Opufcula, inter quæ oecurrunt libri de Imitatione Chrfti. Câl'êt hic codex tcmporis nota, rice
deejusætate judicium ultam latum tegitur. ,
Tcrtius eft i s , qui fevatur in Bibliotheca Benediébinôrum S. MartifrtTornacer.Gs , a Chil;-
fietio àllegatus, continens librum.De Difctplina Clauftri, Exercitiafpiritualia , Traétatum Demtij
tia propria fragilitatis , Brevem admonitionem exercitiijpiritxalis , tSPIonita faln'tariaadvitam jpiritxa-
lem (fix prinwm De Imitatione Chrifti librum ) Menu a dirigentia ad interiora ( feu fecftndum
eiufdem Opens librum) & in fine eadem manu.eodemque minio fcriptum eft: „ Fratér^Thomasà
,, Kempis Canonicus Regularis Monafterii Sanaa: Agnetis prope ZwOl in Dioecefi TrajeÊtcn-
’ fi compofuit Opufcula quæ fupra. Caret etiam ifte codex tetnpofc nota'.11’’ ■ l1 ' <
Afferuntur prætereà Catalogi manufcriptorum libroium , ex quibus liber De Imitatione Chri-
fti Thomæ à Kempis afcribitur ; quales , Catalogus Bibliothecae Eridovicetifis, cui adjun-
ftus eft alius Catalogus Bibliothecae S. Mante Arnhcmenfis, an n i,. ut infcribitur , 1471.
Catalogus librorum centum ferè Bibliothecarum Gefmanicarum , continens brevia Scripto-
rum elogia, in cujus.pag.50a fequentiaoccurruut. ,, F t. Thomas deKempis üicecefis Co-
„ lonienfis , Canonicus Regularis in monte S. Agnetis prope Zw o l , Dicecefis Trajéâenfis
’ ’ in Sacra Scriptura veriàtus, multos Traâatus compilavit teftes foæ devotionis , & Religiofis
utiles , IciUcet, ^/Sonitaadmiam fpmtualem, aliter De Imitatione Chrifti 5 Admonitiones ad
vitam interiorem ; De converfamm interiori ; De confilatione aut bedtime interim 5 De Com-
mtmiotte fimSa , fix praparatione horn mis ad Commmonem. Alius item Catalogus præ-
cedenti annexus,in quo fub litteraT Thomæ à Kempis tribuuntur quatuor libri De imitatione
Chrifti - um cum libro 7 nam Tabernacxlmm : necnon De Maria & Martha.
Hice très Catalogi extant in Bibliotheca S. Martini Lovanienfis.
In Catalogo S. Mariæ Arnhemenfis anni 1496 quatuor De Imitatione Chriftilibros reperire eft ;
fob nomine Thomæ de Kempis.
T ie s antiqui Catalogi Bibliotheca: Monafterii S Joannis Baptiftæ de Rebdorf, continent
-titulos omnium Operum Thornæ à Kempis , inter quos reperiuntur libri Dé Imitatione Chrifti ,
quorum unus fcriptus fertur anno 1488. à Fratre Nicolao Numan Francofbrdienfi Profefib dé
Frakendal.
In codice MS. Monafterii Sanûæ Catharinæ Auguftx, in quo continentur Vitæ Gerardi &
Florentis Germanico idiomate confciiptæ , obferïatur hoc Opus elle Thomæ à Kempis, qui
devotum De Imitatione Chrifti librum compofuit.
Unum ad MSS. tot codices relponftitn opponitur : Hos omnes , cbm lint pofteriores Ant-
werbienfi anni 1441 , qui in fine nomen Thomæ à Kempis afcriptum habet, non quidem ut
Autôjis fedutamanuenfis, fieri facile potuifle, ut re aliter intelledâ, pro Autore fubjicei-etur,
& fie tribueretur ipli liber cujus nonnifi confcriptor fuit : hanc rem eos in errorem induxiffe
qui libros De Imitatione Chrifti deincepsaut defcripierunt, aut typis mandaverunt s mukofque
alios Scriptores, qui librum ipli tribuerunt : nullum codicem anno 1441 antiquiorem inveniri,
qui nomen Thomæ à Kempis pneferat -, multos efle ejufdem tempbris ac porterions anony-
mos; nec illos efle antiquiores aut melioris notæ, quàm eos in quibus idem Opus aut D. Bernardo,
autGerfonio, ipfovivente Thoma à Kempis, tribuitur ; imô extare ex horumnuméro
antiquiores : in Belgio tantum Sc Germania codices reperiri, qui nomen Thomæ habeant-, alios
omnes Italiæ Sc Galliæ codices, aut efle anonymos, aut nomen Geifonii vel Gerfenii afcriptum
habere -, quo fane oftenditur, errorem illorum fluere ex MS. eodice manu Thomæ à
Kempis anno 1441 defcripto,quô fequentesamanuenfes decepti funtiprætereà in manuferiptis quibus
nomen Thomæ afcriptum eft, quatuor libros Operis De Imitatione Chrifti (eparatos efle , Be fub
diverfis titulis , quafi diverfos Traâatus, ftepe ordine prsepoftero , cum in aliis plerifque
antiquioribus iidem quatuor libri De Imitatione Chriftt extent fub uno & eodem titulo, Sc na-
tivo ordine.
Hæ font exceptiones quæ proponuntur ad-verfus ingentem ilium manufcriptorum
codicum numerum , qui in gratiam Thomæ à Kempis allegantur : quorum exceprionum
fundamentum prsecipuum petitur ex aliis ,MSS. codicibus in contrarium facientibus , de
quibus deinceps dicemus. Nunc veniamus ad editiones quæ fub nomine Thomas à Kempis
prodierunt.
§• 4 -
Editiones Libri De Imitatione Chrifti, fut nomine 1 hornet
à Kemps.
PRima Editio libri ‘De Imitatione Chrifli, fub nomine Thomæ à Kempis, creditur efle anni
1475*. Nullum ejus profertur exemplar : ac ferunt unum extare in Bibliotheca Augu-
ftana cod. 32 librorum Theologicorum , in quo quatuor libri De Imitatione Chrtfti ,
in folio imprefli reperiuntur. Annus quidem huic libro non eft affcriptus , fed in fine fe-
quentem habet obfervationem. ,, Viri egregii Thomæ montis Sanétæ Agnetis in Traje-
,, éto Regularis Canonici, libri De Chrifti Imitatione, numéro quatuor finiunt féliciter , per
„ Zeintherum Zainer en Reutlingen progenitum5 lirteris imprefli ahenis. „ Mortuus eft Zai-
nerus die 14 Aprilis anni 147^ , ut prooatur ex libro Mortuali Canonicorum Regularium
Sanâæ Crucis in urbe Augufta: hanc ergo editionem hoc anno vetuftiorem efle oportet. Ex-
tat editio Specnli vita Chrifttana, Roderici Zamorenfis anno 147 1, à Zainero typis excula. De-
nique in exemplari libri De Imitatione Chrifti,de quo mentiofa£fca eft, fcriptum legitur , hunc
emptum fuiiTe anno i486 àConventu F. Carmelitanorum Auguttæ dcgentium. Quæ fi vera
f in t , dubitari nequit, quin liber De Imitatione Chrifti , fub nomine Thomæ à Kempis paulo
poft ejus mortem editus fit.
Secunda editio quæ profertur, Argentinæ fada eft anno 1487. Hanc ferunt in Bibliotheca
Pra-
Pragerfi extitifle -y refcrtque Hefcrus , earn fe vidifle in Atiguftana Bibliotheca Canonicorum
Regularium S. Gcorgii. Hujus autem initium flic fe habet: Incipit liber primus Thoma do Kempis
Canonici %egnlaris Ordinis S. Anguftini De Imitatiorie Chrifti, ac De contemptu omnium vani-
tatum muntli. Civpitqlum primum. Qui fecfuuur me &c. & in fine : Fratris Thoma de Kempis
J;e 1 rfiitatione Chrifti, & D d döntemptli Vanitatum rhUndi, devotum & .utile Opufculnm finit feUci-
ter j Argentina tmpreffum per Aiartinum Flacky, anno Domini millofimo cjuadringenteftmo otto*efimo
feptimo.
Ailegatur & alia editio ejufdem anni Norimbergie fada , cujus mentio fie in Appendice ad
Hiftoriam BibliotheccE Nofimbergenfis.
T i es proferuntur editiones anni 1489: Ingolftadienfis una> Lugdunenfis altera 3 terriaMern-
mingenfis , 6c anno 1495 Luneburgenfis;
Prima ex iis editionibus qufe in mantis noftras inciderunt, eft ea libri hujus in Gallicam
linguarh tranflatio, quje Parifiis prodiit anno 1493, cujus jam mentionem fecimus. Ha*c autem
in fronte habet GaHicCj qux nos Latinc reddimus. ,, Hie incipit liber faluberrimus , in-
,, fcriptus De Imitatione-D. N . Jeftt Chrtfti. Et contempt« omnium vanitatum mundi , qui a qui-
„ bufdam hue ufqtie B. Bernardo attributus e ft , aut Magiftro Joanni Gerfbnio, quamvis aliter
„ fe res habeat. Nam hujus Autor feeundum Chriftum fuit Venerabilis Pater 6c devotiflimus
„ Religiofus Canonicus Regularis , vivens-tempore fuo in obfervantia Regulari , juxta Re-
,, gulam S. Auguftini , cui nomen erat Thomas de Kempis. 6 c c .,, Nullam hie Tranftatorno-
verat hujus libri editionem antiquiorem fub Thomte a Kempis nomine.
Hanc fequitur editio Nurinbergenfis Operum Thomre a Kempis anni 1494, typis Gafpa-
•ris Hocfcderi, 6c cui ä Petri Danhaufleri , ad preces Georgii Pirkameri Prioris DomüsCarthu-
fienfis hujus urbis , in qua Tradatus De Imitatione Chrifti, primum inter Thomte Opera locum
obtineb , hac obfervatione addita : Dulciffimi ac divi Thoma de Kempis viri piiftimi Kcligiojiftimt-
De Imitatione Chrifti Opus, quod fals'o dpud vulgares Gerfoni Parifienfi Cancellano impin-
Extant etiam alias, qua: prtccedunt Parifienfem Badii editionem anni 1720', quam quidam
primam omnium putaverunt fub nomine Thoma: ä Kempis; extant, inquam , Colo-
-■ nienfis* anni T f0 7 ; 6c Antwerpienfis anni 1519.
In editionibus Operum Thoma: de Kempis , qua: opera Badii prodierunt annis 1720
1521 6c 1523, liber de Imitatione Chrifti reperitur cum eadem obfervatione, falso Gerloni
alcriptum eum fuifie.
Anno if3 y inter qutedam Opufcula Thoma: Kempenfis cum eadem animadverfione re-
-peritur editus.
• Pnetereo editiones Parifienfes annorum 1541 1749 i f 61 6c 1574 j Antwerpienfes quo-
que annorum 1737 1770. 1772 1779 1774 1777 1787 1792 1799 1607 , quas infecuta eft
'editio anni 1616 cura Belleri, ex manuferipto autographo anni 1441 } Lugdunenlesf, item
annortim 1774 1777 17968c ló o is Vindobönenfem anni 1761 4 Olyfipponenfem ejufdem
anni -; Dilingenfes annorum 1771 1776} Bafileènfem anni 1763, in qua tres priores libri a
Caftalioneindidionem pur* Latinitatis tranflati funt j & ita recufi anno 1777 , cura Fran-
eifei Tóllii : Colonienfes quoque practermitto annorum 1777 1782 1791 1601, 1607 1610 j
6c Roinariam anni 1783, in quibus omnibus libri quatuor De Imitatione Chrifti nomine Thoma: ä
Kempis Canonici Regularis in titulo inferipri funt, aut adjeda obfervatio, falso tributum
efle hocOpus Joanni Gerfbnio , & reverä Thoma: efle a Kempis. Nihil dicam de edi-
'tionibiis -horum librorum in Linguis Vernaculis , qualis Gallica anni 1767; Italica Venetiis
excula anno 17695 Hifpanica Ludovici Granatenfis anni 1742 } dux alia: tranflationes in
eamdem linguam annorum 1617 6c 1633 5 Bclgica a Nicolao de Winge Canonico Regulari
■ JLovanienfi adornata, Lovanii excufa annis 1748 6e 1776 , necnon Antwerpix anno 1791 j
Germanica, excufa Dilingx annis 17746c 1777 } Turcica anni 1780 5 Bohemica anni 1600 5
Anglicä anni 1611 $ Grxca, Auguftx anno 1617 5 Japonica , Arabic a , 6c Hungarica anno
1636.
Tam ingehti editionum numero minime terrentur adverfarii T homx ä Kempis 5 nec cnim
recehtiores haud magnx funt autoritatis: vetuftioribus autem opponunt alias xquè veteres , in
quibus illud Opus tribuitur , aut Bernardo , aut Gerfonio fub cujus nomine non femel in Italia
6c Gallia prodiit, antequam T homx Kempenfi vindicaretur.
Interim omnes iftx editiones pofteriores funt manuferipto codice anni 1441 , qui anfarn
dedit libri De Imitatione Chrifti, T homx alcribendi : poll mortem quoque Thomx prodierunt,
eo tempore quo nonnullis in Germania 6c Belgio perfuafumerat, libros De Imitatione Chrifti
ejus efle, non alibi fere quam in Germania aut Belgio in lucem emifl’e \ nec enim anti*
qux ullx funt in Italia aut Gallia, qux Thomx nomen prxferant j fed omnes fere Gerfbnium
aferibunt Autorem.
Denique hujus Caufx Judicium non ex editionibus pendet , fed ex manuferiptis codicibus:
nam fi qui fint xtate Thomx a Kempis antiquiores, haud dubium eft nequaquam fieri pöf-
fe, ut illud Opus fit illius. Itidem fi codices qui Gerfonii aut Gerfenii nomen habent, antiquiores
fine 6c majoris autoritatis , quam qui Thomx nomen habent ; illis potiiis quam huic
Opus aferibendum eft. Hinc unicê qiixftionis hujus dererminatio pendet,nec numerus editionum
, manuferiptis codicibus rccentiorum, prxjudicare nequicquam poteft.