KV U l >G E RS O VN I A N A 1 I B E R 9 l
I4° f - loco .convéntjûs ägcrent. Hinc ejus: rçs in Francia retroferri cceperunt ; quam vis Princeps
Walliæ modo Regis Gallorum impultu ad ipfius partes accefliffet. R e x Caftiliæ neütri favens
ad Regni Gallorum .Redores feripfit,: ut ad utrümque Legatos pads causa mittererit. Bene*
di.dus.Cardinalemde Challanto Sabaudum in Galliam mißt, cum rtiandàtis ad Ducem Biturigum,
ne propofitisTab Univerfitate viisnimis infiftat; ipfamenim variis ftudiisdiftrahi, &quod
fcmel animo concluait vel, çoncepit, feu bene feu male, veile pertinaciter tueri. Non tulit Dux
talia dicentem Legatum5 regeffitquenon effeaudiendosCardinales,qui-viamCeflionisnon admit-
terent. Reverfi Legatiab Univerfitate ad Innocentium mifli, retulerünt hunc bis Concilium
obedientiæ fuæ iodixiflè , ad quod vocati cùm non conveniffent, tertium indixiflè, pollicitum-
que, febonâ fide fadurum quidquid in eo ad pacem lanciendam decretum foret.
1407. . Eodem anno Joannes Gerfonius non tantum Ecclefiæ, fed 8c Regni laluti incumbens Uni-
S ^ ;verfitatis. nomine Sermpnem habuit ad Regem Carolum, accepte Themate, Pivât Rexy qui
gcm. extatTom. ivËditionis noftræ, parte 2, dè diflidio.inter Aurelianenfem & Burgundionum Du-
, çem cpmponendo, 8c de Regni reformatione y quàm Orationem Dux Aurelianenfis ægrè tulit.
Ille tùqi.temporis çum Regirça Melotfeni morabatur: fed paucis poll diebus copiis collédis
Lutetiam eum ea.tendebat. Hinc tumultus in Urb e, quam tarnen ingreflùs non eft: fed inter
eos padqm conyentumque per Intèrnuntios, ,ut Reges Siciliæ & Navarræ, item Borbonius 8c
BitùriKpucqs diffidii eaulàs examinent ,6c dijudicent: quo tandem compofito, Aurelianus Pa-
rifios rediip, 8c. cum Burgundione in giatiam redire; vifus eft.
H 0*5: _ Ànno 1405 rurfum inliirrexit adversùs Benedidum Univerfitas Parifienfis ob ejus tergiver-
verfi^atispî- Jationes & ludificationqs : hujus partes; è contra tuebatur acriter Cardinalis De Challanto. Pe-
elfton *n ÆfiîA audiri, 8c. auditus., eft ftarimà Palchate. Latinè peroravit, præfentibus Ducibus & felec-
univeriîM- ris Univerfitatis. Schjfma primùm detellàtus, adversùs Innocentium dixit. Benedidum laudavit
tisToiufa- milium fe in Galliam pacis ergo profeflus e l t , cujus Benedidum adeo cupidum eflè d ix it, ut
fi iq.neceflarium videretur, jure iuo cedere non dubitaret. Turn Joannes Parvi Normannus
Dodor Theologus, ex mandato Redorisfurrexit, petiitque, ut fibi nomine Univerfitatis lo-
quendi facultas daretur: quâ licèt ægrè impetratâ,1.die 1.3 Maji contra trîcas 8c rationes Bene-
j d idi dixit luculenter, rationefque, à Cardinale prolatas- apertiflimè confutavit ; & tandem' con-
clufit, non pofie.iipfpm aliter adigi ad cedendum', quàm-fi nunc üt ante fubftrahatur ei obedientia
fimulque pQftulavit Academie Xolofanæ epiftolam lacerari* 8c flammis mandari, ut
* R é g i , Regm), Eccldiæ Gallicanæ,Univerfitati Parifienfi, 8ç omnibus bonis injuriofam. Variæ
dida; funt lententiæ: demùm placuitlitis difcuflîonem ad Curiam Parifienfem remitti. Caufa
nomine Univerfitatis perorata cil à Petro Piaoul Dodore Sorbonico , 8c Joanne Parvi. Ille
adversùs Univerfitatis Tolofanæ epiftolam contra fubftradionem ab aliquot annis Confedam,
& recenter ad Regem per Guinonem Flandrin Nuntium miffam multa dixit. Hic fubftradio-
nis obedientiæ Decretum innovandum efle contendit, cùm Benedidus promiflis nonlletiflèt
& aliter ad unionem perveniri nonpoflet: ac multisin onera, exadiones, vexationefque, quibus
Eçclefia Gallicana à Pontifices Curia premebatur invedus eft 5 utque ab iis Ecclefia Gallicana
& Univerfitas liberarentur, ppftulavit. Causa perorata, Juvenalis de Urfinis Advocatus Regius
dixit, ac Univerfitatis Tolofanfe. cpiliolam feditiofam, ejufque Autoreslæfæ Majéllatisreos efle
pronuntiavit, utque igni traderetur , in ejus Autores animadverteretur, & omnia exemplaria
ad Curiam afferrentur , autor fuit. Quod ad fubftradionem pertinebat,: fàciendam eam
efle cenfuit, juxta Parifienfis Academiæ confilium; cùm prælèrtim reftitutio obedientiæ fada
non effet , nifi fub certis conditionibus, quas Benedidus pofthabuerat. Regés, Ecclefiæ Gal-
licanæ Patronos, idfemper curafleoftendit, ut Libertates & Privilégia ejus farta tedaque effent :
Benedidum iis non levem plagam intuliffe, dumvedigalia, décimas, aliaque onera impofuit j
quæ veteribus ignota erant. Hujus Oratione finira, Præfes inquifivit, num aliqui adeflènt
caufæ Benedidi Pauroni. Surrexerunt quidam ignobiies, à quibus aliegatum e f t , rem effemagni
momenti, in qua de Summo Pontifice & Cameras Apoftolicæ Jure agebatur r petierunt ad-
juugi fibi Dodores;, & moram ad deliberandum. Inftante Univerfitate, ut quoniam negotium
urgeret, fine dilatione judicaretur ,, res in deliberationem mifla eft. Aderant inter Judices non
t.antùm Confiliarii totius Senatus Parifienfis , fed & Prælules, Patriarcha Alexandrinus T u -
roncnfis Archiepifcopus, Tornacenfis, Meldenfis, Sagienfis, & Santonenfis Epifcopi. De
Tolofanæ Univerfitatis epiftola per fex dies adum : tandemque die 14. Julii ftatutum earn ut
R é g i, Gero Gallicano, & Univerfîtati Parifienfi injuriolam aediftamatoriam, Pari fi is, T o i ofæ,
& in ponte Avenionenfi publicè iacerandam y 6c injungendum cundis , ut exemplaria ejus,
quæ penès fe habuerint, ad Curiam intrà très menfes déférant. Iri eam fententiam Senatuf-
confultum edituni eft, die 17 ejuldem menfisJulii.
Subûraftio. Neque his contenta Univerfitas Parifienfis,inftitit fubftradioni quoad pecuniarum febventiönem
pèraSm Decimarum exadionem, 6c Gratiarum Expedativarum conceflionem. Qtiod ut intellexit Cardi-
foiutionem dinalis, qui à Benedido venerat, ad Benedidum rediit. Rex verb ne toties importunis que-'
ccrctum. r^ is vexaretur, llatuit quod fupererat exequendum eidem Curiæ demandare. Mandàtum attu-
lit Carolus Savoifius probe figillatum, . 6c hoc pado Univerfitatis gratiam recuperavit. In Se-
natu.adum eft tantùm de fqbllradione partiali. Auditus eft Joannes Parvi Dodor Theolo-
gus, cui aftipulati funt Cognitores Regii ; 6c undecimâ die Septembris ftatutum , ne am-
pliùs folverentur in Regno Annatæ, feu reditus anni vacantium Epifcopatuum, aut Beneficio-
rum, aut id quod pro jure Procurationum, feu Vifitationum à Pontifiais Exadoribus oerciDi fo-
lebat. r r
centH v”l°" Rcftabat è tribus ab Univerfitate propofitis tertium , quod erat de fubftradione omni-
Eieaioae-moda. bed hæc matena, quia difficilior 6c periculofior, Ecclefiæ Galficanæ Conventui pro-
s m&u. pemodum celebrando relida eft. Interim moritur Innocentius, vin Idus Novembris ejuf-
dem anni, cui Cardinales Romani numéro i4 ,p a d is conditionibus de via Ceflionis, fubftitue-
runt M. Angelum de Corario Venetum Patricium, Dodorem Theologum : is Gregorii no-
men affumpfit. °
S S “ Vcrilpl antequàm eleaioms hujus Nuntîus in: Galliam perveniret, fub fincm Novembris inchoata
G E R S O N I A N A , L I B E R I. xix
choata eft Synodus Parifienfis, cui adfuerunt 64 Archiepifcopi vel Epifcopi, Abbates quam-
plurimi, Legati Univerfitatum quamplures. Eledi funt fex ex utraque parte Dodores , quo-
rum alii fubftrahendam elfe Benedido omhiftiödam obedientiam contenderent, alii contra pu- tione, aü*.
gnarent, non recedendum ab obedientiaBenedidi. Primi dixerunt,Francifcusad Boves Francif-
canüs, 6c Joannes Parvi, quorum alteroftendit, Rômànos Pontifices in ordinem cogi pöffe:
alter narratis iis quæ gefta fuerant cum Benedido, tot ejus promiffahucufque vanacommemo-
rans, tot Regis, aliorumque Principum conatus irtitbs , tot Benedidi tergiverlationes , tot
ac tantas Ecclefiæ Gallicanæ vexationes, Benedidum përemptorio Decreto monendum cen-
fuit, ut juri fuo cederet, 6c ni fine morâ id fàçerët, ab ejus obedientia recedendum, 6c
Ecclefiæ Gallicanæ regimen Conciliis Provincialibus committendum. Die Sabbati 1 Adven-
tus, Petrus Cramaudus fimiliter contra Benedidum peroravit, aflbmpto hoc Themate; Con-
gregati funt filii Ifrael & (fud.n , ut ponant mum caput fibï. Oftendit pofitos effe Romanos Pontifices
ad Ecclefiæ unitatem conlèrvandam, ac proinde réjiciendos eos, qui non modo illam non
fovent, fed ei maxime obfunt, qualis eft Benedidus. Deinde quâ ratione Ecclefia, fubftradio-
nis tempore, ab Epilçopis, Métropolitains , Primatibus, 6c Provincialibus Conciliis régi poflet
expofiiit. Cùmdixiffet,Cancellarius Regni admonuit, ut qui pro Benedido diduri erant, die
Lunæ proximâ parati accederent, qui moram unius menfis poftulantes, bidui tantùm accepe-
runt. Ergo die Mercurii pro Papa dixit Gullielmus Fillâtre Legifta Decanus Ecclefiæ Re-
menfis, præfenteRege,ac præfentibüs Bitùricenfi 6c Borborieo Ducibus, 6cPetroNavarræo.
Initio Orationis proteftatus eft, fe Regis juflu partes Benedidi tueri, nec didurum fe quidquam
nifi quod ex Deputatorum ejus Commentariis hauferit : Pontificis Romani tantam effe autorita-
tem contendit, ut ne ab uni verfisquidem Chriftianis damnaripoflît,multo minùs àConciliopau-
corum hominum unius Gentis : Reges equidem Galliæ Romanæ Sedis invafores aliquando ex-
puliffe , nunquam aiitem idem in legitimos Pontifices tentaffe : hæreticos ab Ecclefia damna-
tos à Regibüs proferibi , fed de hærefi ipsâ ab iis minime cognofci. Ita præfatus, Orationem
in très partes diftribuit. Prima fpedabat ea , quæ- ante fubftradionem fada fuerant.
Secunda, ftatum Ecclefiæ tempéré fubftradionis. Tertia, ea quæ fubftradionem fubfêcuta
erant ad hoc_ufque temporis. Reftitutionem obedientiæ neceflàriam fuiffe contendit, fadam-
que non ad tempus, fed in perpetuum. Itaque in ea permanendum efle, nec de fubftradione
cogitandum cenfuit.
Die Sabbati itérum Fillafter Orationem habuit, ac poft eum Amelius de Brolio Archie-
pifeopus Turonenfis dix it'fimiliter pro Benedido.
^ His acceflît undecimâ Decembris Petrus de Alliaco Epifcopus Cameracenfis.. Is non fe-
cus ac Fillafter dixit vehementiflime} Fillafter quidëm extollendo Pontificiam autoritatem, R e-
giamque deprimendo y Alliacenfis vero contra Univerfitatem, cujus confilia conatulque re-
darguit. A t ille didorum veniam à Rege petiit. Is inComitiis Univerfitatis àccufàtus, ad R e gem
provocavit.
Die 14 éjufdem-menfis; Petrus le R o i Abbas S .Michaelis pro Univerfitate 6c fubftradio-1'
ne lqquens , multa dixit de autoritate Conciliorum generalium in Papam , de collatione Be-
neficiorum perOrdinarios, ôc adversùs exadiones Pontificias. Excepit Simon Cramaudus, re-
Iponditque ad ea , quæ Fillafter 6c Amelius Turonenfis dixerant.
Die 15 , Petrus Piaoul Dodor Theologus pro Univerfitate dixit, 8c oftendit hominem Eccle-
fîæ univerfe, quæ Chrifti corpus e ft, Dominum efle non poflej Papam errori obnoxium 6c
peccato, non autem Ecclefiamj ipfum ab Ecclefia emendari 6c puniri pofle y Ecclefiam Roma-
nam Dioecefîm effe ficut 6c Parifienfem, fed eum qui Romanam regit, toti Ecclefiæ præfide-
re ; Sedem Apoftolicam deficere non pofle, eique adunatos licèt ab eo qui in ilia fedet divi**
fos, in Ecclefiæ unitate effe y Regem polie Concilia convocare in negotiis etiam Fidei y Po-
teftatem Papæ minifterialem elle tantummodo, Regiam autoritativam ac poteftativam , mul-
taque aha hujulmodi, hac 6c fèquenti die edifleruit.
Rursùs auditi deinde Fillafter 6c Archiepifcopus Turonenfis contendcrunt, neque Regem,
neque Conventum rei de qua agebatur Judices efle pofle ; Pontificem ipfis etiam generali-
bus Conciliis fuperiorem eflè. Auditi quoque Patriarcha Alexandrinus, qui Ecclefiæ Gallicanæ
Libertates ac Jura extulit} 6c Joannes Parvi, qui Conciliorum generalium autoritatem défendit
, ac fententiam Univerfitatis de fubftradione, iterum confirmavit.
Die 20 Septembris præfente Delphino , auditus eft Joannes de Urfinis Advocatus generalis.
Is pofita Regiæ 6c Spiritualis autoritatis diftindione, oftendit Regis eflè Synodos convocare,
6c confulere Regni fui Præfules circa unionem Ecclefiæ, iis præfidcre , ac exScntentia
Synodalî concludere : Pontificem vero Jus nullum habere in perfonas 6c bona Regni. In exadiones
Pontificias multa dixit, ac tandem conclufit, de ré propofita deliberandum effe. His
a d is , didæ funt fententiæ de duobus capitibusj in primo quidem conformes, fcilicet ad obti-
nendam Ecclefiæ pacem opus effe Concilio generali ; in altero difeordes : decretum tarnen
juxta fententiam communem , fubftradionem eflè promulgandam, Beneficiorum Ecclefiafti-
corum collationes 6c dilpofitiones penès Prælàtos remanfuras ut antè, dùm prior fubftradio
vigebat, priftinas Regni 6c Ecclefiæ Libertates, 6c Jura immota manere.
Advenerunt eo tempore Legati Gregorii, 6c Cardinalium Romanorum , expofueruntque a f S i H
Innocentii obitum, Gregorii promotionem certis legibus ; ut qui foret eledus, procuratione 9ar“in*
potius ad deponendum Pontificatum munitum, quàm Pontificem fe fadum intelligere poflet; mlSoSm.
demum eledam unanimiter viam Ceflionis. Placuit hoc R é g i , Regifque Confilio. In eam-
dem lèntentiam ad Regem, ad Duces, 6c ad Univerfitatem Parifienfem plures epiftolæ Româ
miffæ funt.
N e autem Ecclefiæ Gallicanæ Sandio de via Concilii generalis, deque fubftradione foret neTuniv«-
îrrita; juflà eft Univerfitas fuas Propofitiones 6c Conclufiones Concilio tradere : tradiditque
dfe 3 Januarii, cum litteris ad Regem. Conclufiones erant. ne. ” °*
Tom. I. c 2 I. C o n c l u -