' Volucer. Fatcndum eft inprimis , M on ice, quod
hæc confideratio judiciorum D e i, qui terribilis. eft
in conliliis fuper filios hominum , ft cum fuperba
curiofitate recenfeatur, præcipitat in illam Sapientis
damnationem, qui ferutator eft Majefiatis, opprimetur
à gloria , Proverb, i f . 27. exterminationem bonæ
confolationis virtutem: deniqueinreprobam de. Deo
defperationem, 6c in odiofas , rabidas 6c infanas
blafphemias demergit 6c abforhet; hoc in viatori-
bus aliquibus, hoc in damnatis omnibus operatur.
A t verb confideratio talis, li cum débita humili-
tiite, 6c reverentia fidelis 6c pii cordis aflumaturj
ft cum captivatione omnis intellebbus in obfequium
Fidei revolvatur, nullam exiilimat Percgrinus nof-
ter potiorem vel efficaciorem ad conlecutionem légitimas
confolationis viam divinitùs elargiri. Non-
ne fenlerat hoc Propheta, dum fufpirans ait, Me-
mor fat judiciorum tuorum a fkculo Domine, & confola-
tus fum: Pf. 118. f i . Quam confolationem nefcio ft
vehementius expreilit alio loco is qui dixit, Et exul-
taverunt, id eft extra fe falierunt, filia Juda propter
judicia tua Domine. Pi. 96. 8.
Monicas. Obfervandum eft obfecro Volucer, ne
minus lobria fortaftis 6c infolens lit hujus Dobbrinæ
traditio $ quoniam ftultorum infinitus eft numerus,
camalium 6c arrogantium, qui non capiunt quæ Dei
fin it, li non dixeris ea quas verfantur in corde
fuo, 6c quæ luo ingenio penetrare fe gloriari pof-
lint?
Volucer. Corrigit 6c repeftit tuam hanc hæfitatio-
nem confcius arcanorum divinorum Apoftolus, qui
fatagens contentionem Gentilium Romanorum 6c
Judæorum qui fufeeperant Fidem compefcere,
collocavit totius difputationis liiæ velut centrum
6c cardinem fupremum , conliderationem divinæ
prædeftinationis 6c præfcientiæ , ab illo loco : Sci-
Volucer. Accipito verba mea fobrie : neque cnini
dicere præfumo, nili quod afpirat, 6c afpirare fua_
det ad illam pacem in idiplum, cum Propheta di-
cente ,, Concupivit anima mea defiderare jufiificationes
tuas in omni tempore : Pf. 118. 2.0. li fortè aliquando
deliderium fui 6c limilium pauperum exaudiat auris
fua : feit enim , quoniam nemo repente fitfummus-
s A feit quoniam munus hoc gratæ magis c ft , quam indu
ftriæ. Nihilominus Dobborum devotorum fcrip-
ta relegens, Theologia dublrice , fuis uti conatur
induftriis, ne ftbimet deefleputetur, Deumqueten-
tare videatur. Enititur experimento cognofcere
quæ li illa pacis confolatio , qua lobriè inebriatus
exclamat Plalmifta, Quam magna multitudo dulcedi.
nis tu a Domine, cjuam abfcondißi timentibus te. P f 20.
20. Signanter ait, abfcondißi, quia nec ab habente tra-
d i, nec ab eo qui non habet capi poteft. Eft quin-
pe nomen novum in calculo candi do feriptum, qnod nemo
feit, nifi qui accipit. Apocal. 2. 17.
TERTIUM METRUM
Primi Libri Glyconicum, Coriambicum ; &
propörtionatur fexto primi de conso la -
tion e P hi i.osophiæ^ Cum Phtebi radiis.
’ B
aut cm quontam deligentibus Deum omnia coopérant
tur in bonum, bis qui fecandum propoßtum vocati funt fan-
Bi. Nam juosprafetvit Qrpradeftinavit &c. Rom. 8. 28.
Ulque dum exclamat : O altitude divitiarum fapien-
ti& & fctenus. 'Dei (/nam incomprehenßbilia funt judicia
ejus, 0 invejligabiles via illius. Quis enim cognovit
fenfum Domini} aut ejuis conßliarius ejus fuit ? Aut quis
prior dédit ei & retribuetur tili ? Illic inferit quod non £
volentts neque currentis, fed miferentis Dei efi, 0 cujus
vult mißretur, 0 quem vult in dur at : Et quod non ex
operibus, fed ex vocante dictum efi, Jacob dilexi, Efaii
autem odio habui.
Apoftolus igitur Dobbor Gentium in Fide 6c Ve-
ritate, inter quas erant inlipientes multæ, camales
6c fuperbæ j li præmiflàm eis conliderationem, pro
fua ædificatione non timuit exponere ( quatenus eas
6c Judæos mutub reduceret ad legitimam Pacis 6c
Charitatis formam ) quo pabbo verendum erit inter
Chriftianos ( præfertim eos qui de Tua falute folliciti
funt ) conlideratione ifta u t i , quæ apud eum talem
de fua lalute confolationem , fuorumque limilium
operata eft, ut aflèreret, Certus fum enim quod neque _
mors neque vita neque Angeli, neque Principatus, neque Judicem Deum homines ex malla peccatnce pras-
Virtutes, neque infiantia, neque futur a, neque fortitude, deftinafle quidem hos ab æterno lempiternx oea-
neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia, titudinis fore participes j alios verb præfcitos 6c re-
poterit nos feparare d char it ate Dei, qua efi in Chrifio Jefu probatos, ad fupplicipm perpetuum?
Domino noftro} Rom. 8. 38. Volucer. Recogitat Monice, 6c id fane frequenter.
Poterit autem certitudo talis accipi de certitudi- p <JMlonicus. Accufat ne diverfum hujufmodi judicium
ne revelationis divinæ, li Paulus de fe folo loquere- D e i, tanquam apud ipfum lit acceptio perlonarum
dum falvans iftos, alios reprobans : tanquam præte-
rea lit in co fæva quædam crudelitas 6c indigna
bonitate fua fumma?
Volucer. Ablit Monice talis adverlus Deum blaf-
phemia, neque enim perlonam accepifle , neque
injuriam fecifte dici poteft:, qui nulli debitor eft :
quod notavit Apoftolus , dicens : O homo tu quis es
qui rejpondeas Deo ? numquid dicit figment um ei qui ft
finxit, quid me fecifti fic ? An non habet poteftatemfi•
fij'a facere aliud quidem vas in ho*
norem,
MAgnum crede nimis bonum
Intus quo valeas fru i,
Extra non liceat loqui.
(erte nefeit homo vetus,
Intro quid fapiat novus.
Hoc e(l manna reconditum,
Senfus quod capit Intimus.
Qu&ris qualis ei fapor,
Aurem verbaque quid paras ?
fjufia, poft videas licet.
Degens fr ater agro fenex,
jQuartt gaudia 9 qua domi
Frater junior accipit.
Cacus mel fonathas prius
Cufiat, prottnus hinc videt:
tJMlel nobis fapidum Deus,
Quo faftidia tollere
Mundi noxiafas tibi.
TERTIA PROSA LIBRI PRIMI.
M O N I C V S.
OM i seris interim Volucer verbüm , liiper
iftis affebbüs devoti fentimentis, de quibus ftat
lapientia qux in myfterio abfeondita eft. Hase
eft Theologia mylbica ,’de quaTrabbatusFratris apud
me fervo quofdam latino , quofdam vulgari ferip-
tos ftylo. Sed fuper his, altera fortaflis die fermo
fiet: Perge vero profequi de fp e , relpondens ad
pauculas interrogationes meas , qui lecretorum ad-
venx nolbri conlcius cs. Recogitat-ne fupremum
fed dum connumeravit ahos elebbos D e i, con-
venientius intelligitur hoc elfe dibbum de certitudi-
ne Spei, quas tranquillitatis quantum lit operativa,
latis admodum Propheta Regius expofuit, qui dum
gloriabundus in Domino dixilfet, fn pace in idipfum
dormiam & requiefcam j lubintulit pro caufa Spem,
dicens, Quoniam tu Domint fingulariter in Spe conflituifti
me. Pf. 4. 9. 10.
cJMonicus. Scire velim 6 Volucer, quo ftudio vel
induftria devenit advena no Her, ut in hac pace in gulus Inti, ex eadem
idiplum frueretur.
norem y altud vero in coutumcliam* Rom. 2Ö. 21. T a- mum, te amauittiimum, le clementiftîmum dijudi-
lis apud homines lirailitudo plurima reperitur, ne- co , te collaudo , tibi liincbilque omnibus tuis ore
dum luper rebus vita carentibus > fedanimatis, qui- pio benedico, quicquid poftremo de me futurum or-
bus utunturpro arbitrio fuo, aliis ad mortem , aliis dinaverit voluntas tua corde credo 6c ore profitcor,
ad confervationem, nec arbitrantur fe vel injurias, quoniam nulla ell iniquitas apud te qui fanbbus es in
vel crudelitati obnoxioS; efl'e. omnibus operibus tuis.
* Quid ft vult Deus in magna domo liia manifefta- Monicas. Placet Volucer diftinbbus ifte modus hare
divitias gloriæ fuæ, iftis in oftenlionem Miferi- A bendi fe circa recogitationem divinæ Prædeftinatio-
feu Pnelcientix 5 nam licut in primo curiolitas
cordiæ, aliis in manifeftationem fuæjuftitiæ, glori- ^
ficans illos ex Mifericordia, iftos ex Juftitia derelin-
quens ? quatenus refultet carmen illud pulcherri-
mum ex gravi tenore Juftitiæ, 6c molli cantu Mifc-
ricordiæ, de quali profitetur Propheta : Mifericor-
dt.:m & Judicium cantabo tibi Domine. Pf. 100. 1.
Quod li pauciores funt qui falvantur, manifeftior
eft in hoc gratia D e i, quemadmodum inter liirdos lis vel fidelis fponfæj quem amorem ,, quia donum
ibc claudos, mutos 6c mortuos pauciores funt qiiimi- fuum eft, non acceptare non poteft:, quia diligennis
temeraria, lie in fecundo meritoria valde humilitas
exercetur. Videre limile eft in afpebbu vel recogi-
tatione formofte mulieris, ubi periclitaretur incon-
tinens} continens verb Ibrtiter habituatus uteretur
ad viitutem. Video quod amor hie gratuitus e f t ,
non mercenarius, non recurvus, h x c affebbio filiaraculo
curantur, quam qui propriæ conditioni relin-
Vcrum dum ad fingularia fit delcenliis 6c inquili-
tio, cur videlicet Petrum vel Paulum Deus elegerit
ad lalutcm, Judam verb 6c divitem epulonem de-
rcliquerit ? oportet ut humana garrulitas opponat
digitum ori fuo, hoc unum profitens quod Jufius efi
Dominus in omnibus viis fuis. pf. 144. 17.
ltaque licut nulla poteft aflignari ratio , cur inter
tot res poflibiles fie r i, ifta non , illa fabba eft ,
nil! beneplacitum Dei. lta de recreatione leu rege-®
neratione ad vitam fpiritualem, multo magis dici debet
: neque confugiendum eft ad illorum mérita
tes fe diligit. Beatus qui afcenliones in corde. fug
dilponens ad hunc gradum pene fupremum pervenit.
Sentio deinceps magis ac magis, quo medio poteft
h x c confideratio pacem quamdam 6c confolationem
operari : ita tamen fi fit apud homines qui peccata
jam non iterant j nam iteratio peccatorum quid aliiid
prxtendit quam reprobationem 6tinteritum? Atten-
to quod fpes non ex meritis .proveniens prxfumptio
e ft, non fpes xftimanda.
Volucer. Scio, 6 Monice, quoniam nemo eft qui
vivit 6c non peccet, quando 0C fepties in die cadit
jufbus. E t beatus dieitur a Pfalmilba , non qui non
fecit, fed cui non imputavit Dominuspeccatum. P f 31.
2. Mirum fortafTe videbiturquod dibburus fum. ln-
venire elb hominem qui quanto pluribus impugnatur
tentationibus, quanto renitens eis pluries evincitur,
vel in voracitate g u lx ,; vel in fomniculofi, dormita-
tione , vel in ftimulorum carnis crebra perpellione,
6c aliis hujulinodi, tanto frequentius, certiiis, 6c
ideo fortius, quia humiliiis , in Deum fe projicit,
de Deo Iperat 6c confidit. Confulte quidem dum
nullam videt in fe fiduciam reliftendi vitiis , neque
vel opera, quos ab æterno prædelbinat Deus5 quia
li ex operibus, jam non ex gratia. Sed neque prio-
rem æterna Dei voluntas caufarn h ab et, qui fecit
omnia propter lemetipliim, impium quoqueindiem
vindibbæ : nihilominus fatendum eft quod nemo
fine culpa damnabitur, licut abfque gratia falvabi-
tur nullus. t
Monicus. Pergo, Volucer, inquirere conlequen-
ter, fi hanc aliquando Peregrinus nofter confidera-
tionem fuper fe • 6c ad le reflebbit. Meditans ne virtutes 6c falutem adipifeendi repofitam. Fallor li
forte lit ex numéro reproborum 5 neque enim glo- non ita David egerit inquiens : Impulfus fum ut cade-
riari poteft fe peccatum non habere, neque de alia rem, fubdit cujus irmixus eft auxilio , & Dominus
malla efle quam cæteros. fujeepit me. Pf. 117. 13. Rurfüs cum ab hominibus
Volucer. Dicam illud Monice quod fentio. Me- libi defperatio improperaretur, quia tulerat ovem 6c
ditatur aliquando fecum conquerens, quid li jufbo palborem occiderat, 6c dicerent, non eft lalus ipli
Dei judico damnandus> eft ? Si reperit indilpolitumC in Deo ejus, iple folidiori fpe Deo filus refponde-
cor fuum ad humilem hujus conliderationis ftilcep- bat: 7 » autem Dominefufeep,
inem , derelinquit cam, 6c ad alia fe convertit 3
quemadmodum fieri confilium eft in tentiitionibus
vel inteiTogationibus carnaliumpeccatomm, velex-
perientiis earum rerum quae funt difticillimte elec-
tionis, utfi quxrat aliquis a femetipfo: mallesmem-
bratim laniatus mori quam illecebrofe voluptati mu-
licris piilcherrim£e confentire ? Si verb percipit af-
fobbum fuum Deo propitio tranquillum, humilem 6c
iuavem, ficut imprecatUr Apoftolus : Deus autem
Jpei repleat vos omni gaudio rfr pace in credendo, utabun-
detis in fpe & virtute Spiritus fanBi t Rom. ip. 1 3. lif-
tit, pedetentim tamen 6ccaute in hac recogitatione,
fi forte damnandu? eft. Cujus apprehenlionis ne-
qtiaquam remurmurat fecundum prxl'entem affebbum
^ fonfum de divina Juftitia. Sed huiniliatus dicit :
Jujlus es Dornine, 0 “ reBtim judicium tuum. Pf. 118'.
Non quod damnationem eligat. Abfit j quia
es , gloria mea ,
& exaltans caput meum. Pf. 3. 4.
Monicus. Ut intelligo Volucer, ita fe res habet,
quod apud verb humilem quanto minus eft in fe
fpei, minus in ope aliena fiducite , minus denique
vult coriftitucre juftitiamfuam, tanto plus fpei, plus
fiduciae de Deo concipit, plus quoque juftitiae Dei
fit fubjebbus, dicens ex fententia : Mihi autem adha-
rere Deo bonum efi^ponere in Domino Deo fpem meam P f
72.28. damans e i : in tuajufiitia (plane non in mea)
libera me. P f 30. 2. Poftremo magis intelligere nunc
videor, qua; in devotorum libris legi ,de introdubbio-
ne IponliE in cubiculum fponfi, de ofculo oris ejus
poftolculum manuum 6c pedum, de habitatione prx-
terea in adiutorio Altiflimi, non in habitatione vel
meritorum propriorum quae vana eft , vel poenarum
futurarum qux anxia , vel indiiftriarum propriarum
I | A quse timida eft 6c incerta. Certa vero qualiter efle
Deus hoc vult ipfum velle , ficut nec peccare^ poflit in adiutorio Altiflimi, inter tot vita; difenmi-
nec defperare dum viator eft. Dicit potius cum Job: na, inter tot criminum lapfiis, inter tantam elebbo-
M • 1 f 1 Etiam f i me occidcrit tamen in ipfo Jperabo. mm paucitatem edifleras velim ?
Et converfus ad Dominum cum pio 6c humili affec- Volucer. Rerum ifta conditio eft, 6 Monice, ut
tu- Scio inquit, aequiflime Judex, quoniam dam- in fuos fines tendant, quibusadeptis, quiefeunt ad-
llatl itt inferno te odiunt, te injuftum, te invidum, h^rentes eis.; hoc de gravibus deorfum, hoc delete
crudeliflimum judicant, te blafphemant, tibi vibus furfiim videre eft. Eft autem humani cordis
■ inbbifque omnibus ore rabido maledicunt; fcio quod defidmum 6c pondus in Deum ficut in locum
fllic conftitutus (heu me miferum) fic agerem : at-
vcl ° dum interim affebbibus tarn efferis 6c blafphe-
inis Caieo , amo te qui tötus es amabilis > te juftiüifiium
6c centrum ferri eft fupremum poft quod non
rdinquitur aliud humana; peregrinationis refugium.
Super eft igitur nihil infra quod , vel ultra quod
1 3 poflit