io7 Joanriis Gerfonii 108
branas Sc auditorum, przefertim inexpeitorum, men- v.ale perpetuum. Aliis verb per Vices utamur, prout fe
tes occupant j impient eos fterilibus, utinam non neceflitas dederitvel delebbationis congruitas. Atve-
peftiferis dobbrinarum loliis, Sc memoria; ventrem rb quofdam familiäres nobis afliduos advocemus, Sc
non cibis, fed filiquis onerant. Agrum infuper cor- tanquam domefticos fidelilfimos intra mentis nollras
dis, fpinis inferant pro frugibus : incidunt quoque cubicula, inter fecreta quotidianaque colloquia ju-
auditores vel lebbores in illud Seneca;. 'I'feceJJaria giter collocemus. Si quis autem curioliis interroga-
nejctunt, quia fupervacua didicerunt. Vera heu nimis re pergit qui vel quales libri funt quos aliis przepo-
hsec eile recognofcet, quifquis propius obfervarevo- nendos cenfuerimus ? Refpondebo me unamSc abfa-
luerit. O fi tandem refipifcant lebbores talium vel^lutatam refponfionem dare non pofle : varietas fi-
auditcres : 6 fi melioribus aufpiciis , poll ineptias quidem ftudentium fecundum zetatem, ingenium Sc
hujulir.oii, vertant oculos ad falubriora documenta;
lugebunt affirmo fortem fuam , tempufque confum-
ptum, quo tabulam animæ fuæ, quæ utilioribus interim
pingenda erat, Sevix adhuc lui exiguitatefuf-
pebbura, quibufdam litteris in nullo proiruturis op-
pleverunt, non, dicendum erat deformavernnt. Sed
dicant eamdem nobis quzeScantiquis fcribendilicen-
tiam elfe relibbam. Miferum infuper elfe caufantur
uti femper inventis, Sc nunquam inveniendis. Hinc
incidit in omnes illud Horatii de Poëtis.
Scribimus indoiïi dottique Poëmata paffim.
Scribimus, fed abfque pondéré fcntentiarum, abf-
que numéro Sc menfura verborum : eft enim illud
quod fcribimus floccidum, illiberale, fluidum. Scribimus
non nova, fed antiqua, noviterque verfando
Sc tranfmutando, dum noltra conamur efficere, pra-
va reddimus Sc inepta, quali videlicet juxta vulgare
proverbium fofiatoram veterum quæ folida funt,
non tam reparatores quam démolitores. Quali præ-
terea limiles illis quos notât Tcrenrius, qui ex bonis
comcediis Cjr&cis, Laimas fecerunt non bonus. Sic quidam
excerpentes, autmagis propriè, lacérantes ex
libris optimis , Sc probatis particulis, ingentia ten-
dunt volumina , obnubilantes Sc per incuriam fcri-
bendi legendique reddentes originalia velut fuper-
fiua Sc mortua à corde. Vides in fententiarum le-
bburis, dum pudet quemlibet etiam majores fequi,
quam facilis lecburarum varietas inimmenfam fuccef-
ferit. Porro quanto confultius erat uti bene inventis;
quam dum quæmntur invenienda , nec ilia afferre,
quin etiam liibyertere bene jam inventa? quæ non à
loquacibns juvenibus leviter , ( quia ad pauca afpi-
ciunt) enuriciantibus, non ab argumentatoribus Dia-
lebbicis, non ab improbè, fordidè perditèque viven-
tibns j fed à fanchftlmis Sc expertilîimis (qui iàcie-
bant quæ docebant) lolidiflima, cautiflîmaque Tra-
ditione fulcita lubfiftunt? juxta quod memorandum
tempora aliud expoftulat Sc aliud confilium. Hoc
unum veruntamen Apoftoli dibbum maneat apud
Theologos alta mente repofitum, quotiiam plenitude
Legis & finis efi Char it as fen dileiho. Rom. 1 3. 10.
Cum igitur fecundum exigentiam finis caetera de-
beant moderari, quicquid plus Sc immediatius zedi-
ficat Charitatem plus legatur, memoretur, ruminetur,
quatenus cum intellebbus refebbione, affebtus ubi plus
meriti,efca lapientize, hoc eft fapidze fcientize, ficnt
adipe & pingttedine repleatur. Pfal. 62. Ad hzec autem
dignolcenda folers lit Thologize novus auditor
confulere unum e multis; cujus libi dobbrina, mores,
famaque complaceant, qui longo multoquevi-
vendi, legendi ac bene vivendi exercitio docere fa-
ciliter pollit, quam amplebbi dobbrinam interrogate
tis ftudium , morefque. deliderent; five pro- parte
ilia Theologize qua: inter fcholafticos magis vertitur;
five pro ilia quze legends mores zedificet, regulet Sc
B componat j five pro ilia quze pr-asdicantibus con-
gruit j hzec autem tria funt non ufquequaque dilpa-
rata, in quibus quotidie, Sc fi non zequaliter, ta-
men viciflim deberet verus Theologize difcipulus e-
xerceri; quoniam primum fine fecundo inflat Sc in-
quietat j fecundum line primo acumen ingenii fuffi-
ciens Sc relolutum non adminiftrat j tertium deni-
que fine duobus reliquis Izepe non tam erudit alios
quam faftidit Sc przecipitat. Ad primum juvant, e-
xempli gratia, quzeftiones DoStorum fuper fenten-
tias, Sc pr^feitim illorum qui purius Sc folidiils conf-
cripferuiit, inter quales,meo judicio, Dominus Antil-
fiodorenlis, Bonaventura Sc Durandus utique relolu-
tiflimus, numerandi videntur. Excellit quidem iu
fiiis quotlibet Henricus de Gandavo. Excellit
lanSbus Thomas przefertim fecunda fecundze. Ex-
cellunt multi in multis, in quibus hoc unum minus
placet quod pure Phylicalia aut Metaphylicalia, aut
quod amplius pudet Logicalia fub terminis Theolovalde
eft dichim viri, qui multa vidit, legit, atque^gicis involuta mifcuerunt. Præterea ad fecundum
r ■ r. r> - j........ 1___ IskS&ErsSs '-confcripfit, Biiridanum loquor, qui in egregirfcri- »ät- _'___________ —
pti fui liiper Ethica , ingenuo prooemio tatetur, le
novis rationibus; nequaquam adhzefumm quantum-
cunque apparentibus; quia ab illis pluries deceptus eft:
ex antiquorum autem dictis nunquam, prasfeitim in
moralibus. Propter quod etiam dicit Ariftot. 8. Ethic.
Oportet attendere expert or urn & feniorttm vel prudentium
ewtnciationibtis non minus demonfi
enim experientiam ufus videt mult.
Refpondens igitu r, refpondebo ad cogitatio-
nes meas Sc amicorum fuper novorum confcriptio-
ne exhortationes : Sufficiat interim mih i, meique
fimilibus , fobria in humilitate uti bene inventis.
Abfcedat omnis prompofa fuper infolitis arrogan-
t ia , ne multiplicemus loqui liiblimia gloriantes :
Sc communi (ut ita dixerim) Minerva contente-
mur. Sequamur tfitum iter commodius plane Sc
ab errorum fcandalorumque difcrimine remotius.
Sc prælùmpto vel præluppofito primo, Ipeétentur
Hiltoriæ lacræ, in quibus fit re£tè viventium com-
memoratio, ut Dialogus Gregorii, Ecclefiaftica at-
que tripertita Hiftoriæ, Collationes Sc VitæPatrum,
Confefliones Auguftini Sc facrze ipfius aliorumque
meditationes,divma RhetoricaGuillelmi Parifienlis,
Legendæ Sanftorum Sc fimilia, in quibus eftardens
vs demonfiratione , propter habere leétio Sc ad virtuolos impetus capefcendos vehemen-
■ ter extimulans. Tantummodo priùs non elatus prce-
ftetur intuitus, ubi fpeculationes altiflimas , pub
cherrimas atque faluberrimzis,. fubtilisfifimplex merit
ftudiofi oculus, invenit. Et errant profeâro qui
ifta tanquam rudiora Sc facilia dicunt obftaré fubti-
lioribus agnofcendis, dummodo tempore fuo Sc
menfuratè tradbentur. Spedbant nihilominus adhzec
myfticæ divinarum Scripturarum expofitiones, quales
apud célébrés fandbimmofque Dodbores plurima:
limt, quales apud Gregorium in Moralibus Sc Paf-
T o t habemus làpientiæ falutaris fontes v ivos , nej-^torali, quales apud Bernardum fuper Cantica, apud
quæfo fifternas diflîpatas fodiendo nos caflo, im- venerabilem Richardum in fuo de contemplation SC
mo ftulto labore fatigemus. Hortor veruntamen Sc
repetens iterum, iterumque monebo quatenus elec-
tiora examinatiorâque feripta compledbamur. Eft
itaque noftra capacitas non modo finita, fedexigua,
Sc quæ ad tot libros utiles quot occunmtevolvendos
non fuflicit. Quofdam in tranfitu raptim videamus
quali eos non penitus ignoralïe fatis fit, ut eis fiat
aliis operibus fatis nunquam admirandus , quales
apud G. Parifienfem qui miro gratoque opjficio fpe-
culativam cum fuis morabilus abfque confufione per-
mifeuit. Csterum feriptis Gentilium fe non trade-
re fed commodare, Sc ea velut peregrinando per-
currere nequaquam improbaverim j turn pro copia
fententiarum moralium, turn pro ftilo Sc oniatu verborum
,
00 A ha Epifiola, ad eofdemfiudentes Collegia Navarra.
m turn pro Poëmatum Sc Hiftoriarum quali-
I
borum, qu;
cunqUe peritia j demum pro obledbamento quqdam ex
varietate ledbionis : quamquam Sc in facris Dodbori-
hus ut in Auguftino de civit. D e i, in Orofio in
Hicronimo in Ladbantio, Sc limilibusjiftaabundanter
nec minus, fi non plus, utiliter invenienda credide-
rim Rurlus quodlibet trium ex prædidbis aliter Sc
aliter tradbandum eft. Primum difputativa inter ^
confocios difputatione robur fumit; difputationem
intelligo non portervam, non cervicofam, non ama-
ram non paitinaci animofitate tumultuantem ; fed
niodeftam, qualem eflë decet veritatis inquifitio-
nem, quæ acuet Sc excitet ingenium, quæ ftudium
renovet Sc inflammet, quæ ftabiliat quoque veritatis
pofitionem, fzilfitatis oppofitione patefaeba. Hinc
fit ut non extimefcat ftudiofus etiam in propatulo
defendere, quod lècretius le bene didicillè cogno-
verit. At verb præexigitur in fecundo fi perfici
debeat fecretum filentium, fepofitum interim ab om-
ni turba non Iblum hominum led lollicitudinis Sc cu-
ræ temporalis ; immb Sc à priori Audio vacare tunc
necelfe eft, quoniam fiino quietem animo prælbare
nequit qui loquitur. T une mens, claulo fuper le of-
tioj ad ea quæ legerit dilcat affici, proponat fibi
011am terribilis Deus liiper filios hominum, quam
lèveras improbis, Sc eledbis mifericors. Conlcen-
I I O
A L I A E P I S T O L A
Ab eodem Cancellario Miffa eifitem ßu'dentibus
Coltegii Navarra ‘Parißenßs.
Gollat. ad eumdem MS. God; Vidtorin. Gp8.
Scripta antequam reftituerentitr Dominicani in 'Univerfi-
tatem , quod fahl urn efi anno 1403. die 21.
Augufti.
EC c iE pared votis veftris Ibeij Sc Fratresdiledbi-
flimi. Nuper liquidem aelvos unam ex cogi-^
tationibus meis litteris expofui. Hoc bonum prze-
cipue commonens quatenus eledbioribus dodbrinis ve-
ftrum ftudium inludaret. Neque enim habetis ne-
cefle inftar Virgilij in luto aurum quzerere, aut ex
fterilis dodbrin^ petra fugere mel, oleumque de
laxo duriflimo. Superaddidi colendum lie intellec-
tum d i e , ut incultus Sc aridus minime deferetur a£
fedbus, fed tranfiretis in affedbum cordis. Refcripr
fiftis ifta benevole vos accepifle, Sc ut tale aliquid
pluries agerem poftulaftis, lie fiat. Accipitd rurfi^s
aliud, quod ex familiari vobifeum allocutione
meum allevet ftudium, quod animum indignabundat
zeternitatis fpeculam, unde videat cum Sapiente B do ludbu plenum exoneret, amaricationis bilem evocjttoniam
vanitas vamtatum & omnia vanitas. Eccle. I .
1. Non difeurro per plurima quoniam fapida eorum
quze didba funt lecbio aocebit de- omnibus. Addam
expertus, quod niliil fermequieti mentis Sc contem-
plationi plus infidiofum, nihil ita pretiofifllmze rei,
temporis fcilicetconfumptivum, nihil poftremo per-
fedbioni fcholafticoram aliunde probatorum plus ob-
vians, quemadmodum colloquia, non lolum prava
quze corrumpunt bonos mores j fed ilia etiam quze
fuperflue diuque protrahuntur, aut fuper rumori-
bus vulgo volitantibus , aut luper ludicris pluribus
Sc ineptis fabulationibus, aut liiper contentionibus
hominum in adverla tendentium Sc fimilibus, quibus
a mane ulque ad vefperam, immb profundam
plerumque nobbem, dies fenfim atteritur, per quze
dum fe obledbaverint vel ignavize, vel indignationi,
cui tarnen ufquequaque fua non défit utilitas.
Olim pluries led novilfimë crebriùs atque profun-,
diùs in quodam otio adverfæ valetudinis meæ, pia
meditatione recogitavi ftatum almæ Univerfitatis
Parifieniis Matris meæ, ut ablèntiam meam ab ea;
ego unus ex filiis ejus. minimus, mentis præfentiâ
compenfarem. Occurrunt animo multa lëmper in
ea præclaris laudibus attollenda. Alpicitur quippe
tanquam coruicus quidam fol Ipiritualis Ecclelîaf-
ticam machinam irradians, errorum quoque tene^
brofas caligines fuo nitenti puroque fulgore difper-
gens. Videtur infuper quali fluvius ille Paradifi in
quatuor partes divilùs , irrigans üniverfam fuperfi-
ciem ten*æ. Sed heu ! hic mhil apud nos ex omni
parte beatum. Ingérant fe rurlus cogitationi meæ non
pauca lugubria , Sc quæ lèveram corredbionis aut
vel faftidio fuo mederi putantes, trilbioresScinquie-Cemendationis manum exigunt, quale eft illud quod
tiores Sc mente diflipatiores remanebunt. Fallor fi contentiolze opmionum atque fententiarum partiali-
^ ----- “ tates quaedam , illic nimis pertinaces perftrepunt,
qux Sc ftudium veritatis interrumpunt plurimum,
Sc totum Univerfitatis corpus abbuofum , inquietum
Sc parum modeftum Sc tumultuoliim , magis quani
fua requireret profelfio, conlbituunt. Ab his inquie-
tationum contentionumque fluebibus velim vos, quantum
extiterit fas , alienos effici j neque fi-uftra niti
omnes exuperare conatus improbos perverforum,
pr^fertim ubi ex altiori trahunt fuse fadionis autim-
probitatis originem. Capite quze d ico , alioquin
nunquam pax vobis, nunquam fecuritas Sc Studio ve-
ftro nunquam decens tranquillitas donabitur. Ob-
lunt pr^terea partialitates quzedam affebbatx Sc vin-
cendi pertinax animofitas perlonarum, inliiper na-
tionum, vel acceptio vel contemptus : non enim
finunt ambulare in domo Domini cum conlenlii per
veritatis atque charitatisiter, quod commune, paciunquam
afeendet in montem Domini, in arcem con-
templationis qui non ad vaniloquas hujulcemodi fa-
bulationes fabbus fuerit ficut homo non audiens Scli-
cut.mutus non aperiens os luum. E t hoc unum.,
unde in Domino glorior, attulit mihi Curia, quod
hujufmodi confabulationes frequenter luftulit, mihi-
que loqui Sc vacare palfa eft, quoniam rarus admo-
dum erat alius cum quo mutuos milcere lennones
colliberet, tanta morum erat inter nos ftudiorumque
varietas. Profunt tamen nec nego probatorum viro-
nrni colloquia, qui afcenlum contemplationis Sc fua;
arduitatis diferimina, fuo labore luifque periculis ex-
perti funt. Denique teitium , idelt extremum ex
pnmis duobus gemtum acnutritumuliiplurimonunc
inter paucos familiares, nunc palam confummatur
ubi fummopere curiolum omne Sc omne fcandalo-
fum Sc brevi verbo , quicquid audientium charitatem
ædificare non habet, fugiendum rejiciendümque eft. ficum Sc à talibus expeditilfimum efle debet j inChri-
Ad quod quanta diferetionis cautela fit adhibenda fto enim neque Advena-, neque Scità neque Barbaras.
Paftorale vos Gregorianum perdocebit. Bene vale-
te tandem focii Sc Fratres præcipua charitate con-
junbbi, bona facite ftudia veftra Sc me orationibus
veftris commendatum habetote. Superveniat manfitc-
tttdo & corripiemur. Pf. 3p. 20.
Alium fubinde in Chrilbo cemo Univerfitatis Studio
defebbum Sc hunc quidem maximum. Ifte eft circa
juvenum difeiplinam in moribus, immb Sein funda-
mentali primitivoram fuorum eruditione non medio-
cris defebbus aut eivor; agente hoc ut plurimum nimis
exuberanti Pzedagogoram multitudine, quorum
aliqui ( lälva laude bonorum Sc ablque contumelia
cujufqüe dixerim ) vel c^ca ignorantia vel fegni negligentia,
vel quzeftuofa maleque placente adulatio--
n e , vel inepta levitate , v e l , quod intolerabiliter
peftiferam elb,contagiofo perverfilfimze vita; exemplo,