7 39
Petri de Attiaco 74.0 tur fub jufta menfura. Ideo non conceditur a6tio
tàm ratione Beneficii, quàm ratione Officii fpiritualis,
Cancellarius non poteft exigere pvo operisfuis,
feu laboribus Stc, 8c per confequens, nec recipere,"
præcipuè magna munera : alioquin bis fblvetur pro
eadem opéra, cùm ex BeneficioEcclefiaftico habeat
laboris ftipendium: juxta illud quod habetur,**/™.
de Ma. (ap- Cura Ecclejia. Ubi de illo qui .fub ob
illi qui proponic in appretiatione alicujus rei fe
elfe deceptum ultra medium julli pretii. Igitur
See.
Tertia Conclufio. Quod efto quod Cancellarius
pro labore fuo exigere poffet, non tamen per modum
per, quern exigit. E t ilia probatur: nam modus per
tentu alicujus confuetudinis, aliquem idoneum non . quern exigit ell ifte, quia eo quöd Baccalaurei fece-
line pretio docere permittit, dicitur quod ab Ec- A runt certum juramentum de non dando Cancellario,
clefiaflico fiat Beneficio alienus Sc caufa fubdi- ipfe impedit, vel differt eorum Licentiam, Sc propo-
tur : quia dignirai eft, ut in Ecclefia frudum labo- • nit in Judicio quod hoc licite poteft. Sed ad reproris
fui "non habeat, qui Ecclefiafticura profedum
nititur impedire : Sc Beneficium Ecclefiafticum quod
habet Cancellarius eft frudus laboris fui,quo frudu debet
privari , fi pro labore alium frudum exigat :
maxime fi propter hoc dignos à prædicatione Sc
dodrina Fidei impediat, vel retardet.
Item, prædieatoribus non licet ab illis quibus præ-
dicant recipere ad abiindantiam, five Voluptatem,
faltem non eis licet hoc petere, juxta illud Apoftoli:
Babentes alimenta, & quibus tegamur, hits contents fit»
mus 1. Tbimotb. vi. 8. Edam omnes GlofTæ,8c
omnes DoSlores loquuntur folùm de vitæ necellariisj
bandum iftum modum, tres funt propofitiones dc-
claranda;.
Prima e ft , quod ifte modus eft illicitus Sc multi-
pliciter fcandalofus. Secunda , eft proprie fimonia-
cus. Tertia , quod fi Gancellarius hunc modum
peitinaciter approbet, ipfe eft h«eredcus cenfen-
dus.
Prima propofitio patet. Nam fecundum dodri-
nam fandi Thoma;, qua; in hoc omni juri Scratio-
ni confonat,ad hoc quod evitetur peccatum , cum
in difpenfatione Sacramentorum, feu aliorum fpiri-
tualium, aliqua recipiuntur: primo. requiritur quod
Sc per confequens, nec hoc licet illis qui licentiaat hoc fiat ex conceffione Juris divini, vel humani,
eos, feu mittunt ad prtedicandum, maxime quando aut faltem pia; confuetudinis. Secundö, quöd fit in-
illis eft per Beneficium Ecclefiafticum de competen- tendo pura, non corrupta. T e r tio , quod fit forma
ti vidu provilum. Igitur Sec. B honefta, fcilicet quöd non requiratur aliquid ante pii
Secundö. Principaliter probatur propofitum ex officii exhibitionem , ne padum intervenire vi-
confideratione dantis, fcilicet Baccalaurei licentian-
d i, a quo ipfe exigit. Nam Baccalaureus cui Li-
centia denegatur , pro cujus examine Cancellarius
laboravit,pro ejus labore nonteneturei faltem ad
tantum, quantum ipfe petit. Igitur nec pro eodem
labore a l tantum obligatur Baccalaureus Licentia-
tus. Antecedent videtur notum* Sc confequentia
patet: quia tantum Sc plus communiter labo rat Cancellarius
pro Licentia Baccalaurei non admiffi, ficut
Baccalaurei JLicendati.
Item, fecundum Auguftinum,.inquadam Epifto-
la, ad Macedonium. Non idea Judex debet vendere
jttfium Judicium , aut ufiis verum tefiimonium , quia
veadit Advocatus j u f i u m patroeinium , aut Jurijperitus
m *
deatur.
Primö ergo , apparet didum modum exigendi
efle illicitum , ratione prima: conditionis : quia ad
fic exigendum pro Licentia Theologiae, qua; eft po-
teftas, vel authoritas fpiritualis, ut patet ex primo
Articulo, Cancellarius non habet conccffionem J uris
divini, immöhoc magjs eft contra Jus divinum, ut
patetex didisin primaconclufione hujus Artieuli. E -
tiamfi Jus divinum fibi concederet poifte reeipere pra
labore licentiandi, Papa non poffet hoc fibi nega*
re quod Jus divinum fibi concederet 5 Sc tamen Papa
prohibet fibi reeipere pro labore ab Artiftis K-
centiandis-, quorum tamen Licentia non eft fic fpiritualis
ficut Licentia Theologie. Item, nec hoc ha*
nfilium : Sc rationem fubdit. IUtenim, Jud«xC bet ex conceffione Juris; ficut patet ex.fecundaconfcilicet
& teilis , inter utramque partem ad examin,
adhibentur y i(ii ex una parte confiftunt , fcilicet Advocatus
Sc Jurifperitus: & per confequens ex ilia ratione,
fi licite Judex in aliquo cafu pofl’et recipere
pro labore, deberet ab utraquepaite recipere. Cum
ergo Cancellarius fit Judex inhac materia, ut didum
eft: patet quod una pars, fcilicetBaccalaureus licen-
tiandus non plus debet ei pro labore, quam alia pars
fcilicet Baccalaureus non admiffus, a quo tamen nihil
recipit. Igitur See.
Tertib, Probatur intentum, excomparationedo-
ni 8c laboris i quia donum , feu pretium quod Cancellarius
p e t it , eft multb majus quam deceat, fi
clufione hujus Articuli , Sc etiam ex feeunda-proba-
tione primæ conclufionis : quia Jura perhibent exigere.
Item, nec ex conceffione piæ confuetudinis
: quia Jura damnant confuetudinera quam alle-
gat 5 etiam Privilégia Univerfitatis prohibent dare,
Sc recipere -, Sc per confequens exigere : ut patet
ex di&is in fine di&æ fecundæ conclufionis. Igituc
Sec.
Secundo. Patet propofitum , ratione fecnndæ
conditionis , fcilicet quod fit intentio pura , noa
corrupta: nam quae fit unica intentio in propofito
oftendit fanélus Thomas,*» Secunda Secunda , fcilicet
quod non exigatur quafi pretium rei fpiritualis
comparetur ad parvitatem laboris , ut laris notum
e f t : Sc maxime quia ficut ipfe qui eft Judex, labo-
rat pro juftoJudicio dando, fic Magiftri etiam la-'
borant pro fideli tellimonio perhibendo de Baeca- t ... n----- - n_____ _ _
laureis iicentiandisj Sc tamen pro ifto labore nihil ^non funt in propofitc1, ut notum eft. Igitur Sec.
cum intentione vendendi, vel emendi, nec ab invitoj.
fed quod accipiatur quafi ftipendium , 8c quod,
intentio referatur ad obfervantiam confuetudinis, Sc
præcipue quando quis voluntaiie fblvit. Ha x autem
omninb recipiunt, aut exigunt. Igitur indecens eft:
quöd Cancellarius pro fuo labore tarn magna ftipen-
dia recipiat,aut exigat, maxime cum ipie pro hoc
Officio exercendo habeat Beneficium , Sc ipfi non.
Igitur 8cc.
Item, omninö abfurdum videretur quod Cancella-
rius pro tali labore poffet q uemlibet reci pere > fiefei-
licet quod non effet aliqua determinatamenfura, ultra
quam non poffet recipere, ficut ipfepropofuitin Judicio,
quod aliqua eft determinata menfura,, fcilicet
decern florenorum , citra quam Baccalaurei Theologian
non debent dare : nam cum labor fuus non fit.in-
finiti valoris, fed eft ptetionummilmatis appretiabi-
lis in policia bene ordinata , oportet quodappretk-
Item Raymundus 5, in De fimonta : diftinguit
quando aliquid daturincollationefpiritualis rei; fcilicet
utrum principaliter detur propter illud, an non;
ita quöd alias eflet daturus. In primo cafu tenet, Sc
eflet fimonia, Sc per confequens corrupta intend©}
fed non in fecundo cafu. Ut extra ’4. c. E t r* quafi»
tiones. Cùm ergo Cancellariuspublicè confiteatur,
Sc in Judicio, quod aliter non eft daturas Licentiam,
nifi fibi detur pecunia : patet quöd non eft in eo
pura intentio, fed corrupta Sc fimoniaca. Confiât
etiam quöd Baccalaurei aliter non eflent datur-i, nifi
edent licentiandi. Ideo nongratisdant, fed coadi,
Sc pei' exadionem. Igitur See.
Tertio. Patet intentum ex ratione terriæ condi-
741 Tractatus I. Adverfùs Cancellarium Parlfienfem. 74 tionis, fcilicet quöd fit forma honefta, fic quod ni- piciendi, Sc juftum Judicium pervertend"
hil prius exigatur. Nam fecundum fandum Tho-
mam, Sc Ray.... ubi fiipra* Exadio in hac materia
omninb damnatur; maximb ante exhibitionem pii
officii. Licet autem receptio in aliquibus cafibus
concedatur pro labore , vel flipendio ; tamen, ut
ipfi dicunt, in hiis omnibus follicite cavendum eft
! ( Sc pro
vitandis injuftis promotionibus , ac pauperibus fu-
blevandum} turn etiam quia fadum eft ad vitandum
confufionem Ecclefiae : quia prima»confuetudo dan-
d i, vel rccipiendi, in materia juramenti, decorem
Ecclefiafticae honeftatis confundit, ut fupra allega-
tum eft. extra, de inatcria quanto. Igitur juramenomne
illud quod habetfpeciem fimoniæ,vel cupidi-A turn non folùm eft licitum, fed meritorium,
tatis, 8c non folum a malo, fed ab omni fpecie ma-
Ji abftinendufneft; fecundum Apoftolum. 1. adTheJf.
ultimo.
Cum ergo in propofito , in fic exigendo non folum
fit fpecies mali , immo grande Icandalum Fidei
, Sc offendiculum Evangelii : turn 'primo quia
per talem exadionem datur occafio Gentilibus Sc
Judaris dicendi quod dodrina Fidei Chriftiana;, 8c
authoritas ipfam docendi eft venalis ficut jam de
fado aliqui Juda:i in Tholofa dixifle traduntur, quod
Rabi Fidei noftras fiutit per pecuniam , quod tamen
valde cavendum eft, quia bonum tefiimonium
quzerendum eft, fecundum Apoftolum i.Thimoth.
in . 7. non folum a domeflicis , fed etiam alienis,
fcilicet Judaris Sc Gentilibus } ut ibidem dicit glof-
fa : turn etiam quia per hoc datur occafio Licentia-
tis, ut ficut ab eis exigitur pecunia , aliter non li-
centiantur ad docendum Sc pnedicandum > fic etiam
fine exadione pecunia; non doceant, neque pra;-
dicent, Sc ipfi, 8c dodrina, ac praedicatio eorum
(candalizaBuntur , Sc vilipendentur : juxta illud
Michese. in. 11. Saccrdotes ejus in mercede docebant.
Ubi dicit Hieronymus quod Quia pecuniam accipie-
bant , Prophetia eorum facta eft divinatio. Et etiam
dodrina,Sc prasdicatio theologica reputabitur divinatio
, Sc forte deceptio, propter turpem qua;-
Hum.
Ideo hiis attends, quamvis Cancellarius de Jure,
in cafu, poflet aliquid recipere , ceflante tali Ican-
dalo, tamen non debet in Icandalum Fidei $ ubi occafio
malignandi, Sc fpecies mali, notorie8c publi-
ce fufpicatur, Sc pra;fumitur, non folum exigere,
immo nec recipere , exemplo Apoftoli, qui licet
de Jure divino poteftatem haberet ab illis qaibus
pra;dicabat, reGipere} tamen dicebat, Sed non fitmus
ufi hac pot eft ate , ne aliquod offendiculum daremus E-
vangelio Chrifti. 1. Cor. ix. 12. Igitur 8cc. ^
Secunda propofitio. Scilicet quod przedidus modus
exigendi, eft propriefimoniacus, patet fatisex
immediate didis in declaratione prim£e propofitio*
nis} tamen fpecialiter declarantur : pro quo fuppo-
nitur quod juramentum didorum Baccalaureorum
ruit licitum. N am, fecundum veritatem , ipfi nihil
aliud juraverunt, nifi folum quod Cancellario nihil
darent,juxta formam Sc intentionem Privilegiorum
Univerfitatum fuperiorum allegatarum- Sed tale juramentum
fuit licitum, nec eft in aliquo contra di-
dum Cancellarium’, cum dida Privilegia fint ju-
ila , fanda Sc licita, prout ipfemet Cancellarius
non negat, cum etiam* ipfemet eadem juraverit.
Item , dare aliquid Cancellario eft Baccalaureis
prohibitum), ut patet ex claufula Privilegii.
Crucis, fuperiiis allegata : ergo peccatum inobedien-
tia; eflet dare, Sc per confequens licitum eft jurare
non dare.
Item , licitum eft jurare non participare crimi-
nosè in crimine} fed Cancellarius exigendo eft eri-
minofus, ut ex didis pa tet, Sc file qui daret fibi
fic exigenti, participant fecum in hoc crimen,juxta
illud quod habetur extra. De fimonia, «0» facts.
ubi dicitur. Tam ille qui dat, quam ille qui recipit,
vel confentit, partem ftmonia non dubitet ejje habitumm.
Igitur See.
Item, illud juramentum habet utilitatem fpiritua-
lem, Sc caufarn rationabilem , turn quia fadum eft
ad providendum faluti Sc dantis Sc recipientis , ut
peccandi tollatur qccafio , 8c pnefumptio male fuf-
Appendix ad Tom. I.
Hoc ergo præfuppofio, arguitur fic : negare di-
gnis, tempore debito, Licentiam docendi in Theo-
logia,vel earn differre, quia juraverunt licitum jura-
ramentum de non dando Cancellario, eft propriê fi-
moniacum, quia hoc eft negare fpirituale , nifi de-
tilr temporale, quod eft fpecies venditionis: hoc eft
etiam propter commodum temporale principalirer,
impedire opera chariratis, fcilicet opera dodrinæ Sc
prædicationis. Sed hoc facit Cancellarius , ut patet
, 8c per confequens fimoniam incurrit : immo e-
tiam ultra hoc incurrit perjurium } quia juravit di-
gnis, tempore debito, Licentiamconferre, ut patet
ex Privilegioj Tarens Scientiarum. Igitur See.
Item, fi dicatur quod didum juramentum nonjfuit
licitum, quia Baccalaurei non folùm juraverunt, ut
præfertur, fed ultra hoc aliquid in didi Cancellarii
ü præjudicium, licet hoc fit falfum : tamen fuppofito
quod ita effet, adhuc per hoc non deffenditur à fi*
monia. Nam fecundum Sandum Thomam, fupra
4. Sententiarum, diftintt. z. 8c R a y ..................... ubi
fupra, Sc communiter omnes Dodores Theologos
Sc Juriftas : quando in adminiftratione fpiritualium • -
ex pia confuetudine fidelium aliquid datur , ficut
in fepulturis} vel exequiis mortuomm , aut hujuf*
modi , hoc tamen non debet à Sacerdotibus exigi :
Sc fi negatur ; non propter hoc debent fpiritualia
differri, fed ex poll fado poteft per Superiorem cor-
redio adhiberi in illos qui denegant dare quod
confuetudo expofeit. Sicut patet extra. De fimonia.
Ad Apoftolicam. Et ideo cùm Licentia Theologiæ fit
it a , vel magis fpiritualis, ficut fepultura, vel hu-
jufmodi} licet Univerfitas , vel Baccalaurei didum
Cancellarium gravaffent per didum juramentum ,
etiam fuppofito quôd effet lillicitum , Sc illicite in
præjudicium ejus fadum *, tamen propter hoc non
debet dignis negare Licentiam, vel differre, nec ante
earn aliquid exigere } fed ante omnia tenetur licentiate
& pofteà poterit agere contra tranfgrelfbres
confuetudinis, vel fuper hoe auxiliumjudicisimplo-
rare : Sc ideo quia alio modo ex ig it, fimoniam incurrit.
Item;licet hoc fatis fit clarumdeJure; tamen probatur
ratione : quia nifi fic e f le t , nunquam aliquis
poffet de fimonia convinci. Unde poteft fic argui,
quandocumque ifta propofitio verificatur : Nifi de-
deris mihi, vel promiferis, aut fecurum fèceris de dando
A , non dabo tibi B , ibi eft venditio, five contra*
dus non gratuitus, E t per confequens fi A fit temporale
, ScB fit fpirituale : ibi eft fimonia} aliter enim nullus
poffet convinci quod venderet,vel commutaretA-
quafi B. Modo fic eft in propofito , quod dida
D propofitio verificatur : quia Cancellarius dicit Ba-
calaureis, quod nifi ei dederint, aut promiferint vel
eum fecurum fecerint de dando pecuniam, non da-
bit eis Licentiam in Theologia,quæ tamen Licentia
eft res fpiritualis, ut didum e ft, Sc per confequens
incurrit fimoniam, modo prædido , exigendo , Sc
d-ifferrendo Bacallaureorum Licentiam .Igitur Sec.
Tertia propofitio. Scilicet quod fi Cancellarius
prædidum modum exigendi; cum circumflantiis præ-
miffis, peitinaciter approbaret, fuflinendo ipfum elfe
licitum , ipfe effet hæreticus reputandus. Patet ex
prædidis, quia hoc effet peitinaciter approbate crimen
fimoniæ ; vel faltem crimen concuffionis , 8c
multa alia crimina, fcilicet inhoneftæ cupiditatis,
Sc fcandalofæ exadionis, Sc etiam crimen perjurii:
Sc infuper effet approbate quod licitum effet im