Petri de Alliaco *76
5 7 5
furent : fur at us enim
rtjitms fif, '
nolle le iplum, quod fuam Ipeciem vifitare :
ex illo diSto in Canticis Canticorum. 1.7 . Si ignoras te
Spulcherrima niulierum\ Egredere & abi Scc. Quia verb
at ex Ulo di SI o fob. v. 24.
tuam non peccabis. Idem eft enim
el
aliquis quxrcre pofîet, quomodo verumellè pof-
flt quod malignus fpiritus verbum tàm fanètum Sc
tàm utile dixerit, cum ejus’ propofituni & voluntas
1cm per fit velle nocere ? Huic quællipni tacite ref-
pondendo fubdit Helinandus. D/aynquit, ilium menât.
to. Plcrumqnc, inquit, dtcmtncs'profcrtmtvtritaum -s.
bent confulnnt hominibus.nan fpontc, fied inviti.
tate eoacti: fciiiccta fiiperioribus poteltatibus’ Sanita-
rum , fcilicet D e i, vel Angelorum. Sicut legimm
de 1II0 ctemone in dxmoniaco habitante, quern Be-
ta Brigida cognovit dicens: Die mihi verbum Dei. Q,-
diem on per obfefium continuo relpondit, Briaida *
nme Deum dr timeberis ab bom ini bus, ama Deum &
am a her is & hominibus. Nunquidenim diabolus tumo-
ris 8c amoris Dei poteft efle aut fieri voluntarius pr£e'
ciffimum[pinturn hoc refpondiffe non fiudio nocendi, fed A dicator? Sed coaótus hoc dicebat 8c invitus. Smif"
fallendi animo. Sic enim putavit perfuadere pofe hommi- ter intellige, cùm in Evangeliis, aut quotiens in Lc
but. at rrederent fc ortos ex deorumgenere, quos Bu. homines r ...-i- <- c~
fuiffe audiebant, ut ita provocaret eos ad contentionern r
tu am, & ambit ionem honoris, dominandique libidinem,
fub velamine libertatis. Unde Sc Sapientes Graxiie de
hoc Oraculo corifulti a Regibus, nihil aliud refpon-
debant, nifi quod homini cognofcendum er at, feeffe dc
genere deorum. Hinc Sc Macrobius, iuper iomnium
ocipionis. Animas dicit e ccelo lapfas in corpora, dr
hanc ejfe perfc£lamy dum corpore utitur, f i unde or t a fit re-
cognojcat. Ha’ c autem opinio, ut ait idem Helinandus
, peccandi licentiam vulgo fuggerebat, fecundüm
gendis Sandtorum legunturlimilia , feu etiam Hift0~
riis Gentilium. Sic enim de prsefato Apolline qu;
pr^memoratum verbum legitur protulilTe falutls
quod coadlus hoc fecerit credi poteft. Sic Sc de
daemonibus qui in Evangelio teftimonium dabanc
Chnftp, quod ad hoc coadti fint credendum eft, Ut
lie Fides Chrifti etiam hoftium tellimonio firmarc-
tur: juxta illud Poeu.
Fas efi dr ab bofie doceri.
Sic Sc de Balaam dicendum eft, de quo poll op-
pofitum hujus dubii fiebat argumentum. Unde Sc cum
volebat maledicere populum Domini, benedicebat
eum coaccus, ut in Libro Numcrorum idem legitur
Igitur See. 6
Tunc ad refponfiones ante oppofitum: adprimam
B diceiidum eft, quod Propheta; da-monum non fem-
per loquuntur ex eoium revelatione, fed interdümex
mlpiratione divina, ftcut legitur de Balaam, cuidi-
citur Dominus efle locutus, Tfinmerommii. licetef-
fet propheta daanonum. Unde Dominus utitur e-
tiam mails, ad utilitatem bonorum. Ideo&perdie-
mones & per eorum prophetas aliqua vera prienuii-
tiantur, ut credibilior fiat veritas, qua; ex teftimo-
nus adverfariorum confirmatur : fic enim Sibylla
multa vera pratdixerunt deChrifto, ScipfeBalaam,
ut jam didum eft: led etiam quando propheta: da-
civilem theoriam, quando illos videbatur imitari,
quorum infinita flagitia Sc facinora repraffentari in
thcatris audiebant, lcilicet in ludis fcenicis , quos
valde reprobat Auguftinus, pluribus in locis Libri
De Civitate Dei.
Sic ergo ifte Apollo, feu potiüs daemon in ejus
idolo dans refponia, illud refponfiim protulit obfeu-
rum, ut (lib lpecie veritatis falfum errorem induce-
ret, Sc talia obfeura, lcilicet vel ambigua erant A-
pollinis refponfa, ut fupra allegatum elt ex Tullio,
in Libro, De Divinatione. Sic etiam ambigua Sc in
diverfas fententias interpretabilia folent die refponia
dtemonum, ficut ex multis exemplis patet, quorum u-
num memoria dignum eft, quod recitant Guillielmus,
Sc Vinccntiusm Cpeculohifioriali. L ib. exxv. ubi narrant
de Uerberto quondam Papa Romano, qui Monachus monum a dsemonibus inftruuntur, aliqua vera pra:
a puero adofefceiK ftftus claufirum exivit & per- nuntiant, quandoque viitute ; propria propria i
natura cuius
rexit Hifpamam, ubi artes magicas didicit, & tan- author eft Spiritus fundus, quandoqu
quandoque etiam revela
dem ad Galliam, unde ortus evat, rediens, per Ro- none honorum fpirituum, ut Patet per Auguftinum
Bertum prius ejus difcipulum, filium Hugonis Ca- x i.f i,pen Gen.3 d litteram: & etiam illud verum quod
pet, po{tea Regem Franc is, factus eft Archiepifco- q diemones enuntiant, a Spiritu fandto eft. 1
pus Remehfis: Sc tandem per Othonem Imperato- Ad Ad confirmationem nmfi.rmotm,10m dicendum -----j— quod i *
Cajfi definit
rem prius etiam ejus difcipulum in Papam conllitu-
ïbi Prophetiam propriè £c fimpliciter didam qua:
tus eft. Augebat enim fortunas fuas fautore diabolo :
lolum fit per revelationem divinam -, fed tarnen ipfa
Sc ut de rebus occultis Sc dubiis doceretur, familiari
revclatio fada per dæmones poteft fecundüm quid did
daemone utebatur, aquo tandem per refponfum am-
prophetia, fcilicet ptophetia dæmonum vel prop-
biguum deceptus eft. Nam cum ipfe ab idolo vel
hetia falla, ut lupra diStum eft, quamvis fit de vero.
imagine , quam pro dandis relponfis arte magica
Ad fecundam, dicendum eft quod verus Prophc-
conftruxerat, interrogaret: utrum eilet Apoftolicus
c-ir m^)C1 ^n^Pjrat:ur a Spiritu veritatis in quo nihil eft
Papa, Refponditquod lie. Cumque interrogaret,
- .- - I M - raUitans. Ideo numquam prophetatfiilfum : propheutrum
momemr antequam Milfam cantaret in Jeru- ta autem falfus non femper inftruitur à fpiritu filfi-
filem. Refpondit quod non. Quo refponfo ambi- tatis, fed quandoque à Spiritu veritatis. Ipfe etiam
guo deceptus, nihil excogitavit, perennè blandiens
ubi.de longo tempore vitæ. Nam eft ËcclefiaRo-
mæ dicta Jerufaîem, ideft vifiopacis, quiaquicum-
que illuc conrugerit, cujufcumque criminis reus
d ie t , fubfidium invenit : quia ferunt etiam fuifle azi-
lum Romuli, ubi cantat Papa primam Milfam tribus
diebus in Anno. Cum ergo uno illorum dierum
Gérbertus ad Milfam fe pararet, invaletudine per- D
cullus incubuit, Sc conlultâ ftatuâ, deceptionem Sc
; mortem fuam cognovit, unde infaniens ille minuta-
tim fe dilaniari, Sc • membratim foras projici juffitj
ficque vitam miferabiiem, miferabili morte finivit :
quemàdmodùm contingit omnibus communiter qui
fimili arte utuntur, hoc eft enim quod dæmones
per fua reiponfa, quamvis vera, hominibus procura-
rénituntur. ,,
Qnartb, dæmones vera quandoque pronuntiant,
non quiçlem.-.v.oluntariè, fed coadtçj ut fcilicet in
m.ajqrem pcenam Sc damnatiouem fuam homines ad
falutem erudiautunde Helinandus, locopræallegao
. . - . j . j - i ...— ■ —----- .... Ipfe vtiaui
ipmtus hillitatis, quandoque enuntiat vera, ut dióhim
eftj nec dicitur fpiritus mendacii, quialemper men-
tiatur vel falfum infpirct.- quia ficut non eft dare ma-
lum m rebus, quod totaliter privetur bono; fic non
eft dare falfum, quód totaliter privetur vero. Ideo
a Ipiritu falfitatis, v el. mcndaci, poteft efle veritas.
Igitur 8cc.
Ad confirmationem dicendum eft,quod benèpro-
bat quod a dasmonibus non eft propriè difla Pro-
phetia, quod concellum eft: cum hoc tarnen ftat
quod dremones hominibus ea qua; feiunt manifeftant,
’lüai quidem, per illuminationem propriè & ltriótè
dictam; fed per imaginariam vifionem, aut per lo-
cutionem qu^ inftruöio largè poflet vocari illumi-
natio, licet daemones dicantur tenebr® , quia non
ideö hoc dicitur, quia ipfi ornnino privanttir lumine.
Ad tertiam patet quid refpondendum ex jam diens
: quia nec prophetas dasmonum femper diabolo
infpirante loquuntur j Sc concelfum eft quod diabolus
quandoque eft infpirator veritatis: dicitur autem
pater
De falfuProphetis. 1578
< 7 7 . . ■ ■ ■ ■
oater mendacii, quia non a Deo, fed a le ipfo ha-
bet mendacium Sc peccatum— veritatem autem
quam enuntiat non a fe , fed a Deo,, ficut Sc bona
alia nature habet. :
Ad confirmationem, dicendum quöd licèt diabolus
non fit caufa veras Prophetias propriè diStas j poteft
tamen efle veritatis enuntiator, etiam ad Fidei
confintfationem, ut fupra dióbum eft. Tamen in
fum 5 Sc patet confequentia: quia cum fiyicti Prophets
prasnuntiaverunt Legem Chrifti Sc veritatem
ejus j fi pofi’et evidenter conftare quod client Prophets
.veri, evidens elfct Legem Clirifti veram efle.
Igitur Sec.
Secunda conclufio eft, quod ad probabiliter cog-
nofcendum#falfos prophetas., Sc ad verifimiliter dil-
tinguendum veras Sc falfas Prophetias , ars feu docdivinam
Sc veram Prophetiam, quâ propriè eft A Ä fufficiens ti adita eft per Scripturas facras. Paconfitmatio
Fidei, Sc falfam prophetiam dsmonum
qute de per accidens ad confirmationem Fidei quandoque
operating poteft aliquo modo difeerni. Unde
dicit Chryloftomus, fuper Matheum, quod Quidam
prophet ant in fpiritu diaboli, quotes fmt diivinatores j quidam
in Spiritu Dei: fed fic difeeruntur. Cum diabolus in*
terdum falfum dicit, Spiritus fanStus nunquam J Ideo
dicitur: Dcuteronomii. xvm. z i . Si tacitacognitione
dixeris: quomodo pojfum int eiligere verbum quod non efi
loquutus Dominus ? hoc habebis fignum: quod in nomine
Domini pr-ophet a ille pradixerit, & non ev ener i t , hoc
Dominus non efi loquutus.
Ex prsdiófcis in folutione hujus dubitationis, poteft
haberi refponfio ad fecundam rationem principale
m fa&am in principio hujus Tra&atus j latis e-
nim patet quod inter veram Sc talfam Prophetiam non
fufficienter diftinguitur, ex hoc, quia una eft de vero,
alia de falfo, ficut ibidem tangitur j nec ex hoc
etiam diftinguitur inter vevum Sc falfum Prophetam
tet : quia pèr quatuor prasdi&as differentias in Scrip-
turis facrisfundatas, poteft ipforumcognitio, Sc hu-
jufmodi diftinótio probabiliter haberi, Sc verifimiliter
conjeSturari. Unde de quatuor différends præ-
diStis prima eft principalis , Sc minus clarè cognof-
cibilis j fed alias tres funt aliquo modo ligna per quas
de prima poteft haberi probabilis cognitio , Sc veri-
fimilis conjeôlura, Sc ad hocmultùm juvant illaquæ
fupra diéta funt de veris 8c falfis Prophetis, 8c quæ in-
feriùs in tertio articulo dicentur de veris Sc falfis
miraculis.
Tertia conclufio eft, quod ad cognôlcendiim fàl-
fos prophetas, Sc diftinguendum inter veras Sc falfas
Prophetias rationabiliter, non eft ars evidens tradita,
fed folùm doStrina probabilis, Sc conjeèlurativa. Patet
: quia caufa hujus eft rationalis, ut fcilicet Fides
non evacuetur per evidentiam cognitionis, fed ut me-
ritum Fidei augeatur perexercitiuminquifitionisconjeéturæ
probabilis , ficut etiam fupra diôtum eft de
ficut patet ex diètis nec etiam ex bonitate vel ma- B hypocritis î ubi dicit Caff. Quare non dédit Dominus
litia morum poteft hoc fuffteienter diftingui, ficut doStriuam qu'a cognofcerenturiSc refpondet,
ratio tangit.
Et ideo pro folutione hujus rationis, 8c refpon-
fione ad principalem titulum queftionisj funtaliquæ
conclu fiones declarandæ.
Prima eft, quod ad evidenter cognofcendum fal-
fos prophetas, vel evidenter diftinguendum inter
veros Sc falfos Prophetas, aut veras Sc falfas Prophetias,
non eft ars fufficiens tradita per Scripturasfacras,
vel quafeunque alias : Sc hoc fatis probat prædiâa
fecunda ratio principalis. Item hoc aliundè poteft
probari. Ad cujus dedarationem feiendum e ft, quöd
ficut patet ex di&is fanèti Thomæ: fuper z . Summa-
rum. DifiinShone 7. . in qmfiione, decognitione cUmo-
num , articulo primo. Falfi prophëtæ diftingyumur à
veris, ad miniis quantum ad tria. Primo,quantum
ad caulam efficientem, feu rcvelationis authorem,
quia veri Prophëtæ futura prædicunt divino lumine,
fcilicet vel à Deo immediate, vel mediantibus bonis
Angelis infpirati : juxta illud z. Petri : 1.2.1. Spi- q
rita fanSlo infpirati, loquuti funt fanSH Dei homines See.
Sed falfi prophëtæ vel fequuntur fpiritum fuum, nihil
videntes, fed mendacia contingentes > vel revdatio-
nem immundi fpiritüs. Secundo, quantum au cau-
facii finalem , fcilicet, quantum ad prænuntiationis
intentionem y quia falforum prophetarum finis eft a -
lïquod lucrum temporale. Juxta illud E zech.xm. ip.
Violant mead populummeum, propterpugillum ordei Scc.
Vel faltem ipfius dæmonis revelantis intentio perverla
w . . inquit,
voluit nos ejje in agonêfemper, id eft in exercitio, 8c folli-
citudine , circa eorum cognitionem. Igitur quod
talis cognitio eft valdè difficilis, fed etiam valdc uti-
lis, ficut dixi de hypocritis.
Licèt autem ex prædidtis pateret folutio principalis
rationis i tamen pro materia funt aliqua notanda. Et
primo : circa illud quod dicitur de Hermete Trilmegi-
fto i feiendum eft quod Auguftinus De Civit Dei. Lib.
8.c. 1 3 .non concludit ejus Prophetiam elfe à Ipiritu
maligno,ex hoc lblùm,quia ipfe fuerit idolâtra, ficut foi
arguitur : Ted magis ex hoc quia predicando verum,
milcebat falfum, quod nunquam fit per Spiritum lànc-
tum, ut diStum eft.Unde ibidem dicitAuguftinus,qüod
Hermes cùm ifia pradicit, velut amicus eifdem ludificatio-
nibus ddtmonum loquitur s quia fcilicet non èxprimit cau-
fam amotionum idolorum de Æg ypto, elfe adventum
Chrifti} fed tanquamea t oilerentur, at que delerentur.
quorum obfervationc coeleftisfimilitdo eufiodiretur in tÆ.gip~
to. Ita h a c futura déplorant, lucluosd quodam modo prédicat
ione tefiatur.
Secundo, notandum circa hoc quod ibi dicitur de
Sibylla, quod ilia quæ prophetavit de Chrifto non
fuit idolâtra : ut de ea dicit -Auguftinus. De Civit. Dei.
Lib .18.13. H<tc autem Sibylla five Erithraafive, ut quidam
magis credunt ,Cumaay.ita nihil habet in toto carmine fuoyquod
ad deorum falforum çultumpertineat y quin immo. Ita etiam
contra eos & contra cultores eorum loquitur , ut in eorum
■o deputanda videatur, qui pertinent ad Civitattni
eft, qui deceptionem intendit, fedProphetiæ bono- D«.Et ideo hæc non eft: ilia Sibylla de qua loquitur
rum tota intenti• o i• n ref~t um finem oorr dinatur. Tertio Virgilius,.SV**o lÆneïdos, quæ fuit maga Sc idolatra. Pro
modo differunt, quantüm ad caulam formalem, feu
quo contrario notandum eft quod ficut dicit Ifidoru
prxnuntiationis certitudinem , quia vera Prophetia
8. Ethicorum. Sibyllæ generaliter dicuntur omnes fern
nititur divina: przefeientise, quae certiflima eft y fed
inævates, Græcâlingua: ficut enim omnis virpro-
falfa nititur praffeientias dsemonum , quae ut pluri-
phetans, vel vates, vel propheta dicitur} ita omnis fe-
mum, conjeSluraüs eft Sc ambigua. Quarta differen-
mina prophetans Sibylla vocatur. Decem autem Sibyllæ
tia qu£e fupra ta£la eft poteft addi, quantüm ad.cauf “
à doétilfimis Authoribus fuiffe traduntur: fcilicet, ut
materialem, ideft prænuntiatoris diverfitatem , fei- D idem ait : Celebnor inter ceteras ac nobiljory Erithraaper-
licet quia veri Prophëtæ nunquam dicant falfa, .fed 1 . r 1 A t"""
falfi prophëtæ licèt quandoquê vera dicant, tarnen
plcrumque falla prænuntiant. De prædiStis ergo
quatuor differentiis,'patet induftivè, quod non elt
aliqua dö&rina evidens nobis tradita, per quam pof-
fet evidenter conftare. Item hoc patet quia fi de
illis poffet evidenter conftare, fequitur quöd I'ides feu
Lex Chiifti pollet evidentèr probari, quod eft fal-
Appendix ad Tom. I.
hibetur: htec autem , fecundüm Auguftinum fnit, qux
vaticinavit de Chrifto, vel etiam Cumx a , de qua
Virgiliusin Bucolicis Egloga. 4.*
Ultima Cum&i jam venit carminis at as.
Et hacc etiam , fecundüm Ilydoi um, Cumana di fl a
e ß , a Civitate Cumas quaeß in Campania. Sed alia fuit
Sibylla Phrygia , & h&c, ut idem ait,, vaticinata efi de
Anchife: de qua etiam forte loquitur Virgilius, Sexto tAf-
O o WB