lica periti, ac præditi eflent, 6c haberent artem com-
ponendi armonicas melodias : vix eos effugeret alius
morbus fpiritualis, quia fupradi&um eft quod îplæ
multùm adjuvant viros fpirituales , 6c propter hoc
multùm valent ad morbos fpirituales curandos.
I . . . . 544 corporalis naturaliter generatur , qui vel a loco fuie
generationis vel alias, quamdam peftiferam 6c vene-
nolam virtutem inducit, qua:, ut ad pradens de aliis
effeótibus taceam, quandoque circa.vires mentis humane
lEgritudines caulat. Sicut narrat Galienus de
quadam peftilentia qua: in AEthyopia Cuius evidcns fignum e f t , quoniam videmus armo- . . - „ - accidit, 6c pernias'qnæfuntdeunogenere,
fciücetdecromathicoge- Avenir ulque ad teiram Græcorum, & fuit. caufa talm
nere molli lafciviam 6c motus venereos incitare, ü- dilpofitionis, quod ïnkdlis pei eam eiat caulatantæ
cut 6c illæ quæ font de tertio genere hoc eli de dya-
thonico, excitant animas in vigoi-em, 6c in ferocita-
tem exafperant.
Propter quod etiam folent confilia Medicorum in
præliisadhiberi, unde8cilludmirabile accidit, quod
etiam equos in prælium excitant foni dyathonicogénéré
miifîèâjf : 6c ideo magnus eft defc&us in Medi-
cis qui hoc ignorant, præcipuè quantum ad fpiritua-
•les morbos. Sicut ergo per muficalem armomam,
fie 6c per aliquam aiiam benivolam medicinam ,
poteft quivis juvari ad irradiationem aliquam reci-
^AlicTmodo poteft fieri per medicinam -horrificam
6c læfivam. Et dicunt quidam cor huppæ, 6c ali-
qua alia quorumdam animalium membra , virtutem
habere attrahendi vapores qui ingravant fommum, 6c
générant phantafias fomniorumj 6c propter hoc lua vir-
tute libérant, 6c expeditam efficiunt animamhuma-
nam à ^ravedine vel groflitudine quam contrahit ex
parte corporis, ut fupradixi: 6cideo præpaiant ip-
lam ad recipiendas irradiationes quæ deluper delcen-
duntàluce prima, vel àluminibusaliarumintelligen-
tiarum, 6c eodem modo dicendum eft de fumigatio-
nibus antedi&is. Caufa autem hujus eft j quia forte
res iftæ habent virtutem horrificam, 6c ideo earum
præfentia horrere faciunt animas humanas , 6c quafi
refilue ab eis , quâ refilitione quafi diflocant fe 6c
quodammodo disjurigunt a corporibus luis. Ipfa
autem elongatio à corpore , quæ per timorem vel
horrorem fieri poteft, inducit extafim , vel potius eft
ipfa extafis, quæ eft quædam præparatio ad revela-
tfones , feu illuminationes. Nec mirum debet efle
res illas horrificas6c nocivas naturæ, quodam natu-
rali lenfu, ab animabus noftris fentiri s nam etiam
malefici fcripferunt in Libris fuis, 6c præftigiorum
fuorum multa fimilia: inter quæ nominaverunt fella
côrvorum, quæ cum aliis quibufdam naturæ humante
inimicis , loca in quibus fepulta vel abfcondita
fuerint, efïîciunt horrifica 6c terrifica , 6c quicum-
que loca ilia ingreditur horrorem fimul 6c tremorem
ftatim patitur, nefeiensunde vel qua de caufa: propoblivionis,
ut homo nominis fuipiopm oblivilceretur
6c filiifui.
Unde patet quod ex talibus antris, vel aliis corrùp-
tionibus aëris, poflïbilis eft talis exhalatio ac tantæ
virtutis, ut immutet fenfus humanos vel alienet , ac
inde faciat mirabiles vifiones apparere 3 6c fie de præ-
diéta Sybillavidetur innuere Virgilius quod per hune
modum quafi in furiam verfa, mirabilia refponla da~
bat. .
Sic etiam videtur narrate Juftinus, de Sacerdotibus
Apollinis Delphici, dicens quod ex quodam monte,
in quo hujus Apollinis Templum pofitum era t, à
quodam foramine frigidus fpiritus, ideft quædam exhalatio
frigida, quafi quidam ventus exinde cxpulfus,
mentes Vatum, id eft illorum Sacerdotum in vecor-
diam vertebat, impletosque eo refponfa confulenti-
bus dare cogebat.
g Unde Patet quod ventus ifte fàciebat eos divinare,
licèt ilti Sacerdotes fingerent fe hujufmodi refponla
ab Apolline recepilfe: non enim credendum eft, ut
aliqui putant, quod dæmon iftis Sacerdotibus fem-
per relponfa daret. Sed ipfi quandoque in furiam,
leu quamdam mentis alienationem, modo prædiéto,
naturaliter verfi, loquebantur populo quafi referentes
oracula Deifui.
Ad hoc autem, alio modo poflunt fieri hujufmodi
viûones mirabiles occultorum feu futurorum, 6c hoc
per applicationem inftrumentorum feu fpeculorum
lucidorum, de quo fupra di&um eft. Sic enim Arthe-
fius magus per quamdam artem quæ tribliam , feu
femitribliam vocat, audadter aflerere præfumpfit, quod
ex fola infpeétione aquæ refulgentis, ex lüppofitione
gladii elimati 6c terfi, vilionem omnium ocçultorum
quicumque inlpiciensobtinerepoflet. Sic etiam quidam
mendaces, 6c fallaces magi , plenam omnium
occultorum revelationem obtinere fe pofle Credide-
runt per.fpeculum Apollinis. Sed quiaeavis natura-
lis -fit in hujufmodi fpeculorum infpeéfione ad çog*
nofeenda occulta, fupradidtum eft, in fecunda parte
principali hujus articuli. Non autem eft credendum
prædi6tis fallacibus magis , quod tanta fit vis hujus
ter quod necefle habet fugere de locis illis. Et hie p artis feu infpe&ionis, ut omnia occulta cognofcere
eft modus per quem efficere fe credunt loca quasvo-
lunt inhabitabilia, & habitatores eorum hoc modo
difiugare. ; .
Non eft ergo mirum fi in corde hupp^, vel alns
hujufmodi, eit virtus aliqua fimilishuicquampofue-
mnt fellibus corvorum j nec hoc mirantur illi qui
noverunt virtutes quorumdam Empyricorum , quas
Medici 6c alii experimentatores experti funt.
Alio etiam modo 6c multum proximo prsecedenti,
poflunt fieri divinationes, per applicationes aliqua-
rum rerum humanos fenfus alterantium 6c quandoque
alienantium: 6c hoc modo verifimile eft quöd olim
feciat, licet modo alio declarato, quaedam per hoc cog-
nofei valeant, 6c irradiationes leu occultorum reve-
lationes fieri etiam modo naturali.
Sed tarnen in hoc 6c aliis modis fupra didtis , in-
terdum immifeent operationes fuas operibus iftis ma-
ligni fpiritus, ut illudant hominibus, vel ut eis no-
ce ant, aut ut eos protrahant ad alia , qua: fine
periculo animte aut offenfa Dei exerceri non polfunt.
Et inde fit ut infpicientes fpeculum Apollinis ex ar-
reptione d^moniaca, fine qua opusfpeculi illiusnon
eft verifimile confiimmari, phantafiam fortafl'e incur-
rant, per quam fic arrepti, opinenrur fe habere feien-
däbant relponfo quædam quæ in magna ad’miratione tiam omnium occultorum : ffiiccuutte ettiiaarm plerumque ri-
erant quædam Sybillæ & Sacerdotes Apollinis. Un- Ddemus de melancholicis, id eft morbo melancholia;
ddee VViirrggiilliiuuss 6.9 ^Æ.ncUas loq,u ens de Ænea q.u iq.uan- laborantibus, quöd multa feopinanturfeire, quæpedam
Sybillam confulebat fic dicit Amrum, fcilicet
Sybillæ immane petit, magnam cm mentem, mimumqtie
delict as infpirat vates, fcilicet, Apollo, aperitcjucfu-
tura, 6c pofteà de illa Sybilla, 6c ejus modo prophe-
tandi loquens fubdit.
Et rabie fera corde twnens. 6cc.
Ad cujus declarationem Iciendum eft quod quandoque
infra antra, ideft vifeera terræ, quidam fpiritus
nitus ignorant.
Prædidtisergo fexmodis, 6cquibufdam aliis,quos
omnes enumerare non eft opus, poflimt in nobis naturaliter
fieri vifiones mirabiles , 6c quafi revelatio-
nes occultorum : fortalsè autem non eft hoc generale
, ut fcilicet irradiationes iftæ omni hora fiant in
omnibus animabus per vias prædiôtas j 6c hoc propter
particularia impedimenta quæ eveniunt ammabus,
6c maxime quia quantumeunque, adjutorio prædicta-
rum rerum naturalium, diffulio fiat radiorum primal
lu-
545 lucis, quæ Deus eft 5 inbeneplacito tamen lblo liber-
rimæ voluntatis ipfius eft tota radiofitas luminofita-
tis fuæ, ut cum voluerit, 6c quàm , 6c quomodo,
& quàmdiù 6c cui voluerit irradiet, aut non irra-
diet. Et hæc de primo modo Prophetiarum, feu di-
vinationum.
Quantùm verb ad fecundum modum principalem
Prophetiarum, feu divinationum quæfiunt fub invo-
lucro fomniorum, tria funt confideranda.
Primo ) quid fit fomnium, 6c quæ fit fomniorum
caufa.
Secundb, de varia 6c multiplici fomniorum diiTe-
rentia. . r .... .
T ertio, utrum divinatio per fomma fit ïllicita.
Primo ergo, notandum eft quöd , fecundum Ari-
ftotelem, Libro Defomno & vigilia: fomnium eft phan-
tafma faótum a motu fimulacroruminfimpliciterdor-
miente: remanent enim fimulacra ideft idoja, five fpe-
cies, in organo phantafise, 6c ex illis caufantur idola
6c fimulacra in organo fenfus communis , 6c etiam
in organo fenfuum exteriorum eo quöd anima uti-
tur fimulacris , vel fimulitudinibus rerum pro ipfis
rebus. Et ideö, fecundum Auguftinum. xii.fttpcr (Jc-
nefim ad litteram, Tune eft fommum, cum inter fpecies
perceptas & verat res cpuarum funt fpecies, non difcerni-
Unde ex hoe inferunt aliqui quöd Chriftus nunrum,
6c incubi, 6c fimilia huic proportionata humori.
Si verb languis habundet j res rubeæ Cum aliquibus
quæ etiam pertinent ad coleram apparebunt.
Talia igitur fomnia funt fignificativa dilpofitionis
corporalis, 6c quandoque futurarum infirmitatum.
Unae hiis qui ad aliquas infirmitates funt difpofiti,
quandoque contingit quod fomniant fe gravibuslapi-
dibus oneratos. Hiis autem qui a&u ægrotant, ali-
quando contingit quod fomniant quædam ad luæ
paflionis accidentia pertinentia. Unde quidam infir-
^ mus fomniavit pluriès quod percutiebatur fob aure
quodam lapide multum pungente , 6c ipfi cito poft
crepitavit apofteuma fub aure : 6c alius fuit cui ap-
parebat faspe quod canis eum in pede dextro morde-
bat j cui cito poft fiftula nata eft in pede dextro 6c
parum vixit: 6cideo per talia fomnia bene informan-
tur Medici ad pronolticandum de difpofitione infir-
morum.
Ex hiis ergo patet quod ex parte corporis poteft
efle variatio fomniorum dupliciters fcilicet per fe,
vel per accidens. Per fe , ciim difpbnitur aliter in
una complexione, aliter in alia, ut di£tum eft. Ca-
lidae enim complexiones multorum funt motuum,
quantum eft de fe, 6c maxime in juventute : con*
traria verb contrarium habent proprium: 6c ideo co-
lericus in feneblute redtiores habet vifiones > flegmaquam
fomniavit. Sed non eft necefle hoc dicerc d e g ticus verb in juventute 6cc.
Chrifto, cum fomniare fit naturalis paflio, ficut co- Dicendum eft de reliquis quæ diferafias naturales poft
funtdiminuere vel aügere. Per accidens autem dift
ponitur diverfimodè corpus noftrum, vel perquan
titatem c ib i, vel potüs diverlam, vel laboris, aut
exercitii corporei, vel asgritudinis corporalis: nam
fecundum quod in hiis omnibus corpus fe habet fo-
perfluè, aut diminutè, aut temperate. Sedhocdift
ponitur melius vel deteriüs , ut imprefliones reci-
piat vifionum. Et ideo difpofitio temperate com-
plexionis in fanitate, cum temperantia cibi 6c potüs,
6c exercitii moderati, temporibus debitis, 6c locis
coveniemtibus, ex parte corporis eft difpofitio val-
de convenies ad vifiones fomniorum, 6c fic patet de
ipforum caufajintrinfeca, ex parte corporis;
T er tio , notandum eft quod caufa fomniorum in-
trinfeca quandoque eft ex parte animse , 6c hoc poteft
efle tripliciter , fecundum quod anima poteft
tripliciter ad vifiones difponi, fcilicet natura , doc-
medere 6c dormire: nec eft inconveniens ipfum fecundum
fenfum communem non habuifle in fomno
judicium difcemendi inter fpecies 6c res per eas perceptas
, fed potuifle uti fpeciebus illis pro ipfis rebus
: ficut non eft inconveniens ipfum, fecundum
fehfom exteriorem, non habuifle verum 6c diftin&um
judicium de vera quantitate folis, cognofcendo ipfum
efle majorem tota terra j fed potuifle judicare ipfum
efle tripidalem, ficut ceteri homines de eo judicant
fenfu vifüs, five fecundum fenfualem apparentiam,
licet aliqui per intelledtum aliter judicent.
Secundb, ad cognofcendum caufam fomniorum,
feiendumeft, quod ficut poteft colligi ex dibtis Ari-
ftotelis , 6c Alberti, in Libro De fomno & vigilia 6c
Auguftinh xn.fuper Genefim. Somnia fomunt originem
multipliciterj aliquandoa corpore humano, aliquando
ab anima, aliquando ä corporibus cceleftibus , ali-
quandb ä Deo 6c fpiritibus bonis, aliquando a fpirific
^ _____.r _________ , _______ - - j - - trina, 6c follicitudine, feu diligentia. Primo anima
tibus malignis. Unde caufalitas fomniorum poteftCpoteft ad hoc difponi natura, fcilicet quando ex
accipi communiter : caufa ipforum eft intrinfeca
vel eft extrinfeca. Si fit intrinfeca, hoc eft duplici-
ter, quia quandoque eft corporalis \ nam ex interio-
ri difpofitione corporis , quandoque caufatur aliquis
motus in phantafia conveniens tali difpofitioni, ficut
hominibus in quibus habundant frigidi humores,
videtur in fomniis quod fint in aqua vel nive. Et
propter hoc dicit Ariftoteles Libro, rDe fomno & vigi-
/w,quod Medici-notare debent ea quæ apparent in
fomno ; quia fcilicet hoc valet ad cognofcendas interio-
res corporis difpofitiones : nam tunc multa apparent
quæ ex diftemperata corporis 6c humorum comple-
xione caufantur. Sicut fi habundaverit flegma in corpore
alicujus, 6c in fomno diftillare incipiat per membra
5 talis videt in fomno fe per pluviam madefa-
6tum j 6c quando flegma eft dulce, defcendensàca-
pite, apparet liomini, quod guftet dulcia. Si verb
Solera multum habundet in corpore, incendia 6c ftel-
læ cadentes, 6c corrufcationes apparent 5 6c fi cum
colera hujufmodi groflaintercipiaturventofitas, ventus
cum tonitruis apparebit 4 6c fi colera nigra habundet,
facit fomniare quandoque incendium corporis :
6c fic narrat Albertus quemdam fomniafle picem ar-
dentem infulam fiiifle in ventrem foum, 6c caufa
fuit, quia in eo habundavit colera nigra : unde ipfe
exurgens, emifit coleram nigram in magna quantitate.
Si verb melancholia habundet, apparent terri-
bilia multa nigri coloris, 6c comeftio rerumacetofa-
Appendix ad Tom. /.
proprietatibus foæ creationis, feu unionis cum corpo*
re hoc habet ut minime fit dedita hiis fenfibus 6c
mundanisj quia tunc tanquam ad foperiora conver*
fa , leviter foperiorum influentiis informetur direbtè :
ficut aqua quiefeens effigies repræfentat ftellaium
perfeétèj mota verb, imperfeëte 6c diftortè.
Caul'a autem quare anima fic naturaliter difponi- .
tur, eft ex influentia quæ eft in ipfageneratione, feu
nativitate hominis. Quia ficut dicit Philofophus, in
tertia propofitione Centilogii: Naturatus in aliejuo,
ideft ad aliquid naturaliter inclinatus, inveniet ftellam
fortem ftmilis natura in fua nativitate. Ubi dicit Haly
inCommqnto, quod Stella tales funt animabus, qualm
funt elementa corporibus. Non autem intelligit, quod
ficut elementa intrant compofitionem corporis, ita
ftellæ intrant compofitionem animæ, nam hoc effet
abfurdum intelligcre: fed intelligit quod ficut cor*
pus virtutes elementorum participât diverfimodè ,
p fecundum quod diverfa elementa dominantur in ipfo j
ita anima diverfas propietates adquirit,, fecundiim
dominium ftellarum dominantium in infofione ipfius.
Et ideo dicit Haly quod Quando aliqua ftella fit fortis
in nativitate alicujus, opus illius ftella apparebit in ilia
nato , dr cito illud addifeet j dr artiftciose perficiet. N on
eft tamen intelligendum quod virtus ftellarum prin-
cipaliter influât potentias, five difpofitiones prædiâas
ipfi animæ j fed intelligendum eft, juxta modum
loquendi Alpharabii, 6c Auéloris De caufis, in illa pro-
M m po