Non folùm autem Dodores aut Licentiîiti, quibus docendi aùtoritas felemniter cônceflàeft,
de dodrina Judicium ferre queunt : fed 6c quilibct in Sacris Litteris fufficienter eruditus. ItaGer-
fonius : Conjideratione f . librt De Examinations Dollrinam T. i . p. 1 1 . cui Confiderationi duplex Co-
rollarium adjungit.
i. Staretj inquit, quod aliquis fimplex non autorifatus, effet tam excellenter in Sacris Lit-
teris eruditus, quod plus effet credendum,incafu,dodrinalifuæ affertioni, quàm Papæ decla-
rationi: confiât enim plus elle çredendum Evangelio, qüàm Papæ: fi doceat igitur talis eruditus,
veritatem aliquam in Evangelio contineri, ubi 6c Papa nefciret, vel ultro erraret, patet
cujus præferendum fit Judicium, z. Talis eruditus deberet, in cafu, fi & dum celebraretur generale
Concilium, cui & ipfe præfens elfet, illi fe opponere, fi fentiret majorem partem ad op-
p.ofitum Evangel», malitiâ, vel ignorantiâ declinare. Addit infuper , omnem hominem ha-
bentem donum dil'cretionis fpirituum, ad examinandam dodrinam aptum effe.
Verùm meritö duabus obfervationibus præcedentia reftringit. fag. iz . A.
Primaj quöd habendi fint fulpedi; vel non ftatim admittendi in dodrinis fuis, ii qui fe di-
cunt difcretionem fpirituum 5c vifionp habere. Secunda: Neminem debere facilè æftimare fe
privata lege moved, quin huçnano le paratus fit fubdere , parereque Judicio. Unde in quæf-
tionibus Theologicis dodos, potius, erudites, 6c exercitatos in Theologicis ftudiis} quàm pios
6c contemplativos, fed Thèologue expertes cbnfulendos 6c fequendös , fusé docec in epiltolà
Adverses armem de Ruysbrosch. T. l.p. fp..8c6l.6z .
De SS. Patrum in rebus Fidei Autoritate.
Inter Teologorum autem lucubrationes, Scripta veterum filubriora funt plerùmque, quàm
didamina novellorum. T. 1.696 A. Non tarnen quæcumquefcripferunt ejus generis hint, ut non
habeant admixtas falfitates , fed haoent aliunde plura utilia. Hujulmodi funt Scripta plurium
Dodorum} 6c ita Auguftinus fua Scripta recipi voluit. Noli, inquit , meis litterisquafiCanonicis
Scripturis defers ire. Et iterum : Negarenon pojfum me debeoy ficut m ipfis majoribus, itamulta eJJ'e in
tam multis Opufculis meis, qua pofiunt juftofudicso & nulla temeritateculpari.7. 1. 8. 'D. Nihilominus
notetur hîc, quod D odores etiam Saudi, funt magis reverenter gloffandi in multis} quàm amplian-
di y quoniam non omnes femper advertcrunt aut adverterecogitaverunt ad proprietatem locutionis.
Improprietas autem non ampliari debet, led ad proprietatem rcduci : alioquin quid mirum fi
* Leg: in negetur * deceptio T. 111. 14 C.
ms. auge- Quomodö ergo refpondendum, eft Sandis Dodoribus , ut Sando Auguftino , S. Hierony-
mo, Sando Bernardo, & aliis, qui videntur dicere contra id [quod probatum eft. Ad hoc ref-
pondetur per très Confiderationes.
Prima eft, quod Spiritus Sandus interdum révélât Ecclefîæ, vel Dodoribus pofterioribus
aliquas veritates vel expofitiones Sacræ Scripturæ, quas non revelavit eorum prædeceflbribus.
Secunda. Omni tempore Dodores in Sacra Scriptura inftrudi , autoritatem habent exponen-
di 6c declarandi veritates, ficut habueriint Dodores antiqui. Et fi dicas, quod non habent talem
fanditatem. Refpondeo hoc non impedire , quin talem habeant autoritatem : quemadmodum
Prælati novi fimilem habent autoritatem cum antiquis, ad eorum populum gubernandum, licet
non talem habeant fanditatem----
Tertia Confideratio. Sarièti Dodores in materia Fidem tangente 6c Religionem Chriftianam,
femper mature proceflèrünt j non cito determinando dubias veritates. ldeo. locuti funt fiepe,
magis inquirendo, quàm determinando. Hinc eft quod interdum videntur dicere contraria} non
tarnen dicant : 6c poteft in tali cafu ceneri contra eorum opinionem, abfque hoc quod periculo-
,sè erretur. T. 111.133°- U 31* At allegandi minime funt Scriptores nullius autoritatis vel ponderis,
nec multiim in Theologicis eruditi, ficut funt aliqui Glofiatores Dccretalium , & fimiliter aliqui
quos de numéro trahunt Theologorum. T. 11.45*8. 'D. Non quod improbandi omnino fint novi
didatores, quales affiduè coguntur aflurgere, turn propter altérationem variam guftus fpiritualis
cupientisnunc hanc, nuncillam eîcam verbi cceleftis, nunc omnem penitùs abominantes} turn
verb propter dubitationes emergentes, juxta qualitates perfonarum,temporum, aliarumque circum-
ftantiarum, quæ nunquam plenè totas fe prxbefiunt, cum fint abfque numéro variabiles T. 11 ySçô.A.
Verùm pati non poteft Gerfqnius, fua vel aliorum recentiorum Scripta, veterum Scriptispræ-
poni} antiquorum volumina omnino negligi, 6c novas mem^ranas affiduè teri.
Video, inquit, tanta volumina ab egregiis 6c fummi ingenii, atquefapientiæ viris conferip-
ta, negleda tarnen à plurimis ita, ut vix nudo nomine cognofcantur.. . funt qui nefeioquibus
nugis, ineptillimifque novitatibus membranas , 6c âuditorum , præfertim inexpertprjUm,
mentes oeçupant. Implent eos fterilibus, utinam non peftiferis , dodrinarum loliis} & tnc-
moriæ ventrem non cibis, fed filiquis onerant} ^grum infuper cordis , fpinis inferunt pro fru-
gibus: incidunt quoque auditores inillud Senecæ :Necejfarianefeiuntquifupervacua didicerunt 8cc.
Scribimus, fed abfque ponderp fententiarum, abfque numéro 6c menfura verborum : eft enim
illud quod feribimus floccidum, illiberale, fluidum. Scribimus non nova, fed antiqua, noviter-
,que verfando 6c tranfmutando, dum noftraponamur efficcre, prava reddimus6c inepta.............
Sic quidam excerpentes, aut magis propriè, lacérantes ex libris optimis6c probatis particulis in-
gentia tendunt volumina, obnubilantes 6c per incuriam feribendi legendique, reddentes origi-
nalia velut mortua à corde. Vides in fententiarum leduris, dum pudet quemlibet etiam majores
fequi, quàm fàcilis ledurarum varieras in immenlum excellent. Porro quanto conlùltiùs
erat uti benè inventis, quàm dum quæruntur invenienda, nec ilia afferre, quin etiam fubver-
tere jam benè inventa. Quæ non à loquacibus juvenibus leviter ( quia ad pauca afpiciunt^
enuntiantibus} non ab argumentationibus dialcdicis} non ab improbè ferdideque viventibus}
fed àfandiflimis, qui faciebant quæ docebant, foiidilîimâ cautiffimaque traditione-fiilcita
fubfiftunt. . . . Sequamur tritumiter, commodius plané, 6c ab errorum, fcandalorumquc dif-
crimine remotius. T o t habemus falutaris fapientiæ fontes vivos, ne quæfo cillernas diflipatas
fodiendo, noscafio, vano 6c ftulto labore fatigemus. Hæc ille 6c alia in Fpsfiolaad Student e sNa-
var.i% T. i.p . 106 & 107. Q e
De fugiendis vana Curioftat.e & Singularit ate in rebus Divinis.
Impr imis verb abjicienda eft à Thologis fuperbia, quæ fcholafticos à poenitentia 6c Fide viva
præpediens, duas in eis filias infelices, nifiproviderint, gignere lolita eft 3 Curiojîtarem &C Sin-
gularitatem , quibus infuper mifera' foror additur Jnvidta , quarum progenies intaufta multiplex
eft fuper numcrum : ibi contentio, difceptatio, pertinacia, erroris defenfio, amor pro-
prii fenfus, pertinacia in opinionibus vel fuis vel fuorum} denique fcandalilàtio 6c contemptus
fimplicium, atque omnis dodrinæ humilis abomiuatio.
Guriofitas eft vitium quo, dimilfis utilioribus, homo convertit ftudium fuum ad minus utilia
, vel inattingibilia fibi, vel noxia.
Singularitas eft vitium quo, dimilfis utilioribus, homo convertit ftudium fuum ad dodrinas
peregrinas 6c infolitas. . . ,
Utraque culpatur} quia deferit meliora: quod profedo non fit abfque cujufdam excellentiæ
propriæ defiderio. Curiofitas , ut feiat alia quàm oportet : fingularitas, ut cceteris emineat.
Hinc eliciamus Confiderationes aliquas ad commonitionem fcholafticorum Theologorum.
I. C O N S I D E R A T I O .
Sicut Philofophos antiquos curiofitas fefc llit, ira formidandum eft, ne Theologos noftri
temporis ipfa fimilis curiofitas decipiat. Porro fi Philofophi, ratiocinatione cognofcentes Deum
unum, Principem 6c Redorera omnium ,fe intra hos limites coardalfent, 6c Deum ficcogni-
tum, ut dignum fuerat glorificaflènt, benèeratcum eis} fed pergereultra volentes, defecerunc
ferutantesferutimo . . . Ita etiam formidandum e ft, ne fimilis curiofitas Thologos decipiat. Conftat
enim.quod materia Fidei, quamvis Philofophiam fuperet, nec ei contraria f it, habet tcr-
minos fuos prædefinitos in Sacris Litteris nobis revclatis, ultra quos nihil audendum elle de-
finire, vel tradere, B. Dionyfius exprelfit.... déficiente fenim, vel non fufficiente feala Scrip-
turarum, qualis altera comparabitur feala , ad altiorem deDfco cognitionemattingendam?..!.
Conferamus nunc ad divinas voluntates non revelatas nobis coelitùs, fenfum cujufvis Theôloèi*
quantumlibet elevati} nullus dubitaverit., quin ad illas coecior fit, quàm ccecus ad colores-
6c non minus idiota, quàm idiota aliquis ad Metaphylicam, aut Mathematicam difeiplinam!
Proptcreà fide altis iftis 6c non revèlatis veritatibus Voluerit hujufmodi Theologus judicare
aut præfumptione raptus, aut pudore oppreflus, finon ad omnia quæfita fibi refponderit} quis
non videatfquàmprofundamfibi, aliifqueerrorisabyflum paraverit? Quanto fecuriori humilita-
te refponderet in multis : nefeio, Deus feit 6c cui voluerit Deus revelare. Crédité Evangelio
6c fufticit. . . . •
Nolo tamen ut hæc noftra curiofitatis inculpatio nutriat fecordem ignaviam eorum qui de
divinis, ea quæ pofiunt debentque intelligere, velnegligunt, vel nonnegligentibus detrahunt:
utrumque vitio deputatur} 6c~nolle elucidare veritatem Sacræ Scripturæ, cum modeftiainfuis
fe limitibus contintnte: 6c vitium eft velle plufquàm oportet fapere,, 6c non ad fobriam pieta-
tem. • 1
I I . C o N S I D E R A T I O .
Signum curiolæ fingularitatis eft, faftidire dodrinas refolutas 6cplenèdifcuflàs, 6c ad ignoras
vel non examinatas velle converti. Hanc elle magnam ac præcipuam caulâm exiftimo cur
ppiniones toties revertuntur 6c mutantur. Mavultenim curiofitasquærere invenienda, quàm inventa
cum vencratione ftudiofa inteliigere. . . . hæc non ratio, fed furia multos olim ad hærefes
lêminandas rapuit. Poftmodùm alios ad ferutandum ferutationes inutiles, feecie fiibtilitatis 6c
novitatis allicientis impulit.
III. C o N S I D E R A T I O .
Signumcuriofie fingularitatis eft, indebita Dodorum 6c Dodrinarum appropriatio. Si unus
Dominus, unaFides, tina L e x , fi rursiim veritas communis eft, à quocumque dicatur, àSpi-
ritu Sando eft. Quorfum tendit hæc animofa affedio apud’diverfos Status 6c Ordines Chriftia-
norum} quod ifte plufquàm ille Dodor ab iftis 6c non itlis defenditur, colitur, antefertur- fi-
quidem id fieret ftudio folius veritatis, abfque fermento vanitatis , bene fieret} differt e^im
Dodor à Dodore, ficut ftella à ftella, hoc fcio, hoc commoneo. Sed fi ifta fincerè fieri facta
interrogaveris, ipfa magnis vocibus contradicere audies.
Si aliquis dixerit, exempli gratia, de Scoto, vel de Ripa, vel de alio Dodore Fratrum Mi-
norum } Dodor ifte minus bene fentitin hac materia: videbimusprotinùsfecundùm varietatem
Ordinum , varietates affedionum 6c guftuum : his indignantibus 6c contra niti paratis} aliis
congratulantibus atque fàventibus, ut vel Dominum Hugolinum, vel de Tarentafia, mox in-
tuebimur mutata efle omnia verla vice mortalium : hæc namque funt-indicia vanitatis 6c quæ-
dam veftigia fingularitatis intrinfecùs, 6c palliata extrinfecùs umbra veritatis adamatur. Quæ
fingularitas Dodorum 6c Dodrinarum, quantam fenettram aperiat ad erroresin Fide, adfchifi
mata 6c contentiones in Chriftiana Religione, videt qui videt. Per earn fit ut affedio depravet
intellcdum fpeculativum, quemadmodùm intelledus pradicus quotidie perturbatur. Utrobi-
que enim par eft ratio , niii quod in illo vana gloria malum fubtiliffimum 6c efficaciflimum
regnat} in ifto brutalis cujufdam diledionis appetitus, magis ad errorem operatur. {Hanc Conji-
derattonem integram retulimus, cjuia temporibus nojlris videtur aptijfima^ ubi malum hoc heu ! late regnat.
I V . C o N S I D E R A T I O .
Patres noftri curiofitatis venenum tollere volentes, fandè ftatuerunt, ut neque apud Artiftas
m 3 ’ matèriæ