255 Compendium Theologie 2156 etenim guloh, ut communius, Deum non débité co-
Qtiod ejfeffiialiter in primo Pracepto prohi- lunt, fed ventrem fuum. Gula refpe&u tertii Pra;'
betur omne teccatum. cepti non faciliter inclmatur ad débité fanaificandum
fabbatum, eaque fupportandum quæ ad diélam fan-
T) Oteft etiam êc aliter dici, quia fcilicet in primo âificationem fpedlant. Per fextum vero 6c nonuin
•*- Præcepto feu Mandato prohibetur non tantum PnEceptum 5eo refpeclu ut fupra declaratum eft, pl0.
omne capitale peccatum, quin etiam omne pecca- hiberi dicitur, quo luxuria pui delervit. ,
turn mortale : tunc enim ell peccatum mortale
cum homo plus vel xque aliquam creaturam diligit
ficut Deum j quod plane in primo Pnecepto feu Mandato
, quod ell de uno Deo l'uper omnia diligendo 6c
colcndo prohibetur, 6c fic ex confequenti omhe
mortale peccatum in illo primo Prsccepto effe£lua-
liter cenletur prohibitum.
Alius modus ponendi prohibitionem feptem
peccatorim mortalium per decern
Pracepta Legis.
SUnt 6c alii aliter imaginantes, qui adhuc amplius
ipfa feptem peccata capitalia per didta decern Le-
gis Praecepta feu Mandata prohiberi concipiunt 6c po-
nunt j confiderando fcilicet plenariam ipforam Pr<e-
ceptorum feu Mandatoram intentionem, finem6cef-
fectum : dicunt enim fuperbiam prohiberi per pri-
mum Prseceptum.
1
De prohibitione fuperbia per primum , per
Jecundum }per tertium, per quartum.
ETenim, ut dicunt, (jtixta quod fupra ta&um ell)
fuperbia fecit apoitatare a Deo > fuperbia proclivis
ell ad contemnendum blafphemandumque nomen
Dei j fuperbia non fe feciliter ad debitam fabbati
fan&ificationem, devotumque cultum Deo exhiben-
dum difponit ; fuperbia non libenter debitum Patri 6c Maui ac aliis quibus convenit, honorem impen-
dit.
*De prohibitione invidia.
De prohibitione acedia.
TAlcunt acediam prohiberi per tertiumPræccptum &
per quartum. Per tertium quidem eo refpedlu, qll0
fupra declaratum ell. Refpeélu verb quarti Præcepti
quia acedia quæ de fe negligens incuria 6c torpens
ell, omnino impeditiva. 6c oppolita videtur débita:
honorationis, provilionis 6c fuftentationis parentum
eorumque quibus convenit.
1De prohibitione duplicis avaritia.
T \ Uplicem avaiitiam, exteriorem fcilicet 6c men-
’^talem dicimt prohiberi per primumPræceptum,per
quartum, per feptimum, per decimum. Etenim ref-
peblu primi Præcepti avaritia ( quæ juxta diélum A-
polloli ad Eph. f. propri'e idolorum fervitus eft ) Deum
non débité colit. Refpeblu quarti Præcepti manife-
llum ell avaritiam débité .contrariari honorationi,
fubventioni 6c provifioni parentum 6c alioram qui-
bus convenit. Refpebtu verb leptimi Præcepti 6c de-
’ cimi fatis fabla ell fupra declaratio. Polfent 6c aliis
modis aliifque refpeétibus 6c rationibus ilia feptem
peccata capitalia, per didta decern Legis PræceptaSc
Mandata prohibita dici 6c affignari juxta varios con*
ceptus,. variafque imaginationes hominum.
Secundi traélatus qui ell de expofitione decern
Præceptorum feu Mandatorum Legis, finis.
T R A C T A T U S III.
D E
Dicunt enim ut fupra, invidiam prohiberi per quar- VII. SACRAMENTIS
turnPræceptum,perquintum,per odlavum ; etenim
invidia non faciliter ad debitum tarn Patri 6c E C C L E S I Æ,
Matri, quàm aliis quibus convenit honorem impen-
dendum animum inclinât j invidia fæpe proximum
animo 6c interdum verbo necat, ejufque mortem
optât, 6c in ea exultât j invidia libenter proximo de-C
trahit, falfumque de eo teftimonium perhibet.
De prohibitione ira.
Ï Tem dicunt ii*am prohiberi perfecundum Præceptum
, per quintum 6c oótavum. Etenim ira facilis
ell ad nomen Dei in vanum fumendum 6c blafphe-
mandum : ira proclivis ell ad occifionem leu læfio-
nem proximo in fua propria perfona inferendumj ira
etiam inclinata ell ad proximum verbis injuriandum 6c damnificandum.
A
Et eorum declaratione.
D compendiolam Sacramentorum novi Tefta-
menti notitiam, videndum ell fummatim ingc-
•• nere quid fit Sacramentum. Quibus de cauffi
inllituta lunt Sacramenta. In quibus confillant. Anali-
qua polfint iterari. Quot funt, 6cqualem ad vitia 6c
advirtutes contrarietatem 6c ordinem habeant. Dein-
de de quolibet Sacramento tangendum ell aliquidia
fpeciali.
Definitio Sacramenti & ejus expofiio.
De prohibitione duplicis luxuria.
TT\Efinitio autem Sacramenti ex verbis Magillri in
1 v. Sententiarum elicitur, quae ell ilia. Sacramentum
eft inviftbilis gratia vifibilis forma, imaginem ipftu
Er fextum Prseceptum 8c nonum dicunt prohiberi % & caufaexiftens. Quam fic intellige, Sacramen•
duphcemluxuriam,a£tualem fcilicet 6c mentalem: tHm eft forma , non intrinfeca quidem, ut ell for'
luxuria etenim prout in nomen tranfit vitii capita- J113 eflentialisj fed exterior, ut ell accidens. Fifth*
lis, dicitur omnis illicitus 6c indebitus achualis con- fcilicet ? ut ficut viliis pro quolibet lenfu, ita
cubitus j dicitur etiam omnis illicita concupifcentiaD vifibile dicas. Sacramentum
carnalis.
De prohibitione gula.
Dicunt gulam prohiberi per primum Præceptum,
per tertium, per fextum, per nonum. Per primum
quidem co refpeólu quo lUpra declaratum ell :
t pro quolibet fenfibili.-quafi dica;
ell fenfibile fignum vel fenfibile fignatum feu figura-
turn. Inviftbilis gratia, id ell gratiæ quæ non videtur
vel non fentitur fenlii exteriori ; 6c hoc dicit ad differentiaal
decoris corporis 6c hujufmodi, quæ lunt gratiæ
vifibiles. Imaginem gerens, id ell umilitudmcm
ipfius, fcilicet gratiæ. Verbi gratia. Proprietas quidam
naturalis connexa ell aquæ quæ in Sacramento
Baptif-
7 . .
1 rcpræfentat
D e feptem Sacramentis.
invifibilèm, utpoté re- neceflariä funt : per verba
Baptilroi grattatn | .. . _ H c-. .
frjga-ium qu°d eft in aqua, .Tepraefenut refngeaiim
2 5 8
autem, intellige omnia
•erba necdlaria acl Sacramentum j five fint invóca-
* n ; in c ïn ïo fomitis'r & Vis W tio Triftitatis, five alia qu^cumtjue verba adipfum
i l l l i W i ablutionem a macula original!. Sacramentum neceffana. Unde per M M & oleum
» :lC|Ur; ; fcilicet ipfius grathefcom- qu* hie quafi caula exemph pomt, intellige omnes
q t a ‘ &lavgèfumendó caufam ; fic .lcilicet quod res nece(l!uaas m omnibus Sacramentis ; & per no-
BaBWW elé caufaidicujïis re i, fine qud res ip- M Tnnitatis, omnia verba neceflkria ad Saeramen-
quaravis fine co fieri poffer : Dcus tn: hoc tamcn fcias quod non in omnibus Sacramen-
I HBMBHBil per fe chufa eft remiffiónis pec-' tis aqualiter funt hspc duo neceflana. .
el,‘ / c K io n i s gratire. Quia tamen hoc com-A Poteft énimMatrimomum contrahinutuvelfigno,
non facit nili ail exiffientiam Sacramenti ubi <Ju*fuccedunt loco verborum, utm mutisv pomlt e-
f f l i i gM É I haberi poteft 1 H dicitur communi- B B S M M fine Confeffione & Satisftftione
m Sacramentum ipforum caufa, quafi iUud fmequo lnahquo cafuhaben. VeruntamendePoenitentiadi-.
Wc non fiunt, Quod 1 dbjiciatut de Corpore Cfiri- cunt aliqul »tod tota ,,.r0 quod eft Sacramentum corporismyftici,ut n fine Con&flione Sc Satisfaftione , fed non Sacra-
BHMWiii quod tameri non eft fignum ienfibile, mentum Poemtenti* mquantumSacmnentum; quia
H i vifibilis : die quod ijotpus illud eft H H ■ id eft in quantumPeemtama eft Sacramentum,
lie & forma vifibilis in' annexe; licet in fe non fit: Contntio, Oonfeffio & SatisfaSho„adefle fuum exilicet
eilim in fua vera & propria natura non fit vifi- guntur, utpartes fu^intégrales . Sc fic ul cafupim
— fenfibile ; eft tamen vifibile & fenfibile in di&o habetur vittus Sacrament., fed non Sacrament
forma vel fpecie paths annex!. Unde cum dicitur. turn in quantum Sacramentum. Unde fi homo fic con-.
eft in v ifib ilis rra tu -vifibilis form a, intel- trims, fine Gonteflionc & Sansfedtione decederet &
W Ê Ï Ï H Ê m fe veldiabrns annexum vifibUevelfen- ex poft refufeitaretur, ipfe tenetut ad Confeffionem
m l 6c Satisfaclionem;
Quibus de caufis infiituta funt Sacramenta»
in quibus differunt Sacramenta nova Legis >
s
Econdum Magiftrum in nr. Sententiarum infldtuta B à Sacramentis veteris Legis.
Hint Saci-’amenta propter humiliationem, propter
eruditionem, propter exercitium. Propter humilia- p j c notandum venit qualiter 6c in quibus différant
tionem, videUcet ut propter Deum lubjiciatur pec- L l Sacramenta novæ Legis à Sacramentis veteris
cator curandus creaturæ, qui per averfioneni à Deo Teftamenti. Et fecundùm Auguftinum totadifferen-
per inordinatum amorem creaturæ fubjêÉtus eft: tia eft timor 6c amor j quia veteres fua Sacramenta
æquum enim eft ut ubi oritur peccatum, ' ibi 6c mo- adimplebant timoré, nos vero Sacramenta Evange-
riatur. De emditione. Propter eruditionem vero, lica ex amore : 6c ad litteram , datio veteris Legis
lit per ipfa\exterioràSacramenta, ad aliqua fpiritiia- tota fuit in timoré. 6c igne 6c fumo 6c aliis terribi-
lia cogitanda 6c conflderanda erudiamur 6c excitemur : htatibusj fed nova Lex tota in benignitate 6c gratia,
excitamur etenim ut advertamus per ea quæ exte- Hugo de fanéto Victore inter Sacramenta novæ Lær
riùs videntur, purgationem animæ intrinfecam in Sa- gjs Sacramenta veteris Legis ponit triplicem dif-
cramento fieri : fi enim Deus animam curaret, nul- fèrentiam. Prima eft, quod noftra Sacramenta funt
la exteriijs dum purgatur, vel ante , vel poft com- immediate ligna gratiæ j fed ilia non fic immediate
pofita fpecie j nunquam cogitaret rudis homo de ali- funt figna gratiæ ficut noftra. Secunda differentia
qua M m purgatione i fed per hæc quæ exterius quôd noftra Sacramenta funt figna 8c caufæ, ilia
fieri videtur, inltruitur6cexcitatur ad recogitandum vero funt figna tantum. Tertia differentia eft, quod
purgationem fieri interiiis. De exercitio. Propter ilk Sacramenta veteris Legis tantîim promittuntgra*
exercitium vero, ut fcilicet homo in his exerceatur, ^ tiam quam non continent, noftra autem dant gratiam
ut periclila otiofitatis devitet, quod non réfertur hie quam continent,
ad a6tum Sacramenti, qui in pluribus iterarrnon po- .
tell, fed ad adtum gratia; facramentalis, qui frequenter
iterandus eft. Alius modus. Velpraxlidta fecun-
diun quofdam diftingue j quod fcilicet Sacramenta data
iuut Clericis ill exercitationem five exercitium:
hi enim exercitium habent in tipfa, fcilicet Sacramenta
miniftrando , ut celebrando , pcemtentias injun-
Quot modis S der amenta iterentur.
TR ibus autem modis dicitur Sacramentum iterari.
Uno modo ex parte efficieiltis , utpote
conferentisj 6c fic omne Sacramentuni eft iterabile,
gendo, mfirmós ungendo, & tam ipfös quam fanos qtiomam idem Epifcopus frequenter. cDnfirmat, g g
communicando &• alia Sacramenta exliifendb. ■ quenter ordinat: idem etiam.Sacerdos ^quenter
quibits fiifficienter poterunt occupari tam Sacerdotes baptizat , confecrat. Coipus Cluifti, & hufutaodi.
quam aiii Clerici, qui tenentur eoram efié ïiimiftri Allo, modo diatur Sacramentum iteiaa ïefpeöu fuf-
& coadiutörés.' Sic ergo data funt ipfa Sacramenta cipientis, ut fum ab eodem idetn Sacramentum non
Clericis in exercitationem.; laïcis autëm data füllt ,numero, fed fppcie fufpicitur; & hax iterauo eft m
in eruditionem , ut fupra monftratum eft ; utrifque
autem tam Clerifcis quam laïcis data funt ia humi- .enim aliqua, Sacramenta mftituta in iemedium malo
liiitionem, quia utrique Sacramenta fufcipiunt,
in quibus propter Dcum fe creaturæ fubjiciunt,
cui ante immoderatè amando’, contra Deum fe fub-
jccerunt.
In quibus conßfitint Sacramenta. /c^°OiysrsiSTUNT autem Sacramenta (ut dicitMagifter in
iv. Sententiarum) in duobus, fcilicet in rebus 8c in
verbis j 8c per res intellige; omnia fenfibilia ad Sacra-
inentum^neCeffaria praeter‘Verba, ut aquain, oleum,
linitionem, panem, vinum,' impofitionein manuum,
^ cetera hujufmodi j in Sacramento tamen in quo
Tomi I. Pars III.
ram quai frequenter perfbnæ accidere folent, 8c in
quibus non imprimitur charaóter ficut Pcenitentia
in remedium mortalium aeluura , r6c Euchariftia in
remédium venialium, 6c Extrema-tindlio iti i emedium
utroramque , 6c etiam corporalis- morbi*« Et
D hæc Sacramenta H ficut- niala (in quoram Temedium
. infiituta fimt) frequenter accidunt > ita frequenter
conferri 6c iterari poffunt. Sunt 6c alia Sacramenta
in quibus imprimitur charaéler , 6c hæc Sacramenta
propter dignitatem charaéteris quern fic imprimuht
(qui femel impi-eflüs indelebilis eft) iterari non poi-
fuöt. Tertio modo iterari dicitur Sacramentum,
fic fcilicet quodeadem forma verborum numero, fu-
R ptc