ie in aliquid malum' confentire quam interpretati- tui fubjicere, 8c ut hoc congmentius 8c cum läniori
ve effedlualiter. $ed in confenlii ipfius rationis fupe- confilio 8c auxilio facere poilit, intendit Religionem
rioris in adtum peccati feu in ipfius adtus executio- aliquam intrare, 8c pro hoc faciendo ad aliquem lo-
nem, ctiam f i, ut llatim didtum e il, talis adtus rea- cum talisReligionis ire. Illetalisrefpedtu falutisfua:
liter ab extra non procederet 8c fequeretur vir non qui eit ultimus finis quem tune fibi conllutuit, R e.
folüm confentit, fed fiout 8c mulier comedit, 8c tune Ipedtu etiam domationis lui corporis ac ingreflus Reell
tentatio de fe conlummata 8c perfedta. Et intel- ligionis qui fiint fines medii ad illum Iciiicet finem
ligantur hee exemplificationes juxta luperiüs declara- A ultimum ordinati, dicitur proprie habere intentionem.
ta , quando Iciiicet hujufmodi deledlationes conlen- Refpedtu verö aditionis loci illius Religionis, licet fit
quædam voluntatis difpofitio, non tarnen proprie di»
citur eile intentio.
Ex pn£cedenti intentionis in generali delcriptione
clarè 8c faciliter elici potelt deferiptio intentionis re-
dtæ, per additionem iciiicet iltorum verborum debi-
tum 8c debito modo 8c etiam intentionis pervertie feu
corruptæ per additionem oppofitorum feu contrario»
rum verborum,Iciiicet indebitum 8c indebito modo,fic
tarnen quod in defcriptione intentionis redlæ ilia duo
verba, Iciiicet debitum 8c debito modo ,conjundlim
accipiantur > cum ipfa duo ad hoc quod intentio
fit redta, neceffario habeant concurrere. In defcriptione
vero intentionis pervérfæ feu corruptæ, ilja
duo verba oppofita Iciiicet, indebitum 8c indebito
modo accipiantur divifim , cum alterum eorum ad
hoc quod intentio perverfa vel corrupta exiltat, per
fe.fufficiat. Etenim (ut fiepe didtum ell) plura ne-
v—» -Q - " r r y »■ i r (* f \ 1» jf Celle ell ad virtutem concurrere quam ad vitium, im»
( j r J tv A V I JL A i . fc j JV1 B mo per defedtum unius eorum quæ neceffario ad virtutem
requiruntur tranfitur in vitium,
lufque in adtum funt 8c feruntur liiper his quæ de le ex
fuoque genere,aut expliqua circunltantia peccata mor-
talia exiltunt. Et hæc quoad talem materiam naturæ
primorum motuum deledlationis 8c confenllis in actum,
ordinilque. 8c progreflus tentationis , inquan-
tùm de eis adpropofitum hujus odtavi Tradlatusifi-
tins libelli tradlanduffl occurrebat, didta liifficiant.
Qui latiora videre voluerit, habet (ut in fuperiori-
bus in fimili tadtum eil ) Dodtores plurimos, tarn
Magiilrum in. n. Sentent, quàm alios fuper didto paflu
tractantes, quàm etiam Beatum Thomam prima 8c
fecimda fecimdæ partis fuæ Summæ.
D E T R I B U S
A D
Peccati conferentibus.
U i a verb jam recenter 8c etiam in luperio-
I ribus, maxime in declaratione natural 8c qua-
___ litatis pecGati mortalis dictum 8c monllratum
e l l , quomodo nonnunquam adlus aliquis qui de fui
forfan natura ex fuoque genere peccatum non eilet j
vel forlan veniale folum, ex intentionis corruptionej
vel ratione remorftis confcientiae, feu aliqua alia cir-
cunftantia potell peccatum mortale effici. Ea propter
8c etiam ad clariorem feriiper cognitonem dilhn-
dtionis feu naturae peccati venialis a peccato mortali,
circa cujus declarationem praefens principaUter materia
verlatur, yifiim ell expediens de his tribus hie
lummatim aliqua perllringere. De intentione ac fine
adtionis feu operationis. De elfe feu natura 8c qua-
litate conlcientize. De natura, qualitate, ac numero
circumllantiarum.
DE I N T E N T I O N E ,
ac fine adtionis feu operationis.
Super quibus quantum ad intelligentiam naturæ 8c
effedtus intentionis, refpedtu eorum quæ jam in hoc
odlavo tradlatulo hujus libelli circa materiam peccati
mortalis 8c peccati venialis tradlata funt 8c tradla-
buntur, fpedtare 8c fufficere videtur, fubjiciuntur
hic aliquæ regulæ notabiles.
Prima régula ell. Ex fine principàliter intento id
ell relpedlu finis ultimi, qui principaUter in aliquo
adlu intenditur, adlus ille attendi, confiderari 8c ju-
dicari habet, ad hoc fcilicet quod dicatur 8cjudicetur
bonus vel malus, meritorius vel demetorius. Juxta
quod intelligi 8c applicari potell didtum Chrilli Matt.
VI. Sifuerit oculustuus ßmplex} totum corpus tu um lucidum
erit. Ubi Augullinus j per oculum fegnificatur in-
tent to. Et intelligitur hæc régula de his maximè
adlibus qui alias ex feipfis funt indifferentes, id ell
qui de fuo proprio elfe propriaque natura, fine con-
curfix alterius caufæ feu alterius circunllantiæ non
habent quod lint boni vel mali. Ut gratia exempli,
C levare fellucam de terra vel movere manum. Nam
fi tales adlus de proprio fuo elfe, propriaque naturâ
haberent quod elfent boni vel mail, aliter eilet di-
cendum, ut dare per régulas fequentes videri po-
p l R C A primum ell advertendum quod intentio in terit. r
. generali prout hie 8c in materia morafi fcilicet Secunda régulas ell. Adlus de fe ipfo malus, ex fine
virtutis 8c peccati liimitur, lie delcribitur. Intentio bono principaUter intento non efficitur bonus. Ut
ell adlus voluntatis in aliquem finem tendentis , per gratia exempli. Furari vel deprædari qui funt adlusde
aliquid vel aliqua ad ilium finem ordinata : dicitur le mali etiam fi ea principàliter intentione ad huncenim
intentio quafi in illud tentio. Nam intentio
femper refpicit aliquid ut finem fecundùm fcilicet
quod illud ell terminus voluntatis. Ex quo dare ap-
paret quod intentio de le importât 8c dénotât quan-
dam dillantiam illius quod fic intenditur. Et ideo
quando voluntas fertur 8c intendit immediate in aliquid
, etiam fi illud fit finis ultimus quem tunc fibi
ue principaliter finem fiant ut exinde in Dei honorem
fiat eleemofyna, ’non propter hoc boni efficiuntur.
Tertia regula ell 8c oppofita. Adlus deipfo bonus
ex fine malo principaliter intento efficitur malus. Ut
gratia exempli. De eleemofyna vel oratione vel pra>
dicatione qu* principaliter propter vanam gloriam
mundanam, vel propter lucrum temporale habendum
conllituit, terminufque ipfius voluntatis quæ pro tunc 8c adipilcendum, vel hujufmodi fieret. E t ratio dihabetur
; non dicitur tamen proprieidle intentio, fed verfitatisillarum duarum regularum ex defcriptionein-
quando affedhis leu voluntas in aliquid tanquam fi- téntionis redlæ 8c intentionis perverlæ feu corruptæ fu-
nem ultimunf quern fibi tunc contilluit, vel tanquam pra pofitis, aliifque etiam ibidem didlis dare apparet.
ad ilium finem ordinatum fertur 8c intendit, non Quia ad intentionem redlam duo requiruntur, fcilicet
quod tendentia voluntatis fit in finem debitum Sc quod
fit per media ad ilium finem debito modo ordinata.
Ad intentionem vero perverfam feu corruptam fuffi-
cit defeSlus vel malitia in uno illorum,fcilicet vel quod
finis principaliter intentus fit de fe malus, ut ponit
tertia regula, vel quod media per quæ ad illum fiimmeditate,
fed mediantibus aliis per qua; in illud in
quod fic fertur 8c intendit, nititur pervenire , tunc
proprie ell intentio. Ut gratia alicujus exrmpli j fertur
8c tendit principaliter affeSlus alicujus feu voluntas
in fuam finalem falutem , 8c propter ipfam faci-
lius aflequendam intendit corpus luum domare 8c fpiri-
3 9 3 iieni tenditur, fint defe mala, ut poriit fecundaregula-.
Qiiarta regula ell ilia , una Sc eadèm principalis
intentio finalis, idell in aliquem finem principaliter
tendens, plui es adlus fe inyicem confequentes etiam
diveriimodè 8c dillantev ab invicem fadlos potell in
bonum Sc ad meriturh vel in malum 8c demeritum
394 tentum fubordinatos, 8c fuper quibiis hujufmodî
præcedentes volimtates feu intentiones fic feruntur
8c tendunt, non intèrveniat feu intendatur aliquis
atlus feu finis ex feipfo l'uaque propria natura illi fini
fic principaliter intento quoad m.entum deformis 8c.
ppofitus , 8c qui voluntatem leu intentionem quæ.
nformare. U t gratia exempli. Refpeclu intentio- ^ fuper ipfum fertur 8c tendit polfet perverterefeueor^
5 reSlie intendit aliquis unum folidum pro Deo
eleemolynam per duodecim fibinvicem luccedentes
dies elargiri 8c dare , fic fcilicet quod qualibet die
dabit unum denarium. Si a cafu contingat ilium
hominem dationem aliquorum illorum denariorum
pro aliquibus illorum duodecim dierum obfivifei 8c
intermittere 8c in alios dies reparare 8c facere > donatio
ilia nihilominiis fic in aliis diebus faSla, propter
primam principalem intentionem erit nieritoria j
de intentione ve/o perverla facilius ell dare exem-
plum, cum facilius contingere polfit.
QLiinta regula ell ilia. Finem lub fine feu inten-
tionem fub intentione potell quis ad meritum vel de-
mcritum, feu meritorie aut demeritorie (quod idem
ell) ponere, confentire 8c habere, diStofque fines feu
intentiones fic fibi invicem liibordinatos potell una 8c
eadem principalis 8c finalis intentio in bonum vel
umpere. Pro quo apertiùs declarando-ponitur.fe^ta
regula.
Sexta regula ell ilia, quotïenfcutique interplures
aSlus feu fines fibi invicem ad aliquem finem ultimum
alias ex leiplo bonum 8c meritorium principaliter in-,
tentum fubordinatos, intervenit feu intenditur aliquis
adlus feu finis illi fini fic principaliter intento ex feip-;
lo fuaque propria natura quoad fiieritum - deformis
Sc oppofitus ad voluntatem feu intentionem quæ fuper
ipfum fertur 8c tendit pervertens 8c corrumpensj
talis adlus feu finis médius fic interveniens non infor-
matur ad meritum per illam principalem intentionem
illius finis ultimi fie dë feipfo meritorii, quin pot-ius
ipfam principalem 8c finalem intentionem omnefque.
alios fines feu intentiones præcedentes etiam alias ex
feipfisbonos 8cmeritoriosdeformat 8c quodammodo.
depravat. Verbi gratia. Intendit aliquis ire ad alinalum,
meritum vel demeritum informare. Utgra- Bquam domum , 8c ad hunc finem in -illam domum
tia exempli. Rcfpedlu principalis 8c finalis intentionis
redla:, intendit aliquis ire ad forum ad hunc
finem quod ibi emat medicinas, iplas autem medici-
nas ad hunc finem emit ut ab aliqua infirmitate cu-
retur, ad hunc verb finem ab ilia infirmitate curari
defiderat ut aptius 8c melius Deo lerviat: darum 8c
certum eff quod in ifto cafu omnes iffcee priecedcntes
voluntates 8c intentiones , qux fic circa illos diver-
fos fines feruntur 8c tendunt, per illam principalem
8c finalem intentionem aptius 8c melius Deo ferviendi
in bonum 8c ad meritum informantur , 8c propter
earn bonas 8c meritorise exiftunt immo in tali cafu,
quando fcilicet voluntas in aliquos fines feu intentio-
nes fic fibi invicem ad aliquem principalem*8c ultimum
finem fubordinatos principaliter propter ipfum
principalem 8c ultimum finem fertur 8c tendit, licet
vult ire, ut ibidem luxurietur, ad hunc autem finem
luxuriari vult ut fanior inde efficiatur, ad hunc verb
finem yult fanior effici j ut aptius 8c melius Deo
ferviat. Ille finis ultimus principa.liter intentus aptius
8c melius Deo ferviendi, qui alias ex fe iplo bonus
ell 8c meritorius, illam voluntatem feu intentionem
quæ fic fuper ilium adlum luxuriandi fertur 8c
tendit, 8c à minori illum adtum fi à cafu committe-
retur, cum ex feipfo fuaque natura fit illi ultimo fini
fic principaliter intento quoad meritum deformis 8e
oppofitus, ad prædictam voluntatem leu intentionem
quæ fic fuper eum fertur 8c tendit, pervertens 8c
corrumpens, nullo modo ad meritum reformare potell
, quin potiiis ilia perverfa 8c corrupta voluntas 8c
intentio ipfam ultimam 8c principalem intentionem,
ac omnes alios fines 8c intentiones præcedentes defines
feu intentiones plures fint 8cdiverfi j non ta- q format, 8c quodammodo depravat, pcrampliùfque ac
men proprie debet dici nec proprie ell nifi unus 8c
idem ipfius voluntatis motus. E t intelliguntur hæc
in ilia regula didta, ctiam fi tempore realis executions
feu adimpletionis illorum adtuum liiper quibus fic
didlæ præcedentes voluntates feu intentiones feruntur
8c tendunt, ilia principalis 8c finalis intentio non
realiter 8c de fadto in mente haberetur, utputà quia
pro tunc vel non occurreret, vel non attenderetur $ fuf-
ficit enim quod præcefferit 8c in habitu habeatur. Ut
verbi gratia in exemplo ftatirn pofito detur, quod ille
talis qui fic ab aliqua infirmitate curari defiderat, ut
aptiiis 8c meliiis Deo ferviat, tempore quo emit medicinas
ad hoc ut à didta fua infirmitate curari polfit *
8c tempore quo prædidtis medicinis ad didtam fuam
curationem emendis ad forum vadit, 8c illam princi-
palcm 8c finalem intentionem aptiiis 8c meliiis Deo
ferviendi non realiter 8c de fàdto in mente habeatj quia
tunc forfan ut didtum ell vel non fibi occurrit, vel
;raviüs quam faceret adlus fi ä cafu committeretun
E t ratio horum e l l , quia una voluntas feu intentio
ex feipfa perverfa feu corrupta, plures voluntates feu
intentiones alias ex feipfis bonas depravare potell j
fed non e conti-a. Una etenim bona voluntas feu in-
tentio non potell plures ex feipfis malas bonas effi-
cere immo nec plures bon* etiam fe invicem confequentes
unam ex feipfa malam bonam elficere pof-
funtj quia ut in fuperioribus fiepe didtum e ll, ad boni-
tatem 8c redlitudinem alicujus voluntatis leu intentionis
plura neceffe habent concurrere, quam ad ejus
malitiam feu corruptionem j immo ad ejus malitiam
feu corruptionem fufficit defedtus unius eorum qu* ad
bonitatem 8c redltitudinem conllituendam neccella^
rio requiruntur. Intelligantur etiam ea qu* fic llatim
fupratam de adluum interiorum ipfius voluntatis quam
etiam adluum exteriorum exinde conlequentium pen
principalem 8c finalem intentionem quoad meritum
non attendit : nihilominiis tamen cum per priùs earn vel demeritum, informatione didta funt} quando hu-
nabuerit 8c adhuc in habitu (ut præfupponitur)habeat, jufmodi principalis 8c finalis intentio tales adlus inte-
ilia principalis 8c finalis intentio aptius 8c meliiisDeo riores voluntatis 8c à fortiori ipfos adhjs exteriores fi
ferviendi, illos adlus emendi medicinas 8c eundi ad fo- exinde confequantur præcedit vel concomitatur. Nam
turn, feu voluntates 8c intentiones quæ liiper ipfis fe- D fi hujulmodi principalis 8c finalis intentio tales adlus
rimtur informabit 8c bonos 8c meritorios emciet, acl! fubfequeretur, aliter veniret dicendum. Etenim ut
jam llatim innui vifum ell, tripliciter quantum ad hanc
materiam concernit potell ipfa intentio five deredta,
five de perverfa 8c corrupta aecipi velut relpedlu fupra
didlorum adluum, tam feiheet interiorum ipfius voluntatis
, quàm exteriorum inde conlequentium, con-
fideratione comprehendi potell. Uno modo ut eos
præcedens, alio modo ut eos concomitans, alio modo
ut eos fubfequens. De intentione autem prædidlos
adlus præcedente , quomodo 8c quando eos quoad
ß b 3 metunc
illam principalem 8c finalem intenfiiis aptiiis 8c
inclius Deo ferviendi in mente rationaliter 8c de fadlo
babuiflet. Refpedlu verb principalis 8c finalis intentionis
perverfæ feu corrupt* facilius (ut llatim in regula
præcedenti tadlum ell ) dari potell exemplum.
Intelligantur etiam prædidla refpedlu tamen principalis
8c finalis intentionis redlæ adluum quæ bonorum
8c meritoriorum, dum tamen inter didlos adlus
feu fines fic fibi ad ultimum finem , principaliter in