c x x x v m (J E R S O N I A N A . E I B E R . IV.
C A P U T I I I .
De Morum Difciplina.
$■ 1 R . De Lege & Confcientia.-
In quo Leeurn Definitions traduntur; • , ,
De Lezis Divina, Humanarumqne Obligation difieritur;
guidfit Legum Abregatio, «*»&, Interpretatio & Difpenfatw mquintur;
'De Voti & Juramenti Obligation agiturt I I , . ■
Necnon de lgnorantu, 'Direthom intentionis ,Trobakhtate, Sirupults & Tentatiom.
bus ^ u t n t u r . sfitgoU 4e Mormn Dijciplina tradmda.
1 N tradenda mortim Difeiplina, circa quam innumeraScripta edidit, hanc quara ipfe.tradit
lreau iam fequutus eftGerfomus, ut necaufterioreflet nec renuffior, fed via Regriambularet,
ót nfc ftriffius fiéret Dei Mandatum, nee latius quam ipfe maddavit; quamyis mde fumetó
M m aliqui, aut.maliti* velamen & libertatem i aut e contra, m defperat.onem corruere.
]Nön tarnen propterea cenfet omnibus, pro omni temporeSc loco, pratd.candamquamlibet ve-
ritatem. In R'gAis Moralibou T . m. p. ?S>. At qumdam funt vemates, quxtacer. non poffint a
Prxlatis 8c Döctoribus, Sc fine periculo ignorari a Fidelibus. Sunt quidam in moium dottima
ei rötës non tantum periciildfi , fed qui inter hserefes numeran poflunf, quia Frier pnncpus
& difambiibus prafticis funt contrarii: ut quèd Eft Dem f M M
out ms in qttib*s duobus n u Lex peMdet & Prophtu. Quae utique Lex eft Tides noftia, vel de F i-
M ï ?-o 1 imc 1’ ixccpta Decalogi, aliaque ad morés pertinent«, qum m bacris Litte* S'extant, aTFidem haud dübii pertinent; & contrarium dicere, hareticum ,impmm&b!a&
phemum eft. wÊÊ. & 7 - i .p .~ 5- De Legibus,
Morum nertna duplex, Léx & Confcientia. Le x Juris emanatie e f t Jus» ä Getfoniö, in
libro De VitA fmrituali t . i n . p. 2.6, definitur, Facultas feu poteft as propmqua, conveniens alicui,
Cecundum diltamn nO* ratioms: qu.m refla ratio Sc dißamen luutn, eft prigimhter Sc H i l
tér in Deo s tonlêqUentèrSt participative foltim in ratiónalibüs creatünst-o Dividing Jus, de.
«itidum eumdem, in Divinum,- Naturale & Politicum, feu Pofitivum aut H teanum. Jus Huma-
nütn eft Canobfcam vel Civile, ‘t .
cmün, oud homo id cognofiit ud r ijg eft, pbligam,,per Divinum, ml W*tntol'^judtomm Super,me.
THÜ funt figna hüjufmbdi. « e f t t t ie , vócató I Sc fcriptut». Lex dtvma ordinat hominem pnn-
dpalitet & prbXimè ad fpiritü'alem t e m & perpetuum I & in Evangelio Góntmeturs Vel meo
cfdtrf HeceUariè-féquitut ad Evangel« verftatê» •, aut- iB Ulo éupd Deus fpeeiafeei - voluit reve-
&te dd diaura fibempropinquüm» vel in illóquod tenet Lcdlefia& deterimnatper Apöftoloram
TMditibhes tiri dJvèrfis hue uf^èe fuccêffiohibUs. Nota tóe quatuöt gtadus Legis DiViSai vel
^ L e ?Na tu riilis oïdinat hominem ad finem naturalem proxiinè &pri!iêipaiiter,& funthmdum
Leges immucabiles , in quas nulk cadit difpeniatioj nifi a Ligiflatore * a p e ö videlicet fölo;
L e i Cahonica hominem órdihat ad vitam fpiritualem principaliter, led hoe elt medio hu-
mante inftitutionis voluntariae atque -pofitivae, & veluti per medium vitae hüjüs temporalis * qttó
fpiritualis nöiflrnätür. ^ ^aBW iW
Le x Civilis proximè ordinat ad vitam fuam : quia Deo eft dedicatus-, mediafttibus^ifiititutio-
nibus humänis böfttivis & volüntariis: quamvis demumhäie Vitä óMinare debeat ad fpiritualera
vitam Sc perpetuam, fed non eft immediatè in quantum, eft talis vita. In Sermone ‘De {hjHtia.
T ' Inftatu natura: Innocente» Deus indideratvhomini pro L e g e , rätioBert ihtegfam & puram*
tatWuam regitiVum fui ip5us» & quoad Deüm & quoad .ptq»teum: nee opus findet Canotuftis
& Legiftis in illo ftatüj ficüt nee opus erit in ftatu nature glörificätae. Sed obfcürato per ho-
mfnislapftm libro cordis éjus.imeriori, Sc vfclut oblittetate ac male conttasäo pér divéHos
iCStäus, vix ab homine difcefni poterat» quid reêtum ab -öbltquo, quid barfum a maló , quid
iuftum abjnmflo: dari.ergo,debuit liber extrinfecus, continens L e g e s - t e e e p t a » p f t rT » .
diöanem Dei & hbmibutn fepientiórüm. Dltra Legem NatUMs, Dêus deditLtgeitt Afltiqaam,
dètade Legetüi Evbtigdicaüi. ST.-iV.sf tp .S j3.
De Lege
Lex Divina prxceptoria, eft Signum verum revelatum creature, rationali, quod eft not'ifUdUlßMrt rt-
ÜA ratioms divina , volentis teneri illam creaturam, feu ligari ad aliejuid agendum vel non agendum >
pro diqnificatione ejus ad Aternam vitam confeejuendam, & damnationem evitandam.
Hanc definitionem tradit & explicat Gerfonius, in libro De Fita fpintuali. T. MC p. i f . 18.195
& in ejus expofitione obfervat primö, creaturam rationalem propne non obligari, nifi perno-
tificationem rationis divina: ita di&antis Sc volentis. _ ,
2.. Nullam creaturam rationalem propriè peccatricem dici pofte, abique commiflione vei
omiflione libera rei illicitae.
2. Ignorantiam invincibilem Legis Pofitivae excuiare a peccato.
4. Solam creaturam rationalem Lege teneri: hinc infantes Sc fatuos non obligari Lege Divina.
C Legem Naturalem, feu re&am raüonem, nunquam repugnare Legi Divinas. ■ ..
& • 6 Reji*
G - E R S O N I A N A. L I B E R IV. gxxxix
6. Rejicit opinionem Durandi, dicentis, quod fi nulla fa6la fuiflet homini revelatio de fua
beatificatione fupernaturalj aut damnatione, non incurriflet peccatüm, faciens feipfum reum
damnationis æternæ : Sc ita nullum fuiflet peccatüm mortale : ( quod peccati Philofophici fun-
damentun» eft.)
y. Legem Divinam apud viatorcs ad vitam æternam confequendam dari: fed hocfenfu,non
funt Leges præceptivæ apud Beatos ÔC damnatos, ad quas fcilicet voluntas divina velit teneri
Salvatos Sc damnatos, fub novis præmiis aut poenis : quia in Salvatis non eft necefle, Sc in dam-
natis inutile.
Ex his placitis fequentia elicit Corollaria.
1. Non ideo dicitur aliqua Lex appropriate vel pure de Jure Divino, quia ad illam obligat
Deus: ficutenim, quamvis omnisbonitas Sc veritas fit à Deo j non tarnen omnis veritas pertinet
ad Fidem > nec omnis bonitas ad adorationem : fie non omnis obligatio à D eo , pertinet ad L e gem
Divinam.
2. Non ideo præcisè dicitur aliqua Lex Divina, quia illam creatura per revelationem acce-
pit : poteft enim fieri, ficut in Antiqua Lege in pluribus fadhim tenet, quöd Deus revelet Sc
tradat immediarè aliquas Leges pro folo regimine Politico ScCivilij quemadmodiimde ordina-
tione Regis Ifraël; de taxatione peenarum civilium Sc hujufmodi rerum, Sc tales appellantur
Legts Judiciales: quia tarnen Leges tales non immediatè Sc dire&a intentione ordinant in fi-
nem ultimum Sc lupernaturalem, deficit una conditio deferiptionis antediètæ.
g. Non omnes Canones Summorum Pontificum vel Décréta funt de Lege Divina: funt enim
plures hujufmodi Canones ad politicam fôliim converfationem accommôdati.
4. Lex aliqua non ideo dicitür Divina propriè , quia ex principiis Juris Divini deducitur.
Primo, quia ficut omne verum omni vero conlonatj fie omnis Le x quantumeumque pofitiva
Sc humana, confonat divinæ Legi 5 imo ex ea deducitur: Sc nulla Lex eft, quæ non innitatur
principiis iftis : Deo jubenti obediendum eftj Autorizatis à Deo parendum eft jSuperioribüsluis,
in eo quod Superiores funt non eft inobediendum : ÔC ita nulla effet Lex purè humana contra
id quod veritas habet Sc ufus communis. , ’ „
f . Eadem Le x poteft efle de Jure Divino Sc Naturali, Sc Humano feuPofitivoj fed alia Sc
aliâratione, refpeètu diverforum. Patetinifla Lege : 7fon furtum facies j quæ à Deo revelata
eft, ad confequendum finem ultimum, Sc infita cuilibet homini, ad confequendum finem naturalem
i ab hominibus lata, ad confervationem focietatis civilis.
6. Non abfurdè concedi poteft, omnia principia Juris Naturalis efle de Lege Divina propriè
diéèa, licèt diversâ ratione. Hoc perfpicuum erit, fi attendimus, quemadmodùm omnia.prin-
cipia Juris Naturalis, Deo révélante ac jubente, continet L e x , tarn Antiqua, quàm N o va , ad
finem beatitudinis æternæ. E t aliunde forfàn illud fuadere pofliimus, exhocquodtalium prin-
cipiorum indita eft notificatio creaturæ rationali, per jmmediatam divinæ lucis. irradiationem.
7. Aliqua eft Lex purè Divina j alia pertinens ad Divinam j alia impertinens.
In Lege purè Divina poteft quadruplex fignari gradus. In primo reperiuntur Leges immédia-
tè revelatæ à D eo , pro totâ Communitate hominum , aut principaliori parte, Sc præfertim in
Evangeliis à Chifto latis, ad confequendum beatitudinemr Infecundo gradu reperiuntur Leges
Divinæ, quæ ex præced^itibus folis, in confequentia evidenti, aut faltem revelata Sc propriè
credenda deducuntur. In tertio gradu reponentur Leges Divinæ immediatè àChrifto traditæ,
aut ab eis dièto modo deduéfæ, quæ per fucceflivam relationem Apoftolorum, Sc aliorum ad
nos æquivalentem, Scrinturæ Canonicæ notificatæ funt. In quarto gradu funt Leges fpeciali-
ter infpiratæ Sc revelatæ quibufdam fingularibus perfonis, pro fè aut pro pauçis ad hoc eledtis.
Lex ad Divinam pertinen&ea eft, quæ etfi deduci non poflit à veritatibus folis Legis purè Divinæ
i deducitur tarnen ex iis, coaflumptis aliquibus veris probabilibus, quæ piè Sc rationabiliter
negari non poflunt. Impertinens Le x erit ad Legem purè Divinam, quæ non plus ex eadem
deduci poteft, quàm oppofita. Hæc de Leg e Divina fufiùs expofita invenies in libro De Vita
fpirituali. Ledtione 11. a p. 18. ad p. z f .
De Lege Naturali.
Le x Naturalis, ibidem p. 2 1 , definitur Signum indit um cuilibet homini non impedito in ufu débita
rationis, notificativum voluntatis divina , volentis creaturam rationalem humanam teneri, feu obligari
ad aliejuid agendum vel non agendum, pro confecutione finis fui naturalis, cjui finis eft félicitas humana
, & in multis débita converfatio domeftica, & etiam polit ica j homo enim natura animal civile
eft. Hæc innititur didtamini rationis, quod eft infitum cuilibet homini non impedito in ufu rationis,
quod împedimentum fit , aut in fenfualitate nimia, aut per læfionem virium naturalium
fenûtivarum, aut per depravationem radicatorum in anima vitiorum, ÔC confuetudinem per-
verfàm.
De Lege Humana, Canonic a & Civili.
Lex Humana, five Pofitiva præceptiva purè Sc approprietatè .deferibitur : Signum verum humana
Traditione & autoritate immediate confit ut um , aut quod non infertur nteeffaria dedutlione ex
Lege Divina, & Naturali, ligans ad aliquid agendum vel non agendum, pro confecutione finis alicujus
humani. Duplex autem eft finis humanus Legibus intentus \ finis quietæ converlationis hu-
manæ, pro hac vita > Sc finis ejufdem converfationis, in ordine ad alteram. Primus eft fbeie-
tatis politicæ, quæ Legibus Civilibus regitur j alter eft focietatis Ecclefiafticæ, quæ Canonicis.
L>ex Canonica deferibitur : Signum habit um per humanam Traditionem, notificativum retta rationis
Divina, volentis creaturam rattonalem humanam teneri feu ligari ad aliquid agendum vel non agen-
dum i principals er pro confecutione felicitatis atern a . Per hanc ultimam claufulam, convenit Lex
Canonica cuna Divina, Sc differt à Naturali, Sc per primam ab utraque , ' fub certa ratione,
quæ eft f ut habeätur ejus cognitio Sc rofyur per humanam traditionem, magis quàm per puram
revelationem, vel naturalem evidentiam.
Tom. I. s 1 L e a