ritüm Fidei qua; in hoc Sacramento maxime mere- cam elfe , ut abforbeatur aqua ä vino ut totum fit
tur: quamcauiamtangitMagiilerin.lv. Sentent. D ill, vinum , 8c tunc inde conficitur j unde prius tranfit
12. Quinta, ellfublevatio Spei,ut recipiamus in cos- aqua in vinum quam inde conficiatur. Quare ergo
lo fua, quo hie recipimus femetipfum : quam cau- ex hoc vino non commixto, ficut ex illo mixto,cum
film tanmt ChrylbilomusfuperJoann.Sexta, eft dila- ejufdem fpeciei fint, confici non poflit, non video,
tatio Charitatls qua: hujus Sacramenti fumptioneau- Veruntamen Decretum quoddam De Confec. Dift. z .
eetur, eo quod lit Sacramentum amoris , ut dicit videtur veile contrarium , ubi ^Apparatus dicit quod
Hilarms. Septima, diminutio venialium, licut infra a fecundiim aliquorum opinionem in prxdifto cafunon
tangetur.
*De materia Sacramenti.
MA t e r i a hujus Sacramenti non eft res una, fed
triplex , fcilicet panis triticeus , 8c vinum aqua
mixtum, quibus Chriltus ca in Carnem & Sanguinem
fiium convërtendo contulit vim talem, ut dient materia
hujus Sacramenti. Unde Alexander Papa de Con- ■
fee. Dill. 2. In Sacramentorum oblationibus , qua inter
tJtyCiJfarum folemnia "Domino offer un tur, panis tantum &
vinum aqua permixtum in Sacrificium ojferantur. Unde
quamvis non legatur in Evangelio, xftimatur tarnen
aqua limul cum vino in calice Domini fuifle. Unde
Damafcenus. Capiens calicem cx vino & aqua ÿ tradi-
dit eis, dicens. Bibite ex hoc omnes. Item de.Confec.
Dili. 2. A Domino admoniti dr inftruciifumus, ut calicem
Domini cum. aqua mixtum, fecundum quod Dominus r
obtulit, offeramus.
Sed hie plura feire oportet. An fcilicet primo déficiente'
aliquo iftomm conficiatur ? Item an poflit
confici de pane filiginofo? Item an de azimo tantum
vel de aliquo modo fermentato ? Item an confici po-
terit fi vinum tam modicum fuerit, ut omnino fit
ab aqua abforptum ? Item an fine aqua pofiit quis
conficere -, 8c quantum de aqua in calice fit appo-
nendum ? Item an panis tranleat in Carnem 6c Sanguinem
6c Animam 6c Dcitatem , 6c fimiliter vinum
in hæc etiam omnia ? Item an aqua tranfeat tantum
inSangninem vel primo tranfeat in vinum, 6c dein-
de illud vinum in Sanguinem? Item an in alio liquo-
re liceret hoc Sacramentum celebrate ?
Refponfioncs. A d primumdicitur, fecundum opinionem
eorum qui dicunt quod in ultimo inftariti
prolationis primæ claufulæ fcilicet Hoc eft Corpus meum,
Matth. 26.2d. fit tranfliibftantiatio panis in Cai'nem
Chrifti, 6c eft ibi Chriftus pcrfeftus fub fpecie panis
: deinde prolatis verbis fuper vinum, fit ibi Sanguis
Chrifti per converllonem, 6c ibi eft totusChri-'
ftus. Secundum hanc, inquam, opinionem quæ pro-
babilior apud multos habetur, dicendum eft, quod
antequam aliquid dicatur fuper vinum ell facta panis
tranlfubftantiatio in corpus Chrifti j alioquindecipe-
remr Ecclefia adorando illam Hoftiam in elevatione :
unde quamvis vinum deeflet, facta tarnen effet ilia
tranlfubftantiatio panis in Corpus Chrifti. Eadem ra-
tione diaint quod diftis verbis fuper vinum , etiam
abfente pane fieret Sanguis Chrifti, 6c totus Chriftus
effet fub fpecie vini : peccaret tarnen mortaliter qui
feienter prætermilfo altero confecraret, nifi forte ab
infidelibus tempore confecrationis impediretur ; fi
autem alias 6c aliter defeflum alicujus prxdiflo-
rum, Miflàjam incoepta, deprehenderet, non deberet
confccrare , nifi ante prolationem verborum
confecrationis, polfet defeflum cRutd fupplere : fi autem
pane conlecrato vi ab infidelibus aut aliis , vel
infirmitate vinum confccrare impediretur, tunc unus
alius Sacerdos ad-verba fcquentia deberet incipere,
fcilicet ea quæ pertinent ad confecratipnem Sanguinis
6c perficere : fi verb tantum deeflet aqua,
dicitur quod omittens graviter peccaret, 6c gra-
viflimè fi feienter, confecraret 6c conficeret tarnen.
Quamvis enim aqua fit de ncceflitate Sacramenti
, non tarnen adeo eft de neceflitate , quin
tunc fine ea fieret Sacramentum in fpecie vini 5 cujus
ratio ex hoc habetur j quiafi aqua vino admifeea-
mr ad hoc quod inde conficiatur, oportet ita modifit
confecratio.
In fetundo calii j utrum fcilicet de pane filiginofo
poflit confici. Dicitur quod non: ficut enim non.po-
teft baptizare nifi in aqua , immo merfione fafta in
vino ceteris etiam omnibus aliis rité fervatis, non ell
baptizatum : lie propter inllitutionem primariam hujus
Sacramenti, qua: ftatuit fieri in pane triticeo,
non poteft confici de pane alio. Sed quid fi tritico
fuerit liligo admixta ? Die quod dummodo major pars
fit frumentum, fuflicit: 6c dico majorem partem in
quantitate 6c virtute , ut fcilicet a frumento abfor-
Deatur quidquid eft ibi de non frumento j alioquin
non elfet panis triticeus, 6cperinde in eo confici non
pollet.
In tertio calii, quando fcilicet conficitur de pane
fermentato, ficut conficiunt Grxcij dicunt fere omnes
quod non fine gravi peccato conficitur de fermenta-
, to : quia tamen fermenti admixtio fpeciem 6c virtu-
tem frumenti five panis triticei non deftruit; dicunt
quod fi conficitur de fermentato quod confecratum
eft. Et ponunt exemplum de Baptilmo , qui debet
fieri in pura aqua, 6c tamen fecundiim eos fi aliquid
de alio liquore admifeeatur , quod poflit ab aqua
omnino ablorberi, 6c ita aliquis baptizatus fuerit, quod
verb baptizatus eft , eo quod adhuc remaneat aqua
in fpecie 6c virtute fua. Secundum tamen Hugueli-
num in Apparatu liio , qui de fermentato conficit, nihil
agit. Prior tamen opinio eft probabilior,
In quarto cafu dicitur a magnis,quod ex quo tam
modicum apponitur de vino, ut omnino ab aqua abforbeatur
5 cum aqua tunc magis coloratadici debeat
6c fit, quam vinum, 6c de aqua confici non poflit j per
confequens nec de tali commixtura confici potent.
Unde fecundiim illorum opinionem illi non conii-
ciunt qui pannum lineum in vino intinflum per totum
annum confervant, 6c in tempore facrificii par-
ticulam ejus in aqua calicis abluunt, ut legitur D t
Confer. Dtft.z. c. cumomne. Opinio quorumdam cie-
' cretiftaram tenet contrarium, icilicet quod conficiatur
cum vino ab aqua ablorpto , ficut recitat Magi-
ller Gal.*» Summa.
Quoad quintum verb , fcilicet an fine aqua poflit
confici, 6c quantum fit apponendum de aquaj patet
per antedifla rdjpondendo ad primum , 6c ad hoc
prxeedens, fcilicet quod tam modicum ut a vinoab-
lorberi poflit,
Ad fextum .autem in quo quxritur an panis tranleat
in Carnem, Sanguinem, Animam 6c Deitatem, &
fimiliter vinum. Dicendum quod totuS Chriftus clt
fub utraque fpecie j fed tamen panis tranfit in carnem
Chrifti, 6c vinum in Sanguinem. Sed quia totus
Chriftus infcparabilis eft , ideo fub Ipecie panis
eft Caro per converllonem 6c tranfliibftantiationem,
6c Sanguis 6c Anima, 6c Deitas per concomitantiam ■,
eo quod Caro ejus fine Sanguine, Anima6c Dcitatc
nunquam fit j virtute enim verborum ell principan-
ter ibi Caro 6c confequenter cetera omnia Chnln.
Unde Chriftus totus eft ibi verborum virtute j Tea
.tamen Caro principaliter , 6c cetera confequenter:
6c fub fpecie vini tantum eft Sanguis Chrifti pet con*
verfionem 6c tranfliibftantiationem j reliqua autem
Chrifti omnia per concomitantiam.
Ad feptimum verb quo quxritur , an aqua tram
feat in Sanguinem vel tantiim in vinum. Duplicity1'
refpondetur, fecundiim duplicem opinionem : ppnlt
enim quxdam opinio quod aqua non tranfeat in ban-
guinem Chrifti verum j fed tantum eft ibi ad fig111'
' ,a fican-*
fi luum populum lecundumquod dicitur de Con- tur quod illis verbis non conficiatur* ut fuperiiis eft
dill. 2.- can. cum omne. Cum in calice Chri- dictum in confimili deBaptftmo j fi autem non inten-
iv 'aqua vino mifeetur, Chrifto populus adunatur : id- ditur hxrefis, adhuc diftinguitur, quia aut tali fa£ta
ft -idunavi fignatur. Alia opinio (cui magis ere- mutatione feu corruptione vel additione Hat adhuc
j poflumus) ponit quod aqua tranfit in San- lufficienter fenfus verborum aut non: finon Hat, cre-
uinem , fed hoc cum prius eft a vino abforpta, .ditur quod non conficiturj ut fi dicatur. Non eft hoc
ita verum eft quodammodo quod aqua nonA
tranfit in Sanguinem fcilicet immediate, quia non
tranfit nifi prius fit abforpta à vino, 6c quafi fabta vinum
& lie non contradicit priori opinioni.
Ad ultimum, fcilicet an de aliquo alio liquore liceret
conficere. Die quod non. Sed numquid con-
jfici poflit in aggrefta ? Item numquid de aceto ? Ad
primum illorum die quod non, nifi tunc cum vifibi-
liter in1 ipfo afpeélu incoeperit vinum apparere, 6c gu~
ilus judicet vinum die vel vini faporem habere. Ad
ièainclùm illorum dicendum quod fi acetum fuit de vino
tunc poteft de eo confici, aliter non. Quibus
ego non credo, eo quod ( ut vult Philofophus in Me-
taphvfica fua) acetum non eft vinum neque poteft
J inum, 6cideo de aceto non poteft fieri confe-
lcdde vinoacido poteft, licet non fittutum de
1corpus meum , vel hoc eft corpus meum, fcilicetThoma vel
hujufmodi. Si autem fenlus verborum Hat, creditur
quod prolatis verbis, quacumque etiam tranlpofitio-
ne vel corruptione, etiam inquocumque vulgarifiat,
conficitur Sacramentum, quoniam ( ut dicit Hugue-
linus) non multum curandum eft de modofermonis, dummodo
res Integra fit. Aliqui videntur oppolitum lenti-
re , quos tan turn videtur movere Statutum E cclefix,
quod nec addendo velminuendo, nec tranlponendo
permittunt irritare.
Quisfit effeflus Sacramenti Euchariftiee.
in ' F fectus autem hujus Sacramenti ponitur duplex
fecundiim Magiftrum in Sententiis : fecundiim
I I ___ I______I _______________ iplum enim duo efficit, Icilicet charitatis augmenvino'
acido conficere propter reverentiam Sacramenti. B turn, 6c infirmitatis, hoc eft venialis peccati, diminutio-
Et ita lentiunt Dobtores Theologi, priori verb con- nem. Poflimt 6c alii aflignari hujus Sacramenti effe-
lcntiunt quidam Decretiftx. ^us , juxta ejiis fupra tafias 6c declaratas utiiitates.
Hos autem effeflus feu utiiitates ibi recitat, quia illi
lunt notabiliores.
Sed ex quo ponitur quod valet ad diminutionem ve-
nialiura, qu'xres an ejus lumptio in aliquo calii deleat
omnia venialia ? Item an in aliqua calii valeat ad de-
letionem peccati mortalis ? Item an fi deleat veniale,
deleat ei débitas poenas ?
Ad primum dicitur -, lecundùm illos qui dicunt
quod fine veniali non poflit hie quis vivere, quod nun-
quam delet omne veniale quin aliquid relinqu at: lem-
per enimrelinquitur in anima minor amor Dei quam
eflb debeat j .eo quod in via fecundiim Auguftinum
non impleatur ex toto hoc Prxceptum, Deliges Dominant
Deum tuum ex toto corde tuo &c. Et minor
Qnte fit forma'verborum pfacifain Sacramento
Eucharijiia.
F' 0 R M a autem verborum qux pertinent ad Con-
fecrationem , h x c eft : Hoc eft Corpus meum,
Matt. 26.2b, 6C nihil ampliiis, utvoluntfereomnes:
quod enim additur, acciphe & comedite, Ibid.adufum
pertinet Sacramenti 6cnon ad confeftionem, 6c ideo
non dicitur efle de forma. H x c etiam eft forma verborum
in Confecratione Sanguinis./Ac eft Calix Sangui-
Qitims met novi & & aterni teftamenti, myfterium Fidei qui
pro vobis & pro multis effundetur in remiffionem
pucatorum. Unde quamvis nonlegantur omnia verba I Q HR I ,s A
r . . r? r 13, j : JNBi PPf „a r amor D e i, eft peccatum veniale,hxc fenatim m Evangeho, credendum tamen elt ^ (V.___ > r j lecundum Auguquod
ilia habeat Ecclefia ex fpecialiTraditione Domini.
Quod patet ex verbis Apoftoli. 1. ad Corint.
II.2J. Ego enim accepi a Domino quod & tradidi vobis
qttiaDominus&c. Et quia forma verborum illorum ve-
hementer imprefla fuit cordibus Difcipulorum 6c in
quotidiano ulii, ideo non eft adeo diligenter abApo-
ltoiis:leriptum, ficut fuit a Chrifto faflum 6t diftum,
ut videtur velle Damafcenus.
Sed tunc quxres an folis his verbis poflit nunc confici
, non additis orationibus prxeedentibus ? Item an
immutata in aliquo ilia forma, poflit verbis illis confici
Corpus Ghrilti, utpote fi adderctur aliquid velmi-
nueretur vel mutarctur vel corruptive pronunciare-
Ad primum dicitur fecundiim multos 8c magnos,
quod poflit confici folis illis verbis Domini prolatis
aSacerdotej tamen 6ccum apparatu conveniente fe-p)
cundiim conllitutionem Apollolorum 6c Ecclefixjcum
his folis verbis inprimaria inftitutione, fafta benedi-
blione, hoc Sacramentum complete confecratum fit.
Quod con firm are videtur lententia Alberti infuo Li-
bro 'De Sacramentis qui ait: Quomodo poteft qui panis eft,
Corpus Chrifti effe ? CcnfcSlione quidem verbis &fermombus
Domini ?efu: nam per omnia alia qua dicuntur, laus 'Deo
defer tur. Veruntamem grayillime peccaret qui aliter
faceret , etiam in quacumque neceflitate, hoc eft qui
verba prxeedentia feienter omitteret, eo quod hoc
Sacramentum non eft fimplicis neceflitatis. Unde lie
non pollet eum necelfitas excufare. Alii xftimant quod
fine prxeedentibus, qux dicuntur in fecretoMillx,
non fieret confeftio, 6c hoc propter Statutum Eccle-
fix. Primum tamen videtur aliquibus verius. ^
In Secundo calii fuprapolito Principali diftingui-
: quia in tali tranfmutatione vel corruptione verborum
aut intenditur hxrefis aut lion 3 fific, credi-
Tomi 1 Pars III.
llinum.
Ad fecundum fcilicet an deleat mortale peccatum,
dicitur quod non j quia illud Sacramentum non ordi-
natur contra mortale peccatum : cum enim triplex
lit culpa fcilicet originalis , contra quam Ipecialiter
Baptifmus ordinatur, 6c aflualis qux duplex eft, fcilicet
mortalis, contra quam fpecialiter ordinatur Poe-
nitentia, 6c venialis, contra quam ordinatur Eucha-
riftia patet quod de fe tantum veniale delet.
Ad Tertium dioitur, quod delet veniale 6c poenarri
ei debitam j hoc tamen intellige fecundum magis 8c
minus, fecundum fcilicet quod magis aut minus affici-
tur conficiens vel rccipiens hoc Sacramentum ad mortem
8c ad Paflionem Chrifti, qux in ipfius Euchari-
ftix Sacramento reprxfentantur.
Aliqua de vero Cor pore Chrijli.
HIc breviter tanguntur aliqua de ipfo CorporcChri-
fti. Primo fcilicet qualiter poft firaflionem fa-
flam in fpeciebus panis, totus Chriftus fit fub quali-
bet particu la, qui prius totus fuit fub tota Hoftia. Item
an Corpus Chrifti in ventrem intret, 6c fi lie quamdih
ibi exillat.
Ad intelligendnm autem qualiter totus Chriftus eft
fub qualibet parte Hoftiæ, qui prius fuit totus fub tota
Hoftia, daturaliquale exemplum de fpeculoj in lpe-
culoenimintegro apparetunica imago, fcilicetinlpi-
cientis, fi tamen fit folus unus infpiciens : fraflo autem
fpcculo, in qualibet parte fi-aflionis eadem apparebit
imago, fi tamen infpiciens eafdem particulas inlpiciat.
Ita Chriftus qui eft imago Dei Patris, fub Hoftia integra
totus eft,8cpoft fraflionem Hoftiæ imago eadem
Banque Chriftus fub qualibet fraftionum particula re-
manet.
S Ad