775 Petri de
ad hue dico quod non poteft: habere confuetudinem
de exigendi, Gcuc modo exigic , per uliim præde-
celîorum iuomm : quod pacct, quia prædeceflores
fui nunquam habucrunt uliim exigendi ab invitis 3
nec elt à feculo auditum qubd à nolentibus darc ju-
ramentum, per denegationem Licentiæ, ipfum exigèrent
, feu involuntariè extorquèrent , fed folùm
à libère volentibus receperunt. Et, in lignum hujus,
antequam hujulmodi juramentum rcciperent, pete-
bant ab eis : Vvit is vos tfia jurait. Et, per confequens, •
ex talibus abtibus non habuerunt ufum , vei confuetudinem
extorquendi hujulmodi juramenta invo-
luntariè. Exemplum de illo qui qualibet die tranft-
ret per domum meam, petendo à me : vis quod
tranfeam : non elt dicendum quod ifte acquireret
uliim, poflèflionem , vel confuetudincm tranfeundi
per earn , me invito , 6c me nolente , 6c contradi-
cente Gbi. Igitur 6cc.
Ad confirmationem dicendum elt cum lanéto Tho-
ma, in Sccunda, Secundx: quod Præceptum de folutione
decimarum, partim erat morale, partim erat judiciale:
quöd enim illis qui divino cultui mini llrabant ad làlu-
tem populijtotus populus vidiûs necelfariaminiltraret,.
hoc dibtat ratio naturalis, 6c quantùm ad hoc, illud
Præceptum elt morale: fed determinatio certæpartis,
fcilicet decimæ , nonerat de Jure naturali, fed
fuit introdübta ex inltitutione divina , fecundùm
conditionem illius populi. Et quia Omnia tnfigura
contingebam illis, ut dicit Apoltolus i . Cor. x. 1 1 . ideo
non iolùm Præcepta ceremonialia erant alicujus fu- !
turi Ggurativa : in hoc tarnen elt inter ea differentia
} quia multa, tempore. Legis gratiæ , illicitum
eflèt ceremonialia oblèrvare. Judicialia verb , etfi
non obligent, tempore gratiæ , fcilicet virtute in-
ftitutionis Legis antiquæ 3 tarnen polîunt obferva-
ri ablque peccato , 6c ad eorum obfervantiam pof-
fumus obligari, G itatuantur authoritate illorum quorum
elt Legem condere : êc determinatio decimæ
partis folvendæ, aqipliùs non elt authoritate Legis di-
vinæ , fed folùm authoritate EccleGæ inftituta j quæ
tarnen, penfatis opportunitatibus temporum, 6c per-
fonarum, polfet aliam partem determinare folven-
dam. Et ideo dico quod ex parte Juris divini, G non
obftaret aliud , fcilicet-inftitutio EccleGæ 3 confue-
tudo lo c i, vel patriæ , poflèt etiam aliam partem,
fcilicet tertiam, vel quartam partem decimæ determinare
, nec ex hoc fequitur quod confuetudo poffit
acquiricontra Jus divinum. Igitur 6cc. . ;
Tredécimo. Principaliter arguitur contra unum
quod dixi in probatione primæ propoGtionis tertiæ
concluGonis, fcilicet quod G J us di\ inum concederet
Canceliario quod poflèt recipere pro labore Licentiæ,
Papa non polfet hoc Gbi negare quod Gbi Jus
divinum concederet ; 6c tarnen Papa prohibet Gbi
recipere pro labore ab Artiltis licentiandis 6ce. Igitur
oçc.
Contra hoc quidam arguebat Gc. Quia Archidia-
conus , 6c in quibufdam Eccleliis Decanus, viGtat
fubditos fuos, 6c in Gc vifitando de Jure divino débet
recipere vifttationem , feu procurationem, fcilicet.
ad vibtum fuum 6c veftitum 5 6c tarnen Papa
potelt inhibere ne aliquid recipiat, contentus ejus
Beneflcio, 6c fructibus ejus. Igitur Papa alicui porelt
negare illud quod Gbi Jus divinum concedit. Igitur
6cc.
Ad hoc dicendum e lt , Gcuc immediatè taétum
fuit, 6c Gcut ibidem dicit fanbtus Thomas , quod
licètjde Jure naturali,6c divino, Minillris EccleGæ de-
beantur vicKîs neceflària, Gcut 6c hiis qui eorum uti-
litati invigilant, ut Principibus, 6c militions deben-
tur ftipendia vitæ 3 unde 6c Apoltolus hoc probat
1. Corinth, ix. 7. per humanas confuctudines, di-
cens : jQuts militât ftisfiipendus , quis plantat vtneam
& de frtiÜibus ejus non edit? 6cc. tarnen in Jure divino,
faltem in Novo Teltamento, non elt deter-
Alliaco 776 minatio certæ quantitatis : nam Apoltolus folùm ge-
neraliter dicit : Hab ente s alimenta, & qui bus tegamur■
hiis itaque contenti fimus i.Timoth. vi. 8. Et ideo dico
quod Papa, fecundùm qualitatem locorum, 6c
Itatum perlonarum, potelt quantitatem determinarej
6c quidquid elt ultra alimenta , 6c vellimenta neceflària
, non elt de Jure divino , vel naturali 3 fed de
Jure humano: unde Epifcopo,vel Archidiaçonoha-
benti BeneGcium unde potelt habere vitæ neccffw
Lriaj viGtationes, feu procurationcs quas recipit in viGtando,
non habet Jure divino», fed ex permiüione Juris
humani3 fcilicet, quia fila procuratio à Jure permiffa
e lt , Gcut dicunt B e r ................6cOftienfis, ut
fupra allegavi, in folutione quintæ rationis principalis
hujus Articuli. Et ideo Papa potelt inhibere ne
aliquid recipiat, maxime G habeat BeneGcium unde
poffit meritb contentari. Hoc autem non poflèt
ei negare, fl effet ei conceflum Jure divino, vel naturali.
Et in propoflto. Igitur 6cc.
Decimoquarto. : Arguitur contra unum dictum
in probatione tertiæ propoGtionis 3 quod quantum-
cunque ilta propofltio veriGcatur : nifl dederis mi-
hi aut promiferis, vel fecurum feceris de dando A.
non dabo tibi B. 6c G dederis, dabo : ibi elt vendi-
tio , feu contrabtus non gratuitus 3 6c per confequens,
G A. Gt temporale, 6c B. fpirituale, ibi elt Gmonia
6çc.
Et ad hoc facit illud quod dicit Scotus Dobtor
fubuilis , loco præallegato , in duodecima ratione
1 hujus Articuli. Scilicet quod „ Quædamelt tranfla-
„ tio dominii, non meræ liberalitatis , quæ diltin-
„ guitur contra propriè dibtam donationem , in qua
„ transferens exlpebtat aliquid pro illo quod tranf-
,, fe r t , 6c dicitur propriè contrabtus , quia ibi G-
„ mul trahuntur voluntates partiutn. „ Trahitur
enim ifte ad transferendum in alium pro aliquq
commodo, 6c ilta tranflatio, vel contrabtus exprimi-
tur, fecundùm eum, dicendo Do ht des, vel Jî des * 6e
debet elfe folùm rei utilis, pro re utili3 6c quafl æqui-
valentis pro æquivalenti, Gcut déclarât ifte Dobtor :
& per confequens patet quod non debet elfe rei fpi-
ritualis pro temporali.
Sed contra : quia G hæc vera eflent, fequitur
quod omnes Sacerdotes 6c Religiofl Mendicantes
qui celebrant Miflàs, recipiendo Annualia, 6c omnes
1 Curati tradentes Curas fuas Capellanis mercenariis
fubFirma,excerta conventionc prohibita,eflent G-
moniaci, quia ibi habet locum , Do ut des, 6c per
confequens contradtus non gratuitus. Igitur 6cc.
Ad hoc refpondeo quod fecundùm Ray . . . .
De fimonia, ditlo Capitulo. $i delunt ei fumptus, potelt
eos licite recipere : 6c Concordant in hoc Oltien-
Gs, 6c Gaufredus 3 Gmiliter Innocentius 111. Can,
Non [atjs. Et addît pofteà Ray . . . . quod G tàüs
aliundè habet fumptus 3 aut debet cantare gratis,
aut ccflare, alias videtur facere ex avaritia,licèt forte
hic non elfet Gmonia 3 6c idem tenet Gaufredus ,
fed glofla hoc dicit, quod, in omni cafu, gratis debet
cantare : quia live detur ei pecunia pro fumptibus,
Gve dentur ei fumptus in dono illius quia juvat, of-
Gciando, EccleGam, Gve habeat EccleGam ad Fir-
mam, de qua reddit certain penGonem , 6c reft-
duum retinet, ex paéto, pro fumptibus 3 gratis tarn
en debet impendere Officium 3 6c quod datur ei,
' gratis debet dari3 Gcut dicit Auguftinus, quod A-
pojloli gratuitum panent accipiebant ab .illis qwbus gratuit
am pradicattonem impendebant. Et hiis lacis videtur
concordare Thomas, in fecunda. Similiter lë-
cuildum Ray . . , titulo, 1\{e Pralati. 6. in principio.
NecEpifcopus, nec Archidiaconus, nec alius Præ-
latus, potelt fub pretio , vel annuo ccnfu conce-
dere alicui vices fuas , ideft Prælationem, vel Jurif-
dictionem, vel aliquod jus fpirituale. Extra. 4. Cap.
1. z. 6c 3. E t corcordant in hop Gaufredus, 6c Oftien-
Gs, 4. titulo. Sed tamen licet P ræ la tis6c aliis Eccle
777 Contra Aßronomos.
clcliafticis vendere, vel ad penGonem concedere fru-
6tus temporales BeneGciorum fuorum, fcilicet ad
tempus 3 dum tamen fub tali venditione nihil fpirituale
interveniat, fecundum Ray . . . ibidem. Et
. ^ 7 7 8
Tertio. Notandum quod in talibus, fecundum
omnes Dodtores, numquamfuntexigendatempora-
lia per fubftra&ionem fpiritualium: 6c G ante, vel
poll aliquid obtinetur per talem modum, Gmonia eft,
nulla confuetudinc obftantc, juxta Canonem, Sicutpro
certo. De Jimonia. £t can. iApoftolicam. Et quantum
ad hoc, in hiis quae allegavi de landto Thoma, concordant
quamvis poflent hujufmodi Pradati , vel Reftores
EccleGarum conduftarum Presbyteris , vel etiam
condu&ori fru6tuum, ad tempus curam animarum,
vel aliud jus fpirituale committere, fecundum eum- . — «auu^», ____ vjiuuaj wt uumuc:
dem: tarnen , Gcut dicit glofla h ic , non habet in Ä Innocentius, 6c ÖftenGs,6ccommuniter omnesDö
Gaufredus,R a y .... 6c Glofla3 6c Gmiliter
talibus locum locatio, 6c conduétio, fed gratis debet
Geri. Et OftienGs dicit: quafi gratis , & fine pattione
aliqua.
Et ex omnibus prædiétis patet quod Gne vitio
Gmoniæ , non poteft in talibus præhaberi conven-
tio, quæ Gt contradtus per , Do ut des3 6c hoc , G
hujufmodi conventio, vel contractas cadat fuper re
fpirituali 3 poteft tamen contraétus cadere de temporali
ad temporale. Igitur 6cc. Et talem intentio-
nem debent habere Sacerdotes, qui pro pecüniis can-
tant Mifîàs, vel quitradunt, aut quj recipiunt ad Fir-
mam Parochiales, aut alias EcclcGas. Aliter non
habent confcientias re£tas, niG adtualitcr, vel lal-
tem habitualiter hoc intendant 3 6c forte contra hoc
multi per ignorantiam peccant , de quo dolendum
dtores Juris, fecundum Jo. . . . In Summa: Titulo
t. Qutftimc ; i .
Et ideo Patet quod Cancellarius non poteft Gne
vitio Gmoniie, nec pro fuo labore , nec pro qua-
curnque alia caufa, vel occaGone , pecuniam, vel
juramentum obfequiofum exigere a licentiandis in
Theologia, per fubftraètiohem L ic en t ie , nonob-
ftante quacumque confuetudine, cum talis Licentia
Gt fpiritualis, ut probavi in primo Articulo, Quafi.
Et in hoc flat principalis intentio Matris noftra: U-
niverfltatis. Sub ejus corredtione hasC didlafuntde
prasfenti qu^ftione^
Sequens TraBatus debuijjet primum locum ob-
tinere in ifta Appendices vel faltem fequi duos
eft. Pat« ergorelponfio ad vigefima* rationesprin- Tractatus D e falfis Prophetis: fed 'em tends
cipales in pnmo 6c fecundo Articulis ractas , e xB . „ j I M .a J
quarum folutione, 6c argumentorum principalium
eis annexorum, poteft ad multa alia refponderi.
Pro fortiGcatione vero 6c conGrmatione illorum
qu£e dixi, in tribus concluGonibus principalibus fe-
cundi A rciculi, 6c in folutione quatuor rationum in
Gne quarllionis 3 ultimate, per modum recol-
le&ionis, notandum eft, quodEcclefta, feuMiniftri
EccleGcé, in fpiritualium adminiftratione tribus de
cauGs temporalia recipiunt, quas ponit Altiffimus.
Lib. 3. in materia, de Simonia, quaflione 3.
• Prima caufa e f t , propter devotionem. Secunda,
propter Miniftrorum EcclcGas ftipendium, vel fuften-
tationem. Tertia, propter corredlionem.
Primo modo, debet Ecclefta facere Anniverfa-
rium,non pro redditibus, fed pro devotione dantis,
6c in ftgnum devotionis debet dari pecunia, vel red-
ditus, 6c ita in aliis Gmilibus. Et concordant in hoc
* advenerit ; ad ealeem hk pofitus eft.
P E T R I D E A L L I A C O
Cardinalis Cameracenfts
T R A C T A T U S
C O N T R A A S T R O N O M O S .
Ncipit Tra&atus de Legibus 6c Seblis, contra
fuperftitiofos Aftronomos3 compilatus a Reve-
rendiffimo in Chrifto Patre 6c Domino, Domino
Petro de Alliaco Cardinali CameracenG. I
R a y . . , Glofla, Gulielmus, fanflaisThomas> & alii p Ontemplatio Conditorisin fuis operibus, &fpe-
Doétores Theologici ; Gmiliter XnnocentiuS, & O- C V j ciahter in coeleftibus corporibus , manifeftèreftienGs.
In Can. Cum enormis. NeTralati ut fuas. 6cc.
Secundo modo, Sacerdotes recipiunt EccleGasad
Firmam, 6c Epifcopi, ac Archidiaconi procurationes
ab illis quos viGtant.
T ertio modo, Epifcopus recipit ab excommunicato,
non pro excommunicatione , fed pro ipGus
poena, 6c correétione. Et diffusé hæc tria profequitur
ifte Dobtor3 fed nunquam invenitur qubd ip(è,vel
alius Dobtor Theologus antiquus dicat, quod Gt recipiendum
pro labore, 6c Galiquis novellus hoc dica
t, habet pro eodem dicere pro labore, Gcut pro
fuftentatione vitæ, non admittens differentiam.
Secundo. Notandum eft pro régula, fecundùm
prædiétum Dobtorem, 6c Ra y... In Summa, 6c Glof-
Gim Guiliclmi, 6c communitcr omnes Dobtoresj qubd
numquam datur temporale pro fpirituali, velècontra
, Gne Gmonia: 6c hæcpræpoGtio,/>ro, notât ap-
pretiationem , vel commutationem 3 fed benè, G no-
tet caufàm Gnalem 3 ut Gt fenfus : ifte dédit dena-
rium pro Sacramento, ideft pro venerationeSacra-
menti. Similiter, G notet caufamefficientem3 utGt
fenfus: ifte dédit pro Sacramento, ideft pro devotione
quam habuit ad Sacramentum, 6c qubd notet
caufàm primam 6c principalem, leu motivam remo-
tam, 6c occaGonem quam Altiffimus vocat caufam
Gne qua non, Gve adminiculantern. Ut cùm dicitur
aliquid dari pro Miflà, vel pro ViGtatione 3 6c
generaliter, Gcut ipfe dicit, G in talibus habeatur îef-
pebtus ad pecuniam, tanquam ad caufam principalem,
Gmonia eft. • Non autem, dicimus quid Gat,
fed quid Geri debeat.
fulget, 6c incisvelut in Libro quodam naturali ma-
nibus Dei deferipto repræfentata èft. Unde meritb
dicebat eximius Prophetarum : Coeli enarrantglo~
riam Dei, & opera manuum ejus annunciat firmanten-
tum. Pf. xvm. Et ideo veneranda eft Aftronomiæ
feientia, quæ coelorum menfliras, eorumque motus
, influential 6c virtutes confiderat, ac per hoc
ad contemplandum Dei gloriam, ejus gloriofàm fa-
pientiam 6c potentiam, Fideique Chriftianæ detra-
hutit *. De quorum numero illos maxime fore e-
xiftimo, qui Legem Dei aftrorum legibus fubjiciunt,
6c ab eis dependere contendunt. Ideo contra hanc
eorum opinionem occurrendum efle utile judicavi,
6c in hoc Trabtatu brevi earn tanquam fuperftitio-
nemveriflimam reprobare. Hoc opus decern Capi-
tulis diftinguitur.
P R I M U M C A P I T U L U M
De diftinftione Legum <& fetfarum, antiquam
opinionem Afttonomorum récitât.
S E C U N D U M C A P I T U L U M
Aliam opinionem circa hoc aliquo modo concor»
dantem inducit*
C c c 3