435
Joannis Gerfonn
C A P I T U L U M X.
De fexto Præcepto.
C E x t u m Præceptum eft : Tfon furtun.
■ Exod. XX. 14. E t eft furtum
hiqui pecünia aut prece violenta, Parentes, X j? :
quos aut fervitores principaliter intuitu fervitii, £G'
clefiæ bona occupare procurant ; cum præfertim E
clefiaftica Bénéficia dignis 6c fufficientibus debean'
tur, 6c pure non fimoniacecanferri debeant. Alio-
quin in Beneficio nullum jus acquirit, nee a crimine
m vel latrocinium, ^ liber efle poteft quoufque Beneficium fimpliciter re
rem alienam rapere five retinere alio cujus eft ig- fignet fimoniacè promotus 6cc.
norante , fic quod ipfi hoc cognofcenti difpliceret.
Hoc Prsecepto diftridte prohibetur omnis in-
jufta mercatio, cultura quadibet terras, aut labor,
infidelis, 6c fallax quodlibet aut mendofum artifi-
cium, fidtus etiam dietce labor, 6c rerum venialium
inutilium quomodolibet pro utilibus venditio ; five
venditor earum eas emendo deceptus fuerit, five
non : non enim quia deceptus fum, licite pofliim
alium decipere.
‘ Prohibetur item hoc Prcccepto omnis uftira , fal-
ia advocatio aut patrocinatio, placitatio vel lis non
rite afliimpta, fraudulenta procuratio aut injuftum
Judicium : 6c generaliter omnis deceptio manifefta,
aut fiilfo colore velata, qua quis alteri damnum fa-
cit quod fibi nollet fieri. Aggravatur autem pecca-
tum hoc furti vel latrocinii ex circunftantiis loci 6c
temporis, perionas 6c fimilibus : quemadmodum fi
rem facram in loco facro, aut tempore orationi de-
putato quis auferat, fi etiam perfonadamnificatapau-
C A P I T U L U M X I .
feptimum continet Præceptum.
SE p t i m u m Præceptum eft , 2\ron moechaberis
Exod. x x . 14. nec luxuriofus eris. Hoc p ræ’
cepto inhibetur l'ub poena peccati mortalis omnis fo-
cietas 6c carnalis commixtio viri 6c mulieris, excepta
Matrimonii Lege : hujus namque oppofitum
aflerere eft error contra Fidem. Prohibetur etiam
Præcepto hoc tarn in matrimonialiter conjundtis
quam in fglutis omnis luxuriofus atta&us membro-
rum genitalium, quo non fervatur naturalis ordo in-
ditus à natura, vel non rite copulantur partes ad o-e„
nerationem à natura deputatæ. Et tanto peccatum
hoc gravius eft , quanto à naturali ordine longius
recedit, five inter perlbnas folutas, five, quodcriper
fuerit , 6cin fe vel in fuo ftatu aut in fuis here- B men aggravat, inter conjundlas matrimonialiter; fi-
dibus ex hoc grave detrimentum patiatur. Requi- ve fuerit hujufeemodi attadtus in fe vel in alia per-
ntur autem ad perlbnæ fic alium damnificantis abfo- fona, aut refpedtu beftiæ in altera fpecie, per tur-
lutionem , ut ablata 6c damna ex integro , damnifi- jriffimam 6c illicitam complacentiam Confummatus
cato reftituat, fecundùm judicium boni viri, quern- Si denique fpecialiter attadbus ipfe innaturalis prove-
admodum citiiis 6c commodiùs poterit. Quod fiià- niât à foediflima , viliffimaque dele&atione, qUæ
cuiras non fit. omnia reddere, laltem quod poterit mollities dicitur, vel pollutio. Si quis autem in his
reftituat, 6c fi damnificatus ignoretur, ablata nihil- vel aliquibus horum culpabihs eft, fufficienter intel-
ominus in pios uftis 6c eleemofÿnas diftribuat, fecun- ligere poteft quid ifti modi generales loquendi fignifi-
dum judicium fuperioris. cent; nec enim particularius extra Gonfeffionemeft
Hoc etiam Præcepto prohibetur omnis fimoniaquæ abominabilis hæc immunditia explicanda , ne caf-
eft fàcrorum venalitas. Pluralitas item Beneficiorum, • tæ aures, puræ 6c innocentes horum priùs ignoto-
abfque rationabili caufa. E t formatio vel ufns falfce mm notitiam acquirant 6c fcandalizentur. &
monetæ. Item rem aliquam ad certos terminos ad $unt etiam calus ifti enormium contra naturam
credentiam plus jufto vendere, Ôcomni^ Contradbus peccatorum , Prælatis majoribus, Epifcopis fcilicet
rlhcitus. Prætereà prohibetur hoc Præcepto omnis 6c fuis Poenitentiariis ad abfolvendum refervati, quo-
dçtracho 6c diffamatio, qüa alterius fama bona om- mm aliqui fecundùm Leges ignis poenâ pledbuntur.
ni argento præftantior, alteri injultètollitur. Debet N ec poteft aliquis quotcunque bona aut eleemofÿnas
equidem fie diffamans alteri famam ablatam reftitue- operetur, in æternum fiilvari, fi pudore motus hæc
re quantum poteft, publicè quandoque veritatem peccata reticeat, vel adeo celet ut non pofïïtCon-
confitendo, 6c fe male feciffe afferendo : -6c multoC feflbr peccati fpeciem diftinéfiùs perpendere : pec-
™ S ÎSj^£?°mmU-n^tatTeir auc totuinaliquem Statumin- cati namque perpetfatio debuit majorem pudorem
juftè diffamaverit. Infùper hoc Præceptum infrin-
gunt qui à fubditis fuis ultra Juris æquitatem 6c Rei-
publicæ neceflîtatem temporalia bona violenter diri-
piunt, qui etiam injuftas Leges aut Præcepta condunt
contra Deum 6c Ecclëfiam, qui in eo faébo Excom-
municationëm incurmnt. Ampliùs hoc tranfgrediun-
tur Præceptum adulteræ mulieres , illegitimos fi-
lios ad legitimorum hereditärem fùccedere facientes,
quæque virorum fuorum bona , eis ignorantibus ,
fumptuosè nimis corçfumunt. Confimiliter delinquunt
filii Parentum bona, eis nefeientibus inutiliter expo-
nendo. Servitores etiam 6c difpeniâtores, Dominorum
fuorum aut Magiftrorum bona infideliter minif-
trando. Ecelefiaftici viri, Ecclefiæ bona luxuriöse
aut pompaticè confumendo aut ea in thefauros cu-
mulando. Illi. item qui,terminos agrorum dilatant,
proximos defraudando. Qui tributa juftè inftituta
îolvere renuunt. Et hi quibus commifla eft Teftamen-
torum executio, eleemofÿnas 6c cetera legata in præ-
judicium defundorum implerc differentes autfolvere
reeufantes. Plurimi funt horum modorum fimiles
inferre quam ejus revelatio præfertim in Confeifio-
ne'.
Incidit autem homo in hoirendum peccatum hoc
variis de caufis. Aliquando quidem ex fola malitia
alterius impellentis, ficut juvenes aliqui perverfi a-
lios innocentes frequenter decipiunt. Aliquando ex
nimio otio. Frequenter ex fumptione nimia potus
aut cibi ; potuum præfertim aut ciborum exceftîvè
nimis lupercalefadivorum. Sæpè ex inhoneftis ver-
bis aut afpeétibus radicatis aut fixis. Qiiandoque ex
diuturna cogitatione circa carnalem actum, vel con>
mixtionem viri 6c mulieris, aut inordinato appetitu
carnalis commixtionis cum tali vel tali perfona. In*
terdum etiam ex perverfa dodrina parentum, fervito-
rum aut ancillarum , five (quod magnum facinus
eft) Magiftrorum cum quibus juvenis aliquis con-
verfatur aut iiutritur : vel poftremo ex fola pec-
cantis malitia. Ceterum propter deteftandum peccatum
hoc olim mundus conlumptus eft univerfa-
li diluvio, 6c quinque civitates Sodomæ 6c Go-
, . .. . . . . ------ worrx igne coelefti fiiccenfie , ut habitatores caqui
ex praecedentibus immoderatis fumptibus prove- t) rum vivi defeenderent in Infernum. Propter idem
niunt; cum quis multipliciter ultra redd itus 6c pro- peccatum hoc quod divinam exclamat vindidam ,
ventus propnos fumptuofum geritftatum: flimptuo- veniunt fiepius fiimes , g u e r r e , peftes , morta-
•fus ^namque flatus, fumptuofas requirit expenfas. litates, inundationes aquarum , proditiones Re-
Pofti-emo contraPr^ceptum hoc graviffime peccant gnorum, 6c alix multiplices clades , prout Scrip-
D e Praceptls Decalogi.
43 7teftantm-
..... I ro effica
peccatum hoc 6c generaliter^ adverfùs
remedium , eft fobrietas v id û s , maloru
4 3 8
Principale verb 6c efficax contra peccatum, ubi carnalis copula minime fubfcqu
luxuriam Equidem vera eft hæc régula magiftralis : Omnis com-
irum vitare pleta voluntas Jive bona Jive mala , pro faElo reputatur.
confortia 6c otium, malas6c noxias cogitationes fta- zJMala voluntas pro faElo reputatur. In quo peccati
tim repellere ne figantur in corde , ex toto co- genere peccare poteft perfona matrimonialiter alter;
natu preces ad Deum , Virginem Mariam, San- copulata, quemadmodùm6cfoluta:utfimulieralte-
aos Sandafque dirigere, cogitationes fuas aliorfùm di- A rius quàm vin fui carnalem focietatem concupifcat.
vertere , 6c interdiim corporalem pcenam libenter Omnis etiam confenfus plenarius 6c deliberatus, quo
-iflumere ; quemadmodum quidam peritus linguam
propriam mordens 6c tentationem alloquens fpuendo
dicebat, p h , phyhorrenda immunditia, 6ctunequif-
fiiïiè dæmon aufus es mihi hanc illufionem præfenta-
re. Hujus deaique peccati luxuriæ plurimæ funt aliæ
fpecies fecundùm varios hominum ftatus ; quemad-
niodinn caraalis commixtio affinium , parentum aut
aliorum Religioforum. Item perfonarum viduarum
aut virginum conftupratio, 6c quandoque raptus vio-
lentus, ex quibus infinitæ clades oriuntur; ut quod
perfbna aliquainvia perditionis conftituitur, autper-
petuam incurrit infamiam, vel feipfam occidet, aut
infantem ex ftupro natum continuo, non baptizatum
jugulabit, aut denique tqtus unus Status aut Commu-
nitas infamiam, aut ruinam patietur. Sentimus pof-
ttemo hujus peccati in fomno phantafias 6c illufiones ;
tune tarnen eft peccati periculum , cum quis anteà
vel poft in vigilia,in nodurna phantafia vel pollutio-
ne deledatur,
C A P I T U L U M XII.
De oEîavo canif Præcepto.
o
quis in turpibus 6c carnalibus cogitationibus deledatur,
ubi etiam deeft voluntas adum exteriorem per-
petrandi, fecundum plures Dodores eft mortale peccatum.
Patet igitur ex priemiffis, quodomnes am-
plexus, ofcula 6c confimiles attadus, principaliter ex
luxuriofis cogitationibus prius enumeratis proceden-
tes funt gravia de lida, tantoque graviora li perfona:
fuerint affines, aut Religiofte vel ejufdem lexus; 6c
quod enormius eft, fiin talibus attactibus vel ofeulis
talis non fervetur honeftas qualis in publico fervaretur.
Quamobrem fi quis in prazmiftis attadibus vellet alteri
vim inferre , deberet alius ex adverfo. quemadmodum
pro vita: corporalis tuitione viriliter refiftere,
five verbis five fadis aut validis clamoribus, aut denique
fadum tale perfbnis ipfum in hoc juvare valen-
tibus 6c ad hoc aftridis revelando : alioquin talis
quifquis ille eft , non finceriter fuam diligit caftita-
tem 6c honorem.
C A P I T U L U M XIV.
Decimum dedarat Præceptum.
T 'V E c im um Præceptum e ft , Non concupifces rem
proxtmi tui, Exod. xx. 17. hoc eft alterius cu-
jufcunque. Et intelligitur hæc concupifcentia pro-
hiberi quemadmodum fupra in fexto Præcepto de
furto 6c latrocinio explicatum eft : prohibetur enim
hie concupifcentia 6c voluntas mala, cum mala voluntas
(ut paulo ante didumeft) profadoreputatur.
T a li namque cupiditate cadit frequenter homo in invidiam
6c in impatientiam fui ftatus 6c Dei.blafphe-
miam ; apud fe non redè cogitans, bona temporalia fe
juftiùs memifle, quàm talis finis vicinus ; quod idcircb
Deus injuftus eft, 6c fibi non nifi fruftra 6c inaniter
ferviendum eft : quod fi incommodum aliquod aut
damnum alteri contigerit, ftultus ille lætatur 6c gau-
de t, aflerens pro fliis demeritis 6c occulta ma
C t A v u m Præceptum eft. Non falfum tefiimo-
nium dices. Exod. xx. 16. Hoc Præcepto omne
mendacium prohibetur , illud quod in alterius per-
niciem committitur. Quod fi juramentum intervene-
r it , gravius peccat, quia perjurus eft : nunquam
enim pro falute etiam hominis coi-porali vel fpirituali
debet quis perjurium committere , five coram Judi-
ce, five feorfum. Perjurium verb quod quis in Judicio
publico committit, eft cafus Epifcopoad folvendum
refervatiis. Contra Præceptum hoc graviter peccant
qui in Confeffione mendaciter peccatum celant aut a-
lium inique accufant. Infuper contra Præceptum hoc
agunt qui deledabiliter nimis adinventis. novitatibus
aut ahoium diffamatiohibus aures credulas præbent, __? ___ ____________ umuiA.^
occafionem inde peccati aflumentes, afferentes nimia G jdem accidere. Contra Præceptum hoc redudivé peclevitate
de proximis mala. Zelotypi prætereà vel fui
piciofi proximos 6c a6tus eorum malè 6c finiftrèjudi-
cantes aut interprétantes ; adeo ut ex hujufmodi cre-
dulitàte falfa, injufta bella vel lites fæpiùs movean-
tur. 1
C A P I T U L U M XIII.
Nonum ambit Praceptum.
"VJ O N u m Prseceptum eft. IJon concupifces uxo-
rum proxtmi tui Exod xx. 17. 6c confimiliter
nec femina virum concupifcat. Hoc Pnccepto di-
ftridte prohibetur omnis motus vel geftus exterior
malus quo trahitur alius, vel follicitatur ad peccatum
luxuriie; five per internuncium, five per mif-
fionem litterarum, five per minasviolentas, five etiam
per munera , per promifliones, per mendacia, aut fic-
tas adulationes , aut in fuperfluo veftimentorum or- p>
natu, inordinato afpedtu vel inceffu, verbis turpibus,
aut denique attactu quolibetluxuriofo., ficut frequenter
contingit in amplexibus 6c ofeulis: feiendum eft
namque quod omnis concupifcentia carnalis commixtionis
, praster matrimoniale vinculum , etiam folo
voluntatis confenfu plenarie perpetrata, eft mortale
Tome 1 Pars lit.
cant operum mifericordiæ tam corporalium quamfpi-
rituahum, feu eleemofynarum retentores ; veluti pau-
peribus indigentibus cum facultas adeft, 6c occurren-
te evident! neceffitate non fubvenientes, 6c fpecia-
Hter parentes proprios,quod pudendum eft, mendica-
rc , aut defervientes efurire, aut egere permittentes
Confimiliter peccant, qui fervitorum lùor.um falarium
vel lucrum injuftè refinent, qui eleemofynarum præ-
textu aut fundationis Ecclefiarum , occupant inique
aliorum bona , dicentes proprietarios nimis divites
die 6c eifdem abuti, nec protereà reftituenda fore.
Condemnat eos namque approbata Pauli régula, af-
firmans non ejfe facienda mala ut inde bona eveniant :
nec quoquo modo "per peccatum offendendus eft
Deus, ejus tranfgrediendo Præceptum, qualecumque
bonum inde provenire contigerit.
C A P I