z 19 J-oannis Gerfunu
Articulus. X V . Quod ideo artes prxf'atx bonce
Hint 8c a Deo, quod licet eas obfervare , quia per
eas quandoque vel fxpe evenit ficut utentes eisqux-
runt vel prxdicunt, vel quia bonum quandoque pro-
venit ex eis. Errror.
Articulus. XVI. Qubd per tales artes dxmones ve-
raciter coguntur 8c compelluntur, 6c non potiiis i-
ta fe cogi fingunt ad feducendos homines. Error
H H a
Articulus. XVII. Quod per tales artes Scritus im-
pios, per fbrtilegi-a, per carminationes , per invo-
cationes dxmonum, per quafdam invultuationes 6c
alia maleficia, nullus unquam effebtus minifterio dx-
monum liibfequatur. Error: nam talia quandoque
permittit Deus contingere, ut patuit in Magis Pharao-
nis 6c alibi pluries , vel ad probationem fidelium,
ficut habemr Deut. 13. vel in quoramdam honiinum
dignam flagellationem, vel quia abutentes feu con-
fulentes propter malam fidem aut alia peccata ne-
faria, dati lunt in reprobrum fenfiim, 6c demeren-
tur lie eludi.
Articulus. XVIII. Quod boni Angeli includantur in
lapidibus 6c confecrent imagines vel veftimenta, aut
alia faciant qux in iftis artibus continentur. Error
Sc blafphemia.
nArticulus. X IX. Quod fanguis upupx vel hxdi
vel alterius animalis vel pergamenum virgineum aut
220
T R A C T A T U S
Ejufdem Dofforis & Cancellarii Parißenfis dt
eo: An liceat Chriftiano initia rerum obfervare
ex coeleftium fyderum refpeStu.
Collât, ad MS. Çod. Vi£t. 848.
T n v e s t ïg em u s bre viter 8c quantum propofito
A noftro fatis eft, an initia rerum faufta vel inlaulhu
bona vel mala, valida feu invalida, ex cceleftiumfy.
derum refpebtu vel aliunde fiant, 8c multo magis , fi
Chriftiano obfervare talia licitum eft ? Et quantum
de primo, ubi fcilicet quid verum vel falfum eft in-
quiriturj poflet videri aliquibus, folos in hac ré au-
diendos elfe qui in Aftronomia judicativa periti
funt, quia feientiam quam ignorât aliquis qualiter ap-
probabit aut affirmabit ? Refcllendum nihilominus
quantum de ilia cognofci datum eft 5 6c confbrmiter
in eos qui in ea feienda majorem dederunt operam
dicere poffumus, quod refpcbtu effeétuum, qui liberum
concernunt arbitrium , ars de his verè 6c infal-
libiliter judicandi aut pronunciandi non Iblum non
data eft, led nec tradi quaviflibet inveftigatione naturali
potuitj etenim unicus ad artem illam, fi pofcórium
leonis 6c fimilia habeant éfficaciam ad cogen- B fibilis effet, perveniendi modus, per viam exper
dos vel repellendos dxmones minifterio hujufmodi
artium. Error.
Articulus. XX. Quod imagines de xre vel de plum-
bo, vel auro 3 vel de cera alba vel rubea, vel de alia materia
baptizatx exorcifatx, 6c conlecratx 3 led potiiis
execratx fecundum prxdi£tas artes 6c fob diebus ccr-
tis,habeant virtutes mirabiles, qux in libris taliumarti-
um recitantui'. Error in Fide, in Philofophia natu-
rali, 6c Aftrologia vera.
Articulus. XXI. Quod uti talibus 6c fidem dare
non fit idolatria 6c infidelitas. Error.
Articulus. XXII. Quod aliqui dxmones boni font,
aliqui benigni, alii omnia feientes , alii nec falvati
nec damnati. Error.
Xm«*/#j.XXIII.Qubd fumigationes q u x fiunt in hu-
jufmodi operationibus convertuntur in fpiritus , aut
quod lint d eb itx eis. E itoi*.
IrticuluslXIX IV. Quod unus dxmon fit Rex Oricntiarum
conformiter Sc frequenter contingentium pro-
cederet: fed qualiter ea qux fub libero cadunt ar-
bitrio, inter experientias poterunt computari ? Semper
enim dicere poterimus ea qux nunc ifte cogitat
vel qux libere agit aut patitur, a puro libertatis arbitrio
contingere. Verbi gratia. Dum luna tali' pk-
netx in tali ligno jungebatur, Joannes talia Sc talk
cogitavit, lie Sc fic voluntaria egit: quo pabto feire
aut judicare poterimus , quod non ex puro 6c mero
libertatis arbitrio ifta fuerit opera,tus, potiiis quam
ex foperioris impulfu caufantis. Quod fi judicare
nefeiverimus 3 nec profebto ex talibus experientiis
artem fabricare aut componere valebmiss : neque
enim tales oppofitum fentientes negant (nifi admo-
dum infideles lint) quin polita inclinatione luperioris
caul-antis , ufquequaque poffumus in oppofitum,
6c quomodo feire eas datum eft , cum principia liu-
jus quam dicunt artis venarentur, quod talis conjuntis
6c prxfertim fuo merito , alius Occidentis, alius C 6rio aut conftellatio ad talia agenda homines ir
Septentriojiis, alius Meridiei. Error.
Articulus. XXV. Quod intelligentiamotrix cceli in-
fluit in.animam rationalem, ficut corpus cceli in corpus
humanum. Error.
zArticulus. XXVI. Quod cogitationes noftrx intel-
lebtuales 6c volitiones interiores immediate caufentur
à ccelo, 6c quod per aliquam traditionem magicam
tales poflunt feiri Sc per illam de eis certitudinaliter
judicare fit licitum. Error.
^rrif»/«j.XXVII.Quodper quafcumque artes magi-
cas pofliimus devenire ad vifionem divinx effentix
vel Sanétorum fpirituum. Error.
Acta funt hxc Sc poll: maturam crebramque inter
nos 6c Deputatos noftros examinationem conclufa in
noftra Congregatione generali, Parifiis apud Sanbtum
Mathurinum, de mane duper hoc fpecialiter celebat
: non à priori hoc agnoverunt, confiât quod nec
à pofteriori, arguendo per effeócus ad caufiis 3 quia ef-
feétus ifti ab alia caufa puta a libero arbitrio totaliter
poterantevenire. Hxc ratio bene deduóta 6c pon-
de'rata multum invalidât 6c tollit poflibilitatem talis
aitis, refpeétu eorum qux funt liberi arbitrii. Præ-
tereà fi nunc capiam initium cogitationis alicujus aut
volitionis ad aliquid peragendum , Sc qiixram fecund
ùm hoc 5 aut profperè cedet aut incommode -,
quia primo fic fuam in mentem 6c voluntatem e-
venit nulla prorfus ars, nifi temerarié 6c mere ca-
fualiter refpondebitj Sc exindè monllratur artem dc
refponfionibus per interrogationes penitùs nullam ef-
fe. Similiter judicare in fiiturorum poflibilitatem
per initia natiritatum , aut aliarum quarumcumquc
, - . . * * rerum, ut peregrinationis, induitionis novx veftis,
brata. Anno Domini 1389. die ip. Menfis Septem-j)6c novx aflumprionis rei alterius, de eis qux poll-
bris. In cujus. rei teftimonium Sigillum diétx Fa- modum libero fubfunt arbitrio, ex hac radice po-
cultatis prxfentibus Litteris duximus apponendum. tenter refellimus. Quod fi dixeris poflibilc Hiltem
efle ut per initia rerum aliquarum de inclinationibus
quas homo talis habebit ad h x c vel ilia faciendum
judicemus., etfi nulla de his faciet, quia in oppofitum
eorum ad qux inclinatus eft, fua libertateva-
Jebit operarij iftud non evadit difficukatem quæ
ta£ta eft: fatebimur fortaflis effe poflibile, ut hxc
conftellatio hominem initium vivendi nunc fufei-
pientem ad hxc kgènda fortiter inclinet, 6c quod
per revelationem Dei ars hoc feiendi foret polîibilisj
z z i D e refpeäü emeßium Syäerum. t i k
bilk- Sed hon loquimur de his qux. revelata tatem in hominibus nulläm, fed tantummodo incli-
funt.: .ied.-qP« inveftigatio .reporre potitit huma- nationem- adducitv Inclinatio autem non infinit«
na.: Hane verb artem vel principia ejus; probare virtutis eft aut infuperabilis aftivitatis j poterit igi-
volumus fejnper extitifle extra Sc fupfa tptam huma- tur aliunde contra agentibus fortibus impediri: fate-
nx inveftigationis facultatem. Ars quippe certa Sc buntür hoc adverfarii, fi Catholici fimtj oportet
regularis, elie debet j. voluntates autem hominum 6c fateri etiam eos confequens eft, ut ad priora rever-
cogitationes fecundum quas deberet - talis ars ju- tamur-, quod de talibus. ars certa fblidave principia
dicatiVa capere fundamentum , . penitiis incertx ^ dari nequaquam potuemnt: dubitare enim femper
funtSc varix i ut ergo nulla fit naturaliter ars de eis, habebant, an effectus provenientes eo tune quando
conftantiflime fatendum eft. Numquid -advertimns- obfervationibus fuis Sc experientiis infiftebant, tune
poftChrifti'Nativitatem.(qux utique niiraculoiä fuit, impedimentum hujufmodi vel aliud fufoiperent. Vince
influentiis fiibjedta) quanta varietas in conditio- dinius inquiunt, tali exiftente conftellatione, initia
nibusj moribus 6c operfbus .hominum innumeräbi-'' rerum novarum malo exitu fuifle terminata/ Con-
lium fecuta eft : cujus attamen Nativitatis conditio- cedamus. Sed fi per hanc experientiam etiam mulnem
1II1 qui principia aras nujuimoui rnnaare cona-
ti funt prxvidere, ut ifta exciperent, minime' po-
tuerunt. Accedit ad hoc conftellationes efîè pluri-
mas, quarum nec fimilium eventus ohm vifus fuit,
fecundum quas judicare diéta aut foripta non fuffi-,
ciunt. Porro fecundum hunc ratiocinandi modum
venari pafliimus impoflibilitatem artis hujus, etiam
pro quanto relpicit aétus naturales, qui fuam ex validate
materix diverfificationem recipiunt ; quem-
admodum Do6tor Auguftinus v. de (tvitute Dei z
& iv. de Doilrina Chrißiana j de duobus geminis
l-atiocinationem inviétiflimam contexuit, qux in
monftro bicipiti forfan à calamitate remotiör exilieret.'
Conftat itaque per hillorias verilfimas monf-
trum fuifle in confinibus Britannix 6c Normanix,
quod biceps erat non folum in corpore j fed ( ut fic
loquamur ) in diverfa 6c adverfk volitionum duplici-
tate. Interrogatum quippe unum de capitibus an
commenter eligeret vivere j refpondit, continenter:
Aliud ex adverlb incontinentem eligebatvitam. Et
vidi cattum unius capitis , in ceteris omnibus mem-
bris bicorporem. Quid hic poterunt judiciorum hujufmodi
Sc artis (qux nulla eft) defenfores? Ecce
hic homo vel hoc monftrum fimile in capitibus fiiis
coepit initium Sc effedtus diverfiflimos. Si hanc in
coeio dicunt fuifle diverfitatem tantam , ut unum è
capitibus caftum Sc cöntinens, aliud lafciviens 6c dil-
folutum effe mailet, unum infüperprius, Scalterum
polt dimidium annum vita privaretur: qux régula qux
ars, qux experientia talem in ccelo animadvertere
varietatem poterit ? Veriflimè igiturvidit, qui coelum
dicit efle agens quoddam univerlale, relpeétu inferio-
l'um efredtuum, quod fecundum partium agentium aut
palîbrum diverfificationem, alteram 6c alteram caufàt
operationemj ut fol idem prorfus ceram liquefacit, quia
tale pafliim e ft, 6c lutum in 'duritiem confolidat 3
quemadmodum etiam anima eadem ex partibus ma-
teriæ fluxioribus carnem, ex aliis fuo in corpore ol-
fa progenerat. lgnorata igitur materix 6c agentium
particularium conditione, ut eonllellationuni Sc in-
nuentiarum effeétus neiciantur confequens eft. Prop-
tetea nec ars per experientiam quamlibet, ex fola
ccdi confideratione tradi potuit -y nifi paflà agentia-
qué paiticülaria qux ifti nihili pendunt, 6c qua me-
diante acutiùs inveftigant prxfcita fint. Ampliiis
autem de initialibus qux obfei*v-<mtur in veftibus in-
duendis, in itincribus arripiendis ÔC fimilibus, ultra
piædiéta eft fpecialis dimcultas, unde fortunium
vel infortunium obindè proveniat, 6c fi hora hac qua
vellis primo induitur qualitas aggeneretur in velte,
qux vel in malum -inclinet, vel in bonum Sc qux
perpetuo cum velte perduret- vel ftatim evanefeat.
.uf ptxterea in initio potiiis quam fecunda tertiave
Vicibus, 6c talia multa qux beilë deduétâ aut nul-
lam aut abfurdam apud Pliilofophos recipiunt ratio-
nem, nec exitum inveniunt? Idcircö Arilloteles non
incongi-uè p0liciam Socratis improbat, quixdifican-
ui um domuum aut civitatum obfervari prxcipie-
at initia. Rurfum admiflb eo quod coelum in talibus
initus fortius agit aut influit (quod admittere frivo-
um eft, nec.ratione fulcitumj) nihilominus neceffitiplicatani,
artem vel pnneipium quod univerlaliter
vel infullibiliter femper fore pronuneiet, inferant j
negabimus : dicemus enim 6c rationabiliflime dice-
mus , -hunc vel hos effectus aliunde provenifle, vel
quod non dubium eft aliunde caufari potuifle. Qua-
propter fua vacillabunt aflidue principia qux experientiis
tam incertis nutantibus '6c variis fubnixa
erunt-. Ars igitur nulla eft, quemadmodum de fom-
niis, quamquam per ilia qux a ccelo nituntur, dia
yinitus quis poflet inftrui: attamen naturalis ars per
jgjudicia dari non potuit, propter incertitudinemcau-
larum Sc varietatem quibtis aflidue provenitmt.
Non ignoro quam facundius Sc copiofius argumen-
tatio hxc cuiTere poflet, 6c quamuberiori facundia
6c meliori radice a DoStoribus Catholicis fuerit exe-
cuta. Sed hxc pro nunc de naturali impoflibilitate
conflitutionis principiorum hujus artis didta fufficiant.
Diveitamus confiderationem noftram ad id quod
foli T h e o lo g i aut prx eipu e illi hac fuper re poflimt
cogn o fc e re , de licito videlicet aut illicit© ufii talium
obiervationum. E t circa ho c fuit aperta 6c libera’
egregii DoStoris Auguftini fententia locis p rx alle-
g a tis , Sc 1 v. Gonfeflionum omnia h x c fuperftitiofa
efle Chriftianis indigna, 6c a vera pietate ac R e li-
gione prorfus averfa : quod de illis obfervationibus
di6tum a c c ip io , ad tollendum calumniam, q u x ne c
d iv fn x revela tioni, nec ap er tx rationi naturali quo-
modolibet innituntur : neque enim negate poffumus
femina 6c plantas certis temporibus a n n i, certis ini-
G tiis ut germinent aut fru<5t if ic e n t , ferenda plantan-
daque e fle , 6c per conje£turas quafdam de vends Sc
pluviis Sc ceteris impreflionibus aeris mulca genera-
liter prxnofci pofle 3 fed aliud eft de his in quibus
aliqua Sc aliud de his in quibus nulla ratio naturalis
pro fundamento rationabiliter afiumitur. A d ful-
ciendum autem hujus Do£toris Sc aliorum cum eo
fentientium fententiam, eongrae v ifum eft propter
.femionis abbreviationem 3 ut reprobationis ita vehe -
mentis a DoStore ingeniofiflimo ac religiofiflimo fa6tx
rad icalem niteremur apprehendere rationem; E t in -
primis non eft abfurdum credere quod artes omnes
ma gicas, quocumque vocabulo d i f t x fin t, quacum-
que nominis palliatione conte«5t x , profpexit vetari
L e x divinafub mortis interminatione. CJnde pro omnibus
, q u x m u ltx f l in t , adducatul* Deu t. 18. 2Vo»
inveniatur in te cjui luftret filium fuum aut filiam, ducens
per ignem, aut ariolos feifeitetur, aut obfervet fomnia at-
<jue auguria, ne jit malejicus, r.eqtte incantator} nequepythanes
confulens, aut divinos, & quarat a mortuis vert tatem:
Quxramus hujus prohibitionis caufam in illis q u x
q particularius in hac fe fiindans edidit E c c le fia , 6c
videbimus quoniam non decet difcipulum fummi Ma -
g i f t r i , eo contempto 3 fe vertere ad alterum, pro’
lcientia rerum occult-arum adipifeenda : iftud enim
eft intolerabilis con tumacix 8c contemptus nefandif-
fimi. Rurfus v elle abdita fiituroram perquirere, 8c
avida curiofitate D e i 'aut natui*x fecreta j q u x M a g
i (ter fupremusocculta (nifi quibus rev e la ve rit) efle
V o lu it, v elle pene trate, arrogantiflimum eft meri-
toque pleStendum. Ifti verb per artium magic-arum
obfervationes agiint talia. N e q u e enim a D e o ilia
q u x