Le x Civilis defcribitur: Signum habitant per humanam Traditionen pofitivam, volentem ejuod homo
teneatur feu ligetar altqmd agere vel non agere , pro confecutione finis fai naturalis, eft humana
felicixas vel monaftica^ vel (Economica, vel polittca. Ha;c exTia£tatU De Tita fpintuali^ 6i in
Tra&atu rDe Pot eft ate Ecclefiafticd. ' •
In omni Lege Pofitiva quantumcumque bene inftituta, aliquid eft de Jure Naturali & Di-
vino > ut quod expedit homines Legibus regular!, quod cjui poteftati reft fib, Dei ordinatiom tefi-
Hit: inRegulisMoralibas.'I.m.p.81. Aliunde verbpauciflima;inveniuntur Leges,qua; non Temu-
tuo participent, fed eas ratio diftinguit & fecernit. T. n. p. z f z C.
De Legis obligatione. An fola Lex Divina obliget fab poena peccati.
I L ex omnis hoc habet de fe, ut obliget: Le x enim ä ligando dicitur: fed non omnis Lex pari
ratione obligat, nec fub eadem poena. Cenfet, lateque inlibro De Pita fpintuali probatGer-
fonius, Deumfolum pofle dare Precepta affirmativa aut negativa, fub poena mortis sterna;;
quia folus earn infligere poteft: & nullum perdere gratiam, nullum incurrere reatum damnation
nis EeterniK, nifi pro quanto Divina; Legis prseceptivx transgrefl’or extiterit. Hoc probat ex
autoritateS. Auguftini, defcribentis peccatum, Dittum, fattar» , vel concupuum, contra Legem
Dei Atcrnam.
Hinc infert i. Nullam tranlgreflionem Legis Naturalis aut Humana;, ut Naturalis eft vel
Humana, elfe de fa&o peccatum mortale. Notat autem ä fe peccatum mortale appellari hie,
quod poena; sterna; reatum operatur, fecundiim curfum ä Deo jam inftitutum, nonqui poflet
inftitui. Addere fe pra;terea monet, at eft Tfaturalis vel Humana ; quia tandem Lex talis fxpe
communicat cum Divina.
z. Pneceptum non pofle imponi per Pradatos aut Principes, dea&ibus intrinfecis&occultis;
quia videlicet transgreflores traducere non poflunt ad Forum judicii fui, quod nonnifi publicum
eft & de manifeftis. Secus agere veile, inquit, eflet hominum proprium officium transgredien-
tium, velfruftra conantium ,imb & Divinum Judicium temeritate culpabili damnabiiiter ufur-
pantium. Inde fequitur, a&um Confeflionis Sacramentalis non pofle cadere fub Praxepto Ecclefia;,
direble, fed indire&e, dum jubet aliquid, adquoddigne exequendum, requiritur Con-
fefliö, de Lege Divina, cujufmodi eft (ufeeptio Corporis Chrifti femelin anno. Idem dicen-
dum de quolibet abbu interiori, aut de exteriori, qui ita occultus Sc fecretus eft, ut publicari
non poflit per teftimonia duorum aut trium.
3. Nullum Legiflatorem Ecclefiafticum vel Civilem, habere direbte autoritärem prsecepti-
vam fuper iftud, ut interiori abhi düigatur Deus fuper omnia, aut quod in eum fperetur, aut
credaturj & quantumcumque intendant per fuas Leges fuos fubditos fieri meliores interius, &
fanbtiores, quoad Divinum Forum occultum; tales tarnen intentiones eorum non cadunt fub
eorum Prtecepto. Et fi fiant abbus exteriores fuorurn Mandatorum, etiam cum perverfiflimis
intentiouibus Sc finibus occultis, non erit ibi tranfgreflio Humana; L e g is , uthumanaeft, fed
Divina;. Hoc exemplis illuftrat. Inde fequitur.
4 Aliquem Praeceptum obfervare aliquando Humanum, peccando mortaliter ; ficut aliquis
merehdo apud Deum, poterit ut Humani Prascepti violator accularij»
5. Omiflionem Horarum Canonicarum, tranfgreflionem jejuniorum Ecclefiafticorum, Sc generaliter
omnium Statutorum Sc Rcgularum Sc Canonum , nunquam efle peccatum mortale ,.nip
fi pro quanto Divina: Legi pra;ceptiva; difformans irivdnitur. Et ita jp Lege aliqua, quantum
habet admixtum de Lege Divina praeceptiva, tantumdem, Sc non ampliiis ejus tranlgreflionem
mortaliter efle vitiofam.
6. Ex hoc quod aliquis peccäret mortaliter, tranlgrediendo Conftitutiones aliquas humana-
rum Traditionum, non fufficienter concluditur, quod illae Conftitutiones obligent ad mortale de-
libfcum. Exemplo id declarare facile eft: Sit Medicus, qui alicui Leges ferae, quasnifi a;gro-
tus obfervet, vel morietur,vel infuriam incidet, idque denuntiet segrotoj tenebitur «grotus,
fub poena peccati mortalis Legem Medici obfervare ; non quod facultatem habeat Medicus
condendi Legem fub poena peccati mortalis; fed quia is cui Legemhanefixit, prevaricator eft
Divinorum Preceptorum , quibus vetitum eft feipfum occidere, aut in furiam agere. Ita in
propofito: quamvis Leges Humane Sc Civiles, ut tales funt, lint folurn pro ordinatione Poli-
t ie Humane, Ec clelialtice, vel Civilis, inea que corpus refpiciunt; Sc ita folum mereantur
punitionem temporalem violatores carumdem, Sc obfervatores premio temporali donentur: ni-
hilominus, ex confequenti, Sc mutuä colligatione, ac mixtione, quam ad Leges Divinas habent,
refultat crimen faciens reos etern e damnationis ipfos contemptores.
7. Si Lex Humana,vel Canonica vel Civilis ,non poflit concludi ex Lege Divina', nifi aflu-
mendo propofitionem vel confequentiam Legi Divine impertinentem, conlequenter impertinens
e f t , nec fub peccati mortalis poena obligat.
Verum hie notandum eft, pro refolutione materie (fccundum quam refolutionem omniadi-
bia Sc diccnda Gerfonius vult mtelligi) quod Preceptaaffirmativa Dei obligant ad femper,non
tarnen pro femper; fed pro ifto, vel illo tempore, prout cafus incidit, Sclapiens judicabit. Et
quoniam in Communitate Chriftianorum, pauci funt, qui feirent judicare de tempore certo, quan-
do Precepta affirmativa facienda funt; propterea Prelati, qui fapientes funt,limitantilia P ie -
cepta, tanquamfub quadam disjunblione, obligantia ad ccrta opera Sc tempora deteiminiita.
Exempli gratia s Ecx Divina vult ut aliquando cultus latrie exterior Deo perfolvatur: neigitur
peccarent homines, aut per defidiam & inadvertentiam , limitavit Ecclefia certum tempus Sc
certum modum exequendi Preceptum, fcilicet Diem Dominicum, Sc ceflationem ab operibus
fervilibus, Sc Mifle auditionem , quo jftlimpleto, implctum eft illud Preceptum affiimarivum:
quod fi peccat quis mortaliter, tranlgrediendo limitationem iftam Ecclefia:; hoc non eft pro-
prieex hoc, quod Ecclefia ficprecepit; fed quia fic limitare expediebat pro Communitate, Sc
jam homo fit contemptor Divini Precepti: quamvis adhuc in talibus limitadonibus quedam ad-
ducantur, magis ad quamdam dicentiam, quam ad Precepti neceflitatem.
8. Nula.
Nullam Legem appellandam efle, neque ferendam, tanquam ncceflariam ad falutem æter
nam, quæ non eit de Jure Divmo m aliquo quatuor graduum fuperiùs affignatorum. O odo-
fitum fentientes aut facientes, Gerfonius a i t , moliri jugum imponere gravifiimum fuper cer
vices hommum Sclpargerelaqueos pedibus eorum.; & ideo Prailatos EcelefiafticOs inioriink*
dare operam debere, ne vel obfint Præceptis D e i, propter mulritudincm onerofam Conditu-
tibnum, ce ne credantur ligare ad pcenam arternam, ubi poena Civilis fola reperitur
p Ventates omnes univerfafc,in quibusfundatur Legiflatorum hominum poteftas', fonantes
quod parem habent.automaten;Tradttiones fuæcum Lege Divina, &quod qui eosfpernit, Deum
^Itt needlanomtelhgere debere; g & quando potettatefua non àbutu”
tur, & dum Legibus Divims fufEcienter mniruntur : autoritäres quoque Sanflorum, & Cano-
nes bummoi um I onuficum,, quotquot allegentur, & abfque numero poflbnt induci, nihil aliud
pofle conhrmare vel concludere. “ ai,uu
Hinc llatuic hanc regulam, quod ficut ad Fidem non poteft Prælatusquidquam adjicere, quod
non effet pnus de Fide ; ita nec ad Legem præceptivum, quod non fit de Lege Divina, quam-
vis non efiet hoc autoritative declaratum, aut Humano Præcepto fancitum & ' '
Mittimus alia Corollaria hujusiLedtionis quartslibri De ra* Spirit,,.,H, 'quia vel aliàs rekr.
funt, vel infra referenda. 7 n
Denique in fine fextæ Ledtionis, oecurrit Gerfonius quorumdam querelis. quas infe exrir*.
turn 111 proipieicbat. T u totam, inquient, Superiorum autoritatem in fubditos enervas • eii
iuper alios quid reljaqqis? T u fubinde magnam6c liberam inobediendæ viarn pandis nuam in
tanta promtate proevanéationum arûare debueras. Quibus ita refpondet : Aurfiant qui tales fi,nr
in Ecclefia, Paltorera Ecclefiæ : 'Hon dominâmes, ait, in Clero, fed forma falli mois, i Per
ur: & illud Domini , per Ezechielem improperium. c. in. £4. Fir cum mfieriuite impcrakat '
iis : illud quoque Chrifti ; Imfonmt oner* gravin (fr importabilia Sec. Matt, xx i 11. 4, Intelliffint
tandem, effe præceptum omnibus, ut nihil addatur aut diminuatur ex verbis Dei • fè' fi veiinr
laudnri, audiantprimo Dominum in Lege fua; & id quod audierint, tanquam præcones & interprètes,
alns minus inftruiäis denuntient, non fuâ fed Dei automate: Ita demum qui eos fner
net, Leum Ipernet, æternæque mortis fe reum faciet. Veriim in coeteris, quæ Chrifti Leee
nequaquam hrrnata funt, quæ prætereà magis ad civilitatem hujus vitæproficiunt, flamant infi
qua* ftatuenda utiliter agpoverjnt : ita quod ftatuta hæc, in quantum fua funt, Ÿîaberi velim
quali momtacc confilia, quorum infirmi tranfgreffores, temporaji, non æternamulbtationenlp
çtendi funt. . r
Coeterùm paralqgizant, qui fic argumentantur : Non eft poteftas nifi à D eo , & quidquid cræ
cipimus, vice Dei præcipimus; & quidquid jubemus in terris, illitd appröbat Deus in coelis-
omnia igitur Iræcepta noftra Divina funt, & paris ad Evangelium autoritatis: Plané ficcon-
cludtret quicumque Prmceps etiam Paganus, feipfum habere autoritatem æternæ vitæ &mor-
tis; iieconcluderetoronis Licentiatus in Theologia & Decreris, fe habere poteftatem inter-
pretandi Scripturam Sacram & Jura, non folùm fcholaftice, fed etiam doétrinaliter, & id uui-
dem Apoftolica automate: fic libri omnes ab Ecclefia approbati, effent Articuli Fidel, ficut
Piælati & Principes habent autoritatem à D eo , regendi populum fuum per Leges &Infti
tuta, etiam ultra Leges divinitùs infpiratas ad id quod reaum eft anStandi; non quöd l.eses
iuæ & Inftitutiones cenfendæ fint Divins:, fed recipiendæ funt ut falubria monita , nec levi-
ter contemnendævalioquin trahsgrelfiö poenam habet, non qualemlibet, fed qualem poffibi-
M cft hommes mfiigere. Proptereà concludimus, majorera deberi obedientiam Præ-
atis & lnncipibus, m a s m quibus fuhr velut præcones 8c nuntii, quàtn in iis quæ fuo relic-
la funt aibitno ftatuenda... Npviffimè quod inculpant, nos tanquam dilatemus viam obedi-
entiæ, mirum .mhii accidit; qmd enim vel dici vel feribi vel fieri poteft â caiumniishominum
piavoium ahenum. Scimus quod reprobis etiam omma cooperantur in malum , omnibus ab-
Utuntur, omma in laqueos & decipulas pedibus fuis vertunt. PlanèMalm um Uxo auàm ßric-
tofune laborat, ju-xta verbum Flacci: hoc eft, in malum finem trahit doftrinam tam laxam
quam ftnetam m monbus. u
Hæc & alia in fine hujus Operis Gerfonius, ad criminatores doétrinæ fuæ retundendos •
quam quidem ideo præcipue commendatam effe vult, quod exiftimet, fe difta Sanâorum &
do^trinam quæ communis eft in ore 8c cordibus hominum, fuis verbis explicuerit, & verira-
tis lueidam fententiam, quafi-de quodam involucro fumofo difeordium verborum, fecerir fplen-
delcere, aut faltem , ut dicat modeftiùs, facerc conatus fit. Utriim autem perfecerit perfpi
cacionbus, ac præcipue inclyto Patri & Præceptori fuo Petro Alliaceno judicandum relinquit
Ladern luit hujus ac Gerionn fententia , quod fola Le x Divina fine-peccato violari nonpof-
f f . bicemm m quæftione prima. D/ra« Petri Ecclefia Lege reguletnr, in Appendice Totni i p
003. A B , explicans varias Legis figmficationes : quandoque fumitur L e x , pro primaLege
K eft Lex increata; & fic definit Auguftinus.Legem, libro primo, De libero arbitrio: L e l
erna, ejt Jumma ratio, cui femper obtémperandnm efi 0-c. Et x x i 1 contra Fauftum : Lex aerna
ÇJt divina mens fen voluntas mdinans, Naturalem fervari jubens, turban vetam. Unde pater quad’
leut prima voluntas Divina, eft fimpliçiter prima caufa in genere caufe efficientisr fic ipfa
eit Lex ümphciter prima, m genere Legis obligantis. Quare, ficut nulla caufa fecunda po.
icit agei e , ipia non agente ; fic nulja Lex: poteft obligate, ipfa non obligante, pro ut alias de-
^ l'jW : ea? em quoque fuit mens Durandi. Rem in utramque partem verfat Almaïnus, in ex-
} CÏ CI> de? f i ° nes O.lcami Gap. x i . In Appendice 7". 11. p. 1048 & 1049; & adduótis
fe r rJ ■ 0nu’ °PPofilam taraen opinionem probabiliorem eflè cenfet : fed rationem af-
hvnmKlr5" ^ ” ?01.“ 1* a Sa«rdote,quam tenëtur fub poena peccatipoenitens adimplere;quatn
Evàn " r m ljreri onms agnofceret, ciim non agatur hïc de Legepurè Humana, léd de Lege
t e n e n P f î* ^atutum Poenitentiæ Sacramentum. Unde poenitens, hoc in ca lu , non
Divini “ ° Poena Pcccati> poenitentiam fibiimpofitam adimplere, vi Humani Præ'cepti, led
Alia