mum ad iracundiam provocatum. Eit autem fatis-
faStio redditio alicujus alias indebiti j non quod ali-
quid offeree Deo valeamus fupra vel ultra debitum,
li rigorem erga nos exerceret, utpote cujus omnia
noftra iiirit j led ita placuit pietati fuse mifericorditer
agere cum fervis fuis, ut fi quid ultra praecepta fua
vel fpiritus, vel impulfus, vel inrpirationes 8c pr
ventiones divinas li bonæ lint, vel tentationes j]]t '
forias Sc immifliones per angelos malos , fi
Ex his pcenitentia juvamen accipit plerumque coni
tra reprobam Sc adverfâm peccati aciem, dum
_ ^ nos iriftinStus fequiturperverfisobnitens, eolquepofupcrerogaverimus,
illud noftrum fit Sc de iîlo fol- A tenter opprimens. Per alterum exercitum pugnar
vere quodammodo débita noftra gratis indulferit. pcenitentia à dextris Sc à finiftris juftitiæ, auoni-j^
Elicimus ex prædiStis quod liberum arbitrium quan-
. to purius e ll, quanto fuavius, tanto perceptibilius
ell ampliiis difconvenientiæ inhonellæ per eum ap-
prehenfæ, ac perinde ut ad ejus detellationem, fii-
gam horeoremque atque punitionem perceptibilius
moveatur needle ell. Quo fit ut jam jullificat eo
ferventiiis poeniteant quo verius Sc intimitis lanatis
viribus liberi arbitrii, ipfi quam inhonellum, dil-
convenienfque fit peccatum deprehendunt. Alii verb
quo magis aggravati infeblique fuerint pondéré for-
dido flagitiorum, tanto minus poenitent j ufque a-
deo ut glorientur cum malefecerint, dr exultent in rebus
pejfimis. Impius (inquit Sapiens) cumin pr ofundum pec-
cat or um venerit 3 contemn it. Prov. 18. 3. Hoc nuper
dicebamus dum de confolante ludtu l'ermo habitus
poemtentia liniltris quoniam
hie exercitus bipaititus ell. Unum cornu tenet prof,
peritas, in altero cornu adverfitas collocatur cum
lùis fodaliciis , quæ Hint fama Sc infamia, divitiae
Scinopia, potentia, impotentia, fatietas, efurics
p a x, bellum, arrifio, irrifio, fanitas , infirmitas ft
limilia, quæ nominamus fortunæ, vel bona vel mala.
Hæc nempe omnia cooperantur poenitenti in
bonum. Sed plusregulariteradverfitas, ficutècontra
impoenitens de omnibus fibi laqudOs Sc mufeipu-
las Sc incommoda operatur, Sc ex profperitate ampliiis.
Tertius exercitus eft paflionum omnium
quæ funt fpes, metus, mceror , odium Sc fimiles5
de quibus tradit Arilloteles 2. Ethicorum , Sc fe!
cundo Rethoricæ. Quarum duæ finit principales
in fuo genere ficut cæteras compleélentes, deleSlae
ll, de quo intulimus quod pro ftatu præfentis ma-^tio Sc trillitia. Eft autem delettatio motus a
terize, ille regulariter eft lucuu bono plenior, quiSc
juftior : cujus ratio liquida eft j apprehendit quippe
finceriori intimiorique unitate lenliis, difeonvenien-
tem amaritudinem malorum inhonellorum in fe aut
in aliis, ficut Chriftus, quo nullus mortahum magis
luxit, aut in fe quoad formale peccati inliiit, aut in
alis quoad reatum Sc peccati fequelas quas nondum
expurgatas elfe cognofcit. Denique quoad tentatio-
nis noxias Sc onerofas pafiiones ad inhoneftatem af-
fidue ftimulantes j addam quod aliquibus mirum vi-
detur, pcenitentes plus confolantur quo plus fe tri-
ftari poenitendo cognoverunt, obedientes diSloAu-
guftini: ‘Tcenitens doleat dr de dolore fuogaudeat. Quidi-
ni doleant ? Apprehendunt enim dolorem fuum,
ut bonum juftum Sc convenientishoneftatis, utilitaconfurgens
ex apprehenfione obje&i per modum
convenientis. 1 nftitia verb ell motus fequens ad
apprehefionem objeéli per modum difconvenientis.
Sub hoc exercitu comprehendo fequelas omnes, quæ
fe ex paffionibüs animæ per corporis motus Sc gef-
tus produnt, ut funtgemitus, liifpirium , planóhis
vel plangor, fletus, lu&us, rugitus, anxietas, an-
gullia, lubiànnatio, ftupor, horror, abominatio
naufea, amaritudo , faltidium , zelus , defperatio
fui, jubilus cordis, exultatio, applaufus, fulpirium
lætum, raptus, fpafmus, extafis, fiducia. Milites
quartæ aciei iiint virtutes Cardinales ordinatæ
inilar tetragoni. Prudentia, Temperantia , Forti-
tudo, Juftitia. Sub quibus plurimæ virtutes nomi-
nantur, quibus omnibusutituripfapcenitentia,- . . . ' ' * ----- I— r “nuuinu.c
tuque pracipu« exiltentem. Quod przeterea ex his c una, nunc aha. Ipfa Prudentia accipit ad dirigen-
confequenseft, apparebit aliquibus magis extraneum, dum aéhis liios in finem debitum cum mediis oppor-
eodem videlicet tempore pcenitentem animam lzeta- tunis. Temperantia fibi obfequitur ad dirigendum
ri Sc triftari, diverfis tarnen refpeStibus ad exemplar vel fanandum ea quae per intemperantiam labefaéhi-
Chrifti. ta fordidataque Sc lzefa cognoverif. Fortitude
denique Sc Jullitia quantum libi neceflarize opi-
tulationis offerant nemo non videt nm nr.
tendit quam viriliter agere contra aëreas potefla-
tes in cceleftibus, quam præterea pro Juftitia lon-
ganimiter decertare pcenitentem necelfe eft. Quin-
tæ aciei aferibit Deus pro pcenitentiæ fubfidio tres
Offert fe nihilominus obje&io difficilis , qua fei-
licet ratione dilectio Sc trillitia etiam folum difparatè
non contrarie fimul infint, afficientes eamdem ani-
mam, quoniam ad effectus oppofitos trahunt, ut-
puta lsetitia cor diktat, Sc dolor ftringit iplum: idem
verb cor fimul dilatari Sc conftringi quis non __________H I
negaverit ? Pro refponfione vifum eft aliquibus non virtutes Theologicas, Fidem, Spem atque^Char
improbabiliter laetitias fpirituales aut triftitias nequa- tatem: nam qui credit horrendos peccantium
quam fieri cum motu corporis, quernadmodum ea- — rr~‘
rum generatio corporis organum non exigit. Hoc
tenet Gerardus Odonis, luper fecundo Ethicorum 5
verumtatem falvare difficile eft, quin faltem redun-
dantia fiat in inferiores vires ex a&ibus fuperio-
rum , ficut è converlo virium inferiorum luperiores
ciatus affuturos, ille lapideus eft, fi non moveatur
adpeenitendum. Qui præterea fperat interminabi-
lem pro pcenitentia gloriam alfequi, .quo paéto poe-
nitentiam a fe depelleret ? Denique Charitas often-
dens peccatori qualem amicum offenderit, Sc pro
quanta utilitate conlequenda fpreverit j excitât eum
affici quotidie compertum cil. Quid igitur? Inve- (fi non à reéto fenfu obtorpuit penitus) quatenus ad
mmus fortalfis in corde motum quemdam medium , pcenitentiæ refugium tanquam fingulare propitiato-
quafi tremulum , confequentem ad duas motionesD rium Sc afylum migret fugiâtque. Cætemm vobis,
îftas fimul obviantes, vel ex adverfo perlætitiætrif- ô dona feptem fanSi Spiritus, fextam aciem confi-
titiæque concurfum. Cujus motus fimilitudinem doce- gnamus, ficut feptimam ipfis Beatitudinibus Sc ocre
nos yidetur tinnitus campanarum,aut tremor funium
fonantium in cythara. Sed pergat ad alia fermo no-
fter, multa enim (quia fellinat) præterire commodum.
Enumeremus vel breviter ea quæ præcedunt, quæ
comitantur, quæ deincepsfubfequunturiplkmpoeni-
rentiam qualem fua deferiptione manifeftavimus. Et
quoniam metapborica locutio gratiùs érudit, dica-
mus per fimilitudinem quod pro pcenitentia exercitus
multiplex militât 5 novenarius fcilicet terribilis
ut caftrorum acies ordinata. Exercitum primum
conftituimus ex omnibus motoribus occultis & latcn-
tibus, quos appellare folemps vel inftinblus quofdam,
tavam feptem Sacramentis Ecclefiae Sc nonam feptem
Dominies Orationis petitionibus. Quoniam
pcenitentia ficut per inflinbtus fccretos agitatur ab
intrinleco in prima acie, Sc per fecundam aciem
bipertitam profperitatis Sc adverfitatis excitatur
ab extrinfeco, St per pafiiones quae tertiam aciem
ftruunt •, nunc hoc nunc illo modo commovetur.
Rurfus per Virtutes quarts Sc quints aciei libe-
ratur a peccatorum feptenario, ita per Dona expe-
ditur contra eadem vitia : Sc per Beatitudines per-
ficitur ad bona exerccnda Sc per Sacramenta reno-
vatur : poftremo per petitiones ipfa in fuis omnibus
qu:c
Secunda L e Bio contra vanam cunofitatem
9 7 . quæ plurimæ lurit
llitatibus exauditur, ut tan- nus, una Fides, unaLex
dem reformatis quinque lcnfibus dcgullentur fuavif-
limi fru<5lus Spirilüs, qui funt chantas , gau diu m,
pax, patierifia, benignitas, boniias, longanimitas, man-
fuel udo, ß des i confiant ia , continents & soft it as., Gar
lat. f. 2.2.. 2.1,.
Dc his feptenarijs pulclira ell traditio Domini Bo-
naventüræ in fuo Breviloquio , parte qpinta. Ve-
I . 9§
fi rurfus veritas communis
e f t, à quoeumque dicatur , à Spiritu-faiiâro
eft. Quorfum tendit hæc animofa affectio apud di-
verfos Status Sc Ordines Chrillianorum , quod ifte
plus quam ille Doblor ab iftis 8c non illis defendi-
tur, colitur, antefertur? Si quidem fieret ftudio fo-
lius veritatis abfque fermento vanitatis j , bene fieret:
differt enim Doblor à Doblore ficut Hella à Hella,
rum ifta fummatim attigifie fuffecerit longumquip-A hoc fcio, hoc commoneo. Sed fi ilia lincere fieri,
pe eilet lingula profequi quæ luper his novem exer-
citibus dici Sc fuper alijs ipfam pcenitentiam vel a-
diuvantibus vel impedientibus tradi fuppetunt. In
noviflima leSlione diSlum eft fuperbiam elfe capita-
neam in quolibet exercitu contrario pcenitentiæ, ficut
humilitas conjungit, munit Sc ltabilit quiequid
pro pcenitentia militare tetigimus. Superbiæ verb
duas elfe filias Icholallicis adverfas- pridie docuifabla
interrogaveris, ipfa magnis vocibus contradi-
cere audies. Si aliquis dixerit, exempli gratia, de
Seoto vel de Ripa , vel de aho Dobtore Fratrum
minorum, Dodlor ifte minus bene fenfit in hac Sc
in hac materia : videbimus protinus fecundum va-
tietatem Ordinum, varietates affeblionum Scguftuum,
his indignantibus 8c contra niti paratis, aliis con-
gratulantibus atque faventibus , ut vel. Dominum
tous removendas j curiofitatem fcilicet Sc lingulari- Hugolinum vel de Tarentafiamoxintuebimur, mu;
tatem ab hac facra TheologisFacultate Sclludenti- tata elfe omnia verfa vice mortalium. H s c nonne
bus in ea : attamen non pigebit vos fi ad ea qu s funt indicia 8c vanitatis qusdam veftigia, fingularita-
agenda cognofcitis agitifque , Deo propitio , vos • te intrinfeeus Sc palliata extrinfecus umbra vérita-
rurfus excitemini. Precor autem Sc per communem tis adamatur. Q u x fingularitas, Dodlorum Sc doc-
omnium Matrem Charitatem obteftor, ne quis exifti- trinarum, quantam fenellram aperiat aderrores in Fi-
met me veile cuiquam Doótori vel perfonas vel R e - de, ad fehifmataSc contentiones in Chriftiana Reli-
ligioni detrahere; Avertat Deus a me fei*vo fuo , gione, videt qui videt j per earn fit ut affeblio def
t ab omnibus hominibus hanc malevolam lividam- g pravet intellectum fpeculativum , quemadmodum
que temeritatem. Quid ergo? Ego certè libera vo- per earn intelleótus prablicus quotidie perturbabur:
ce profiteor, proclamo , luadeo Sc affirmo doSlri-
nas multorum czeteris preeferendas efle, illas videlicet
quas de propiori Charitatem asdificant quze eft finis
^mnis feienti«, immo omnis conlummationis.
09nnts confummationis vidi finem, Pf. 1 18. 96. glofia
una f charitatem. - Denique fi convertatur intuitus ad
officium cui indignus defervio, minus videbitur in-
culpandum , fi diverticula quzedam fequens, ego
pauciflimas leSliones meas taiibus monitionibus aut
confiderationibus moralibus relperfero.
utrobique enim par eft ratio , nil! quod in illo vana
gloria malum fubtiliflimum Sc efficacifliiiium regnat,
in illo brutalis cujufdam dileblionis appetitus ma°-;s
ad errorem operatur. Hanc fubverfionis viam. notat
Sc removet textus nofter, conjungeus pcenitentiam
humilem cum eredulitate; ‘fiamtemini ait & credite
Evangelio.
Quarta Conjideratid.
Sec und a confideratidi
Signum curiofæ fingularitis eft faftidire doSlrinas
refolutas Sc plenè difeufias Sc ad ignotas vel non
examinatas velle converti; Indignatur quippe fin-1
gularitas communibus Sc paratis uti, quamquam fa-
lubrioribusj præterea nititur in vetitum, non fert
quoque feipfam cæteris vel poftponi vel æquari : ea-
propter dum inventa veritate, aliud quærit fingularitas
velut in feirpo nodum , aut in ove quintum
pedem, ut mendacium inveniat, confequens eft.
Hanc elle magnam aut præcipuam caUfam exillimo,
cur opiniones toties revertuntur Sc mutantur. Mavult
enim curiofitas quærere invenienda , quam inventa
cum veneratione ftudiofa intelligere. Narrat fimile
Lanftantius, librô de Ira , de quibufdam Philofo-
phis : qui videntes nihil porte in ppus offerte ultra
ca quæ antecefiores optimè tradiderant, ipfi maligna
luperbâque curiofitate converfi funt, ut ea vel negare
velindubium leducere præfumerent. Hæc fimilis non
ratio, fed furia, multos olim ad hærefes feminandasl
rapuit. Poftmodum alios ad femtandum ferutatio-
qes inutiles, fpecic fubtilitatis Sc novitatis allicien-
tls impulit ) dum viderunt nefeire fe quicquam
novum addei-e jam inventis doSlrinis utilibus Sc loli-
dw, nifi nova quædam Sc infolita prurientibus quo-
J nmdam auribus fcalpcndis i ngererent. A t verb blan-
ditur curiofitas f ib i, quod miferi ingenij c f l, uti
Icinper inventis, Sc nunquam inveniendis : fed plane
nemo bene utetur inveniendis, qui melius jam
inventa contemplent. Tollatur ergo hoc fignum
cunofitatis- quod ell faftidire See. licut in confide-
riltionc pofitum eft.
Tertia confidcràtio.
Patres noftri curiofitatis venenum tollere volentes,-
fanélè ftatuerunt, ut neque apud artillas materiæ
pure Theologicales, neque apud Theologos materiæ
pure Logicales, autPhilofophicædifputarentur:
Admonet nos hæc confideratio lolerter quid cuique
'ætati Sc loco 8c tempori Sc profeflïoni fitcongruum.
Seneca irridet fenem elementarium qui non ex officio
( hoc enim culpa caret ) fed qui feiendi ftudio ,-
folis infudat Grammaticæ rudimentis. Puerum verb
talibus infiftentem quis non dico non rifèrit, fed
non etiam laudaverit ? Hoc modo de Logica, hoc
modo de Mathematica Sc Phyfica Sc cæteris feien-
tiis fèntiendum æftimo, quod certas ætates 8c ingénia
Sc loca Sc tempora poftulant,- fi nolunt dedi-
ti eis, de ilulta aut fuperba curiofitate eulpari.
Regulam præfcribit Seneca quod tandiu in mino-
ribus itudiis immorandum e f l , quandiu non habet
homo quid hoiieftius Sc falubrius tunc faciat, cir-
cumllantiis omnibus hinc inde penfatis. Ecee pro-
fiteris te velle fieri Theologum, bene habet, peifi-
crutare igitur Sc lege quæ Theologiea funt : fed
1 non fum inquies ad altas ejus veritates capefcendas
idoneus, nifi præfcivero Logieam Sc Philofophiam
Sc Metaphyficam. Credo equidem, verum fi ita elfe
confentis, tu nondum Theologus quæras fieri 5 fed
vel Logicus vel Philofophus, pete feholas artium
hæc docentes : quod enim Sc confuse fit ac reSlum
défait ordinem 3 ut fine debito careat necefle eft.
Qiiod fi piget pudetque aut nocet repueralcere ad
talia ,. Sc tempus reliquæ ætatis conteiere. Ellö
contentus (fi lapis primo, immo ut fapias ) forte tua
Sc materias fine Logica aut Philofophia intelligibles
, apprehende. Idem de Rethoncis Sc Poeti-
cis Sc Mathematicis fcientiis judico, quarum notitia
nonniliil ancillatur Theologize, nonnihil qüoque fibi
prællat ornamenti. Domina quippe cfl. Nulla
omnino fcientia reperitur fi cafta e f l, quæiioneidem
obfequatur > quæ autem impudica Sc errore vitiata
G foi*-