J-oannïs Gerfomï ■ I I 2 1 2
2.1 I
ex toto falfam dicere videtur incivile. Necdeeflent
argumenta ad hoc ex diètis Poetarum Virgilii, O-
vidii , Lucani, 6c aliorum j ex variis quoque Gen-
tilium celebribus hiftoriis. Cur non licebit, inqui-
unt, iftis uti, præfertim cum Deus omnipotens
virtutes fiias indiderit. (ut vulgus loquitur) herbis ,
gemmis 6c verbis. Hançj dubitationem ego tune tribus
Dictis l'eu Confiderationibus breviter abiblvi.
tarnen eft Fidei noftræ contrarium, dummodô Phi,
lofophia fuis contenta limitibus, nihil impium
hil mendolùm nefariumve mifeuerit,
Secundum Difttm,
A B s e r v a t i o ad faciendum aliquem eft
^ fedfcum qui rationabiliter exfpedtari non po-
teft a Deo miraculose operante, nec a caufis natir*
Trirntm T) iff urn. ralibus, debet apud Chrillianos haberi fuperftitiofa
A & fufpedta de fecreto pa£to implicito vel explicito
P R o b a b i l e eft in Philofophia naturali 6c fe- cum diemonibus. Iila ell DodtrinafandlorumDoc*
cundum veritatem Fidei, certum ell efle deemo- torum, no ’
lies. Primam partem tenuemnt elevatiflimi Philofb-
phorurn Hermes Trifmcgiflus, Piato 6c omnes doc-
trinse lu x fedtadtores , Apuleius , Porphyrius 6c ce-
teri. Hoc Ubri ab eis editi, hoc libri de Civit. Dei
ab Auguftino palam docent. Hinc ell ilia famofa inter
eos diftindtio de cacodxmonibus 6c calodxmoni-
bus, malis fcilicet 6c bonis fpiritibus : hx c enim po-
iitio de exiftentia dxmonum apud philofophantes fa-
ciliori ratione quam oppofita defenditur, falvando el-
feebus quofdam mirabiies, quales referunt hiilorix
fide dignas in qualibet gente obtigifle j quas omnes
negare pertinaciter, protervire e f t , 6c civiitatem hunominatim
Auguftini in locis pluribus qui-
bus has obfervationes valide condemnavit v. de Civit.
Dei. iv. Confejf. n . de DoU. Chrifiiana. Et recitan-
tur multa in Decret. x x v i. q. y. 6c q. 7. pluribus
Gum. Hanc confiderationem notavit utique Facultas
Theologian in multis articulis, quos ad elucida-
tionem hujus materia; cenlliit condemnandos.
Articulus tertius eft talis, quod inire padtum cum
danmonibus taciturn vel expreflum , non fit idola-
tria vel idolatrian fpecies 6c apoftafian j Error: 6c in-
tendimus efle padfcum implicitum in omni obferva-
tione fuperftitiofa, cujus effedtus non debet ä Deo
vel a natura rationabiliter exfpedtari. Pono adfeien-
manam ibcietatemquc politicam diiiipai'e, quam mu- dum quid vocamus padtum implicitum vel explici-
tua fides 6c credulitas unius ad alterum confonat , B turn cum danmonibus 6c cur iftud vel non fiat 5 nar-
conjungit agglutinatque. Porrb negare danmones rabimus veram Fidei noftras traditionem 6c hoc qui-
efle, negare eos plurimorum effedluum operatores dem J— breviffimèi — -'n' ' quoniam ' 1 latior perferutatio |
aliam fa-
exiftere, damnatur apud Ghriitianos ut erroneum 6c
cultatem exigit, ahum locum & adtum. Traditvc-
impium, 6c lacris hteris adverfiim. Qua in, re ri-
ra Fides quod dæmones nequam > funt fpiritus hu-
dendifunt, immo dure corrigendi, qui Theologos
manæ naturæ holies acerrimi, fæviflimi, aftutiffi-
derident mox ut fermonem de dxmonibus faciunt,
, nii, quorum violentiam improbiflimamque tyranni-
mox ut eis efreclus quofdam attribunt, quafi tabule- dem li non compefceret 6c Frenaret divina bonitas,
c' jH r r"~ n I A J r de hominibus adlum efle, quod ipfi funditùs dependent.
Job. 41 .24* dSIon efi fotefiasfitperterram qua compa-
retur ei : attamen finis çonatus omnino vanus eft nifi
pro quanto permiierit Deus j fed cur permittat obftu-
pefcant infipientes corde : poteft tarnen hoc permitti
ob alteram quatuor caufarum, vel obftinatorum dam-
nationem, vel ad peccantium purgationem 6c punitio-
nem, vel ad fidelium probationem 6c exercitationem,
vel ad gloriæ Dei manifeftationem. De obftinatorum
damnatione feriptum eft in Pf. 77. Immißt in eos indi-
gnationes jkas ,indignationem & iram per Angelos malosfä
hoc Albertus 6c Guillelmus hoc perpenditurindamnatis. De peccantium purga-
-nlis,immo 6c experientia docuerunt. Tales Q tione 6c punitione patuitin Magdalena,quæ fubjedla e-
apud Judæos Saducæi, qui referente Jolêpho rat fèptem dæmoniis, quia carnaiibus vacabat vitiis
fecundum gloflàm. Præterea dabantur excommunica-
ti ab initio Ecclefiæ ipfi fatanæ corporaliter vexan-
d i , ut fpiritns falvHt fieret. 1. Cor. f . y. Unus ex
fandlis Patribus magna prece obtinuit à Domino,
ut torqueretur à dæmone , quatenùs careret elatio-
ne. Ceterum de fidelium probatione 6c cxercita-
tione, patuit in Job 6c Antonio 6C Paulo fecundum
quofdam, cui datus efi Angélus fatanæ. 2. Cor. 12. 7»
Sicut enim necejfeefi fecumdum eumdem Apoflolum,
harefes fieri, ut qui probati funt manifefli fiant, 1. Cor.
i l . ip. ita fiunt ad hoc illufiones fimiles miraculis,
quemadmodum perfpicuè pofitum eft Deut. 13.
7 entât, inquit, vos Dominus, f i ex toto corde diligatis
eum-\îæc caufii nollris temporibus magnum locum habet.
Denique Manifeftatio gloriæ D ci poteft elfe caufa
talis vexationis, ficut in cæconato, de quo eft ho-
diernum Evangelium patuit Joan. p. 6c in legione dæ-
monum, quæ porcos intravit 6c fubmerfit, non ad
porcorum punitioncm ; fed ad potentiæ Chrifti mafa
fit eorum refponfio. Provenit eiror ifte apud quofdam
literatos, turn ex defeótu Fidei, turn ex debilitate
6c infedtione rationis. Gerunt propriè animam
fic occupatam circa corpus, circa res fenfibiles, ac
earum follicitas curas, vel ita in caufarum particuia-
rium 6c vifibilium perfemtatione confiftunt, quod de
univerfalibus 6c primis entibus ac fpiritibus nihil credere
vel fapere , nihil tenuiter 6c elevate cogitare
poflimt. Hoc Plato dixit maximum elfe impedi-
mentum veritatis, referre fcilicet omnia ad fenfus,
6c non averti ab eis. Hoc idem Tullius, hoe Au-
gullinus in de vera Relig
Parifienfis, immö
erarit
6c Hieronymo negabant fpiritus eflè •, tales mimici
Philolöphi quidam, ut Tullius loquitur j tales Epi-
curei 6c alii vitam pecudum eligentes, qui nihil efle
concipiunt aliud a corporibus 6c extenfis. In quorum
perlbna loquitur Ecclefiaftes 6c Sapiens Sap. 2.
Ita quafi fint incantati 6c dementes nullam lïbi in-
cfle rationem nullos cffeclus fpirituales atqueinvifi-
biles indicare videtur: non minus errantes a Nabu-
chodonofor, qui credebat fe bovem efle, 6c ab aliis
maniacis, quorum aliqui fc gallos, aliqui murilegos
opinati funt. De grege talium erat infipiens ille qui
dixit in corde fuo, non efi Deus, pf. 13. 1. quia fi
eft Deus, utique eft fpiritus, 6c fi nullus eft fpiritus,
nullus eft Deus. Ncquc enim ego negavero quofdam
plerumque nimis leviter ea dccmonibus alcribere, quse
fieri a caufis materialibus naturalibus, rationabilius di-
cerentur > nam multas 6c miras in rebus fenfibilibus effi-
cacias, multas virtutes exiftere quis negaveritj ex
quarum combinatione, altcratione 6c configuratione
fiunt efFeéhis mirabiles , ficut ex applicatione variaDmfeftaticmem. Âmpliùs veto nequam fpiritus dura
fpeculorum, ficut ex celeri motu 6c jadationc qua-
rumdam reram, ficut ex immutatione diverla imagi-
nativæ potentiæ in hominibus, ficut ex aliis quidam
docuerunt 6coperati fiint, quarum operationum no-
titia poteft dici magica naturalis -, de qua inve-
ftigare quamvis fæpe curiofum eflet, 6c majoris boni
impeditivum, imipo ad errores pronum 5 non
fxvirc permittitur, iævit non folum apertis vii'ibus,
fed frequenter aftutis dolis 6c fraudibus, non tamad
perdendum corda, quam ad fcduccndum animas,
cas in idolatriæ 6c apoftaliæ 6c inferni foveam dan-
do præcipites. Quamobrem cxcogitavit ut fuper-
bus, ut fallax 6c dolofus, quo paélo uliirparct fibi ab
hominibus honorem divinum, 6c à vera Religione
ab-
D e erronbus circa Artem Magicam. 2 1 3
bduceret: reperit quofdam ex hominibus falli ma-
• Ronéos, quales finit omnes qui Deo rejeélo nil
aliud curant, ad nihil aliud ftudent, quam per las
aut nefas fua defideria peflîma compleri. Quorum
Jjü ac} divitias inopes, alii ad honores vanos, alii ad
niâmes concubitus, alii ad cunofitatem libidinofam
2 I 4
effet hic fateor aliqua ratio naturalis , quoniam vim'
imaginativam plurimùm turn conferre, turn obefle
regimini fanitatis, quis nefeiatï Hinc eft illud vul-
gatum, Imagmatio facit cafim. Verum caveat ob-
fecro Medicus, ne volendo fânare èorpus alienum,
fèipfum defipiens inficiat. Quo paóto inficietur ?
feiendi futuros rerum effedlus, aut alia natura: fecre- Nimirum per metidacia, dum ibis patientibus aflerit
ta damnabiliter afpirant. Tales cum afpexerit da:- tales obfervationes efficaces eile pro fanitatis obten-
inon intenditnuncocculte nunc aperte ad obfervan- a tu, quas omnino impertinentes aut fabulofas , .aut
dim^quardam inftituta fua, quibus mediantibus, fi- fortaflis illicitas efle cognofcit. Quanto re&iori Fide
dem habeant optata confequi. Suadet itaque has fpem in Deo figendam efle doceret, qui vita habet
obfervationes fieri, non quod ä feipfis habeant effi- & mortis Imperium Heb. 2. 14. Nam inculpatur.ipfe
caciam aliquam aut quod per eas ipfi neceflitentur, R e x Aza. 2. Paralip. 16. quod
mformttate non qua-'
]iixta
determinationem FacultatisA l'héologiæ nu- fivit Dominum : fed magis in Medkorum arte corfifus efi.
per factam , fed öb alteram quatuor caufarum. Primo,
ut Dei L e x prævaricetur ; fecundö, ut ipfe dæ-
mon divino ciiltu 6c ritu veneretur -, tertio, ut fpes
de Deo minor aut nulla habeatur : quarto, ut fraus
fua minus videatur. De Lege Dei prohibente talia
habet exprefsè textus Levit. ip. 6c. 22. 6c Deut. 18.
& in Sanélorum opufeulis. In Legibus quoque temporal
ibus multa per omnem modum 5 quas Leges
tranfgreditur qui talibus operam præftiterit. Undè
Exod. 22. 18. tJbCalcficos nonpatieris vivere. Colitur
præterea dæmon per orationes, facrificia 6c thuri-
ficationcs juffas fieri in Artibus magicis. Manet û-
Quis non videat majoris criminis efle fi quis in talibus
fuperftiofri fpemapponat? .Quod fi haec Empiri-
ca 6c Methe^dica fuperititiola reperiantur efle virtutis
alicujus, tanto perniciofiora funt fecundum Augufti-
num quanto funt ad feducendum blandiora. lile fi-
quidem effedlus cum neque a miraculo verb , neque
a caufa naturali fieri cognofcatur, ut a fedudloribus
diemoniis proveniat conlequens eft. A fedudloribus au-
tem fallatibus, a patre mendacii, ab hofte crude- -
liflimo quid boni, quid veri, quid commodi fperes , :
tu videris ? Profecto deemones 6c fi fanarent corpora
, ilia fanarent Deo irato. Quomodo Deo irato ?
quidem ipfe nequam fpiritus in priori phantafia fu- B quia certè necarent animas, 6c deteriùs tandem va-
perbiflima, qua quæfivit efle fimilis Altiffmo , Ifiii. riis incommodis fuos cultores 6c invocatores affice-
14. 14. immo 6c extolli vult fuper omne quod dit
Deus fecundum Apoflolum. 2. ThefT. 2. 4. Et ita
verum eft quod hi ritus tanto plus habent de facrile
ga idolatria 6c minus excufantur, quanto fanéliora
iunt quæ in eis ad honorem dæmoniorum impen-
duntur.
Rurfiis feitipfe ferpens antiquus, quod Beatus vir
cuius efi nomen. Domini fies ejus, & non refiexit in vani-
tates & infanias faljas , P f 3p. y. 6c è contra male-
dióti funt 6c odio habentur obfervantes vanitates fuper-
vacue. Pf. 30.7. Quid ergo mirandum, fi talibus quæ-
ritimplicarehominesadinventionibus ? Poftremo,quia
dæmon femper dare quod promittit neque vult neque
permittitur > adinvenit quomodo cultores fui députaient
ilios defeólus non dæmoni, non fuæ arti,
fed propriæ vel negligentiæ velimperitiæ, atquedi
rent. Denique odienda eflet prorfus corporalis vale-
tudo, quæ animæ pretio 6c moite venderetur. Hæc
pauca fi quis religiofa fide diligenter advertit, non
eum turbabunt objedliones illæ (opinor) quibus im-
periti à fpiritu maligno turgidi, obftrepere folent
contra Fidei pietatem, quæ has omnes fuperflitib-
nes impias-damnat exécratui'que. Dicunt aliqui non
vanam elle aut falfam talium notitiam j quoniam fua
veritas probatur per èftedtum : quafi videlicet negare
contendamus, nihil à dæmoniis 6c fuis cultori-
bus polie fieri, Domino permittente. Abfit. Nos
itaque 6c Magos Pharaonis 6c pythoniflam Saiilis 6c
Simonem magum 6c pythoniflam in Adtibus Apofi-
tolorum 6c Exorciftas Judæorum 6c idola gentium-
6c futura Antichrifli portenta non folum non ne-,
gamus y fed ea negantes reprobamus : ficut enim vera
cerent le non omnni atque taliter ôbfervafle, qu alia^ Fides meretur dotari mii-aculis , dum opus eft ad
qualiter'jubebantur. Confiât quoque falli citiùs ædificationem, ita Falfa fides portends 6c figmentis
homines fub quadam boni fpecie •, 6c in hoc mira 6c
prorfus miferabilis eft humanx cxcitaris infania, quoniam
in hac re decern autcrebramendaciaperunam,
cafualiter fiobtigerit,veritatem excufiti ubi mille,
in alia materia, veritates pro unico mendacio com-
peito defpiceret. Denique tantam ad credendum
prohibita noxia 6c vana libidinem, in tarn modica fide
credendorum, quis non mirabitur ? H x c eft ori-'
go, hie finis artium Magicarum , damabiliumque
luperftitionum ac nefandorum rituum.
Tertium Dicium.
T) I I ilo so pm 1 c a aut medicinalis Confideratio
A nullatenus admittere debet traditiones illas fuper-
ftitioliis qux dicuntur Methodica vel Empirica, qua-
rum fcilicet nulla poteft rado naturalis affignari: itaque
feribentes ea, magis infecuti funt errorem vulgi aut
Magorum ritus impios quam Medicinx rationes. Et
niirandum quomodo dudum a libris Medicinx, non
in fui damnationem, vel aliorum probationem deme-
retur illudi. Dicunt alii multam in obfervationibus
hujufmodi fandlitatem inefle, turn in orationibus a d .
Deum devotiflimis, turn in jejuniis , in caftitate 6c
vigiliis, in thurificationibus, in Euchariftix etiam fum-
ptione, in ceteris denique religiofis obfequiis : fed
plane hie mentitur iniquitas fibi j quafi videlicet rerum
optimarum fanftiffimammque non efle poflit
abufus, quarum nequior file eft 6c flagitiofior quam
aliarum: quafi prxterea talia Dxmon quxreret ad
fandlificationem, qui lpurciflimus eft, 6c non potius
ad fui adorationem, ad malitix liix regimen 6c ad
facrificium facrilegum j alioquin nunquam Deus,
nunquam fmdli viri, qui Deo infphante loeuti funt,
hare fieri tanta feveritate vetuiflent. Nunquam in-
fuper Theologia tahbus eflet adverfata ritibus, cui
tamen in hac re 6cfuisProfellbribuscredidebet, non
indoclis mulierculis, non impiis idolatris , non hominibus
datis in reprobum fenfum ■, quilibet cnim in fua
arte fapiens eft, 6C ei credi debet, juxta Maximam
jufla funt abradi : ex quo enim de ratione naturali Dtopicam. Dicunt fe rursum per hæc omnia inten-
1]hil habent ilia j vel innituntur operationi divinx
^ fupernaturali, 6c hoc nihil ad Mediciun ut Medicus
eft, fed eft Theologica; fpeculationi remit-
lcndum j aut innituntur operationi dxmonis, 6c hoc
hiniliter nihil adMedicum, fed ad idolatrix cultum.
bi verb dicantur fieri pro mutatione virtutis imagi-
uativa; in xg roto, quateniis fortificetur in eo fpes
hiuutionis , aut ut cogitatio fliaaliorsumdivcrtatur,
Tomi I. Tars. II.
dere obfequium Dei 6c non diaboii. Certè ita ido-
latræ, ita Judæi necatores Apoftolorum arbitraban-
tur f i obfequium prafiare Deo, Joann, i <5.2. nec proin-
dè falvantur. Qiianta, quæfo, eft ilia cæcitas dicere
fe fervire D eo , fuis maxime contrariando præceptis?
Ceterum quifquis relegerit has obfervationes nefan-
das, videbit eas æquè ad malos ficut ad bonos efFec-
tus introduce as j propter quod potiffimè telle Auguf-
O 2 tiiiio