do dixit: Gratis accepifiis,gratis date. Ideo magis peccant
contra hoc venientes in nova Lege: tarnen 6c
fub Lege Moyfi 6c lub Lege natura;: ratio, quiaut
Chriftus hie innuit, omnium horainum cordibus na-
turaliter debebat efle imprefla. Qiiare 6cc.
Secundo. Ex prxdi£fca radice probatur conclufio,
quia donum Theologicx fapienrix, 6c ejus effe£tus, ac
poteftas eis correfpondens, non minus, immö magis
funt fpiritualia, quam donum Prophetix, 8c ejus
effe£tus, ac poteftas eis correfpondens. Nam Apolto-
lus. i. Corinth.xu-S. enumerans donagratuita 8cfpi- /
ritualia, propofuit donum fapientix, dicens: Alii a fitem
datur per Spiritum fermo fapientia, 8c poft pofuit
donumPiophetix > dicens:aliiProphetia. Etconcludit:
it. II. Hf.c auiem omnia operatur anus at ejae idem Spiritus
8cc. Ergo ft vendere fecundum, aut aliquid ei
•infeparabiliter annexum, eft limoniacum, 6c non fo-
liim contra Jus divinum, fed etiam contra Jus naturale
, prout jam de Balaam didtum eft: fequitur quod
etiam vendere primum, aut aliquid ei infeparabiliter
annexum 8cc. Et per confequens vendere, vel eme-
re poteftatem docendi fapientiam, feu pro ea dare,
vel recipere pecuniam, eft contra Jus divinum, 6c naturale
6cc. Apparet conclufio.
Ex qua conclufione 6c ejus probatione, primo fequitur
quod dare, vel recipere pro licentia docendi
Theologiam , juramentum dereverentia, 8c honore
illi qui earn miniftrat impendendum, vel ejus, aut fui
Officii juribus deffendendum,non minus eft contra Jus I
naturale 6c divinum, quam dare pecuniam. Patet:
quia non minus eft fimoniacum , ut patet ex didtis
in 2. pundto primx cohclufionis. Nam tale jura-
mentum, 6c ejus effedtus, five illud fuper quo prx-
ftatur, poteft pecunia comparari, 6c fub nomine
pecunix comprehend^ etiam eft munus ab obfequio,
ut notum eft. Igitur 6cc.
E t ideo licet recipiens licentiam, ad talem reve-
rentiam , de congruentia , teneatur tarnen dans
licentiam, pro ilia exhibenda juramentum egixere non
poteft, ratione licentjx conferendx j ficut 8c E-
pifeopus, pro Ordinibus conferendis, tale juramentum
non poflet exigere j licet dignum fit ut ei ab
ordinatis honor exhibeatur : juxta illud Apoftoli :
Qsii bene pretfant Presbyters daplici honore digni funt. i
Thim. v. 17. Ulterius fequitur ex conclufione, quod -
prohibitio qux habetur: extra. De Magiftris. 1. 2.6c
4. Gapitulis: qua fcilicet, prohibetur, ne pro licentia
docendi exigatur aliquid,aut etiam.promittatur,
quantum ad hoc , 6c in quantum refpicit licentiam
docendi in Theologia, non eft, proprie loquendo, J us
humanum„ fed Jus naturale, 6c divinum; licet hu-
jufmodi Conftitutiones , quantum ad aliquas poenas
ibidem expreffas , poffint dici Jura humana : 6c i-
deo dicerent aliqui, ex hoc pofle inferri, quod non
folum Judex fpiritualis, fed etiam Princcps aut Judex
temporalis, tranfgreflores prxdictx prohibitio-
nis, in hiis quibus funt ei fubje&i, poteft judicarc,
8c pcenis Jurifdiftioni fuse competentibus coercere.
Itaque iftud crimen , quantum eft de fe , non eft
exemptum ä fxculari Jurifdictione : ex eo fcilicet,
quia eft contra Jus naturale, ficut etiam dicerent de u-
fura, licet fit Jure Canonico prohibita.
Ulterius, fequitur quod PrivilegiumGregoriiU-I
niverfitati Parifienfi conceflum, quod incipit ‘Patres
feientiaram, quantum ad illam claufulamj nec Caneel-
larsas a licentiandis tSMagiftris juramentum , vol obedient
iam , feu. aliam exiget cautionem , nec alicjuod emolument
um,feu promtffionemrectpietpro Licentia concedenda.
fcilic et in quantum refpicit licentiam in Thologia,
non eft proprie Privilegium , quafi privans Legem,
vel quafi privata L e x ; led eft Jus commune , non
folumhumanum, fed naturale, 8c.divinum.
Et ideo fequitur, quod hoc non poteft aliqua prx-
feriptione vel contraria conluetudinc abrogari: nec
contra hoc poteft prxfcriptio aut jufta confuetudo
acquiri, quia confuetudo non prxjudiciat Juri natu-
rali, vel divino: unde propter hoc contraria confuetudo,
feu potius corruptela , qux dudum erat in
Gallicana Ecclefia, fob anatheiiiate prohibetur
extra, de Magi fir is. juanto. Ubi etiam .dicitur quod
hx c prava confuetudo, a cupiditatis radice proceflit
6c decorem Ecclefiafticx honeftatis confundit. Et
h x c de fecunda conclufione.
Tertia Conclufio principalis eft , [quod dicere
quod-dare, vel recipere pecuniam, pro licentia docendi
Theologiam, fitlicitum, eft hxreticum. Et
ifta probatur lie. Quia omnis ilia afiertio eft proprie
hieretica, q u xF id e i, feu Catholicx veritatieft
contraria: fed dicere quod dare , vel recipere pecuniam,
pro licentia docendi Theologiam, eft licitum
eft aflerere contra Fidem , feu veritatem Catholi-
cam. Igitur 6cc. Confequentiaclaraeft, 6cMinor
fatis patet ex di&is in declaratione primx 8c fecun-
d x conclufionis, quia fic dicere , eft aflerere illud
efle licitum: quod tamen fecundum Fidem, 6c Catho-
licam veritatem eft fymoniacum, 6c quod eft contra
Jus naturale8c divinum, ut clare oftenfom eft. Sed
Major apparet:quia licet injure Canonico hxrefis mul-
tipliciter fomatur , 6c multis modis dicatur aliquis
hxreticus j tamen in Theologia, hxrefis a qua aliquis
proprie hxreticus dicitur, eft error in Fide j 6c
afiertio hxretica, eft afl'ertio erronea in Fide. Unde
ab Auguftino definitur hxreticus, quod eft ille qui
falfam de Fide opinionem vel gignit, vel fequitur.
Ut. 34. q. apparet hareticus, intelligendum eft de il-
lo qui in Fide pertinaciter errat.
Ex quibus fequitur, quod qui pertinaciter aflere-
ret quod licitum eft licentiare in Theologia pro pecunia,
feu pro quocumque alio quod poteft pecunia
appretiari, feu aliquid [dare, vel recipere, pro
hujufmodi licentia , non folum aflereret hxrefim j
fed etiam eflet hxreticus cenfendus , 6c tanquam
hxreticus puniendus.
Secundo fequitur, quod licet licentiare in Theologia
pro tali pretio temporali, feu hujufmodi pretium
dare, vel recipere, pro tali licentia, fit fimoniacum, 6c
grave peccatum, 6c per confequens in moribus erro-
neum j tamen hoc non eft hxrefis, nec hoc faciens ex
hoc eft hxreticus. Verbi gratia, licetfornicatiofit
peccatum jtamen fornicari non eft hxreticum, nec.for-
nicator ex hoc eft hxreticus: fed dicere quod licitum
eft fornicari,eft hxreticum,6c hoc pertinaciter aflerens
hxreticus clt cenfendus. E tifta inpropofito.
Ex quo tertio fequitur , quod authoritates in
principio quafi allegatx, qux fonare videntur quod
fimonia fit hxrefis, 6c quod fimoniaci funt hxreti-
c i , non funt intelligendx fecundum propriam nominis
fignificationem, fcilicet fecundum propriam
hxrefis acceptionemj fed fecundum exteriorem operis
proteftationem j quia in hoc quod aliquis vendic, vel
emit fpirituale , vel oftendit exterius fe velle vendere,
vel cmere j quodammodo proteftatur , licet
non in mente , tamen in opere , fe efle , aut velle
efle donum rei fpiritualis , 6c quod ipfa fit pretio
comparabilis: hoc autem eft hxreticum.
Secundo , etiam ex aliqua caufa fimoniaci dicun-
1 tur hxretici, quia Simon magus, prxter hoc quod
ab Apoftolis donum Spiritus Sancfci emere voluit:
etiam dixit, quod mundus non erat a Deo crcatus,
fed a quadam foperna virtute : ut dicit Ifidorus,
Lib. 1. Ethicorum. Et fecundum hoc inter alios hx-
reticos fimoniaci computantur, ut patet per Augu-
ftinum. Lib. de harejibus.
Sed ad hoc tertio, ex alia caufa fimoniaci hxretici
dicuntur: quia Simon magus, non folum habuit
errorem voluntatis , volendo emere fpirituale pro
temporali} fed etiam errorem intelle<5bus, exifti-
mandq donniji Dei pecunia poflidcri 9 id eft , pretio
723 TraBatus I. Adverfùs Cancellartum Parifienfem. 7 34 . • o_ ia . ».... poralibuS) vel faltem. pro labore tio pecunix comparari, 6c ifta exiftimatio erat hx- prxdicandij fequiretica
j 6c qui in hoc effent Simonis imitatores, pertinaciter
hunc. errorem credendo , client hxretici 5
Et ad hunc intellebfcum dicitur prima quxftio , id
eft tolerabilior Mathedonii impia hxrefis, quàmfimo-
niacorum &c.
Ex quo ulterius patet, quod exiftimarc , feu credere
Licentiam docendi in Theologia, pro pecunia,
feu pretio temporali pofle comparari, vel poflideri,
non folùm effet fimoniacum.i fed etiam proprie hx*
tur quod etiam Cancellarius hoc poteft pro laborc
licentiandi.
Item. Ufus Prophetix, non minus videtur efle fpiritualis
, quam ufus poteftatis licentiandi j fed pro
ufo Prophetix olim licitum erat dare 6c recipere.
Nam. 4. 7{eg. ix . legiturdeSaiil: 6c 3. Reg. xiv. de
uxore Jeroboam , quod attulerunt pretium fanftis
Prophetis; Igitur pro ufo, feu labore fui officii licitum
eftCancellario recipere ^ licentiandis.
reticum. Et hoc de tertia conclufione, 6c de primo ^ Item. Miniftri Ecclefixprp labore in adminiftra-
Articula g^incipali.
Quantiim ad fecundum Articulum, in quo repro-
babo quafdam fi-audulentas cavillationes quibus utitur
pars adverfa, ad excufationem fui erroris: •
Primo, feiendum eft, quod di&us Cancellarius
concludit, quod pro Licentia docendi in Theologia
non recipit, nec exigit aliquid à Baccalaureis licen-
tiandisJ fed alias caufas affignat fo x receptionis. U-
na eft. quam ponit in Articulis per eum Domino
Papx in Romana Curia* prxfentatis fcilicet
quodBaccalaureilicentiandi, feceptis cedulis, qux
communiter , figneta vocantur , oc per quas de eo-
rum Licentia obtinenda fecuri redduntur 6c certi-
ficati, Cancellario, à prxdi£tis IJaccalaureis, nec per
fe, nec per alium quidquam petente , Jinguli Bactione
Sacramentorum, 8c celebratione Miflarum, 8c
aliorum Officiorum EGclefiafticorum licite recipiunt
redditws annuos, 8c proventus temporales , ficut 6c
in Lege veteri, ut patet Numerorum. xvm. 6c fcribi-
turquod filii Levi recipiebant ex ordinatione 6c do-
no« Dei omnes decimal Ifrael , pro minifterio quo
femebant in Tabernaculo foederis. Et infra dicitur,
^.31. comedetis eat & c . quia pretium eft pro mini-
fteriogjuo fervitis in Tabernaculo 8cc. Ergo a fortiori, licitum
eft Cancellario recipere pretium pro foo minifterio.
Item. Licitum eftomni Jure, locare alicuioperas
fuas, etiam in rebus fpirituahb,us, ficut Magiftris do-
centibus pqeros pro officio docendi, 6c Advoca-
pro confilip 6c officio patrocinandi. Ergo 8c
calaurei, fcilicet trium Facuîtatum , Theologix , B Cancellarip pro officio licentiandi.
Decretorum, 6c Medicinx, in lignum virtuofx recognitions
, 6c gaudiofx congratulations, de ipfo-
rum libera, 6c mere fpontanea voluntate confueve-
rint Cancellario per nuntios qui eis di&a figneta
portaverunt remittere,fcuinpecunis,autaliis encx-
niis, aliqua munufcula , tanta 6c talia, ficut eorum
gratuitx libertati expedire videtur , quos poftea li-
centiat, nullum fuper eo quod parum mifit calum-
niando. E t hx c in viii.08cix.0 Articulis.
Alia eft caufa fox receptionis, quam propofiiit coram
Regia Parlamenti Curia : fcilicet quod Bacca-
laurei in Theologia licentiandi, exlaudabiliconfoe-
tudine, 6c ufu haélcnùs obfervatis, debent, 6c te-
nentur fibi dare 6c mittere, poft dibtam reccptionem
fignetorum, 6c ante Licentiam, ad minus deccm francos
auri, 8c ultra liberum eft eis plus mittere fibi,
prout eorum placet voluntati, 8c hoc dicit efle fibi
Sed , prxmiffis non oftantibus , dico quod præ-
diébe dux refponfiones ftare non poffunt : 6c primo
, declarabo quod una illarum aliam interimit.
Secundo, quod prima refponfio in fe falfa eft , 6c
quod evidentix Fidei contradicit. T e r t io , quod
fccunda refponfio etiam falfa eft,6c multa inconv&*
nientia includit. Prius refpondebo ad prxdidas rationed.
Quantum ad primam , quod una di&arum ref-
ponfionum aliam interimat, 6ccum ea ftare non poffit;
patet : quia in prima dicitur quod Baccalaurei- libéré
6c mere, fppntaneè, gratuité, liberaliter dantquod
volunt} 6c in fecunda dicitur quod debent 6c tenen-
tur dare deccm francos, 8c ad hoc.obligantur ratione
laboris diéti Cancellarii, Modo ifta clai'è repugnant
, etiam quia illud quod debetur pro labore,
non datur mere, libère , 8c gratuité: nam illi qui
licitum recipere, ratione foi laboris quem habet p operatur rem? Pr0 labore merces debetur. Merces
occafione diétx Licentiæ conferendx. Et hanc ra-
tionem etiam propofuit in diftis Articulis , fcilicet
Articylo x. in quo dicit quod di&us ufus laudabi-
lis ^ 6c fimiliter in aliis Qnivcrfitatibus obfervatus,
fcilicet quod Baccalaurei licentiandi donaria faciant,
faciunt quandoque majora promiflà illi à quo L icentiam
obtinent, tarn ratione fopra ta<5la , quam ratione
laboris qüem pro eis in eorum examine , 6c
aliis habuit fuftincre. Et quod fit licitum, 6c juttum
fic dare, 6c recipere, pro labore, videtur pofle proba-
ri aliquibus rationibus 6c authoritatibus Scripturx
faerx.
Prima eft : quia poteftas, vel officium prxd^can-
di, non minus eft fpiritualis, quam poteftas vel offi-
cium Cancellarii j fed Paulqs prxdicabat pro te.m-
poralibus,ut fièrent colleétæ pauperibus: ut patet,*11.
Corinth, ultimo. Similiter Chriffos docuit Apoftolos j ) tate
recipere neceffaria v itx , ab hiis.quos docebant, 6c
hoc omnino efle juftum, dicens dignus eft enimope-
rarias mercede fua. L u c .x .7 . Unde Apoftolusexhoc
fundamento dicit, 1. Timoth. v. 17.18. Qui bene
prafunt Presbyters, duplici honoredigni habeantur: maxime
qui labor ant in verbo & doclrina^ Dicit enim Scri-
ptura : infrenabts os bovi trituranti. dignus eft
operarias mercedefua. 1. Cor.ix.p. Similiter eamdem fen-
tentiam ponit pluribus aliisjocis, fpecialitcr 1 .Chorintb.
ix . j . uoi dicit: Quit militât fuis ftipendis 8cc. E t ÿ.. 11.
concludit. Si ndsyjobisfpirttualtafeminavimus, non magnum
eft nos çarnalia veftra metamus. Si ergo Apo-
ftolus prxcjicabat, 8c fpiritualia miniftrabat pro tem-
^hujufmodi, feu ftipendium laboris, fecundum fen-'
tentiam Chrifti, 6c Apoftoli, non impenditur fe-
cundiim' gratiam} fed fecundum debitum, 6c jufti-
tiam: quia dignus eft oper arias mercede fua. t. Tim.
v. 18. Igitur 8cc.
Quantum ad fecundam, fcilicet quod prima refe
ponfio falfa f it , patet: nam evidentia fa6ti fatis o-
lfendit quod Baccalaurei non mere., gratuité, 6c li-.
benditer dant, quia fecundum Ray...,/» fumma^yi,
fDe.Simonia. Si dubitetur utrum gratis, vel ex coi-
rupta voluntate datum f it, tria font maxime atten-
denda; fcilicet qualitas dantis, vel recipientis -, videlicet
utrùm à paupere , diviti j vel é converfo ;
five à divite locupleti. Secundo, quantitas mune-
ris, fi magni, vel parvi pretiires data.exiftit. T e r tio
, tempu? doijationis :; an fcilicet inftante necefli-
tate , feu alio tempore cpnferatur j 6c fecundum
hoc eft habenda prxfomptio. Ut extra. 4. Et font
quxftiones.
E t ideo, ratione primi, eft evidens prxfomptio
quod. Baccalaurei non,gratis dant > quia communi-
ter funtpauperes, 6c,ut pforimiim Mendicantes, qui
vivunt de elecmofynis,6cnihil habent proprium un-
de dai'e pofliint, Ratione fecundi idem patet; quia
nullateniis e f t . prxfomendum quia pauperes gratis
dant talia mumcra magna, qux ipferecipere fatagir,
licètvocet ea munufcula, 6c, imponat„pre.tipfa nomi-*
ma .culp.x; munus etiam decern francorum non eft
uni pauperi munufculum. Ratione tertii patet idem;
quia non dant poft Licentiam, fed immediate ante,
Ô4