çg ftoanms Gerfonii ioo
ioruçfcit, quia loquitur iniqua, non direxitin conf- ne cognofcendi res folum materiales 6c groflàs 3 de-
pe£tu oculorum ejus : fed habet (utdiximus) quæli- nudare præterea quidditates à confuiione acciden*
bee aiiarum icientiarum fuas fcholas, fualoca, æta- tium, ut font fitus, locus, figura, tempus & find*
tes & tempora. Cedant igitur Theologiæ, necejus lia j quatenus abftra&is omnibus his velut extrinfeca
fcholis , importunitate quærendr, femet ingérant* veile, remaneat-nuda quidditas rei, 6c talem fe men-
quoniam ad conljpedtum domina: mos æquus ell tis oculo reprazfentet. Hanc verb intentionem.fi di-
venire ancillas paratas 6c ornatas, non parandas. xero me reprobate, mentiar. Laudo earn quantum
Hac confideratione notantur hi qui Theologicos A valeo , 6c approbo : fic tarnen laudo 6c approbo,
T-bros 6c lcholas aut replent fophilmatibus ; aut plus quod judicio meo longior ipfbrum dedudlio necefla*
quam lads eit fcientias peregrinas introducunt, maxime
fi figurativum illud Domini julfum praztereatur
de radendis unguibus 6c capillis , hoc ell fuperfluis
traditionibus captiva prius quam conjugio copuletur
à gendli. A t verb quæret aliquis, quales materiæ
diccndæ lint propriè 6c pure Theologicaz ? Relpon-
deat, non ego led Auguitinus, quod illæ per quas
Fides faluberrima gignitur, nutritur , derenditur,
roboratur. Fides , Spes 6c Charitas , quemadmo-
dum lolum nominantur ,- 6c font virtutes Theologicæ
; ita materia ilia proprie dicenda ell Theologi-
ca , quæ Fidem ædificat, Spent erigit, Charitatem
inflammat. Propterea poenitentibus diétum ell non
ut conquirant dilpofitionem Orbis terrarum 6c cceli
6c lyderum. Poenitemini ait & crédité Evangelio. Deu-
terono. 4. notatum eft.
(Quinta confideratio.
Signum curiofitatis 6c lingularitads pcenitentiam
atque credulitatem impedientis apud lcholafticos,
eft gatidere pptius in impugnatione Doctorum, aut
in defenlione unius perdnaci, qnam ad eonim diéla
concordanda operam dare, lntolerabile itaque ef-
fe dicit Guillelmus Parifienfis, confellim judicare fa-
piendftimps inquilitores veritatis erravifte. Quod
intelligo nifi prius diligentiflima perferutatione habita,
cognofcatur eorum politio in nullo pofle de-
fendi. t
Quot funt obfecro pofitiones quas homines ad
pauca afpicientes enunciant de facili contrarias at-
qbe répugnantes, quibus arnica quadam familiarita-
te collatis, ipfæ invéniuntur lub diverfa voce, fen?
tentia 6c corde concordes 3 quas nomie fatius eft ad
pacem quam rixam perpetuam inducere ? Hoc autem
quo paéto fiat, feiunt illi qui noverunt fub quadam '
judicii æquitate tribuere unicuique pofitioni quod
luum eft : nihil vero cuivis inquifitori veritatis fuum
eft nifi veritas : propterea examinetur diligenter
quælibet politio feorfum, relolvendo non folum qua-
libus verbis utitur 5 fed qualem in verbis fententiam
intenderit aut intendere debuerit. Hoc ipfom inter
alios ftudiose facere mihi videtur devotus 6c eleva-
tus Doctor Bonaventura , dum fæpius ex multarum
poiitionum collatione unam elicit : eas quoque in
quodam l’tudii confulatorio eliciens 6c purgans unit.
Dicit Laélantius de quatuor pàlîionibus loquens, an
in virum juilum cadant, quod ‘Peripatetici fub compendia
attingunt ver it at em , cjtiam longo circuitu verborum
Stoici vix aßecjuuntur. Hoc certè verum elfe didici
tum ex multis, turn nominatim ex libris Senecx de
ira , ubi (Stoicusfuit ipfe ibidem) quamquam con-
trarios Peripateticis loquendi modos habeat 3 atta-
men in hanc de necelîitate, etfi réfugiât, cadit ve-
ritatem, qua viétus paflionem iræ non radicitus tol-
l i t , fed earn moderatur. FortiJJimi , inquit, mtli-
tis Pauli genua tremuerunt , 6C reliqua. Sanè mihi
videor videre fimiliter fe habere in multis
Theologiæ materiis, nominatim in ilia quæ jam
vulgariter de formalitatibus appellatur. Afferunt
itaque formalifantes multam 6c fonoram novis au-
ribus yocabulorum varietatem, intendentes (ut æ-
ftimo) fublimius erigere aciem intelle&us ad rerun^
quidditates intuendas, 6c volentes animam
apud le conceptibus luis jugiter negotiari. Conam4
tur præterea intqlleéhim fubducere cum confuetudirio
cadit in refolutionem qualem Logici tradunt*
Nimirum quod Logica eft ad omnium methodorum
principia viam habens : per quam Logicam verum
a falfo fecernitur, per quam loquendi lervatur pro-
prietas, fi quis abjecerit velut inutilem, 6c non pror-
lus necellariam, mirabor fi non fallo lermone 6c im-
proprio loquuturus e ll, 6c fe mille 6c mille perplexita-
tibus gratis involuturus. Neque enim ob aliud ultimo
Ariftotelem cum de Metaphyfica tra&aret, in-
llituilfe Logicam, ficut hujulmodi ejus liber ollen-
d i t , nifi ut hoc quod diximus , ita fe habere daret
intelligi. Nihilominus fateor nequaquam omnia ad
Logicam folam debere referri 3 habet Metaphyfica
fuas confiderationes. Scio utrobique vitium eile, 6c
Metaphyfica: ubi Logica uti confuevit 6c Logicam
folam queerere ubi Metaphyfica tradanda eft. Atta-
, men vere 6c proprie loqui intra vel extra nunquam.
abfque Logica: proprietate Logice valebimus. Ve-
nerabilis magiftei 6c eitei andus do6>or Hcnricas de
Huta ( In A4S. Nav. Hoyca & in Vi ft. Heufca.) (qui pro
lui merito veteribus tequari, 6c inter eruditilifimos
Logicos, Adetaphyficos 6c Theologos numerari po*
tell) dum hanc materiam tratlaret, ad concordiam
conatus eft extrema reducere, quazftione feptima pri-
mi, corollario ultimo. Scotus diftin£lione fecunda,
quazftione prima 6c ultima „ poteft vocari h x c dif-
„ tin6lio virtualis, quia illud quod habet talem difi
„ tinftionem in fe , non habet rem 6c rem, fed eft
„ una res habens virtualiter five prseeminenter
,, quafi duas reahtates., voco identitatem formalem
,, ubi illud quod dicitur , ficut idem includit illud
,, cui fic eft idem in ratione Ilia formali, 6c per fe
,, primo. Numquid ergo debet concediilla dillindliq,
„ melius eft uti ilia negativa, hoc non ell formali-
, 55 ter idem quam hoc eft fic 6C fic dillin6lum ,, Di-
J llinctio tertia teitii, quazftione prima. „E t fi arguas.
„ Maria in primo inftanti naturce vere intelligitur
„ julla. Dico quod non j fed non intelligitur juf-
„ ta 6c abllrahentium non eft mendacium 5 lecun-
„ do Phyficorum , quia non omnis non intelligefis
„ hoc intelliget non h o c , ut non intelligens homi-
„ nem eile animal, intelligit iplum non animal,
„ quia tunc non polfet elfe abltraftio fine men-
„ dacio , auferendo ab aliquo quod fibi ellentia-
,5 liter in ell.
Placuit hujus Docloris inter cseteros meminifle
dum haze loquor, magis monitione dobtrinali quam
fubtili-rnquilitione j quoniam ipfe Do6lor non fingu-
laritate contentiofa vincendi,fed humilitate concor-
dandi uti mihi viliis e f t , qualem conditionem jam
laudabilem elfe diximus. Et fi Dodtoris iftius men-
tio repellatur ab altera partium, ipfa viderit quam
vere öclobrie id faciet j ego neque fcio, neque praz-
fumo aliter dicere, nec alitcr video,quam quodre-
lolutio Scoti 6c fuorum ftet cum pietate Fidei 6c ef-
fentiab divinaz unitate, nifi fillat tandem ad illud ad
quod Dodtor ifte duxit eum. Unde Fides laluber-
rima 6c omnis Metaphyfica tradit nobis quod Deus
eft fimplicilfimus in fupremo fimplicitatis gradu, fu-
pra quam imaginari fufficimus." Hoc dato, quid 0-
pus eft ipfam unitilfimam elTentiam per formas Me-
taphyficales vel quidditates, vel rationes ideales, vel
alias mille imaginandi vias fecernere, dividere,con-
ftituere, pnclcindere ex parte rei ut dicunt, 6c non
ex intelleclus negotiatione circa earn. Deusfandte,
quot ibi prioritates, quotinftantia, quot figna,quot
moj
o I Secunda L e ft to contra vanam curiofitatem. 1 o z
moderates, quot rationes aliqui ultra Scotum con-
diftiugunt i j am niille codices talibus impleti funt,
Sexta Confideratio.
adeo ut longa ætas hominum eos vix fufficit legere,
ne dicam intelligere. Quis enim inintelligibilia 6c ialfa
& fibi dilfona unquam intelligat, qualia haze lunt,
Gaudere novis adinventionibus terminorum in materiis
fpeculativis Theologiæ, præfertim divinitatis
fi non nobifeum tandem conveniunt. Ita quidem A arcanum tangentibus, cunofitas eft perniciofa6ctolcontentiofi
dum Logicos culpant, vocantes eos qui
fecum non fentiunt, terminiftas , ipfi longe gran-
diorem terminorum congeriem multiplicare compel-
luntur. Sed dicunt quod major diftindlio quam for-
inalis Hat cum fumma fimplicitate divina, diftindlio
feilicet perfonarum. Hoc. ego pia 6c fola Fide te-
neo, nunquam hoc alferturus nifi Fides edoceret.
Addunt quod per hujufmodi ligna præcifiva, per
prioritates tales 6c pollerioritates, per dillindtiones
lenda,tanquam etiam poenitentiæôc credulitaticontraria.
Liber is verbis , inquit Auguftinus , loejuuntur
Philofopbi, gr in rebus ad intelligendum difficillimis 9 of*
fenfonem fiarum aurium non perttmefeunt, nobis autem
ad cert am regulam luejutfas eft. Similiter Dionyfius primo
de divin is nomintbus. Animadverterunt hoc cæ-
teri Patres 6c Dodtores Ecclefiæ in Conciliorum ce-
lebratione, qui non folum fententias, fed verba etiam
fententiis convenientia perferutabiliflima fedulitate
formales ex natura rei, fatisfadlio fit in hac materia librantes ea ad paucos 6c certos terminos frenata lo-
Sir-------- T ___WSÊÊ C. lit____ Trinitatis, 6c non per Logicam folam. Sed fi latis- __J___ ... rr> n ■ - ,
fadtionem appellant materiam hujus articuli , ipfi plane
nimis arrogant fibi, quia nec Angeli fibiipfis la-
tisfaciunt. V erè eniin canit Ecclefia , quod miran-
tur & deficiunt in ilium quern pro fpiciunt. Nelcio quid
alii fentiunt in hac re. Ego plane fateor quod iftoquendi
libertate redegerunt; Teftimonia hæc ■___
Hieronymo 6c Bafilio 6c cæteris multis, de hoc nomine
homoufion 6c aliiSi Quamobrem dum terminos
quofdam apud aliquem ex Dodtoribus approba-
tis invenimus non ufitatos in fchola , illos introdu-
cere non debemus -, nifi pia 6c reverenti refolutione
rum politio , lidet aliud quam débita refolutio,con- prazvia, ut dicendo, terminus ifte à tali fic accipie-
turbat amplius 6c obnubilât quantulamcumque intel- B batur -, qui feilicet ufus vel quia ufus communis aliligentiam
meam, quam articulus principalisTrinita-
tis. Concipere itaque quod in divinis fit aliquod ef-
fe formale, ut puta elfe formale juftitiaz, quod non
lit perfedtio finita nec infinita, aut quod dicitur im-
menfa ä bonitate divina , ut Ripa pofuit, illud pa-
rit in animo meo majorem difiicultatem quam fit ilia
propter quam elucidandam ilia talia reperiuntur, imb
nequeo non videre ilia palam eile erronea. Ego prx-
tcrea non fum folusj dudum unus e prxdecelforibus
meis, 6c facra Theologix Facultas notabilem fece-
runt luper hac materia determinationem in qua po-
nitur articulus ifte inter cseteros. Quod aliquid in
divinis fit Deus fecundum luum elfe reale , quod
ilon lit Deus fecundum luum e i le , error elt ad
fenfum quem facit. Legatur hsec tota revocatio.
Quidam ex Magiftris dum femel interrogaretiir quid
confequenter elfet refpondendum , fi prxfcindereter
ac cipit, cavenda eft audientium offenfio in
divinis. Exempli gratia. Nihil prius aut pofterius, nihil
majus aut minus, hac eft fides CathoUca. Symb. S.
Athanaf. Si Dodlores uii funt terminis prioritatem
aut majoritatem fignantibus in ^ divinis j protinus
eos refolvere oportet ad hanc unicam 6c ftabilem
Fidei regulam , quod Filius eft ä Patre, 6c Spiritus
fanctus eft ä Patre 6c F ilio , 6c Pater ä nullo
, 6c quod in divinis omnia funt idemj ubi non
obviat relationis, oppofitio, fi mille miilia termino-
rum adduxeris ad explicandum hoc Fidei fecretum,,
nihil amplius, fi non vis errare, cognofces quam iftam
unicam, 6c pauciflimis verbis explicatam veritatem.
Auguftiuus, Damafcenus, 6c Venerabilis Richardus
nomen hoc caufa , in divinis admiferunt, Pater eft
caufa Filii. Hilarius dicit quod Tater major eft auc*
tontate. Auguftinus in confelfionibus , ponit in
tur ex parte rei bonitas divina a fapientia divina, die, Deo gradus 6c ordinem} dicit Deum ajfumpfifte ho-
inquit, quod volueris 6c quod in ilia eft Deus. Q^minem immb hoc Ecclefiaz canticum folemne ha-
priEclara ,6c vera refponfio. Sed vereor nc curiofi- b e t: Tu ad liberandum fuftepturus hominem 6cc. hymn.
tatem increpans , in eamdem me demergam, dum
lludeo eos quos Scotiftas appellamus ad concordiam
cum aliis Dodtoribus adducere , quorum cer-
te numerus longe major eft 6c multitudine 6c audto-
ritate. Utinam juxta monitionem Facultatis nu-
per fadlam parcius ilia materia 6c fimiles pro hac
Vel ilia difeuterentm* pa rte, 6c falubrioribus ve-
ritatibus inveftigandis lumen nollrx rationis dona-
iemus. Provideremus inluper novis Theologizan-
tibus qui per tales materias magis ad adnnratio-
nem 6c de admiratione ad curiofam perferutatio-
nem quam ad azdificationem folidam commoventur.
Nam fi nos in Theologia ufilati6c nutriti dum Sco-
to vel R ip x vel alteri limili non confentimus, hoc
ideo facimus, ut dicere folent aliqui, quia grolfifu-
Ecclefiæ. Et hoc modo de multis alijs apud^iftos
6c alios exempla fuppetunt. Attamen Scotus in in-
quifitione veritatis, ubi precifilfima lobrietate loqui
convenit, neque debet, neque fashabet tales afferre
terminos,prohibente hanc audaeiam ratione6cfupe-
rioris audoritate. Datur ergo régula generalis ,
quod nullus terminus admittendus eft in divinis, qui
vel diftindtionem importet vel primævitatem nifi folam
diftindtionem 6c prioritatem originis, 6c quod
hanc dicat abfque ifoportatione vel connotatione
imperfedlionis cujufcufiique vel diffimilitudinis .vel
inæqualitatis in fuo cori;elativo. Exprimitur autem
prioritas originis hoc modo_v_qucrd hoc eft ab il-
ÎOj prioritas autem attributaexplicaturper hoc quod
inter ea non convertitur fubfiilendi confequentia:
mus intelledlus, nec accipimus quid intenderit :' qua pH anc enim prioritatem explicavit Philofophus in
i'atione precor j expedlant, quod adolefcentes 6c Metaphyfica. Ex hac regula liquidum eft quod
nqvelli talia Qiiid infuper a- pauci termini fignantes prioritatem quameunque in
humanis
l comprehendant ? Quid aliud infup
g!tur, îiifi ut inane 6cinutilefit eis, quicquid operæ
m ftudio Logicæ confumpferunt, quando novos loquendi
modos eos accipere necefie ell. Quanto fa-
lubrius in tanta temporis anguftia, in tanta egeftate
virtutum, ebullientibus undique paflionibus^, præ-
dicaretur eis initium fermonum Salvatoris noftri Dei:
Poenitemini & crédité Evatigelio. Quoniam poeniten-
tes 6c credentes Evangelio magis attendunt Icientiam
quæ ædificat, quam quæ inflat, 6c quæ vanos quan-
doque reddit, quia vana eftj infulfos 6c infipidos,
quia infola eft 3 curiofos 6c elatos, quia in multis
cunofa 6c data.
Torni-I Pars I.
quameunque in
I trahendi font ad divina. Cujus ratio eft,
quia ferè femper in humanis confignant imperfedio-
nem vel inæqualitatem vel diflimilitudinem. Quod
fi quis dixerit quod ipfe dum terminos aliquos transfert
ad divina, illos denudat ab omni imperfeétione
coimotata per eos. Refpondeo quod fic agendo
non errat in fententia, fed licentiarn ufurpat quam
non debet 3 alioquin nullus eft terminus qui nontra-
duci poflit ad divina. Unde quid minus dici poteft
quam quod Pater eft Dominus Filij, quod eft caput
ejus, quod eft redlor ejus3 6c tarnen terminos if-
tos Dominus, caput, rector, magifter, refolvere*
mus, quod fignarent tantummodo primævitatem
G ii ongi*