Secundo,principaliter arguitur,quod non poffit præ-
cognofcere futura, quiapræcognitio & prænuntiatio
futurorum ell fignum divinitatis. Unde diciturliai.
XU. 2.3. Ventura quoque annuntiexis, dr die emus quod
dit efiis. Sed dæmones non funt divinitatis participes.
lgitur See. Confirmatur : quia non eft cogni-
tio rei, nili per fpeciem ejus s fed fpecies eventus
futuri, ab ipfa re futura non caufatur, cum ipfa non
fit 5 nec etiam à dæmone , quia non poteft talem
fpeciem creare; nec etiam à D eo , quia fic intelligen-
tia dæmonis illuminaretur ab e o , quod non eft ve-
rum, quia dæmones cum fint in perpetuis tenebris
illuminari non poffunt. lgitur 6cc.
Terrio principaliter arguitur, inquirendo quomo-
do cognofcant futura vel occulta, plus quàm natura
humana : nam ft f ic , hoc effet maxime propter ex-
perientiam longi temporis, ficut tangit Auguftinus
in Libro De natura d/tmonum. Sed hoc non , quia
cognitio per experientiam fit, accipiendo feientiam à
rebus : quia lcilicet ex multis memoriis fit unum experimentum
, ut in principio Metaphyficæ dicitur.
Memoria animæ à fenfu oritur -, cognitio verb Ange-
li per fenfum à rebus non accipitur. lgitur experien-
tia longi temporis ei non valet ad cognofcendum occulta.
Confirmatur, quia maxime non accipitur à
rebus futuris feientia iplarum, quia non apparet quo-
modo ab eis caufentur fpecies earum, ut diétum eft. ]
lgitur Sec.
Oppofitum arguitur : quia, ficut dicit Auguftinus
, in Libro, Dénatura dæmonum. Ipfi cognofcum futura &
occulta. Et fecundîim Dionyfium 4. Cap. De Divinis
nominibus ; Dona naturalia ty4ngelorum nequaquam
mutata ejfe dicimus s fed manent integra & fplendidiffima.
Sed inter alia dona naturalia Angelorum, unum eft
perfpicacitas intelligentiæ in cognofcendis 'futuris vel
occultis. Ad hoc etiam funt multæauthoritates Sanctorum,
quarum aliquæ habentur i.° Sententiarum.
dift. y. Quod etiam nominis interpretatio oftenditj
quia dæmones dicuntur quafi fapientes , fcilicet per
comparationem ad ea quæ nobis funt incognita,
lgitur 6cc.
Pro folutione hujus dubitationis très difficultates
confiderandæ funt, ta6tæ in tribus argumentis. (
Prima. Utrum dæmones ultra homines vigeant intel-
leétu 6c fapientia. Secunda. Utrum dæmones pofliint
naturaliter præcognolcere futura. Tertia. Quibus mo-
dis ipfi cognofcunt futura, vel alia nobis occulta.
De prima difficultatedicuntcommuniterDoèfcores,
quod dæmones funt acutiores hominibus, 6c perfpi-
caciores intelligentiâ, quia fcilicet eorum natura intel-
leftiva fuit créata eflèntialiter perfeètior > peccatum
autem iplbrum non tollit naturam, fed tamen dinr i-
nuit habilitatem ad bonum. Ideo remanet in eis intel-
ligentia perfpicacior.
Sed contra hoc poffunt fieri aliquæ refponfiones
difficiles, quæ fumuntur à Guillelmo Parifienfi,
Libro De Vniverfo : in principio ultimæ particular.
Prima refponfio eft, quia ad corruptionem virtutis
appetitivæ, feu volitivæ, fequitur corruptio virtutis
cognitivæ, feu intellectivæ. Sed in dæmonibus eft
virtus volitiva corruptiva: igitur 6c intellectiva. M inor
P a te t , fed Major probatur. Inductive in omnibus
corruptionibus virtutis appetitivæ, ficut mani-
feftc patet in invidia 6c odio, ira & amore 5 propter
hoc enim dicitur invidia, quafi vifui contraria : in-
vidus namque non videt quia bonus fit ille cui invi-
det, quia non judicat ineonifimalum, 6cbonaillius
ut mala illi elfe videntur, aut minus bona quàm fint
Sic ira turbat oculum mentis , fcilicet intellectum,
uxta dictum Prophetæ : Turbat us eft a furore oculus
meus-. Pf. v i.8. 6c idem dicit Poëta.
Imp edit ira animam, ne poffit cerncre verum.
Sic etiam notum eft quod amor & odium perver-
tunt judicium. Amor enim ipfam mulierem quæ
deformis eft, facit judicare pulchram , 6c fi abfurdè
cantet amafia, amatori videtur cgregie cantare : &
fie de aliis fenfibus. Ipfa quoque vis intelle&iva fi.
milibus paffionibus obnoxia eft : bona enim ami-
corum majora videntur quàm fin t , 6c inimicorum
minora, 6c nonnunquam mala amicorum videntur
bona j propter quam corruptionem dicit Prophe.
ta. Ta qui dicunt malum bonum, & bonum malum.'
. Ifaïæ. v. 20.
Ex quibus omnibus colligitur, malas difpofitiones
virtutum motivarum, fcilicet appetitivæ 6c volitivæ
obfeurare 6c pervertere virtutesapprehenfivas. Ciim
ergo conftet vires motivas malignorum fpirituum tanta
perverfitate depravatas efle , ut nihil boni velle
poffint principaliter, 6c de per fe; fi enim quando-
que bona fuadeant hominibus, ficut ingreffum Reli-
gionis, vel vota confcientiæ, 6c hujufmodi, non tamen
propter hoc quia bona, fed ut eis fint in occa-
fionem mali, fcilicet ut eos quos inconftantes cog-
nofeunt in apoftafiæ peccatum inducantj cum ita-
que tanta in eis fit depravatio, 6c obfeuratio virtutis
volitivæ, fequi videtur quod in eis fit proportionaliter
obfeuratio 6c obtenebratio virtutis intelleètivæ.
Secundo arguitur ad idem , confirmando præ-
di&am refponfionem , quia vis ipfa concupifeibi-
lis, fuperior in malignis fpiritibus eoufque deprava-
ta eft atque dejedla, ut ad corporales 6c foedas volup-
\ tates inclinetur} vel faltem ilia exerceat quibus hujufmodi
voluptates habentur, cùm ipfi dæmones incubi
6c fuccubi dicantur, molefti que fint viris 6c mulie-
ribus, 6c confequenter ament concubitum ipforum,
ut eos etiam violenter opprimereconentur,ut magis
in tertio Articule dicetur. Si quis autem quærat propter
quid hujufmodi dæmones tam infefti fint muliejf-
bus 6c viris, cum nulla voluptas videatur efl'e pofTi-
bilis,cùm etiam fubftantiæ hujufmodi fpirituales 6c ab-
ftradæ non habeant naturam ad corpora , neque ad
corporales dele&ationes inclinari poffunt. Refpon-
deri poteft quôd, fecundùm hancpofitionem.quæpro-
babilis videtur, dicendumeft, quod non amore con-
cubitûs, neque defiderio voluptatis hujufmodi faciunt
illam violentiam mulieribus aut viris, fed potiùs Audio
malignitatis, fcilicet ut polluant eos fpurcitialu-
Z xuriæ. Si ergo deleclatur in hiisfenfus, non tamen
ex quo voluntas eorum ad talem immunditiam exer-
cendam ex corruptione malignitatis inclinatur: fequitur
quod eorum intelledtiva multùm corrumpitur
6c deprimitur , cum hujufmodi immunditia feu la-
bes luxuriæ, in defipientiam vertat plurimum fapientes.
T ertio, idem confirmaturjquia aliqui dæmones Fau-
ni 6c Satyri dicuntur. Fauni autem a fktuitate fic
nominati videntur. Igitur concluditur quod in eis nulla,
aut modica feientia relinquitur.
Et hoc utique Porphirius Ægyptius qui familia-
riffimus fuit, 6c cultor ipforum impiiffimus , plane
teftatur , dicens quod ftultiflimis , immo infanifli-
mis comminationibus deterrenturj 6c deterriti, &
.timoré comminationum hujufmodi compulfi faciunt
quæ jubentur ab hominibus : de qua re magis
infra dicetur. Quis autem, nifi fatuiifimus, terreatur,
>quocumque homine fibi comminante 6c diccnte, nifi
hoc feceris concutiam ccelum 6c terram 6cc. Cum
ergo hujuftnodi comminationibus conterreantur
dæmones, ut dicit ifte Porphirius, manifeftum eft
illos efie ftultiflimos 6c fatuiflimos, fi verum dicit ifte,
6calii quidam cultores eorum.
Quartô, fi vehementia iræ furor eft, 6c infanire facit
vehementer iratos«*» ciim in hominibus nulla fit ira
comparabilis iræ dæmonum j videtur qtod necef-
fe fit eos infaniâ continua laborare, 6c infanos ac ftul-
tos efl'e.
Et fic dicitur quod tanta eft claritas naturalis fa-
pientiæ eorum, ut pervehementiam irænullomodo
ipfos permittat infanire: hoc deftrui videtur per locum
a proporcionej nam proportionales funt iræ hominum,
6c feientiæ
& icientia ipforum ad iras dæmonum 6c feientias eo-
rumdemjnec minus videtur excedere ira dæmonum i-
ram hominum, quàm feientia illorum excedit feientiam
hominum. Igitur fi ira hominum magnitudine fua, feu
vehementia extinguere fufficit feientiam hominum,
prævalebit ira dæmonum in feientia ipforum 6c in infa-
niam eos vertere feu furorem. Si verb dicatur cur
non omnes dæmones fic infatuati funt, ut furiose de-
. . r . • 55** motivam vero, tam imperioiam motus quam executi-
vam adeo fortificatas, u t, fi fani effent, ea facerc
non poflent, viribus fuis, quæ faciunt in furore. Item,
ficut bonitas appræhenfiva, non fufficit compefce-
re vel etiam mitigare plerumque perverfitatem mo-
tivæ i fic utique corruptio aut turbatio motivæ, non
femper prævalet obfeurare, vel excæcare apprehenfi-
vam, licet enim poffit aliquo modo impedire, 6c macipere
credantur, propter quod nec omnes Fanui à fa- a ximè illâ horâ quâ in effebtu eft ipfa turbatio velcor-
tuitate dicuntur: contra hoc objicitur, quia non ap- A ruptio ipfius motivæ : non enim propter vehemen-
paretcaufa curifta poena , fcilicet infatuationis qui- «blivifrnni-nr arrifirp^art-« fliac.
bufdam potiùs quàm aliis infliéta fit, cùm omnes con-
fimili peccato peccafle videantur. Licèt enim ille qui
inter eos primatum obtinebat principaliter peccafle
credatur: alii tamen cum per confenfum peccave-
rint, 6c per hoc peccati illius participes fuerint j agentes
autem 6c confentientes, 6c omnino cujufque peccati
participes fimilibus poenis puniendi funt j videtur
quod omnes hâc poenâ infatuationis puniendi fint.
Immo videtur quod primus ac præcipuus eorum,
ficut maxime peccavit^ fie maxime puniendus eft,
6c propter hoc maximè infatuandus, 6c omnibus bonis
Creatoris maximè privandus exiftit, 6c fapientia
naturali, 6c bonitate, ac potentia præ aliis fpoliandus:
quare omnium debuit efle fatuiifimus 6c impotentiffi-
nuis : cùm enim tam ingratum donorum naturalium,
tem iracundiara oblivifeuntur artifices artes fuas, licet
in ipfa hora iracündiïe minus bonum operarentur. Igitur
6cc.
Quinta propofitio eft , quo cujufcumque vis mo-
tiva nobilis, fcilicet voluntas, magis corrupta vel de-
pravata eft circa rem aliquam , ejus apprehenfiva
fuperior,fcilicet intelleftiva, magis obfeurata eft 6c ob-
tenebrata circa illam. Verbi gratia,de amore perver-
fo 6c inordinato; quia in quocumque amor hujufmodi
circa rem quamcumque fuerit, quanto major erit, tanto
vis ejus intelleètiva circa illam erit obfecurior. In
amore autem vero 6c ordinato fècüs eft quia talis
amor eft affeétio non tenebrofa, fed magis habens
rationem luminis animam illuminantis 6c clarificantis.
Hie tamen advertendum quod non fic eft intel-
ligendaprsedi&a propofitio, quod necefle fitut vir-
:am inimicum, tanquam proditorem , 6c in malitia g tus apprehenfiya ex corruptione vel perverfitate con-
" ‘ qualiter tanta ei junètæ fibi motivæ obfeuretur inomnibus hiis quæ funt
motivæ illius, etiam quantùm ad ea ex quibus eft hujufmodi
corruptio, Immo potiùs circa ilia vel excör-
gitanda vel præparanda ingeniofior efficitur quando-
que vis apprehenfiva , 6c fic aliquo modo turbatio
unius clarificat alteram : verbi gratia ; exemplum eft
manifeftum in homine qui vehementi odio profequi-
tur alterum, qui tanto ingeniofior eft ad nocendum,
quanto vehementiori odio ilium profequitur. Similiter
exemplum eft in luxuriofis, qui quanto corruptio-
res 6c depravatiores fuerint, tanto ingeniofores inve-
niuntur in fbrdibus luxuriæ 6c voluptatibus exquiren-
dis. E t confimiliter. videmus degulofis indiferetio-
ne fàporis, præparatione ciborum, 6c hujufmodi : non
omnino ergo nec in omnibus corruptio vel depravatio
volitivæ obtenebrat apprehenfivam, fed quando*
pertinacem Creator eum invenerit j q
de bonis fuis relinquit ? hoc enim rationale non videtur.
Igitur 6cc.
Pro declaratione hujus materiæ 6c refponfione
ad prædièfcas rationes j ponam aliquas propofitiones,
quas ex diétis præfati Doètoris fparfim diÂFafè brevi-
ter recôllegi.
Prima eft quod quia in dæmonibus depravata eft
vis motiva nobilis, fcilicet volitiva, naturaliter con-
fequens eft ut in cis deteriorata fit vis approbative,
quæ conjun&iffima eft illi, fcilicet intelleéfcivæ. Et
hoc probant rationes prædi&æ , 6c maxime ratio
prima : nam hæc eft focietas atque conjunètio
virium motivarum, 6c apprehenfivarum fibi propor-
tionalium, ut fimul aliquo modo meliorentur , vel
deteriorentur.
Secunda propofitio eft, quod non eft neceffe quod „q u e clarificat. Quod ergo diètum eft earn obfcura-
:teriorationem virtutis motivæ fequatur obfcüratio ^-'re, intelligendum eft fpiritualiter, fic fcilicet ut incommoda
fpiritualia quæ ex hujufmodi corruptione
proveniunt, minùs videat 6c cognofcat, quemadmo-
dùm amans inordinatepecunias vel voluptates , quanto
plus in hoc corrumpitur 6c depravatur , tanto
deter
cujufque virtutis apprehenfivæ : patet j quia cùm motiva
fuperior, fcilicet voluntas, depravata fùerit in a-
liquo per avaritiam, non eft necefle ut virtus ejus
vifibilis, vel audibilis, aut aliqua de apprehenfivis de
foris in eo obfeurata fit* 6c caufa eft remotio iftarum
virium à motiva fuperiore.
Tertia eft -, quod ad deteriorationem virtutis motivæ
fuperioris, fequitur obfeuratio apprehenfivæ fibi
correfpondentis, fcilicet intelle&ivæ fibi conjuri-
6tæ : 6c hoc probat prima ratio. Sic enim avaritia
depravans voluntatem obfcurar intelleélum , ut pe-
cuniam fpiritualiter dijudicare non valeat : fed cogit
avarum errare cirça earn, adeout quandoque opine-
tur ipfam efle per fe bonam, 6c propter feipfam expeminus
cognofcit incommoda quæ ex hoc proveniunt.
Ex prædiètis fequitur fexta propofitio principalis ,
fcilicet quod in dæmonibus lion eft proportionaliter
tanta obfeuratio intelleétivæ -, quanta eft depravatio
volitivæ, nifi fcilicet ad prædiètum intellectum, 6c
loquendo naturaliter. Ita quod quantb funt pejoresi,
tanto circa eamdem rem funt magis ignorantes fpiritualiter,
ideft minùs cognofcentes incommoda fpirù-
tualia inde provenientia. Et fie ipfe princeps malig-
tendam, 6c patet quomodo iftæ duæ propofitiones de- D norum fpirituum, jure 6c ordine nacuræ , ficut in vô.
clarant primam.
Quarta propofitio eft, quod non eft neceflepræ-
diCtarum virium, fcilicet volitivæ 6c intelle6tivæ,cor-
ruptiones proportionaliter efl'e æquales ; fic fcilicet
quod quia corrupta vel depravata eft motiva, tam obfeurata
vel obtenebrata fit in eodem apprehenfiva.
Patet per exemplum de viribus motivis 6c apprehenfivis
in beftiis quæ nec femper pares funt, nec fe
proportionaliter comitantur indiminutionibus 6caug-
mentis. Verbi gratià : apprehenfivæ enim ipfarum
non excedunt noltras inferiores ; irafeibilis tamen in
eis eft longe fortior quàm in nobis, 6c vehementioris
opérations : neque enim leo meliùs videt quàm homo,
longé tantem vehementiùs irafeitui-. Item videmus
in furiofis apprehenfivam multùm turbatam,
luntate magis depravatus eft , fic in intelleótu tene^
brofior 6c obfeurior, 6c maximè circa illam rem circa
quam depravata eft ejus voluntas, • fcilicet circa
Deum. Ita quod ficut contra eum maxima eft ira e-
jus 6c odium, fic minime yidet 6c cognofeit ipfiim
a parte ilia fecundum quam illunn odit ;, • vel in eum
iratuseft: ideft, fi odit ilium in eo quod jliftus, minus
cognofcit juftitiam ipfius., 6c minus cognofcit fpiri-*
tuale incommodum quod ex hoc provenit, 6c ita de
fapientia 6c bonitate, 6c hujufmodi. D'ixi autem
hoc naturaliter, feu jure 6c ordine naturse , cur fu-
pra naturam poffibile fuit Creatori refèrvaflè huic
apoftata: cognitionem nativam , quam in-ipfa crea-
tione habuerat, fcilicet non ad ejus comitiodum, fed
ad mijus tor ment urn.
Ad