dormienti Formicas in os grana tritici congeflerunt.
Petentibus autem eis quid prodigium fignificaret: in-
terrogantibus Augures relponderunt ilium omnium
mortalium fore dicillimum ; nec vana prsediriio ex-
titit. Nam Midas cunriorum pene Regum opes abun-
dantia pecuniae anreceflat!
Aliud exemplum eft de Platone. Cui dormienti
. . . ■ 552 tes prævidit in ipfa norie qua immediate poft Plato
ad Icholas Socratis fuit du&us, quod cignus quidam
fibi oblatus paufabat ingremio fuo, St pofteà volabat
fop’er portam quæ dicitur Açademiæ; 6c cum eflet
ibi videbatur Socrati quod cignus ille habebat ita lon-
gum collum , quod vertice tangeretj. coelum.. Ad-
veniente autem die, , cum Socrates narraret vifionem
in cunis, labellis ejus apes mel inferuerunt , quâ re^ fuis dilcipulis j Pater Platonis filium fuumobtulitSoauditâ,
prodigiorum interpretetes fingularem eloquii
iuavitatem ore ejus emanaturam dixerunt. Unde
quail conflmile narratur de Beato Ambrofio , eujus
prodigii expofttio conveniens fuit : quia ficut apes
congregant matenam luminis ad videndum, & dul-
ceduus ad nutriendum ; ita fapientes , eloquentia
præditi, veras rerum fubftantias fibi congregant ad
intelligendum , 6c aliis ad docendum. E t patet de
caufts vifionum 6c prodigiorum correfpondentium,
Sc de ordine graduum , icu modorum prædiriorum
in vifionibus quæ fiunt per involucrum lomniorum.
Sed ad Iciendum qui gradus de numéro prædirio-
rum fint convenientes arti pronofticandi de vifionibus
futurorum ; notandum elt quod gradus primus
non eft conveniens huic arti , quia in lola experien-
tia confiftit, 6c in lola præcipuè contingit vigilia,
ut dirium eft. Gradus etiam quartus & fextus huic
arti non conveniunt, quia in eis apparent res fine
integumento metaphoræ : 6c ideo circa eos non eft
aliquod artificium conftruendum ; feptimus etiam gradus
non eft conveniens, quia etiam de raro contin-
gentibus relinquuntur. Igitur très gradus, fcilicet fe-
cundus, tertius, 6c quintus unus eft,quando aliquis
per fpeciem contrarii, de fuo contrario aliquid præ-
videt eventumm. Quartus, quandoper reriam me-
taphoram prævidemus. Et irte gradus eft commu-
nior ; alius eft quando videtur afliftens , proponens
fub metaphora rem futuram. Unde circa iltos gradus
maxime ordinatur ars pronoftica fomniorum ; quia
cum ars fit de bono 6c difficili, non eft facile ingra-
dibus prædiriis rerum proprietates cognofcere 6c vifionum
metaphoras adaptare.
Quarto, notandum eft quôd in adaptatione, hujufi
modi interprètes lomniorum, maxime 6c principali-
ter habent confiderare proprietates rerum naturalium
quæ inveniuntur in proportione ariuum, feu operatiocrati,
ut eum in fuam reciperet difeiplinam. Qy0
vifo, ftatim ait Socrates. Ecce cignus qui ad fecreta
coeleftia tranfeendet, manifeftans occulta. Unde hæc
Socratis interpretatio fuit rationabilis , ideo quia cignus
habet proprietates aliquas quæ multùm propor-
tionantur proprietatibus Philofophorum in hae vita :
eft enim albus 6c mundus, 6c in profundis aquarum
quærens vitam, minime rapiens aliéna, 6c longævus e-
xiftens, in ultimis foæ vitæ diebus dulcifonas reddens
voces. Sic etiam Philolophus, honeftam gerens vitam
albus eft, 6c fine macula, vivit in profunditatibus,
feientiarum veritates inquirit, neceflariis vitæ conten-
tus fortuita relinquit, 6c longævus in fine vitæ dul-
ces fententias polleris tradit. Quare patet quod Philofophorum
vita bona 6c longæva convenienter dé-
fignatur par Cignum.
Huic autem vifioni fuit proportionalis, adfignifi-
candam malam 6c inhoneftam vitam , vifio Matris
Neronis; quæ cum eum haberet in utero, prævidit
quadam nodtc, fe draconem crudelem , 6c magnum
intra vifcera geftare, qui ad earn converlus mordens
iplam evifeerabat. Unde quidam exponens lomnium,
dixit quod pareret quemdam, qui actor exifteret fuæ
mortis : 6c ita accidit, ficut teftantur Hiftoriæ Roma-
norum. Nam ipfe Imperator ferius voluit locum
fuæ generationis videre, undeinterfecitMatrem, ut
videret matricem. Sic ergo' patet de diverfitate fomniorum,
6c de modo generali interpretationis ipforum.
Et hæc de fecundo.
Quantum ad tertium videndum eftutrum divinatio
per lomnia fitillicita. Videtur quod non,quia uti inftru-
riione divina non eft illicitum : fed in fomniis homines
inltruuntur à Deo. Unde fob. xxxm. i f . dicitur
Per [omnium in vtjione noBurna, quando irruit fopor fuper
homines, & dormiunt in leBulo : tunc aperit Ji Dens au-
virorum, dr erudiens eos infirutt difeiplina. Et hoc
num naturæ 6c circumftantialium naturalium : ars ^ non folùm contingit bonis, fed etiam malis. Unde
enim ifta pronoftica lomniorum, multùm infequitur
naturam; 6c idéo ficut natura non tantum rem fecit,
fed ei certas proprietates inftituit, ipfamque locis,
temporibus, qualitatibus, 6c fitibus debitis ordinat,
fic 6c ars procedit : propter quod , apud interprètes
hujus artis , res naturales , 6c proprietates
earum , ad pronoftlcandum futura generaliter accipiuntur.
Ita quod eadem res fecundùm diverfes
circumftantias prævifa in fomno, fumitur ad diver-
fa pronofticanda. Verbi gratia, apud interprètes e-
quus aliquando fignificat Icientiam , aliquando eft
lignum uxoris. Unde in hoc multùm eftattenden-
da circumftantia fomniantis, 6c circumftantias quibus
equi vifio terminatur. Ut fi Clericus fcientificus vi-
det fe aquam difficiliter tranfmeabilem, per lui equi
vigorem trahfire fine labore , fignificat quod per
beneficium Icientiæ à negotiis difficilibus eripietur.
Si autem laïeus potens hoc videret ; hoc eflet adpoifi
Libro Sapientiæ xvm. 17. de Ægyptiis dicitur
quod yifus malorum fomniorum turbaverunt illos &
timorés fupervenerunt infperati. E t ibi lubditur fr,
I p. quod Vifiones qua eos turbaverunt, iplos pram one -
bant. 6cc. Ubi dicit Glofla Rabani quod Divina boni-
tatis eft, etiam quandoque in fomniis peccantes arguere d?
caftigare , ut poenitentiam agant 6cc. Et confirmatur,
quia multi fanrii viri in Scriptura facra legunturdivi-
nafle per lomnia, 6c interpretaflb ea ; ■ ficut Jofeph
interpretatus eft lomnia Pincernæ Pharaonis, 6c Ma-
giftri Piftorum : ut habetur Genef. x l . Et fomnium
Pharaonis, Genef. xli. 6c Daniel interpretatus eft lom-
nium Regis Babylonis , ficut legitur Daniel 11. 6c
iv. Capitulis. Igitur 6cc.
Oppofitum arguitur; quia Levit. x ix . 26. dicitur,
Non auqurabimint nec objervabitis [omnia. Et Deut.
xvur. 10. prohibetur obfcrvatio fomniorum. Unde
ibi dicitur: Non inveniatur in tequi obfervet fomnia. Et
tentiam referendum. Si autem equus proprius ca- D Cato dicit : Somnia ne cures Sec
meram fomniantis uxorem habentis ingreditur, fignifi- Pro refponfione feiendum eft quod divinatio vel I ................ cat uxorem, fecundùm diverfes circonftantias ad earn Üj ........ Ui • —
pertinentes. Si autem quafi ignotus equus ore aperto,
6c pedibus jaciens appareat fomnianti; fignificat adver-
farium litem fomnianti moventem, 6c proportionali-
ter in aliis.
Hæc autem adaptatio five interpretatio lomnio-
rum non eft contemnénda penitùs, quia fi pruden-
ter fervetur, earn virtutem continere in plerifque in-
venimus. Unde feribitur de Platone, Libro De vita
Philofophorum, 6c in Hiftoriis Græcorum, quod Socradivinare
poteft fumi dupliciter. Uno modo ftriétè
6c propriè, 6c omnis divinatio eft illicita , ut infi'a
patebit -, alio modo large poflunt, divinare nihil
aliud eft, quàm prædicere effébtum futurum vel ig-
notum : 6c fic fumendo generaliter pono très con-
clufiones.
Prima eft, quod divinatio per fomnia in cafu eft
licita}
Secunda eft, quod divinatio talis non eft ab omnibus
fomniis expectanda.
Ter-
553...................
Tercia , quod divinatio hujufmodi eft quandoque
multùm periculofa.
Prima ergo patet: primo quia aliqua divinatio per
fomnia eft naturalis. Igitur talis eft licita , quia
patet animus 6c de intentione. Ariftoteles 2. De
fomno & vigilia. Capitulo de divinatione. Ubi dicit
'quôd Divinationem ex hiis qua in fomniis accidunt, ne•
554 aliqua fomnia habent interpretari per fimile,6caliqua
per contrarium, ficut fupradi&um eft. Hoc autem
non eft facile difeernere. Igitur 6cc. T ertio, quia ficut
dicit Philofophus : licet fomnia fint fignificativa
futurorum, aliquando tamen non eft necefle eventum
fomniorum acrid ere , quia talis efferius poteft per
fortiores caulas impediri j verbi gratia, ficut iicèt nubes
que eft omnino contemnere idoneum, nequeomnino fuade-A fint caula pluvias, 6c fignaj quando abundant,quod indé
c a - • pluvia futura fic 5 tamen quandoque a caufa fortiori
difperguntur, 6c tunc contingit pluviam impediri: ficut
etiam in voluntariis operationibus3 quamvis quis habeat
confiiium ad aliquid laciendum, 6c firmum propofitum
ad illud impiendum, non tamen necefle eft illud imple-
ri, quia fcilicet fortius confiiium poteft fupervenire, 6c
totum mutare propofitum. Sic etiam in materia lorn*
niorum poteft contingere.
Ex hoc patet quod interpretator fomniorum non debet
dicere determinate, quod fic eveniet ficut fomnium
fignificat} fed debet addere conditionem, nifi fbrtior
caufa impediat. Et confimiliter debent Aftrologi divinare.
Unde dicit Albertus, ubi prius, quod Altrologi
dicentes determ i natè quod talis effectus eveniet,feciunt
feientiam Aftronomiae vilefeere, fcilicet fortiori caufa
hoc quandoque impediente: cum tamen in fcientiaA*
re. Super p. dicit, communiter quod nullushomo eft qui
non vidât fomnium , quod enuntiavit es aliquod futurum.
Et confirmaturj quia illud quod homines communiter
experiuncur, irrationabile eft negare : fedomnes
experiuntur lomnia habere alicujus fignificationem
futurorum, fecundùm Ariftotelem, 6c Commenta-
torem m Libro præallegato. Item maximi Philo-
Ibphi naturali divinatione fomniorum ufi funt, ficut
patet fupra de Socrate, 6c fimiliter de Tullio , qui
in Libro De Republica, fomnium Scipionis reciat,
quod ipfe Macrobus commentavit.
Item hiftoriæ multæ narrant de fignificatione fomniorum.
Unde Valerius Maximus Lib. 1. Cap- De
fomntts, récitât multa fomnia quæ fuerunt vera indicia
futurorum'; ficut patet de fomnio uxoris Julii
Cælaris, quæ ilia nodte quæpræceflit mortem ipfius, in
fomno vidit ipfum multis confixum vulneribus in finu g ftronomica non fit deferius; fed in Aftronomo deter-
c"~ — -■ j - r- ~ — L — ......... minate6c fimpliciterfententiam proferente: 6c ideo dicit
Ptolomseus, in prima propofitione Centilogii, quod
Aftrologus non debet dicere rem fpecialiter, fed uni-
verfaliter : 6choc ideo dicit, quia, ficut aitHaly in
Comentario: materia ad quam fpedat opus ftellarum, •
convertibilis eft ad unum 6c ad aliud.
Ex hiis ergo patet pro conclufione finali, quod tam
Aftrologo, quam etiam fomniorum interpretatori pe-
riculofum eft fpecialiter divinare, 6c maximehoceft
periculofum per fomnia , propter caufas pradi&as.
Ideo non irrationabiliter dirium eft , Somnia ne cures.
See. Et Eccleftaftico xxxiv. 1. 2. feriptum eft.
Vana fpes & mendacium viro infenfato : & fomnia extol-
lunt imprudentes. Quafi qui apprehendit umhram , fie
& qui attendit advifamendactay fecundum hoc vifio fomniorum
6cc. Sc fequitur Hr. 6. Ne dederis in illis cor
tuum, mult os enim err arefecerunt fomnia, dr excider unt
fuo jacentem : unde fomnii atrocitate vehementer at-
tonita, rogavit eum ut proximo die à Curia fc ab-
ftineret. Sed ne muliebri fomnio motus id fecifle exi-
ftimaretur, Senatum, in quo ei parricidarum manus
illatæ funt adiit, 6c mortuus eft, quia muiieris fom--
nium 6c confiiium contempfit:
Similiter narrat de Alexandro Maçedoniæ Re ge ,
qui Ibmniavit fe per Caflàndrum interfici, 6c evenit
quia per eum veneficio oçcifus eft. Et multa alia e-
xempla ponit ibidem, quorum aliqua narrat Tullius
in Libro fuo De Divinatione. Igitur 6cc.
Secunda conclufio patet, quia Ariftoteles in L ibro
, De fomno & vigilia. ubi prills : diftinguit fomnia
, quod quædam funt figna aliquorum eventuum,
quædam caulæ , Sc quædam accidentia , id eft im-
pertinentia ad eventus futuros. Signa funt ilia de
quibus fupradi6tum eft, fcilicetqux fignificant colle&
ionem humoris in corpore , vel dilcrafiam , vel C fperantes in eis. Et ex prædi&is patet folutio ad obintemperantiam.
Caufe autem font; quia quandoque
aliquis eft ita follicitus circa-opus inchoatum vel
inchoandum, quod in dormiendo aliquando perferie
comprehendit modum convenientem, quo poteft illud
confummari : 6c poftea juxta illam phantafiam
producit propofitum ad elfebtum: 6c ejus fomnium
eft caufa eventus futuri, 6c ex prxdibtis fomniis poteft
[fumi judicium. Qutedam autem fomnia funt accidentia
eventuum futurorum, id eft eis indifferentia
6c impertinentiaad eventum futurum, quia nec funt
figna,nec caufas eventuum, 6cex talibusnullo mo-
do eft divinatio expeftanda, ficut patet de fomniis
naturalibus.
Item,de fomniis qua: procedunt ex revelatione divina,
fcilicet immediate a D eo , vel mediantibus Angelis
bonis, patet quod divinatio poteft expebtari ex eis.
Unde N um. xii. 6. Scribitur. Si quis fuerit inter
vos Propheta Domini, in vifione apparebo « , vel perfomjebta
hinc inde: nam divinatio per fomnia- ad quam
lb extendit caufa, feu ratio naturalis, vel etiam ipfe in-
fpiratio divina, eft licita, ut patet ratio ante oppofitum
, aliter non, fic ut pateant authoritates in oppofitum
addubtæ. Et hoc de fomniis fofficiat.
Quantum ad tertium modum Prophetiarum, fcilicet
in quo videndum eft de Prophetiis, feu divi-
nationibus quæ fiunt minifterio dæmonum, tria funt
principaliter confideranda. Unde quia divinare importât
prædicere aliquid futurum occultum, aliquid autem
prædicere importât illud præcognofcere, ideo ad
completam confiderationem hujus materiæ, primo videndum
eft utrum dæmones cognofcant futura vel occulta.
Secundo,unde dæmones,feuprophetædæmonum
aliquando prænuntiant vera. Tertio, utrum omnis
prophetia, feu divinatio dæmonum, fit illicita.
Quantùm ad primum videtur quod dæmones non
cognofcant aliqua nobis occulta. Primo quidem ,
nium loquar ad ilium. De fomniis verb quæ procedunt quia fi fic , hoc maxime videretur , quia ipfi font
ex revelatione dæmonum ; fi propter hoc cum eis ^ accutiores intellebtu 6c feientia ; fed hoc non. I,
habeantur paria, fcilicet exprefla per invocationem
corum, vel etiam tacita; conftat quod talis divinatio
eflet illicita 6c foperftitiofa.
Tertia conclulio patet. Primb propter deceptio-
nes malorum fpirituum, qui por fomnia nituntur de-
cipere illos^ui fomniis adhibent fidem, 6c ideo faciliter
pollet aliquis nimis credens fomniis , labi in
defperationem ad foggeftionem diaboli : Secundo,
propter diverfitatem fignificationis in fomniis. Poteft
enim aliqua res in lomnio æquivocè 6c æqualiter
fignificare diverfa, 6c ideo hoc applicando ad unum
particulare, faciliter quis decipitur, 6c præcipuè quia
tur 6cc. Major patet, 6c Minor probatur; quia fecundum
Philofophos, natura fubftantiarum intelle-
riivarum perficitur intelleriu 6c voluntate: 6c ficut
voluntas perficitur per volitionem, feu comprehen-
fionem b on i; fic intellerius per cognitionem veri.
Cum ergo voluntas eorum non poflit in bonum, videtur
quod nec intellerius in verum. Confirmatur;
quia, ficut Dionyfius in 4. Cap. De divinis nominibus.
In anima damonis eft furor irrationalis, vel amens
concUpifcentia & phantafia proterva. Piac autem omnia
hebetudmem intelleBus caufant, cur videtur quod intelligent
ia acumine non polleant.
M m ? Se