611 Petri de Alliaco 6 1 %
ro, cum animi mei calamitatcs colligo, qui pec'cator Ad primum quasftionum genus pertinet illud Job.
dim , levioris fcientiie, Sc confcicntise gravions, qui xxvi.7. Quisextendit Aquilonem fuper vacuum,& appendit
Stultijfimus fum virorum, & ftp lent ia hominum non e(l tcrramfuper nihilum} if. 8. Quis ligat aquas in nubibusfiiis^
mecum. Non didtci fapientiam nec novifciehtiam Sdntto- ut non erumpantpariter deorsum} ~f. 10. Quis terminumcir-
rum. Proverb, xxx. z ■ 3. Certe lie elinguis lingua, cumdedit aquis, ufque dum finiantur lux & tenebra? Et
memoria immemor, infenfibilis fenfu, 8c de ineffa- illud Proverb, xxx. 4. Quis colligavit aquas quad in
veflimento ? Quis fufeitavit omnes ter rhinos terra ? Ta les
bilibus facræ Dodrinæ laüdibüs ,dequibus etiam San-
£ti cum timoré loquuntur 8c tremore , loqui nimi-
rîlm pertimelcoi ideoque Timor & tremor venerunt
fuper me. In Pial. Liv. 6. quare loqui prohibeor. Sed
fi diutiùs taceo , de ingratitudine redarguar : quia
juxta moraliüm dogma Philôlophorum, eàfnlâuda- . . M f ,w,
re teneor , quæ me, fi non ftet per me , fuis;dita- ™ fundum *abyjfus quis dimenfus efi ? Et illud Senecæ.
vit muneribus, 8c documentis falutaribus crudivit :
quare tacere non pofliim j imó cogor in admiratme
quxftionis prorümpere verba, dicerts : Quanam do-
ttrina hac nova ?
enim qua^Hones fubtiles 8c ftudiofse folent difjpu-
tari in fchola Theorica Philofophorum.
Ad fecundum quasftionum genus pertinet illud Eccli.
1.2. Arenam marts & pluviaguttas,dr dies faculi quis dinu-
meravit ? Altitudinem coeli, & latitudinem terra, e r j j j f e
Düm autem ad facratiffimas doftrinee Jiujus lau-
dem tota laborat intentio, dum tota concurrit affb-
f t io , tam excellentis dulcedinis copiam effufura voluntas
in cogitatione non proficit, ied 8c lingua pe-
nè deficit in fermónè. E t ut quidam eloquens ait.
Turn fibi verba tero laudis plus conrero laudem.
Quamobrem erubefco dicere, vel narrare ineptee co*
gitationis mese, Sc temulentäs phantafiee propria: con-
jefturas, demilfoque capite veritus fum quiddetan-
tare lëntiam indicare, confulente mihi fapientiffimo
Salómone. Altiora te ne quafteris Eccli. lil. zz. Idcircó B
loqui prohibeor. Sed düm confolari cuperem infeien-
tiam meam filentio, 8c ignorantiam meam tacendo
compefcere, quam ipfe dum loquor accuiare com-
pellor} inftat ex adverfo confciëntia propria , quee
laudis debitum recognofcens, inftanter, inftantiüs,
inftantiffimè petit iplum ad quöd teneor perfolvi tri-
butum. Idcircb tacere non poffum , imö cogor in
admirativas quxftionis prorümpere verba dieehs:
Quanam Dbttrina hac nova ? Si if)fa ergo hüjUS glo-
riofa: prseconia dodrina: de intelledus mei vena pau-
pere fluvium erigunt locupletem : ignarus ergo 8c
elinguis incipiam balbuti're. Ecce verecundiafignat
ora filentio, voluntatem cohibet, imaginationem
gravat, düm quod nefcit homo, quod miratur Angelus
, infciè promit imperitus , 8c loquitur impu-
dentur ignarus. Igitur loqui prohibeor. Sed de il-
iiusmifericordialoquendi fumens audaciam, quimul-
torum labia réferat, Sc linguas infantium facit difertas
Licèt nefcias quæ ratio Oceanumdiffundat, quid ’
,, fit quod gemellorum conceptum fiepe Sc partum
„ jungat; cürfimulnatisfatadiverfa fint? Nonmul-
„ tüm nocebit tibi tranfire quod nec licet fcire, nec
„ prodeft. Taies enim quæftiones difficiles Sc cu-
riofæ j folent perferutari in fchola phantaftica Mathe-
maticorum.
Ad tertium quæftionum genus pertinet illud Luc.
XXII. 24. FaSta efi contentio inter eos : quis eorumvidere-
iur ef'e majoré Et illud Exodi. 11.14. Quis confiituit
te Principem & fudicem fuper nos? Taies enim quæftiones
civiles eontentiofie folent dilceptari in fchola
politica Jurifperitorum.
Ad quartum quæftionum genus pertinet illud Job.
XIV. 4. Quis potejl facere mundum de immundo conceptum
Jemine} Et illud Pfàlmiftæ. Quis afeendetinmon-
tem Domini, aut quisftabit in loco fanfto ejus} Pf. xxiii.
3. Tales enim quæftiones utiles 8c virtuofæ folent
pertraflari in fchola Catholica Theologorum.
Confideratâ igitur præmiflâ quæftionum quadri-
fariâ feriè, Sc fcholarum varietate quadrtiplici, mihi
vifum eft expedire, pro noftræ quæftionis folu-
tione , fingulas adiré fcholas 8c Doctores confulere
fingularum j ut quod in una nequit, in alia faltem
inveniri valeat : fie enim quod ubique quæritur,
alicubi plerumque reperitur ; juxta verbum veritatis
dicentis : Quarite & ihvenietis. Matth, vu. 7. Vado
igitur, 8c per ordinem ad-'fingulas difeurro fcholas.
Et primo, ad fcholam Philofophorum, in qua ftu-
diosè difputantur quæftiones fubtiles 8c theoricæ.
Secundo1, Mathematicorum , in qua curiosè per-
ferutantur quæftiones difficiles Sc phantafticæ. Tertio
, ad fcholas Jurifperitorum , in qua contentiofè
difeeptanturquæftiones civiles Scpoliticæ. Quarto,
Sap. x. 21. ut quod debeo tributihujus lâcræ doftri- ç ad fcholam Theologorum , in qua virtuose pertra-
næ præconiis, quamvis folvendo non fum fufficiens, ftantur quæftiones utiles 8c Cathôlicæ.
in ejus tarnen id quod potero commendatione per-
folvam. Spirabit animus meus devotionis affeftum,
ëruftabit cor meum verbum bonum, ut velut calamus
fcrib£e, laudibus ejus officiose affiftam. Igitur
tacere non poffiim , imo cogor in admirativas quae-
ftionis prorümpere verba dicens. • Quanam doEtri-
na hac nova ? qu£e fuit quteftio a principio propofita,
veftris Reverentiis faepe repetita. Ad cujus quaeftio-
nis folutionem me diü quidem cogitantem, fed nihil
proficere valentem, ratio ipfa in hanc potiffimum
fententiam ducit, ut cüm ad folvendam tam arduam
quasftionem minimè fufficiam, aliorum confulam fa-
cultatem.
Confidero igitur quod inter plurimas 8c quafi in-
numerabiles quïeftionés, quatuörfuntprarcipuaqux-
ftionum genera in diverfis lcholis Sc Doftoribus variis
perquirenda. Nam primo, qusedam fint qujeftio-
nes fubtiles 8c ftudiofie. Secundo, quardam funt
Primo ergo venio ad fcholam Philofophorum, in
qua ftudiosè difputantur quæftiones fubtiles Sc theoricæ
, 8c ibi noftram propono quæftionem, interrogans
ab eis de Lege Ghrifti Evangelica , Quanam
doElrina hac nova ? In primo verb hujus fèholæ in-
greflu, fermocinalium feientiarum , Grammaticæ videlicet
8c L og icæ, Rhetoricæ , 8c Poëticæ artis
Doflores in venio, qui omnes juxta fuæ facultatem
doftrinæ aliquid offerunt. Alii grammaticalia Prif-
ciani rudimenta j alii logicalia Ariftotelis argumenta
> alii Rhetoricæ Tullii blandimenta j alii poëtica
integumenta Virgilii: ntec folùm ifta, quin imó
Ovidii præfentant fabulas, Fulgentii mythologias,
Odas Horatii, O. . . . O ro fii, Juvenalis Saty-
ras, Senecæ T ragoedias, Comoedias T crentii, Invefti-
vas Saluftii, Sidonii Epiftolas, Caffiodori Formulas ,
DeclamationesQuintiliani, Decades T iti Livii, Va-
lerii Epitomata, Martialis Epigrammataj Centones
quæftiones difficiles Sc curiofæ. T e r t io , quædam D Homeri, Saturnalia Macrobii, 8c generaliter fingu la
funt qujeftiones civiles contentiofx. Quarto, q u i dam
lünt quitftiones utiles Sc virtuofie.
Primum quaeftionum genus folet difputari in fchola
Theorica Philofophoium. Secundum quasftio-
num genus folet difcepiari in fchola politica Jurifperitorum.
Quartum quseftionum genus folet per-
traStari in fchola Catholica Theologorum.
quæ vel fuavis lyram Rhetoricæ, vel gravis Poëticæ
Mufam refonant. Sed cüm præmiffi DoStores in his
omnibus nihil prorsüs doceant quod ad propofitam fa-
tiffaciat quæftionem j ipfi tarnen, mihi jam pene de
fblutione quæftionis defperanti , inquirendi laudanc
propofitum, laboris diligentiam recommendant, Sc
diligenter inquirenti fpcm inveniendi confirmant.
Con-
Vrincipium in Curfum Bïblia:. é i 4
6 13
Confortât me fiquidem illud commune didumBoëcii :
P e Difciplina Scholarium : Cujupbet operis obtufitas,
laboris diligentià pcrmollitur. Confortât etiam illud
di&um Valerii, in Epiftola adRufinum. „ Adfum-
ma quæque faftigia, non nifi per fàlebras evadimusj
^ nec eil via plana quæ ducat ad gaudia plena.
(jujus rei ponit exemplum. ,, Audivit, inquit, Jalon
~ " dtrum, Æfculapius baculum, Euphrates horofcopum^
Archimedes radium, Perdites circinum, Campanus
perpendiculum, Ptolomæus aftrolabium t nec invefti-
gare defiftit Thales tempora , Athlas fydera, Zeno
pondera, Chryfippus numéros, Euclides menfuras,
Albumalar influentias. Ab his itaque Mathematicis
noftræ peto folutionem quæftionis :. 8c ecce horum
aliqui, düm quæftionemiftamfolveretentant, itade-
fipiunt,ut Chriftidoctrinam, Chriftivitam, Chrifti
quod per mare adhuc inta&um ratibus 8c remis,
Sc per tauros fulphureos,ac per toxicati fer-
, pentis vigilias fibi viandum effet ad aureum Vellus -, A opera, Chrifti miracula, caufis naturalibus 8c ccele-
” Sc fano confilio, licèt non fuavi, ufus abiit,8crc- ftibus infïuentiis audeant deputare. Sic enim aufus
n diit, 8c optabilem thefaurum retulit. Sic ab- eft ille phantafticus Albumafar,Tra<5tatüs primi,Dtf
fynthium veritatis acceptât morofæ mentis humi- conjunSlionibus, differentia tertiâ. Sic 8c ille Maho-
’ litas, fecundat officiofa fedulitas , 8c in fruëtum metes Avicenna, decimo Metaphyfica fud , quorum
” producit perfeverantiæ ütilitas, & dura principia tam fatuam, quàm obfcuram præfumptionem Apofto-
dulci fine numerantur. Sic ardus callis ad am- lus ipfe reprehendit. übfcuratum eft t inqu it, infi-
” pla ducit palatia. Sic anguftus trames ad terram * |m | ------ — - - c. - æ.æ.«;....... a...u: x.a
„ viventium. „ Hæc ille. Confortât me infuper illud
didum Virgilii in Æneide.
Labor improbus omnia vinc.it.
Confortât me denique illud didum Architrenii no-
velli Poëtæ.
Velificatur Athos, dubio mareponte ligatur.
Remus arat colles, pidibus fubfternitur unda.
Puppe mtatur humus tpelagi Tethis exuitufum.
Salmon tu s fulmen jaculatur , Dadalus alas
Induit, ingenït furor infiat & invia princcps.
Rumpit & artifici cedit natura labors.
Ex his namque didis vires animi colligo fpem
mentis erigo, ut ad propofitæ quæftionis apertionem
procedam, ulteriùs inveftigans à profundioribus na-
turalis, 8c moralis Philofophiæ Dodoribus, quidnam
de propofita fapiant quæltione. Ipfi verb fola ex-
eufatione contenti talem refponfionem prætendunt.
Scimus inquiunt elementorum proportiones, elemen-
tatorum conditiones, vaporum impreffiones, minera-
lîum mixtiones •, lcimus vires herbarum, virtutes gem-
marum, mores animalium, origines animarum j fei-
mus complexio.num diftantias,humorum repugnantias,
fanitatum harmonias, ægritudinum diferafias : fcimus
varietates aduum, cauklitates habituum, extremita-
tes vitiorum, 8c medietates virtutum jScutunum dica-
mus,fcimus de natura quicquid humana poteft ratio
naturaliter perferutari. Sednimirumdeeaquampropiens
cor eorum, die entes enim feejjè fapient es, finit i fafti
funt. Rom. 1.22. Non fie devotiMathematici, tres
illi Magi Orientales præclari quibus.ut Math. z. le-
gitur jChriftum ngtum ftella mirabilis nuntiavit, ilia
fcilicet de qua meminit Galcidius, fuper fecundum T i-
mæi Platonis; poft cujus apparitionem, tefte Augu-
ftino ubi fupra, nativitatem alicujus è coelo interpre-
tari non lieuit. Non fie, inquam, non ficSpræfu-
munt hi devoti Mathematici: fed in propofitæ quæftionis
folutionem imperfedum fuum humiliter re-
cognofcunt. N efcit, inquiunt,’ acribologia.Matha-
g m'atica hujus quæftionis folvere nodum : nefcit quippè
divinum aperire fecretum. Nam cùm, Domino clau-
dente, nemo aperiat, fânë fruftra fudatur divinitùs
obferata, humanitùs referare.
Ad hanc itaque vocem, fecùndam exeo fcholam, 8c
tranfeo ad tertiam.
Tertio ergo, venio ad fcholam Jurifperitorum, in
qua contentiosè difeeptantur quæftiones civiles Sc politicæ
, Sc ibi noftram propono quæftionem, interrogans
ab eis de Lege Chrifti Evangelica. Quanam dottrina
hac nova ? In primo verb hujus fcholæ ingrefîü civiles
Juris Dodores invenio,qui ImperatorumLeges,
Çæjaris Edida tanta veneratione fufcipiunt, tanto
honore præferunt, ut pro ipfis venerandis, aliqui
plerumque cæleftis Imperatoris Leges contemnant :
pro ipfis defendendis, Edidis fum mi Cæfaris contra-
dicant. Sed reperio iterum in hac fchola quofdam
Juris Canonici Profeflbres, qui etiam fuas Décréta-
les Epiftolas, quafi divinas Scripturas acicpiunt -, Sc
eas talker venerantur, ut propter hoc eorum aliqui
ponis quæftione, nihil utique fcimus j quia m ejus fo- ^ plerumque m divmarum pforumpant blafphemia
lutione natura filet, ei Canones fuccumbunt, Sc Fi- Scripturarum. Talcs enim reprehendit magnus il
des fola de naturali ratione triumphat.
Ad hanc itaque voçem, primam exeo fcholam, 8c
tranfeo ad fecùndam.
Secundo ergo venio ad fcholam Mathematicorum
in qua curiosè perferutantur quæftiones difficiles Sc
phantafticæ, Sc ibi noftram propono quæftionem j
interogans ab eis de Lege Chrifti Evangelica : Quanam
dottrina hac nova ? In primo veto hujus fcholæ
ingïeflu quofdam reperio, iibi nomen Mathefis ufur-
pantes indebitè, Sc quorum infamia tota fere Mathematicorum
fchola infàmis redditur Sc fufpeda. Hi
funt qui, tefteBeato Auguftino, in Libro, De Ifatu-
ra damonum : à terra Geomantici, ab aere Aeroman-
tici, ab igné Pyromantici, ab aris idolorum Arioli,
à confideratione natalium G enethliaci, ab infpedio-
ne Ararum Arufpices,8c àvolatibus, aut vocibus avium
Augures nuncupantur. Ab his itaque pfeudomathe- ^
maticis, feu potiùs maleficis nihil interrqgo de propofita
quæftione, hoc facra prohibente Scriptura. Non
declines, inquit, ad Magos^nec ab Ariolis ahquid feifeiteris.
Levit.xix. 31. . . .
Sed ad veros Mathematicos tranfeo, qui m Arith-
metica numerorum pugnas, in Muficafonorum fyn-
jugias, in Geometria quantitatum menfuras, in Aitro-
logia coelorura influentias feientifice perferutantui.
inter quos tenet Pythagoras calculum, Orpheus pleille
utriufque Juris Dodor Dominus Gratianus, lui volu-
minis Difi. p. Verba recipiens Auguftini, Epifi. 8. ad
Hieronymum. Ego, inquit, folis eorumLibrorumfcrip-
toribus, qui jam Canonici appellant ur, didici hunemorem
honoremque referre, ut nullum eorum feribendo erraffe
audeam credere. Appellatione Canonicorum Libro-
rum, folos comprehendens I dbros divinarum Scripturarum
, Sc non Jurium humanorum, in quibus, eo-
dem Auguftino tefte, Libro fecundo. Ad Fincentium,
negare non pofllimus nec debemus, multa elfe quæ
poflunt jufto judicio 8c nulla temeritate culpari.
Ipforum igitur qui vel in Civilis, vel in Canonici
Juris fchola aut ftudent, aut docent, bifariam divifio-
nem reperio. Nam quidam, 8c multi, proh dolor.1
linguamproftituunt, quæftum quærunt, æquitatem
lolvunt, pacem confundunt, fbpitarum litium ci-
neres fufcitant, padiönes violant, adulteria diffimulant,
Matrimonia diffamant, luxuriantur in lachry-
mis viduarum , in fame pupillorum , in afflidionc
fimpliciuin, 8c in pauperum nuditate. Nam ut Sidonii
verbis utar : „ Hi funt qui eau (as protendunt
„ adhibiti, impediunt prætermiftï , faftidiunt ad-
„ moniti, oblivifeuntur locupletati -3 hi funt qui e-
muntlites , vendunt interceiiiones, judicanda di-
„ d an t, didata convellunt, attrahunt litigaturos j
„ pi otrahunt audiendos. „ Q i id plura? Hi funt qui
Q q 2, dùm