fp u n , repërirentur, dümmodb coram illis populus fe
auderecplangere, quod lamentabile, horrores tales
in Dei Ecclefia, diebus in noftris, eftobaudire,
cüm in iümma ibidem nulla regnat juftitia.
Cujuiqueillecebrofaavaritianunclacefcente, Archiepifcopus
contentus non eft quod fit , fed Archi-
diaconus major Remenfis nihilominus vult efle, ut
9 4 0
filium, nifiquöd de Jure, perPapam; àut de Fa-
Öto, per Regem , adversùs ejus tyranniam celeri
foret rcmedio providendum. Si verb aliis fit vitiis
interioribus irretitus, aut gentes fuæ, propter quæ
civitas tam illuftris, nifi Deus ejuidem mifereatur,
in periculo fit deftrubtionis, hoc inde judicet Dominus,
qui cordium folus eft pcrfcrutator.
folus abfque focietate rapaciorem valeat tyranniam Unum autem, inter cetera ejus notoria vitia, fi-
exercere., Et fi illiusrei gratia à tempore fortafiîsquo A lentio arbitror non prætereundùm , cîim contra Apoftoli
dobtrinam, litigiis fatiatus fuit nufquam. In
quacumque enim Ecclefia , in qua utinam benè
unquam, præfuerit, contra Capitula fua, Abbades,
Convenais 8cc. etiam contra fecufares litigia move-
re inaudita nonerubuit, fi qujfquamdebuit, etiam
fi jufta inde privilégia quia fibi oftenderentur , aut
confuetudines legitimæ præfcriptæ • allegarentur,
folvere femper recufavit, fed abillis 6c indebita cru-
deliter exigere non expavit ab Abbatibus, hoc fcio,
6c illis præiâtis quorum redditus, pifcarias 6c nemora,
adhuc hodie tollere fecundùm eos, five occupare ,
non erubefcit.
Contra quos autem fic litigare, 6c eosproindede
pauperare contentus non fuit, fed ad mojora duo litigia
illico prorumpit. Papam enim primo pro fru-
blibus primæ Annatæ Parochialium Ecclefiarum va-
" cantium ad fe, ut aflerit, fpeblantium , ad Regni
Parlamentum, contra omnem Juftitiam 6c fubjebtio-
nem debitam Apoftolicam nähere non’ veritus eft,
Sed Regia coram Majeftate Deum poftremo, ideft
in pauperibus membris; fervifque indignis denub non
minus attentare præfiimpfit. Chriftus enim nunquid
ait ? Matth, xxv. 40.Quod uni ex minimis mets fecifiis _
ntihi feciflis. Noverit ipfe pro tanto in fumma,quod
velut reor, præfens litigium erit fibi finale, 8c exter-
minium , ciim Contra Deum non eft confilium, necjue
fapientia. Prov. x x i. go.
Audivi enim de Papa, proptereà, cujus vidi Iit-
teras ad Archiepifcopum nuper direbtas , fiitis ri-
gorofas, qubdjufto eum, ob caufam illam, 6c alias
injurias, Dei judicio depofuiflet, fi unicus in Dei
Ecclefia extitiflet. Sed fibi propter fecundum præfens
litigium, de Summo Papa in ccelo unjco, in terra
præcaveat, quod eum juilè non deponat: cum
H M Ü H . RR
non eft memoria, plufquàm animas vihtavent ; nus
credatur deprædatis , qui in manibus fuerunt ex-
coriatorum, unde fi quifquam in hiis excommunica-
tus repertus fuit, ojpportuit quöd fe ablolutum often-
derit, aut fuam rursus vexationem redemcrit, etiam
etfi oftenderit.
Sed fi præfens Remenfis Archidiaconatusad ma-
nus fuas aliquando, cum vacat , devenerit, Dominus.
Burgundiæ qui Cornes eft Retellentium, ubi Ar-
chidiaconatus ille fcituatur, novit quomodo illa prima
vacatione durante, ficut ftipula feni retellata
extitit.
Archiepifcopus eft, 6c Archidiaconus major, 6c
quandoque minor,fedadhuc noncontentatur , nifi
Sanch Æ gidii fuerit Prior. Sed quomodo ibi Mo-
nachorum ipiritualitas regatur, 6c ædificia repa-
rantur, à Monachis pofco quöd fciatur.
Nimirbm autem fi in hiis male fe regat; cum in
Epifcopatibus,6c Archiepifcopatibus quinque, vel lex,
numéro, in qpibus habtenùs præfuit, détériora adhuc
Commifit : quæ omnia propter Deum 6c decus Ecclefiæ,
ac prolixitatem foliim omittoj cum Liber ad ea
fpecificè declaranda major non fufficeret, quàm hodiè
noftra fit Biblia ; cujus in eis geftorum, Clerus,6c
populus tyrannicè deprædati, telles funt univerfi :
evidentia etenim patrati in eis per eum fceleris, cla-
more non eget accufatoris,
. Quid verö in primo tarnen egit Epifcopatu, pro-
pe villam, ex qua natusfum, Verdumenfènuncupa-
to , unum autem ex infinitis duntaxat excerpfi, fi-
lentio, ut arbitror, non præteriendum. Nam pro-'
pter avaritiam ejus infatiabilem , ex eo quod hommes
cujufdam Caftri Epifcopatus,Gallice dibti [har-
79, fe ad votum fuum ranfonnare, aliter, vexationem
fuam redimere eum nonfinebant: illicb, fuo more, Cjuftus Judex eft , à cujus non licet pro vocare Senquoldam
ex hiis in carceribus mancipare leftinabat:
alios verb in Grefillonno poni faciebat, 6c reliquo-
rum autem dentes cum tenailla , fama publica reference
, aliter non aflero, extrahi jubebat.
Sed cbm populus Caftri memorati illius, odibilem
ampliùs fufferre non pofl'et tyranniam , tyranno alten
non minimo fe reddidit, Petro videlicet de Bar-
ro , cui Caftrum liberavit; cùm, aliter, diabolo
infernali fortaffis citiùsfe reddidiflet. . ■
Verùm quia caftrum illud notabile era t, 6c for-
tiffimum , turribus fofiatis , 6c aquâ Mofæ circum-
valiatum , 6c rion modicè ; tyrannus ille fecundus
fuam exercere contra Dominos 6c populum Provincial
inhumaniter non veritus eft : quamobrem adversùs
ilium Domini Provinciæ , 6c populäres fe e-
rigentes, coacti extiterunt ante Caftrum illud obfi-
dioném exponere, ex qua non receflerunt, quouf-
que illud fundittis evulfërunt. Unde lapis in illo
non remanfit fuper lapidem , quod dolorofum eft
audire. Si ergo ifte Dominus Guido de Roya , tunc ^quentia non metuit. Non licet tibi habere
Verdumenfis Epifcopus, originaliter caufam ediclo
deftrublionis hujufmodi præbuerit,nobilis adeb joca-
lis Ecclefiæ, hoc univerfi judicent fines terræ. Et
fi in pari fit periculo deftrublionis, .propter fcelera
fua, 6c non modica, ut audkis, glorjola Dei civi- :
tas Remenfis, nifi Deus ejufdem mifereatur, novit
ipfe cui nihil eft abfeonditum, 6c verè non ignorât
ille qui ampliora calamo,depræfenti,nonvultcom-
mittere. .
Sed fi in hac materia aliud falubre, poftauxilium
Dei implorandum, non geftiremdareinpatulo contentia
, qui nulla novit mala remanere impu-
nita.
Horum autem aliqua, 6c multa alia , Archiepifi
copo præfato , gentibufque fuis , per nuntios fæ-
pibs, 6c litteras fufpirans indicavi : 6c quia fuam
temperate recufarunt tyranniam; in Sermonibus meis,
neminem tarnen nominando, Ecclefiæ, in genere,
nuntiavi.
Et modo Papæ, RegiqueFranciæ in feriptis hiis
in fpem, nuntiare decrevi. Deo enim teile, non quia
mei eft perfecutor, fed quia Legem Dei mei ulte-
riùs non valeo pro morte diffimulare : quamquam e-
tiam in carceribus ejus mancipatus , ubi vix hoc ad
feribendum video exiftam , beatiflimi Patrini mei
facri Baptiftæ Joannis exemplo , qui licèt in cavce-
ribus_.exillerer Hcrodis, Legem tarnen Domini proptereà
diifimulare noluit, qui , proutæftimd, poll
canonicam finalemque monitionem Herodi,^ in Sermone,
publice, 6c in carceribus, diccre verba fe-
I H
Matth, x iv .4. Et ifta querela ad martyrium
fibi fuffecit, SamSta Matre approbante Ecclefia.
Cur autem 6c Archiepifcopo, ejufque denique e-
xemplo , dicere non poflum memorato ? pacem Ecclefiæ
vehementer inde turband : non licet tibi juftitiam
palàm, ut præfertur , pretio fic venundare
appretiato. Etfi ifta querela ad martyrium, jux ta vi-
rorum Sanblorum arbitrium, fufficiat, mortem pa-
ratus fum pro ea ex nunc fubire temporalem.
Quöd autem querela ifta ad martyrium fufficiat,
■ manifellis, pagina in prefenti, referabo indiciis veraeiter.
Primb: quia ex charitate, teile D eo , noii
fidla, in hac procedo materia; cum ejus perfonam,
6c plus animam, zelo charitatis, ut meam propriam,
in Fide mea diligo , nec per modum accufationis,
delationiive , aut detradlionis, ifta in lucent produce
».
Audire etenim dudum veritatem in feriptis ^ &
pernuntiös, in parabölis, 6c aenigmatibus, certifvéritate
me , zelo pacis Ecclefiae \ juftitisqué co-
gente, fibi dicere ? O Archiepifcope , aliter verb
melius Archityranne, nifi refipifeas; tyranniam tuam
nunc abjice, ut pacem per te confequamur , quam,
qujeritat omnis populus Sanbtee Matris Ecclefias. Et
non ego folus arbitror quod hoc deberem dicere j
fed totus denique mundus in hac cönclufione debe-
ret me ju vare, ut eo converfo., aut convinóto, paÎîirium
eft quöd idem Archiepifcopus femper reçu-, cem cónfequeremur Ecclefiæ
r favi•t. . Convenie_n_s ergo , juxta prudentum «efflt- fen- HT«..»-:----—
tentiam', qubd qui audire veritatem non vult in fe-
creto , quod illam palàm audiat, 6c in apert-o.
Die nempe Sabbati, ante meam quam non igno-
rabat in fancto Leto captionem, Ledlori Fratrum Au-
guftinenfitïm idem Archiepifcopus Remis, in non-
nullorum præfentia, dicere non erûbuit. Or, tu vis
illius fami [anSH Leti, in véritate pradicanda , imitari
vefiigia. Confulo tibi quod f i visper fever are, alibi, cjukm
hic nidum tuum prépares , cùm , pro certo , aliter
te non patiar hic dm martere. Quid igitur de tali homme
eft agendum, qui veritatem prædicare audire
fie non patitur , ne damnum præcipuè fibi fiat in
burfä; ‘
Talem profeclb hominem, non minus Pharaone,
in tÿrannia fua, æftimo obftinatiorem. Pro hoc quandoque
à Moyfe 6c ab Aaron verbum Domini audiitj
quod ifte, velut lutum, non mediocriter , in veri-
t-ate, fpernit. Pharao autem Dei fervitoribus d e mentem
fe exhibait, quoique quingaris 6c peranga-
riis non muldavit. Ifte verb de hiis pietatem ullam
nunquam habuit 5 fed eos verbo 6c opere ha-
élenùs • femper fcandalifavit. Paret igitur fe ad Dorn
ini lamentabilem, mil ab hiis refipilcat, audien-
dam Sententiam, dicentis: Matth, xvm.d. Qui autem
fcandalifaverit unum ex pufillis ifiis, qut in me cre-
dunt, expedit, ut fufpendatur mola afinaria in collo ejusi
& demergatur, Pharaonis inftar , in profundum ma-
Væ igitur homini tali, nififeipfumcorripiat, per
quern fcandalum in mundum, nondubito, breviter
quin veniat, nifi Deus aliter ex alto provideat. Ni-
mirbm quia fi fagittam veritatis verbi Domini, adversùs
talem hominem^ in genere, ut fcandalopof-
fem obviate futuro, fæpius immiferim quàm in fpem
Tertio nempè, adverlbs ipfius tyranniam execra-
bilem , me zelus movet Provinciæ ex qua natus
exifto, Remenfis videlicet Dicecefis, catholicê me
docente , quod pugnem pro Prov.incia mea., 6c fic
ifta querela, unàcum pfæmiffis,ad martyrium videlee
fumeere.
- Sanéli etenim veteres Patres, novique pugileS
inclyti, nunquam elegerunt citiùs veile mori, quàm
videre mala gentis fuæ , 6c Sanctorum , Legemque
diffimulare Domini. Alii ex Provincia fua feras eam
devaftantes expülerunt ; alii quippe hæreticos, rc-
liqüi verb tyrannos , feris quibufeumque fceleratio-
res, ,6c hii pro hujufcemodi exponèrc fe morti non
erubüèrunt. N urn quid verb eligibilius foret putri-
dum cadaver meum morti exponere , quàm diù fic
Legem diffimulare Domini, pacem Ecclefiæ, Rei-
publicæ, 6c præfertim Provinciæ meæ?
B In ifta érgo querela, quam fanbtam puto , juvet
me ita Dominus meus Jefus Ghriftüs , pro quo ufi-
que ad mortem in ea, inçlufivë; certare intendo, 6c
Virgo Beata , ficuti, 6c non plus reftâ procedo in-
tentione, pro veritatis 8c juftitiæ defenfione , zelo
pacis Ecclefiæ , amoieque totius Orbis, Reipubli-
cæ, 6c præfertim Provinciæ meæ.
X L V .
IT e m . ‘Pradicavit quod in Matrimonio funt
23. vein , pec cat a, & eorum triafunt quo-
rum minus, meretur pcenam ignis.
■ p Efpondeo. Verum eft qubd prtedicavi, fed ad-
■ ^“didi, de male in Matrimonio utentibus, autali-
. - r -r, , . - . ter, contra naturam abutentibus, dequibus aer inmodo
ReipubliciE, favore pr*elenti , actoi in pagi-^ £cj{;Urfolum cum loquitur, 6c plurima adhuc repe-
nam declarare. - — - — -- a
Secundo autem, qubd ifta querela ad martyrium
fufficiat, probo ex eo qubd redam in animo meo
o-ero, pro certo, intentionem; videlicet, ut ad pacem
fandæ Matris Ecclefiæ celeribs , ipfo converfo
, aut convindo, pervenire valeamus. Teneo etenim
qubd propter peccata Ilia adeb obftinata, pacem
notoriè, una cum aliis impedit Ecclefiæ : quod
fic probo.
Indubium autem non revoco quod propter peccata
noftra fchiima præfens nobis evenit memora-
tum : cujus fi tyrannia ceffaret ; 6c aliorum infinito-
rum peccata utique , ut æftimo , ceffarent, quod
manifeftum pacis Ecclefiæ effet indicium : caufa è-
nim ceffanteceflave folet effedus. Si bonus ita-
que fore t, ejus Dicecefis immediatè bona effet, 8c
per Concilium tandem Provinciale ejus tota Pro-
vincia, in qua per eum veritas regnaret, atque ju-Djaljum.
ftitia. Numquid 6c alii Regni ArchiepilcopimoX e-
rubefeerent, fi Provinciam cernerent Remenfem juftitia,
6c veritate circumdatam, fi id idem non pe-
rao-erent. Et fi Regnum Franciæ juftitia, 6c ve-
litate circumvallarctur ; quis æftimare oppofituin
poflet, quin immediate Orbis univerfus ipfum imi-
taretur; 6c fi fic fieret, Deus pauperrimæ Ecclefiæ
fuæ illicb nunquam mifereretur adeô defolatæ ?
In ejus igitur tyrannia abolenda , pacis confiftit
Ecclefiæ pars, 6c non modica ; 6c fi in ea perfeve-
rarenon erubefcat, ex totis meis ago viribus, quod
pacem confequamur Ecclefiæ. Quis me prohibebit,
ri peccata quam in Articulo contineantur, turn circa
Sponfalia, quam circa Matrimonium : nihilominus
tarnen laudavi Matrimonium , ne ä Matrimonio
quifquam per verba mea retraheretur. Sed hoc dixi
in fcandalum illorum folum, qui publice aflerere non
verebantur , fe in Matrimonio non pofle peccare ,
ut fupra dixi. Et Deus felt fi infinitis Sermo ille pro-
fuit, ad mei jadantiam non dicens, fed adDeilau-
dem Omnipotentis, qui cunda novit.'
X L V I .
I T e m . Vfradicavit quod quando Chriftus
dixit illud, Matthei iv. 10. Cap. Vade retro fa-
thanas , quod patientiam non habuit, quod eft
R Efpondeo. Tunc dixi quod Chriftus fathanse
Fidem noluit fuam diffimulafe , licet in aliis
quibus a fathana tentatus fuit fere diffimulaflet, 6c
fic contra Fidem noluit Habere patientiam, ideft fi-
mulationem. Non autem dixi qubd virtutem pro-
pterea perdidit patientise ; fed Fidem fuam noluic
diffimulare: ideo fibi jufte dixit, cum de Fide eum
tentare voluit. Fade retro fathanas.
Et ita populo fcio me tunc expofuifle : videtyr
enim hodie, qubd qui veritatem dicit, meritum per-
dere videatur patientis , quod tamen non eft verum^