X0 2 Joannis Gerfonu zoa
divinitùs coiicefîa ho c promittunt. E t fi taies funt,
credi po tent eis dum pröbabunt & dum nihil jubebunt
n ififdmäum& divina L e g e cautüm ; maxime fi fiierit
diétis eorum v ita coneots Sc proba ta, nedum vulgari
rumore; fed judieio fapientum qui phreueticas illu-
fiones à veris fciunt revelationibus feparare. Si Verb
tales homines mira promittunt fe fic e r c per phi-
lofophicas difciplinas, tlt perMedieinam v etPe rfpe -
ctivam vel Geometriam : refpondeat Princeps quod
ftudentes de Univerfitatibus publieis magis in tali re
funt c red en di, fi ratio confonet naturalis. Demum
fi tales promiffores mirabilium, neque miraculis ne-
que ratione naturali fe fundant,illos habeo fufpcctos,
faperftitiofos, repellendos. Av e rta t Dominus à me
Chriftiano fervo firo ut yciim abnega reFidemfnam,
v el in ejus L e g em quoröffiolibet peccare pro quocum-
que eommodo temporali confequendo, five fit ian'i-
tas corporis, five' vidtoria in bellis , five opulentia
in divitiis: non enimnegö taliaqu an doqncD eope r-
mittente, provenirc m inilicrio datmonum & hominum
e isded itomm, ficutM agiP h araonis multafecerunt;
fimiliter ad Mo yfen : fed non eft bonum mihi relin-
quere Baptifma m eum, Fidem meam, L e g em meam.
Etiam ulque ad tnortem propitius f i t mihi Deus.
Amen.
TRACTATUS
E ju fd em D o ä o r is & Can c illarü T a r iß e n ß ,contra
supERSTiTiONEM p n e ß r t im Inno-
centumfim ilite r L u g d u n i compilatns.
Collât, ad MSS. Codd. Vift. 4«3. 180. <5p8.&
Navarricum unum.
C ode x N a v a r r icu s .
BE A T V S Vl'\, ait Pfalmiffia, csijus eft nomen
Domini f f es ejus & non refpexit in minimes & in-
”ptnitu fitlßis. Pf. 39. f. dat rationcm in alio Pfalmo
jj loqupns ad Dominum. Odsfti, inquit , obfenssmtes
vanitates fmervucue. Pf. 30. 7. Inter quas nimiram
„ fupervacuas vanitates una eft ex innumerabilibus de
„ die Innocentum, quam exponendo protinus refellere
„ fic aggredimini. ltaque fi dies Innocentum dicitur
,5 infortunatus.
(“"I Ulpat Apoftolus eos qui dies obfervabant 6c an-
j n o s , quales multi funt qui dies Æg yp tio s putant
in tauftos, immo Scdiem Innocentum pcrto tumann i
circulum peftiferum elfe credunt. C ontra quos fit
talis argumcntatio. S i dies Innocentum dicitur infortunatus
vel inf.iuftus ad illiquid inchoandum 6c alii
dies confequenter per totum annum fimiliter fitua-
ti : oportet dare caufam radicalem hujus infortunii 3
quia nullus eftè&us eft fine caufii faciente. Sume-
tur ergo caufa altero modorum fequentium , fuffi-
cienti divifione. P r im o , v el e x difpofitione fide-
rura , fecundum Aftrologiam. Secundo , v el ex
difpofitione corporum inferiorum , fecundum Medi-
cinam. T e r t io , v el à formali conditiorle feu à tota
fp ec ie , fecundum naturalem Philofophiam. Quarto,
vel ex difpofitione morum, fecundum moralem Dif-
ciplinam. Q u in tb , vel e x divina ordinatione, fecundum
T heologiam. S e x to , vel e x dæmonum adione
fecundum artem Ma gicam. Septimö , vel e x Sand o-
mm Innocentum merito feu operatione, fecundum
Religionem Chriftianam. O d a v o , v el e x obfervan-
tium phantafia v el imaginatione, quæ allegat expe-
rientiam -, fed nulla caufarum iftarum fufnciens eft
aut rationabilis , u t hæc ponatur obfervatio , nec
omnes fimul : talis ergo obfervatio vana eft 6c re-
probanda. E t primo , de quinque prioribus caufis
arguitur per in difedum & per locum ab audoritate,
quod dari non poffint. Unde fi detur caufa per A-
ftrologiam3 interrogandi funt A f t r o lo g i, 6c in vent
nitur hoc eiie contranum mis reguns atque pnnci-
piis 3 quoniam Aftrologi variant fuajudicia fecundum
varietatem horofcopi, id eft pofitionis fiderum ita
quod non poflit confici Almanach uniform^ perpe-
tuum : quia dies Lunce ( exempli gratia) quae modo
eft indifpofita vel infaufta, fecundum regulas eorum,
li etiam erunt veite, erit inhebdomada fequentidif-
pofitionis alterius. Attento maxime quod in eisquae
concernunt arbitrii libertatem, Aftra non imponunt
necdlitatem , juxta didum Ptolomxi, quod fapiens
Dominabitur aftris. Et hxc ratio fieri folet efficaciter
contra fignationem quae reperitur in kadendariis de
diebus Aigyptiacis feu periculofis. Confequenter per
locum ab audoritate, lie argueretur deMedicis, fie
de Philofophis naturalibus, lie de Philofophis mora-
libus, fic de Theologis : nam cuilibet experto infua
Arte vel feientia magis credendum eft quam idiotis
6c inlciis, nec oportet fatagere ad reparationem fub~
tilem per principia preedidarum feientiarum contra
tales inexpertos 3 quia nec intelligerent, nec aflen-
tirent : fi autem credere nolunt edodis , gratis errant
, 6c ultro fe leducunt. Supereft igitur dilcurre-
re per alias tres caufiis, 6c primo de adione dsemo-
num. Si allegetur quod caulant infortunium, hoc
manifefte vergit in idolatriam : fi quaerantur placari
per nihil agendum tanquam plus in hoc timeantur
quam Deus iple 6cSandi fui. Rurfus quia non in his
tantum diebus , fed aflidue , ficut dicunt Petrus 6c
i Paulus, zsidverfaritis nofter diabolus Circnmit qn&rens
ejaem devoret, cui rejiflendum ejl fortiter in Fide, i . Petr,
f. 8. non in vana fuperftitione. Pneterea deducunt
facri Dodores, prascipue Auguftinus, tales oblerva-
tiones funt illicit^ 6c contra baptifmalem fandita-
tem, ita quod per tales obfervationes obvenit Chri-
ftianis baptizatis illud de Evangelio. Dnm immmdns
fpiritiis extent ab_ homwe, fcilicet in Baptifino, lequh
tur, quod revertens adducit feptem fpiritus nequiores fe}
& fiunt novijjima hominis illius pejora prior thus. Matth.
12. 43. Melius eft enim veritatem non agholcerc
quam poll: agnitionem perverse vivere, eamque fadis
aut verbis abnegare. Rurfus attendatur hie nullam
diem efle quse non plena fit infortuniis, nunc ifto-
rum, nunc aliorum, pro quibus tamen non eft dies
quilibet evitandus aut timendus; led hominum inle-
licitas vel miferanda eft, vel culpanda, quorumope-
rationes malx , faciunt juxta verbum Auguftini,
malos dies. Denique nihil eft fallacitis ftulti vulgi
traditionibus, qui ut fiepius , faciunt de lion cauiii
■>caufam. Exempli gratia, pnecipitabitur aliquis ab
equo eftreni 6c mdomito in via lubrica, vel in flu-
mine fubmergetur, confeftim vulgares ut audierint,
alfignabunt hujufmodi infoitunii caufas diverfi diver-
fimode, quje tamen nullatenus caufas funt hujus ca-
lus. Dicet unus quod in exitu domus obvium ha-
buerat unum cattum vel leporem, vel quod inegref-
lii hofpitii oflFenderat pedem, vel quod mane cami-
fiam mverfam induerat aut calceus dexter pro fini-
ftro acceptus fuerat, quod lignum Casfar Auguftus
fibi reputabat infaultiflimum. Dicet alius, Ego fic
lomniaveram. Crocitabat corvus feper tedium, aut
bubo cum ftridore fupervolitaverat, vel gallus prater
horam vocem dederat. Dicet alius. Ecce mala
dies erat 6c infortunata vel tegra. Dicet alius. Luna
quarta erat vel feptima aut fol in ortu nubibus ob-
volutus palluerat, aut ftella decidens per aerem mi-
caverat. Vel ficut apud Comicum legitur. Introiit
in aedes ater alienus canis, anguis perimpluvium de-
i cidit de tegulis , gallina cecinit. Interdixit Ariolus
Arufpex (lupplevcl Aftrologus) vetuit ante brumam
novi negotii aliquid incipere. Alii verb traducentad
mores dicentes , homini tali non poterat bene con-
tingere qui fic 6c fic egerat, vel rapiendo bona vi-
cinomm vel fraudando vel blafphemando, aut quoniam
ex injuftis aut reprobis parentibus traxerat ori-
ginem. Longum elfet omnia profequi quibus fal-
Contra fuperfi'iiwnem S cu lp tu re Leonis &f c. zo6
1 nrnr ôcfiillunt homines inducentes pro ie experien-
tiam qu:
vel decimo ex certa 6c ex cogitata confidliorte ad fal-
lcndum alios 6c.irridendum 3 quemadmodum fit apud
afiqubs pueros Icholafticos. vel alios trufatores: vel un-
decimo ex ledlione quorumdam Romanciorum id eft .
librorum Compofitorum in Gallico, quafi poëticorum,
dergeftismilitaribus, in quibus maxima pars fabulofii ‘
eft;, magis ad ingerendum quamdam novitatem 6c ad-
deberent Iftam obfervantiam magis cognofcere 6c A ^ii'ationem quam veritatiscognitionem : velduodeci-
- ; v. -jiw. v mo exinobedientiaaddivinamLegem, & ex modica
ejus reverentia vel cognitionej cujiis lignum eft quod
tales liiperftitiofi citiuscrederent verbis, velfcriptis,
_afi certam, 6c fundant conficliones inanes 6c:
filfas/Si autem allegetur altera caula, quod propter,
ntionem occifionis lhhqcentun^prpvemt.iftud infoi-’
runium in tali die , nediun in proprio 6cfo;lp Fefto,
fed confequenter per totum annum. : iftud caret'ra-
tionej alioqiiinTheoJogi& viri religiofi, iit^ue devoiftam
cognpfcere 6c •
cuftodire, cujus oppofitum inVenitur quia diffiiadent
ilia rèprpbaht 6c irfident. Dicunt præterea quod
hoc agere non cedit in honorem Dei, vel Sanbtorum
Innocentum, vel ad lalutem corporalam aut fpiritua-
lcm 3 fed vergit ad contumeliam Dei 6c Sandtorum
Innocentum 6c perniciem corpprum' 6c ammarum.
Rurfus talis honor magis deberetur, fi eilet ratio-
nabilis, Domino noftrP Jelii Chrifto 6cgloriofiffimæ
Matri fuæ in fuis 6c pro fuis Feftivitatibus quam in
Fcftis Innocentum. Relinquitur ergo pro caufa odta-
va 6c ultima , quod talis obfervatio Confihgitur, vel
tenetur , vel exercetur ex fola hominum phantafia-
tione 6c melancholica imaginatione. Et hæç phan-
r.Uiatio fupei'ftitiola 6c corrupta provenit in hac materia
ficut 6c in mille , immo in mille millibus aliis
limilibus, ex variis fedu&ionibus feu corruptela
multiplici virtutis phantafticæ in hominibus, tarn
cx ladione intrinièca cerebri, ficut teftantur Medici,
quod infinitæ funt fpecies melancholias, f i - ßi
cut in fomniantibus, ita frequenter in. vigilantibus,
6c femidomiientibus , 6c manifefte in muftis as-
gritudinibùs. Provenit rurfus hæc læfio ab intrin-
iéco (juftpDei judicip permittente) per diabolicasil-
• luiiones, ficut per apdoritates 6c hiltorias polTet in-
troduci. Sunt præterea Caulæ particulares aliquæ tarn
per fe quam pei* accidens , quæ tales phantafias 6c fu-
perftitiones & propt vulgo diçitur Ibrcerias caufant
aiit nutriunt, quæ omnés ad duas. radices præmilîàs
poflimt trahi : proyeniunt enim hujufinodi fidfæ cre-
dulitates 6c confibtæ obfervationes quandpque. Primo,
ex doemoniim liiggeftione 6c illufione ad anima-
; mm damnationem 6c Fidei Chriftianæ liibverfio-
nem, Sanbtorum infamationem : velfecundo exgen-
i tilium 6c paganorum 6c aliorum inftdelium derelidta in
' principio converfipnis adFidemChrilti liiperilitione :
vel tertio ex Poetarum conficlione : vel quarto exMa-
; gicorum maligna traditione: vel quinto exfomitisori-
1 ginali corruptipne, ficut invi concupifcibiliita 6c in'C
[ rationali : vel lextb ex phantafiæ vel imaginativæ viitu-
tis debilitatione cujus . figniim eft quod vetuîæ, pue-
! ri, puellæ 6c idiotas promotes lùnt ad tales fiiperfti-
tiones credendas vel objfervandas : unde ortum habuit
! illud de vetulis epitheton. Vetulæ fortiîegæ , Gallicè
1 vielles forcieres, juxta quod unus prædiçans aliquando,
I corani Rege6c nobilihus dixit : Solebat, inqiiit, ap-r.
I propriatè dici, vieilles forcieres , videant Domini ft! o-
I biles, nec traitant ad fe ut dicantur Gallicè nobles forciers
, nubiles {ortilegi. Et qui vidit, telfimonium
perhibuit. Attehdcndum illud Plalmiftæ ad ï)ominum.
Jn manibustHis fortes mes.. Pf. 30.1 <5. qui dat per hoc in-
telligi nonjn.luperftitionibus 6c lortilegiis hujufinodi
fiètis 6c plerumque noxiis eflè confidendum 3 retra-
hunt enim Ipem à Deo , fiilpicionituis occupant, in
moribus inquiétant, obfiint aliquando Reipublicæ,
& viam ad hærefes aperiunt : vel leptimo provenit hæc
v el narrationibus fabulofis quantumlibet inapparenti-
bûs, quam divinæ auéloritati Ôcfiiis D odloribus, im-
nio 6c faciliîis inducuntur difficilià valde operari, ut
in jejuniis 6c certis orationibus 6c te rris Votis, prout
dicimtur vota Sanétæ C atharinæ, quàm poflent induci
fqrvare legis Chriftianæ facilia, ficut fiint jejunia per
Ecclefiam inftituta , qualia omnia citiiis frangèrent
quàm dimitterent fuas îüperftitiones longé difficiliO-
rCs, quæ nec utiles finit, fed in damnationem anilna-
rum 6c fæpe corpoinm vergunt, quæ præterea faciunt
6c aecerfiunt infortunium, ficut dicitur quod im a-
ginatio facit cafum. Prorlus unum pro talibuseft fa-< ;
lubre remedium, credere peririoribus 6c eis qui in L e -
g eD e i reé lèv ivunt 6cd o c en t3 alïoquin talibus (prout
lùpra tangebatur) fiunt incafliim ratiocinationes, 6c
poitabunt judicium fuum. Sed utinam foli ! quoniam
voïuntariè fe feducunt 6c alios fecum trahunt, pront
vnus Principum tempore noftro dum inducerctur u t
quæreret tonfilium à làpientibus, quos fci'ebat elfe taies
6c fibi benevplos, utrum licitæ elfent fiuperftitio*-
nés quas exercebat 6c credebat. Re fpondit: C u r in-
quirerem à talibus 3 e go enim (cio quod difconfule-
rènt m ih i, e go tameiii fic agere 6c fic credere peni-
tùs difjpofiii, nec omittam. E t in hac infelicitatepo-
fitus 6ç præventus , moite repentina d eftitit, vellèt
nollet : nunc agnolcens, quoniam odit Dominus obfervan-
tes vanitates fuperv'acue PI. 30.7. E t è con tra, 'Beat us
vir. cujus eft nomen Domini fpes ejus , & non refpexit in
vanitates & infaniasfalfas. Pi. 39-f-
. ALIUD OPUSCULÜM,
Ab eodem ‘Doöfore & Cancellario Partjienji. Ad-
•verfus dottrinam cujufdam Medici delà fi in
ftfonté-Pejfulano >fculpcntis in numifmate figurant
leonis cum certis charapteribus ; pro cura-
tione renum érc, Lugduni, 8. Cl)ecembris
1428.
p V f Z) S eft imago bac & fuperferiptio. Matth. 22. 2<3.
L Conformiter ad cafiim propofitum de leonis imagine
pro curatione renum dicuntur. XII. Propofitiones,
cum additisquæ fequuntur.
\Profofitio Prima*
T MAGiNUM quæ aftrologicæ nominantur fàbricatio
1 6cufiis, fufpcèfus eft plurimum de fiiperftitione 6c
idolatria feu magica obfervatione : patebit ex fequen-
tibus.
Secunda Propofttio. Imaginuni hujufinodi fàbricorruptiojudicii
rationis, ex primæva à puerp per ftiil-^ catio 6c ulus, ratipnabiliter prohibitus eit per iàcro:
tas inatres 6c nutrices enanatiohe 3 deleôtantur enim Dpôlores &:Ecclefiam.
dicere fabulas admirabiles, 6cpuerilis ætasimbuta ta- Tertia Propofttio. Imàginum hujufinodi fiibricalibus
vix repellit, quia Qssod nova tefta capit invetera- tores poflùnt6cdebent per fuos fupèriores prohiberi,
fa f t ; yel oftavo ex humano timoré 6c diffidentia inquiri 6c culpari 3 ôc fi parère noluerint condemnari,
diyini auxilii 6c curiofa feiendi futura hbidine, ficut pa- non obftajitibus .palliatis allegationibus fuis fub titulo
tint in Saiil 6c in aliis fine numero : vel 110110 ex lu- Aftrologiæ, maxime quando non iunt hujus icientiæ
perba præfumptione hominum, qui folunt reputari fei- p-rnlti periti fecundum terminos à veris Alîrologis noii
te nurabilia 6c.defpiciunt cruditos in icientiis 6c in-
ducunt pro auftóntatc quidquid iniaginaiitur, 6c ma-
ximc fi fuerint in terris loiiginquis , 6c audierint ftul-
titias aliaitim ièètarum, àut hominum fibi fimilium :
idolatris Gonftitutos. Ponuntur ad iftarum Propofi*
tionunl declararionem quædam regulæ fundamentales.
Et eft Quarta Bropofitio in ordine. Omnis obier-
yatio .cujus effeétus expeètatur aliter quam per ratio