591 Petri de <$Alliaco
loco præal'legato. Divinatio iîla futurorum eft illi- 3. De^Anima. St in primo Ethicorum ; nmia
c ita , quæ ex opinione folia vel vanaprocedit: unde
tali divinationi îæpê ingerit fe operatio dæmonis, ut
hominum animos implicet folfitati, autvanitati. V a na
aut folfo opinione utitur aliquis , fi ex confidera-
tione ftellarum ilia futura velit præcognofcere , quæ
per eas præcognbfci non poflunt : St ideô confide-
randum ell quid per coeleftium corporum inlpeâio-
nem de futuris poflît præcognofci. ;
Primo ergo dicit quod de hiis quæ ex neceflitate
eventuum, ideil quod naturali neceflitate futura funt,
manifeftum ell quod ilia per corifiderationem ftellarum
poflunt præcognofci, ficut Allrologi prænun-.
tiant eclypfes futur as, fimiliterconjundliones, 8t op-
politiones, ac multa fimilia.
Secundo dicit, quantum ad præcognitionem futurorum
eventuum , fcilicCt contingentium, quod
præcognitio ipforum non accipitur ex confideratione
ipforum fyderum , jtanquam fignorum folùm ipfo
fignificantium, Sc non efficientium, ut fupra didlum
eft. Unde, quia probatum eft quod ex inlpe&ione
fyderum, non accipitur præcognitio hujufmodi futurorum
, nil! ficut ex caufis præcognofcuntur effedlus:
conlequens eft quod ilia futura ex fyderibus non poflunt
præcognofci, quæ fubftrahuntur ipforum caufa-
litati.
Tertio dicit,quod dupliceseffectus fubftrahuntur
caulâlitati coeleftium corporum. Primo quidem ,
omnes efte6lus per a£lus contingentes, five in rebus
humanis, five in rebus naturalibus : fecundo, a£tus
. liberi arbitrii. Primum probat : quia ficut probatur
in 6. Metaphyficæ : Ens per alius non habet caufam, 8t
præcipuè naturalem, cujufmodi eft virtus corporum
coeleftium -, nanf quod per a6lus f i t , neque eft ens
propriè, neque unum, ficut quod, lapide cadence
fiat tcrræ motus, vel quôd, homine fodiente fepul-
chrum, thefourus inveniatur: hæc enim, St hujulmo-
d i , non funt unum, fed fimpliciter multa operatio-
num naturæ femper terminantur ad aliquid unumj
ficut St procedit ab uno principio quod eft forma
rei naturalis.
Sed ifta ratio, de virtute fermonis, non continet
omnimodam veritatem, quia confiât quôd ens per ac-
cidens, ficut inventio thefauri, homine fodiente fe-
pulchrum, habet caufam', cùm nihil fiat fine* caulk:
led talis effedtus calualis eft ens per accidens, Sc habet
caùfam per accidens. Sicut patet z. Philofipho-
rum : led per talem caularn non eft ab homine cer-
titudinaliter cognofcibile -, quia de ente per accidens
non eft fcientia : Sc ideô quidquid fit de forma præ-
didtæ rationis, tamen quællio eft vana.
Secundo probat quôd fubftrahuntur caufalitati coeleftium
corporum actus liberi arbitrii, quod eft fa-
cultas voluntatis Sc rationis , quia intelledlus five
Tatio non eft corpus, nec actus organi corporei, Sc
per confequens nec voluntas quæ eft in ratione : ut
patet per Philolbphum, g. De Anima. Le et. 4. Nullum
autem corpus poteft imprimere in rem incorpoream :
unde impolfibile eft quôd corpora coelellia direétë
imprimant in intelleStum ôc voluntatem, hoc enim
eflet ponere intelledlum non differre à fenfu , quod
Ariftoteles in eodem Libro, De Anima^imponit hiis qui
dicebant quod talis intellect us eft in terrenis hominibus
ejualem àucit in diem 'Pater virorum, deorumquejdeftfol vel
coelum : unde infert fandtus Thomas quôd corpora T
coelellia nonpolfunt elfe caufa per fe, operum libe-
ri arbitrii, 8c hoc idem diffufë 8c per alias rationes
probat, in Summa contra Gentiles. Lib.2 .Cap.$4.8c 8 c.
Quarto dicit, quod tamen corpora coelellia poflunt
ad hujufmodi aétus liberi arbitrii difpofitivè in-
clinare , in qftantum fcilicet imprimunt in corpus
humanum, 8c per confequens in vires fenfitivas, quæ
funt aélus corporalium organorum,Sc quge inclinant
ad humanos, feu liberos a6tus : quia tamen vires
fenfitivæ obediunt rationi, ut patet per Philofophum
ceflitas ex hoc, liber© arbitrio imponitur; fed contra
inclinationem coeleftium corporum homo potell per
rationem operari. • Et hoc idem declarat plenius prjE-
allegato Libro. 3. qu&ftione, contra Gentiles. Unde
quantum ad actus inrelledtus vel rationis, didto cap
84. quod licet corpora coeleftia diredle intelligent«!:
noftras caufa: efle non pofllmt j aliquid tamen ad hoc
operantur indireSte: quia licet intelledlus non fit virtus
corporea, tamen in nobis ittellectus operatio
complerinon poteft, fine operatione virtutumcor-
porearum, qua: funt imaginatio, Sc vis memo-
rativa Sc cognitive : Sc inde eft quod impeditis
harum virtutum opefationibus, propter aliquam
indifpofitionem corporis, impeditur operatio intcl-
led u s , ficut patet in phreneticis Sc litai gicis Sc a-
liis hujufmodi j Sc propter hoc etiam bonitas dilpo-
fitionis corporis humani facit aptum ad bene intel-
ligendum , in quantum ex hoc prtedidze vires for*
tiores exiftunt. Unde dicitur, z. De sAnima, quod mol-
les carne, bene aptos mente videmus. Difpolitio au-
tem corporis humani fubjacet cceleftibus motibus:
dicit enim Auguftinus , Lib. y. De Civitate Vet]
quod 1Sfon uftjue quandoque abfurde diet poteft, ad folas
corporis differentiasafflatus quofdam valcrefydercos. Et Da-
_ male, d ido Lib. 2. quod, *Alii planeta diverjas com-
plexiones & habitus, & difpofttiones in nobis conftitnunt,
Et ideo indirede corpora coeleltia ad bonitatem in-
telligentias operantur j Sc ficut Medicus poteft judi-
care de bonitate intelledus ex corporis complexione,
tanquam ex caufa propria : ita Altrologus ex motibus
coeleftium corporum, ficut ex caulk remota talis
difpofitionis. - Et per hunc modum poteft verifi-
cari quod Ptolomazus, in Centilogio dicit. Citmfuerit
Ale r cun us in nativitate alicujus, in aliqua domorttm Batumi
, ipfe fortis, in ejfe fuo dat bonitatem intelligen-
tia medullitus in rebus. Similiter idem declarat, quantum
ad adus voluntatis, in lequenti capitulo.' Di-
cens quod ,, Licet corpora coeleftia, non lint dire-
5> d e caufa eledionum nollrarum, quafi direde.in
, , voluntates noftras imprimentia : indirede tamen
,, ex hiis aliqua adio noftris eledionibus praslla-
„ tur • „ lecundum quod habent impreftiones fuper
corpora j Sc hoc dupliciter. Uno modo fecundiim
quod imprelfiones coijorum cceleftium in exteriora
corpora font nobis caulk alicujus eledionis 5 ficut cum
Per corpora hujufmodi difponitur aer ad frigus in-
tenfum , eligimus calefieri ad ignem, vel aliqua hu-
julmodi facere , qua: congruunt tempori illo. Alio
modo, lecundum quod imprimunt in corpora noftra,
ad quorum immutationem inforgunt in nobis aliqui
motus palfionum , vel per eorum impreflionem effi-
dmur habiles ad aliquas palfiones , ficut colerici
font proni ad iram , Sc de fimilibus. Manifeftum
eft autem, 8c experimento cognitum, quod tales oc-
cafiones, five fint exteriores , five lint* interiores,
non funt neceflaria caulk eledionis j cum homo pof-
fit eis per rationem refiftere. Sed plures funt qui tales
impetus naturales fequuntur, pauciores autem id-
eft loli lapientes, quioccafiones maleagendi, Sc naturales
impetus non confequuntur : Sc propter hoc
dicit Ptolomasus, in Centilogio , quod „ Anima fa-
„ piens juvat opus ftellarum, 8c quod non poteft A-
„ llrologus dare judicia fecundum ftellas , nifi vim
y t anima: 8c-complexionem bene cognoverit, Sc
„ quod non debet dicere rem fpecialiter fed univer-
,, laliter: , , ;quia fcilicet imprelfio ftellarum inpluri-
bus lortitur effedum, quia plures font qui non re-
fiftunt inclinationi qua: eft ex corpore , non autem
femper in illo , fcilicet qui per ratiprjem naturali
inclinationi refiftit. Et ideo dicit Ptoloma:us quod
Sapiens dominabitur aftris.
Ex praedidis omnibus lie declaratis , fequitur una
conclufio bimembris ad principale dubium hujus
materiae refponfalis : quia infert Sandus Thomas,
D e fa lfis Prophetis. 59+ 593 gnmitl fcilicet quod „ Si quis ex confide- mis. dducem, & iu'frpertia cmtimpUtisne hc.net.
ratione aftrorum utatur, adpriccognofcendum fu- Nam juxta fententiam lull® : Lib. De Natura deo-
’ ’ rUros cafoales vel fortuitos eventus j aut etiam ad rum. Hoc füft olim principale argumentum, quo ma-
” cognofcendum per certitudinem futura opera ho- nududa.eft Philolbphorum indagatrix diligentia, in
” minum : hoc procedet ex folfa Sc vana opinione , notitiam deitatis. Videlicet corporum cceli miran-
v cui fiepe operatio dxmonis fe immifeet j Sc ideo da quantitas b 8c fyderum ordinatiffima pofitio. Pro-
” erir divinatio fuperltit.iofa 8c illicita. Si verb quis pter quod dicebat Sapiens: SapientU. xm. f . quod-A
’ ’ tatur confideratione aftrorum,ad prtecognofcen- magmtudine fpeciei & creatura , cognofcibiliter poterit
” dum futura qU^ ex coeleftibus caufantur corpo- ^horum Creator videri. Unde cum numeraflet gyrum ftel-
>> .. _____1_:_Sr Wnm . folpm _ fV lnnamÄT.ibus, puta ficcitates ac pluvias, Sc hujufmodi, non Tlln<5 idnlatras . flili ens
” erit illicita divinatio nec fuperftitiofa. „
” Ad confirmationem autem primje partis poflent in-
duci authoritates Auguftini, Hieronymi, Gregorii ,
Ambrofii, Origenis-, ac aliorum Sandorum , quorum
multa recitantur in Canonc 26. quaft. z. quas
brevitatis gratia pretereo , 8c ad fenfum etiam illius
partis dicit fondus Thomas z. Contra Gentiles. Cap.
i. quod Illi errant contra Deum, qui futurorum cogni-
tionem aliis caufis quam Deo aferibunt.
Ad confirmationem autem fecunda: partis focit au-
thoritas Ghrifti.Luc. xn. f4- f f - Cum videritisnubemo'-
rientem ab Occafu, ftatim die it is: Nimbus venit & ita
fit. Et cum Auftrum flan tem, dicitis: Quia aft us e-
rit: & itdftt. See. Super quo dicit Bafilius. E f t , inquit,
notandum quod necelfariae font human« vi-
’ ’ tas fyderum conjedur«, dummodo quis ultra menlarum,
folem, Sc lunambcc.Illos idolâtras,qui eos
tanquam motores’ Orbis terrarum deos putaverunt
reprehendit, dicens : ^.111.4. Quorum ftfpecie deleftati
deos putaverunt : feiant quanto hiis dominât or eorumfpe-
ciofior eft. Aut ft virtutem & opera eorum mir ati funt i
intelligant ab ipfis, quantum qui hæc conftituit for-
tior eft Ulis. Sic ergo, utait Apoftolus, Rom. I. 20;
Invifibilia Dei a creatura mundi intellect a confpicittntur :
Sempiterna quoque ejus virtus dr divinitas. Sic enim
Beatus Dionyfius ad Chrifti Fidem 8c Dei perfec-
tionem cognofcendam pérvenit, prout ipfemet in
quibufdam Epiftolis fuis teftatur.
Tertius finis 8c minus principalis commoditas
eft applicatio ad judicia futurorunT: nam per hanc
feientiam quædam futura pofilint utiliter præcognofci
, ut jam oftenfum eft. Sed juxta prædida, diftin-
guendum eft quôd hujufmodi futura font in duplici
furam non perquirat eorum judicia. Eft enimB differentia, quantum ad propofitum lufficit. Quæ-
,1 , , - • _____:___rlarn Hint- riilnnlïdfianmnp .f«o: nStr dnifmpolfiirtaitoense st eSrcr mqnuraulmita t. eso Ctemporum , 8c
alia. Quædam aliquid hujufmodi difpofitiones confe-
quentia, ficut font altcrationes in corporibus humanis,
ut declaratum eft, 8c de iftis aliqua Sc genera-
lia prævideri poflunt, feu conjeSlurari, quorum ob-
fervatio non folùm eft licita , fed etiam utilis , ut
præallegatum eft fupra. Et adhuc, ficut dicit quidam
DoStor, ifta, vel plura eorum melius prævideri
pofllmt per imprefliones regionis elementaris^muas
vocant Aftrologi ftellas fecundas : cujufmodPfont
cometæ, halo, parelion, 8c fimilia figna, de qui-
bus traflat Ariftoteles, in Libro Metheorum, quorum
certitudinem VirgiliuSj in Georgicis notavit, dicens
:
Sol tibi figna dabit, filent quis dicere falfum
” nonnulla de plurimis futuris percipere, plura quo-
” que de teftibus & impetu ventorum, vel particui
” laribus , vel univerfalibus, vel violentis, vel Ievi-
” bus. Quanta verb commoditas eorum conjeftura
” vitte proficit quis nefeiat ? Intereft enim nau-
” ta: pronoflicari procellarum pericula; viatori mu-
tationem aeris , colono frudtuum copiam. Et
eamdem fententiam ponit Auguftinus.ad inquifitiones
Januarii;Lib.y. inducens adprppofitumilludquodde
foie, 6c luiia, 6c ftellis, in fjertefi. 1.14. feriptumeft:
Et crUnc in figna efi tempera &c. Unde etiam fuper
codeni Verbo: Libro, Super Genefim, ad titteram, in*
quit Auguftinus; ffejue enim ilia , dicens, ja i obfer.
Vare vanitatit efi , f i utilia hujut vita ufibus, efi necejfa-
ria , ana vel nauta obfirvant in gubernando, vel omnes
homines ad pravidendas
fechndd; . . ’ , 1
qualitates 8cc. E l hsecdcC Audeat See. . . . .
Sc loquitur ibi de fignis quæ apparent in aere Circa
folem.
Ifta liquidem certiora font, etiam fecundiim Philofophum
, quam ilia quæ pronofticantur per aftra.
Quædam autem font futura contingentia circa a£tus
humanos, circa quæ verlkntur judicia Aftrologiæ ,de
nativitatibus, mterrogationibus, Sc eleSlioilibus : Sc
hæc pars Aftrologiæ, ut!quidam Doélores dicunt,
folfa eft, fuperftitiofa, Scinutilis, ac etiam impofli-
bilis feiri. Et hoc probatur tripliciter. Primo, au-
thoritate. Secundo, experientia. T e r t io , ratione*
Unde primo ad hoc eft authoritas Seripturæ. Nam
Dominus in Scripturis facris fæpè deridet illos qui
in talibus aftrorum judiciis confidebant. Unde Ifaïæ
XIX. 1 2 . dicitur Pharaoni : Vbifuntfaptcntestui? An-
nuntient tibi & indicent, quid cogitauerit Dominus exer-
Quantum ad teftium,inquovidendnrh eft qua: pars
Aftronomim licita fit, & qua: illicita, licet ex prai-
diffis fads pateat refponfio ; tamen pro majori de-
clafatione, feiendum eft quod qu^dam eft pars Af-
tronomire, quae fpeculatur motus j quantitates , 8c
naturas corporum coeleftium , quorum confideratio
non foliim eft licita ■, fed utilis & honefla: 8c hoc
patet ex triplici fine hujus fpeculationis. Primus, eft
Cognifiq , . . , . ! . rerum. Secundus , praepa-
ratioiad cognitionem divinorum. Tertius, applicatio
STjudicia futurorum.
Primus ergo finis 8C prima utilitas hujus fpeculationis,
eft cognofcere res hujufmodi nobiles, ad quas
contemplandas, fecundum Philofophos, humana in-
genia naturaliter inclinanrur: quoa fignificavit natu
n , quando vultus hominum erexit ad fydera. De quo ciiKum fiperv£wt«m & c.Et vursum Cap. xxvn. 1 3. ad
dicit Virailius D civitatemBabylonis.^i;to,dicitur,dt/to/?<»»m/,/-
Os homini fublimc d ed it, coelamatte titers i t i tu dm cm f l im m t im i tm , p n t , & falvent te A u g u r e s
M “ & t i lth ’ s ad Sydera tollen valws. coe li, ?«< comemplabaMm fydera u t e x eu annum,arent
Ündede cadidecoreSccontemplationedicitTullius, Ventura tibi. Ec ce fret, funtj u a ß J h p u U , Ike, Item
ib D e Natura deo rum .au b à N u lla efifpecicspulchrior, hujufmodij futuris dicit Chnftus. A a . 1. 7.
cadro le rtiam&exercitaiotemhommumpraftantior.ldeo J 7 o n e ß v e ß r um m fe tempora v e l momentaSCc.
adfolertia.. _ .
David dicebat: fiidebo aelot tuos,opera digitorum tuor
Innam & ftcllas qua tufundafii. Pf.vm.4.
Secundus finis, feu utilitas,eftpraeparatioadcon-
templationem divinorum . nam per cognitionem if-
torum non folum intelleftus perficitur , ut diftum
eft: led etiam ad pertedfiorem returncontemplatio-
nem prteparatur. Ündelfidovus 3.Ethicorum: Ordo,
inquit, ifte facularium ideo a T’bilofophis ufque ad allra
produllus efi, ut animos fitculari fcientia iwplicatos a ter-
Appendix ad Tom. f.
Item , prater authoritates Seripturæ, funt etiam
authoritates muitte fandlorum Doéforum , ut,fupra
tactum eft : 8c fpecialiter prædictam Allronomiæ in-
dicatam divifionem , cum deteftatione fecundæ partis,
ponitHugo: Didafcalicon, Lib.3. dicens : oAf-
trologia partim naturalis.part im fuperfiitiofa efi. Natural:
in complexionibus corporum contemperantium va
riatur, ut fanitas, tegritudo 3 tempeftas, fereniitas
fertilités 8c fterilitas. Superftitiofa, quæ in contin.
P p genei