Compendium T! heBolRogI i..e.......................... 3 3 1
331 Nonus gradus humilitatis a diéto Beat© Bcncdibto
affignatus eil,pro obedientia in duris 6c afperis patiën-
tiam ampleéti. Contra quem ponit Bernardus nonum
gradum luperbiæ, fimulatam confeflionem, quam ex
præcedenti gradu oriri-dicit : nam qui ( ut dibtum eft )
lie ex aiTogantia 6c præliimptione , peccata fua ex-
cufant, lî (utlinterdum contingere poteft) demanifef-
tioribus culpis arguantur, fcientes quod fi defende-
rent, non crederetur
argumenta defenfionis
Çonfeffionis : nunc etenim vultum demittunt I
pus prollernunt, lachrimas libi fi poffunt extorquent,
fufpiria 6c gemitus emittunt 3 fed fi eis levis aliqua
çontumelia aut exigua pcena inferatur, jam liiam fi-
mulationerii diffimulare non valentes , murmurare,
irendere , irafci 6c conturbari incipiunt.
Decimus gradus humilitatis àdiéto Beato Benediéto
affignatus,eft ut.cum obedientia quis fe fubjiciat majori.
Contra quem ponit Bernardus decimum gradum liiper-
biæ, reSellionem, quam ex præcedenti gradu oriri
dicit : cum enim fie nmulatè liiam culpam confitens,
pcenam libi impolitam impatienter fuftinet, feque
jam ab aliis notari, .fuam fkliitatem conipici 6c exinde
fuam opinionem -6c laudem dftninui videt , grandem
in corde fuo liiperbo conliifionem habet } valdetunc
difficile eil talem hujufmodi univerforum judiciis taciturn
acquieicere, led mox frontofus impudens, 6c
quafi defperatus in rebeliionein corruit, ce qui priùs
foium fratres contempferat, jam impudenter.6c potenter
inobediens, etiam eontemnit Magiilrum.
Undecimus gradus humilitatis à diéto Beato Bene-
dendo ufque ail ültimum, qui reperietur elfe ffiÉ®
mus omnium. Unde injuria quæ fit refpeétu paris"
eft minor} ilia quæ fit refpeétu friperions , eft
jôi'} féd ilia quæ fit refpeétu Dei ell maxima, prol
ter quod prædiéti gradus taliter ordinàntur. ‘
De Vitio feu peccato inanis Gloria.
eis, ad fubtiliora feconvertunt A " V T U nc dicendum eft deinanigloria, quamGrc-
s , vèrba rcfpondendo dolofæ fV] gorius ponit elfe primum vitium capitale qu?,
fie deferibitur. Inanis gloria eft inordinatùs' appè-
titus laudis , gloriæ 6c honoris : finis énim principalis
inanis gloriæ eft manifeftatio prôpriæ excelientiæ.
Inanis gloriæ feptem à Beato Gregorio x x x 1
Lib. «J^Ceralmm filiæaffignantur, feilicet ihobedicn-
tia , jaélantia, ^îypocrins , contcntio , pertinacia
difeordia , novffatum præliimptfo } quarum mimeras
feu fufficientia fie fumitur. Finis inanis gloriæ
ut fupra diétum eft} eft manifeftatio propriæ exccl-
lentiæ. Ad manifeftationem autem propriæ exccl-
lentiæ poteft qiiis dupliciter tenderé. Uno modo
direétè, alio modo indireétè. Si direétè, aut fit per
verba, aut fit per fàéta. Si per verba, tunc eft *
1 _ i „ __ jaélafitia. Si per faéta*, aut ilia faéta funt vera, &
fuperbo conlufionem habet}valde tunc B aliquam admirationem importantia, alias nulla confequeretur
gloria, 6c tunc eft novitatum præfump-
tio } nam eas lolent homines magis admirari : fi au-.
tem per faéta, 6c aliquam admirationem (fit diétum
eft) habentia, fed tamen non vera, imrno fiéta, 6c
tunc eft hypochrifis : fi autem tendit homo ad ma-
nifeftationem propriæ excëllentiæ fecundo modo ■
quam ex pnecedenti gradu oriri d ic it : nam cum vel quantum äd fabtum. Si priiiib modo Icilicet
fubditus Magiftrum vel Superiorem non timereinci- quantum ad intellebtum, 6c tune eft pertinacia, per
p it , nec proximos feufratres, autfodales habetquos quam feilicet homo ad liiam excellentiäm oftenden-
yeretur, in quadam lecuritate majorique libertate ad dam nimis innititur luceproprite fententix, nolens ce-
fua defideria in&plenda profluit, in iphlque adimplen- dere lententiae meliöri. Si fecundo modo , feilicet
dis delebtatur } 6c quamvis forfitan non penitus in quantum ad voluntatem, 6c tune eft difcortföa, per
principio, Dei formidine abjecla quafi vadum ten- C quam Icilicet homo ad fuam excellentiäm oftentan-
tans, illicita cum quodam tirnoreperficiat j poftmo- dam, non vult a pföpria vblüritate difeedere, utiu
dum tamen pedetentim in vitiorum gurgitem intrat, alium feu in alio coricordet. Si tertio modo, fcili-’
Duodecimus gradus humilitatis a di6lo Beato Be- Cet quantum ad locutionem , 6c fic eft contentio
nedicto affignatus, eft ut quis Deumtimeat, 6c me- per quäm^cilicet homo ad fuam excellentiäm olten-
mor fit omnium'quee praxepit. Contra quem ponit tandam, clamofe verbis cöritra alium litigat, volc’ns
Bernardus duodecimum gradum fuperbix , confue- vincere 6c obtinere. Si quarto modo feilicet quan-
tudinem peccandi, quam ex prscedenti gradu oriri tüm ad fablum, 6c fic eft iriobedientia , per quara
dicit: ‘ nam poftquam terribili Dei judicio prima fla- feilicet homo ad fuam excellentiäm oftentandam,
gitia impunitas lequitur, tune per quamdam fi-equen- non vult exequi prteceptum fuperioris, ne exequen»
tiam mallmm adtuum, homo in quamdam peccan- do videatur in aliqüo inferior.
di confuetudinem trahitiu’ } ex hineque carnalibus
De vitiojeu peccato Invidioe.
defideriis abforptus, rationilque ac timoris Dei obli-
tus, indifferenter fuis libitis utitur , nec ab illicitis
cogitandis 6c peragendis reftriqgitur} fed quidquid fi-
bi in corde, in ore, in manu occurrit, machinatur,
garrit 6c operatur malevolus quidem, magniloquus,
tacinorofus.
C U b s e <£u e N t e r de invidia traélandum venir j
^ quæ*lècundùm Augullinum eft dolor feu odium
felicitatis alienæ : feeundùm verb Joannem Dàmal-
eenum eft triftitia.de alienis bonis. Et dicitur in-
•p. vidia à non videndo, quia Icilicet bona alibrum \ '
vel homini cui debet effe par. Sex primi gladus de-
terminantur fecundiim injuriam qux per liiperbiam
fit homini, cui debet quis effe par. Quatuor alii
fequentes gradus determinantur quantum ,ad injuriam
quas per fuperbiam fit homini, cui quis debet
eflè interior: duo verb ultimi gradus’ determinantur
quantum ad injuriam qux pér fuperbiam immediate
Deo fit. E t ïiGtanter dicitur immediate ,
quia etiam alii gradus-eredundant in Deum, fed non
immediate, immo mediante proximo: gradus autem.
dicuntur, quia a minori ad majorem fit progreffus}
ctiamüipropter gravedinem peccatorum, quas jux-
ta illos gradus committuntur. Primus enim gra-
fcdus malus e f t , fecundus pejor, 6c fic aleentari
feu percipi, ideo propriè dicitur invidia à non
videndo, id eft non libenter videndo. Nam ficut dicit
Seneca, Qttidqtiid mente fugimns , ingejium oculis
vix videmtis. Et ideo ilia interior difplicentia proprie
invidia dicitur. Ipfius autem invidiæ quinque
per Gregorium aflîgnantur filiæ, x x x i. fjdïopihum
Icilicet odium, fuliirratio, detradlio , exultatio in
àdverfis proximi, affliblio in ejus prolperis. Qiia-
ram numerus leu fufficientia fie accipitur. Iri co-
natu enim invidiæ , quando fcilicet aliquis contra
alium rnvidiâ in animo motus , ipfam ad effe&um
perducere nititur ; aliquid eft tanquam principium ,
aliquid tanquam medium, aliquid tanquam terminus:
lèu finis. Illüd âutemquod eft tanquam principium,
^33 D e Septèm. v ïtm Capltalibus 334, elt ut primo ihvidüs apud ahos verbo diminuât glbr honefta laudabilis eft. Juxta. illud i. ad Cor. x iv .
riam lèu famam hominis. Et hoc poteft continge-
re dupliciter. Vel in oceulto, 6c tunc eft lulurratioj
quæ eft quando aliquis malum occulte de fuo proximo
dicit ejùs famam denigrando : 6c juxta Ilidorum dicitur
à fono locutionis} quia propriè fit in aure 6c fecretè, non
in faciiee hhoommiinnuumm.. VVéelliinntteennddiitt iinnvviidduuss sglloorriiaamm aallttee-- ' indignus. E t ilia m iftitia non poteft proprie oriii ex
rius diminuere inmanifello leu in aperto , 6c tunc ell A bonis virtuofis leu honeftis, exquibus aliquis juftus6c
detrablio , qua: eft quando aliquis apeite malum de virtuofus effici poteft} quia jam quodammodo fibi ipfi
fuo proximo dicit, ejufque famam .denigrat, lasdit 6c
diminuit. Eft tamen circa ilia duo peccata adverten-
dum} quia fecundiim Thomam ipia in materia com-
veniunt, 6c etiam in forma five modo loquendi, quia
utrobique malum dc proximo occulte dicitur} 6c im
telligehic occulte, id eft non audiente eo de quo lie
malum dicitur. Et hinc eft quod propter iftam fimili-
tudinem unum pro alio fiepe liunitur} differunt ramen
in fpecie refpectu finis ad quern fertur intentio : nam
principalis intentio detrabloris e ft, famam proximi
denigrare. Unde ilia prxeipue mala de proximo pro-»
fert, exquibusipfeproximus infamari polfit, vel ejus
fiima diminui. Sufurronis verb intentio principalis e ll,
ilium cui fic invidet, per mala qua: de eo elicit, ab
amicitia alioram leparare. Detractor etiam propri6
ell, qui aperte 6c in facie hominum mala de aliquo loquitur.
» - —i ïÆmeAamini 'JpiritftaBa. Si autem fit de bonis temporalibus,
poteft effe 6c cum peccato 6c fine peccato,
juxta hominis fie zelantis intentionem. Tertio modo 3
qüàndo aliquis de bonis alterius dolet feutriftatur, in
quantum ille cui illud bonum accidit, eft iplo bono
Sufurro autem ad partem 6c fecrete, 6c quafi
in aure j ut jam taclum eft. Illud autem quod eft tanquam
medium, eft quo invidus fa&o per fe., .nec per p
alium, commodum 6cutilitatem feuprofeblum alterius
impediat feu diminuat. E t tunc aut illud facere
6c adimplere poteft , 6c tunc exinde venit 6c oritur
exultatio in adverfis proximi} aut non 6c tunc exinde
venit 6c oritur afflidtio in profperis proximi. Illud
autem quod in invidia eft tanquam terminus feu finis,
confillit in ipfo odio, quod invidus de perfona cui
invidet habet: nam ficut bonum quod deledlat,
caulat amorem, fic illud quod contrillat, caulat odium.
Eft tamen pro clariqri .prtemifforum intelledhi ad-
vertendum, quod afflidlio in profperis proximi dupliciter
poteft confiderari. Uno modo fecundiim quamdam
generalitatem, quando fcilicct aliquis de profperis
alicujus in quantum habet aliquam gloriam feu famam
, trillatur. Et tunc affiidlio in profperis proximi
non eft filia invidi^e , immo eft ipfamet invidia.
Alio modo magis particulariter.) in quantum f e i l i c e t_r ___ ______r ______ ______
quis de profperis proximi, qu^ iplemtebaturimpedi- Cdicit puram pciffionem, immo quamdam adlioi:
re, trillatur; in quantum Icilicet contraluum conatum i ^
eveniunt, 6c tunc eft propria filia invidia:. Exultatio
in adverfis proximi non eft diredleidem quod invidia*
fed ex ea lequitur 6cnalcitur exultatio de malo ejulciem.
Eft etiam notandum , quod eft qusedam invidia
qua: inter graviffima peccata computatur , feilicet
invidentia fraterna: gratia:; quando Icilicet aliquis non-
loluin de bono proximi dolet} led etiam deiploaucr-
mento gratis Dei quod ipfeproximus habet. Et hu-
jufinodi invidia ponitur peccatum contra Spiritum lan-
chim quia per hujufmodi invidiam homo quodammodo
videtur Spiritui fandlo invidere, eo quod in fuis
operibus glorificatur. Et ideo ponitur hu jufmodi invidia
fpecies peccati in Spiritum iandtum, ut latius infra
videbitur, ubi de peccato in Spiritum fandlum agetur.
Notandum etiam quod licet interdum invidia zelus
nominetur, 6c interdum pro zelo accipiatur, eft ta-
toen.interearealis differentia. Pro quoIciendumquod
repugnai-et. Si vero'oriatur 6c v.eniat ex bonis tempo-
ralibus, cum fecundiim dodtrinam Fidei temporalia
bona quæ indignis proveniunt, ex julla Dei ordina-
tione difponantur , vel ad eonirn damnationem, 6c
liu jufmodi bonatemporalia quafi nihil funtincompa-
ratione ad bona jutura quæ fervantur bonis, ideo hujufmodi
trillitia prohiberai-. Juxta illud Pf. x x x v i. 1.
■ Noli amnlari in malignantibus , neque z.eUveris fâcientes
inicjuitàtem. Et alibi. Pf. lxxii. Pene effitfifmtgrejfus mei,
ejuui z,elavi fuper iniquos pacem peccatorum vtdens.. Quarto
modo quando aliquis dolet feu trillatur de bonis alterius
} in quantum icilicet illealter.ipfumin didlis bonis
excellitfeuexcedit : 6c hæc triftia eft proprie invidia,
6Ceflfemperprava6cpeccatum} quia dolet dé
eo dequo gaudendum eft, Icilicet de bono proximi,
,6c fie propriè accipitur hic.
De vitio feu peccato Ira.
Icendum inde venit de ira, quæ fecundiim Au-
guftinum fic deferibitur. Ira eft ulcifcendi libido
Secundum verb Caffiodorum fic delcribitur. Ira
eft immoderatus animi motus , concitatus ad pcenam feu’
vinditlam. Et intelligitur hæc definitio non de ira
quæ procedit feu denominatur per zelum , quæ eft
quando quis contra ipfa vitia movetur fecundiim ordi-
nem rationis ad bonum finem} quia etiam interdum
fibi ipfi propter fua peccata 6c vitia irafeitur} fed
intelligitur de ira quæ procedit 6c nominatur per vitium,
dequa etiam foium hie agendum eft : ira enim
duplex habet elle, feilicet naturæ 6c moris. Quoad die
naturæ non eft propriè nifi paffio quædam, ratione cu-
jus paffionis fic pure feuabfolutè confideratæ ira non
eft peccatum , immo magis eft poena, quo vera ad
elle moris feu morale in quantum ilia paffio deordinat
à debito ordine rationis debitoque fine, tunc dicit 6c
importât vitium 6c peccatum. Nam ira ifto modo non
:dicit paffionem,aélionem qua
deorainatur homo 6c quantum ad Deum 6c quantum
ad proximum : vult enim à fe .vindiétam exquirere;
quam non debet nifi à Deo vel ajudiceconllitutoex-
petere. V el illam vindiétam exercere appétit contra
ilium qui non meruit, vel ultra id quod meruit, vel
non fecundiim legitimum modum 6c ordinem, vel non
propter debitum finem. Gregorius x x x i. Lib. Moral.
lex affignat iræ filias quæ funt, rixa, tumor mentis ,-
contumelia, clamor indignatio, blafphemia^} qua-
rum numerus feu fufficientia fic accipitur. Tripliciter
poteft ira confiderari: uno modo, feeundùm quod
eft in corde} fecundo modo, prout eft in ore feu lo-‘
cutione -} tertio modo , ut eft in faéto feu opere.
Quoad primum modum, feilicet in quantum ira eft
in corde, nafeuntur duo vitia. Unum in refpeétu ad
ilium contra quern homo irafeitur, quia Icilicet eum
quodammodo abhorret 6cindignum reputatut fibi tale
vel tale quid fecerit, 6c tunc eft indignatio. Aliud
dillitia de alienis bonis poteft quatuor modis feu eau- D vitium quod inde nafeitur eft in refpeétu ad iplùmho-
us contingere. Uno modo, quando aliquis dolet de minem 6c qui irafeitur, in quantum feilicet in anime
bono alicujus in quantum ex eo timet fibi ipfi vel aliis ..... « ••••
bonis viris nocumentum provenire, 6c talis triftitia
bon eft invidia, 6c poteft elfe fine peccato. Secundo
modo, quando aliquis dolet de bono alterius, non in
quantum ille alter illud bonum habet, fed ex eo in
quantum ipfe qui invidet fimile bonum in fe non habet}
immo fibi deelt, pro utendo tamen ad bonum
fmem, 6c ifta triftitia non elt invidia, fed eft prom
zelus. Et fi ille zelus fit circa bona virtuofa, lèu
fuo diverfas vindiétæ viasexcogitat, 6c talibusexco-
gitationibus animum fuum replet, 6c time eft tumor
mentis. Quo verb ad fecundum modum, feilicet
in quantum ira ollenditur in ore lèu locutione, hoc
contingere poteft dupliciter. Uno modo, quando
homo fuam demonftrat iram per yerba inordi-
nata, confula, alta 6c indignàtiva, 6c tunc eft clamor.
Alio modo, quando fuànî dëmonftat iram in
verba injuriofa prorumpendo* 6c hoc iteram}dupliciter:
Nam