aiTOgantiam, Sc fuperbam in feipfis complacen-
tiam, prout declarat Augullinus in llio de Civit. Sc
docent communiter in 2. Sententiarum. E cce quod E-
va idcirco erravit, quia curiosè concupivit fruttum
pulchrum vifu dr ad vefeendum fuavem , Gen. 2.p.
ita ut confequenter delapla fit in hunc eiTorem,
ut crederet fieri ficut Deus feiens bonum & malum
See. ibid. 7,. 22. ut etiam revocaret in duad
ea. Unde fic difputant de fpiritualibus*, ficut
exei de coloribus. Bernardus fuper Gantica. Quo-
modo lux in caffum circumfundit oculos claufos vel ca-
cos, fic animalis homo non percipit ea qua funt fpiritus
Dei. Augullinus. Deus lux eft non corporum , fed
mentiumy hanc lucem qui non videt, eft quafi cacus in
foie. Quinta, ell negligentia quazrendi Dei ad-
jutorium ad ea credenda. Fides, non ell naturalis,
immo eft in eledlione divinte bonitatis Sc donum
gratuitum. Si diet naturalis, eadern eflet apud
bium divinam lèntentiam quam abfolutè tenebaturBomnes, nec eflet tanta diflenfio de ipla quanta eft
A7„ A ideo à Deo petenda eft. Marci 9. Credo Domine,
adjuva incredulitatem me am. Eph. 2. (firatia eft is
falvati per Fidem, dr hoc non ex vobis : Dei enim donum
eft. Sc 1 .Joan. y. Dedit nobis finfum ut cognofca-
mus Deum verum. Sicut fol non videtur nifi ex
lumine fuo : fic Deus ex luce gratiæ quam infun-
Ne forte , inquit, moriamur. Ecce A -
dam qui etfi non leduaus fit ficut muher, prout
dicit ApoftoluS} fedudlus tamen in hoc fuit fecundum
DoSlores, quod nolens contriftari deheias
fuas, fcilicet conjugem, credidit veniale Sc quafi
pro nihilo efle illud quod erat mortale. Sic habemus
quod fuperbia Sc quædam fenlualis complacen- dit. Sed aliqui funt -ut * vefpertihones folem non
tia inducunt errores. Confideremus invidiam Sc yidentes de node quando volant, quia tunc fol
iram ipfius Cain adverliis A b el, Scinveniemusquod non îucet fiiper terram } de luce vero eum noh
propter earn Cain çecidit in hunc errorem Sc ahos vident quia tunc dormiunt. Sic ifti folem intelligen-
multos, quod credidit peccatum luum majus eflè t-iæ ideo.non vident, quia in node funt, cum ipife
quam divinam mifericordjam. 'Sic poll eum erra- eis non luceat lucem- gratiæ infimdendo, non prop-
plurillli.’ ,tam ex JU(^æis quam ex vocatis ter hoc alfirmare debent eum non elfe. Sexta,eft
Chiillianis, qui dicebant non eflè pqenitentiam vel obftaculum peccatij quidam enim immunditiâope-
lalutem poll certum numerum vel vices peccandi} rum fuoram quafi objedu manuum lumen Solis-in-
licut Augullinus Sc Nicolaus de Lyra notant. Et fi- C telligentiæ- à fie repèllunt.
cut aliqui expofuerunt illud Apoftoh ad Hebræos.
Jmpoffibile eft eos qui femel lapfifunt Scc. Heb: 6. 4.
Confideremus præterea ( ficut jam tadum e ft)
quod propter invidiam Judæi priîis habêntes noti-
tiam de advéntu Chrilli, corrüerunt in oppofitos
errores de Chriito, dicentes quod. erat Samarita-
nus damonium habeas, Joan. 8.48. voràx drpota-
toryini, & publicanorum amicus. Matth. 1 1. ip. Similiter
pollerioribus Sc etiam modérais temporibus,
epellunt. Job. 24.. Ipfi- rebelles
fuerunt lumini. Septima, eft fuperbia, quæ eft velut
inflatio faciei interioris.. Augullinus7. Confelfi Tu-
more meo feparabar k te , dr nimis inflata faciès clau-
debat oe'ulos méos. Bernardus fiiperCantica. Super-
bo o'eulo veritâi non videtur, fi/ncero patet. E t luper
illud Jeremiæ 49. nArrogamia tua & fuperbia cordis
tui decepit te ; dicit glolfia 5 Omnis hareticus arrogant
, quia fuperbia facit hareticum ; non ignorantia.
Augullinus Superbia meretur illudi. Habacuc 2.
Quomodo vinum potantem decipit, fic erit fuper b us.
Unde Gregorius, de fuperbia. Tanio, inquit, »
Dei luce longé funt, quanto apud fe humiles non funt.
Oébava , elt affeétio inordinata intelleétum trahmitatum
.quidam reputantes fe juftos , 8c confiderantes vi-
tam Prælatorum 8c Sacerdotum lubjedam efle mul-
tis vitiis 8c pravis moribus , aperaerant viam fuis
erroribus, ficut experientia docuit mille modis. Et
M oftcnlionem hujus & confirmationemeorumquæ hens ad contraria Fidei, ut timor inoidinatus, vel
doennus, inferamus hic verba fonualia quæ auâor ainbr, vel odium. Affeétio inordiaata eft velut lip-
itnuja: de vitiis de virturibus,.pniûit inTraciaru de* pitudö rcfpeétu oculi interions. Àuguftinus : Si quis
. 1 P’ ima caufa errpriséft ignorantia capacitatis p alicui digitolbîem oftenderit 8c videre non poterit,
intelleclus humani : quidam enifn non attendentes 1 ‘ .............. -
eflè intellectum humanum, credunt eum
capacem eflè omnium, 8c ideo credunt illud non
elle quod ab eo non capitur : ficut fi aliq’uis ere-
deret circulum folis omnia çontinere, ipfe crederet
fila non elfe quæ infi-a circulum ilium nôn pontirîen-
m r . m^ s eft in illis qui credunt non polfe
elle feientiam de rhagnitudine folis. 8c luhæ' Sc llelr
larum , quia ipfi non habent earn. Secüilda, eftà-
veilio intelleétûs à credendis, SCabhis quæ poflunt
• ° minem inducere ad, credendum, g Sc conVerfio ad
errores. Qiiidapi enfin, fie amant errores fiios, ut
çontiana eis non velint cogitafe vel audirè- Prov,
1 ^ 0n reeipit ftultus verb a prudent ià, hifi ea dU
eulpet potius oculi lippitudinem quam digiti often'-
fîonem. Hanc hppitudinem purgâri oportebat.
Augullinus. Purgandus eft animus ut profit cere il lam lucem
vale at. Timor multos retraxit ne crederent in
Chrillum} qui enim credebant in Chrillum delpi-
ciebantur ab aliis Sc extra Synagogam fiebant : ideo
qui glôriàm amabant, Sc contemptum iftum time-
bant, nolebant ad . Chrillum converti. Joan: y.
Quomodo credere poteftis qui gloriam ab tnvicem reci-
pitis, dr gloriam qua a folo Dca eft non quaritis ?
Aiiidi-etiam divitiaruhi Sc timor amitténdi lociiià
Sç gëntem , -Judæos impedivit ne in Chrillum cre*
dèrènt. Amof divitiarum oculus eft avarorum, Sc
âmor dditiarunï eft oculus volrrptiiolbrum.- Za-
A 2 cha