gricolæ, priùs cxpurgando arva fmticibus ut fer-
tilis leges oriatur. Utitur officio fagacis pincer-
næ, mundando utres acetofos vel corruptos, priuf-
quam viniim recens in eis liindatur. Utiturfubinde
officio prudentis medici, qui priùs oculos fanare llu-
det à lippitudine aut alia ægritudine quam iplos
opponat radiis luminofis. ^ Taies polfent applicari
limilitudines quæ nos uberiori facilitate inducunt
cognofcere vivacem efficaciam 6c condependen-
tiam horum verborum : Poenitemini & crédité E-
vangeho. Eft itaque rationalis homo polt peccar-
tum velut fervus nequam, reuscriminis læfæ Ma-
jelbatis , projebtus in exilium hujus vallis miferiæ,
detrufus quoque in carcerem tenebrol'um carnis
corruptæ fæculentæ. Ubi in tenebris fedens lumen
cæli non videt, nifi reconcilietur priùs per poenitentiam,
quam elle reétè dicimus, oltiariam li-
berantem nos à vinculis peccatorum, qua medi-
ante potell lumen Fidei ad animam clarius ra-
diare. Propterea ad iftud : Crédité Evangelio, præ-
mittitur poenitemini. E li inluper anima peccatrix
ager incultus 6c malediiStus, ubi vitiorum nafcitur
infelix lolium 6c defideriorum lleriles generantur
avenæ : quæ omnia vitiorum plantaria evellantur
oportet, fi virtutes Evangelicæ* quærantur inlèri
cum profedtu. Sicut eamdem animam viribus cor-
ruptis, fie oculis læfis 6c obtenebratis, ita fimili-
bus comparare fis ell ; 6c exhinc docere quod.
poenitentia Fidem, ficut agri purgatio fegetem , ■
6c oculi lanatio luminis vifionem antecedit. Pro-
fequentes igitur primum ex antedi&is fimilibus ,
conllituamus animam humanam fuo merito velut
incarceratam in loco tetro 6c horrido , cui très
manfîones, infimam, mediam 6c liipremam affigne-
mus. Primæ llationis nomen eft, fenlualitas. Se-
cundæ, ratio.• Tertiæ, intelligentia fimplex. Fe-
nellræ partis infimæ nullum alferre lumen animæ
valent nifi corporale, 6c quale bruta recipient.
Secunda llatio feneftras habet, per quas lumen a-
liquod Ipiritualius ingreditur in animam, dum ad
hanc . llationem mediam erigitur. Tertiam partem
6c lupremam arcem feu lpeculam hujus car-
ceris, ubi dum anima liiblimatur infpicere potell
lumen divinum deluper emitans 6c apparens quafi
per rimulas quafdam tenues in morem fulguris co-
rulcantis , 6c lubito inter rapidas fciflùras nubium
difparentis,. Ad illultrationem verb tenebrofi hujus
careens pro llatu ifto , ut Fidei lumen habea-
tur necelfe elt. Quoniam fine Eide impoffibile eft pla-
cere Beo, Heb. 1 1 .6. Oportet nihilominus in adul-
tis ut Fides in aétum exeat 6c per dileblionem ope-
retur, alioquin telle Jacobo. Fides fine operibus mor-
tua eft. JacoD. 20.2.6. E li autem a6tus Fidei credere
Evangelio : A t verb anima in foloimo carceris quam-
diu dimerfa e ll, quando levare polfet oculos caligi-
ne prefibs, 6c denfis carnalium defideriorum nebu-
lis obfitos ad credendum vel cognofeendum ea
quæ deluper emicant, 6c quæ per nullas fenluum
fenellrellas aditum inveniunt. Quamobrem elevan-
da eft anima ab infimo habitaculo carceris ad medium
, 6c confequenter ad lupremum, quatenus in-
tueri valeat lumen vult us Domini, quod fignatum
eft luper earn maxime fi eft lumen gratuitum Fidei
de fuper infiilum ad credendum Evangelio,
præmittit poenitentiam. Poenitemini ait (fi crédité
Evangelio. N e c mirum , quoniam indigna eft anima
peccatrix, anima rea mortis, deduci ad præ-
fentialem vifionem fui Judicis D e i , nifi priùs re-
conciliata , abfoluta , purgataque. Quam reconci-
liationem, abfolutionem 6c purgationem poemten-
tia operatur.
Vultis ergo credere Evangelio ? Vultis lumen
cæli videre? Vultis ab imo carceris ad altiora fub-
vehi? vultis feio. Obedite igitur prædicanti Chri-
fto, 6c poenitemini. Et fie crédité Evangelio. Liceat
idcirco poenitentiam collaudare 6c dicere per
fimilitudinem , quod ipfa eft filia præcipua juili-
t iæ , conllituta à fupremo judice Deo pro re-
conciliatione animæ j poltquam læfit divinam Ma*
jellatem. Ipfa ell oftiaria, erigens de profundo
carceris animam damnatam ; elevans caput fumjj
intelledlum fcilicet, ad videndum lumen cæli, ut
tandem fedeat cum principibns , 6c folium glo.
riæ teneat. Ipfa catenas ferreas cupiditatum , ip^
finies peccatorum infelicem animam circumpleélcn-
. tes difrumpit, ipfi ægros rationis oculos tergit, fe,
i nat 6c illultrat, ipfa teneftras fuperiores animæ ape-
r it , depulfis quas ftatus carceris hujus mifer patitur
nebulis volitatitium phantafmatum , 6c à conîufione
horrida carnalium defideriorum ab eorumque tumul-
tu feparat animam , elevans earn in fpecula vel arce
vel apice ipfius fimplicis intelligentiæ. Earn deni-
que ad fupermentales excelfus 6c extaticas rapit vi-
fiones lecundum myllicam Theologiam datam à
Dionyfio. Hæc pollremo reparat in anima modum
lpeciem per ordinem violatas per peccatum, ini-
mô ad iplam animæ hierarchiam univerfam , ex-
emplatam ad exemplar angelicarum hierarchia-
rum priùs conturbatam reitituit, ordinat 6c reformat.
Hujus virtutis conditiones aliæ funtlaudabilesabf-
que numéro, quarum aliquas in pollerum dicerere-
k lervamus. Attendamus nihilominus quod poeniten-
^tia ficut juftitia in triplici curia divini judicii conver-
fatur 6c præfidet j fed aho 6c alio fine, aliaque utili-
tate. Quid aliud eft prima curia divini judicii, niiî
præfens, vita ? Ubi ante thronum poenitentia mife-
rans, pia 6c exorabilis de qualocutifumus. Secunda
curia ejufdem judicii affignatur purgatoriuslocus,
ubi in throno ledet poenitentia puniens fevera 6c for-
midabilis. Tertia curia infernus, ubi reperitur poenitentia
damnofa 6c infruéluofa 6c horribilis : nam
quod damnatos poenitentia comitetur 6c torqueat,
exprelïum ell Sapientiæ. y. z. Vtdcntes turbabun-
tnr timoré horribili, lequitur, intrà fie poenitentiam agentes.
Quod fit horribilis -, audite Apoftolum : Uor-
rendum eft incidere in mantis Dei vivent is.. Hebr. 10.
31. Proinde has très curias notavit Prophetaregius,
dum poenitendo feipfim curiæ primæ l'ubmitteretj
in qua mifericors poenitentia condolens infirmis reperitur.
Domine inquit, ne in furore tuo arguas me.
Pf. 6 .1. Ecce curiam infernalem, quæfùrons nonin-
_congrue quemdam typum gerit j quia Pater illic fi-
riios proprios per naturam ,• 6c Creator fias creaturas
perpetuis ignibus juftilïïma quidem, lèd incompre-
henfibili æquitate cruciandos exponit. Sequitur :
Necjue in ira tua corripias me. Ibidem. Ecce curiam
præfentis vitæ, in qua pro recognofcentjbus piè &
humiliter infirmitatem propriam pænitehtia mifericors
conceditur. Porro fi quis viator damnatus, ut
in tertia curia crucietur , ficut eft omnis exillens
aclualiter in peccato morali : fi quis præterea adjudi-
catus eft puniri in fecunda curia, quæ eft Purgato-
r ii, ficut eft homo qui gratiam habens, nondum pro
peccatis fatisfecit ; talis fas habet quamdiu vivit ap-
pellare ad primam curiam, in qua fedet poenitentia
mifericors, quoniam mifericordia fuperexaltat judicium.
Jacob, z. 13. A t uero fipeccatortardaveritcompa-
rere hora légitima feffionis poenitentiæ in hac præ-
fenti curia, ille adjudicabitur vel poenitentiæ lève-
ræ 6c formidabili in Purgatorio, vel poenitentiæ iu-
jfruéluofæ 6c horribili in inferno. E li autem coin-
petens hora comparendi coram poenitentia miferi-
cordi ufque ad ultimum finem, quo anima etiam in
morte liberum habet ufum rationis , ad fubjiciendum
fe eidem poenitentiæ ex affe£tu humili 6c pio, licet
quanto citius tantô melius atque fecurius. Cæ-
terum omiflo ad præfens fermone de poenitentiis
Purgatorii 6c Inferni > verbum habeamus de poenitentia
hujus fæculi : ad ipfam enim non ad alias nos
inuittt judex nofter Chrillus dicens ; Poenitemini &
crédité Evangelio. . Nempe qui non poenitet hic cum
hominibus, poenitebit cum dæmonibus in futuro.
Qui præterea non fe lubjicit judicio poenitentiæ
miferentis in præfenti curia j poenitentiam condemchros
honores, contempto facco 6c cinere; quam
ftultum eft infuper non quærerc jucundillîmas vo-
luptates rejedlo ciiicio, verbere* jejunio. Parsop-
ponity alij fpem longæ vitæ, alij defperationem à
mala cpnfuetudine relurgendi, alij pudorem in connantem
&C nunquam liberantem ejtperietur in altéra. Afeffione, alij allegant peccantium mi:ltidinem6c
Dicamus igitur cum Pfalmilla : Miferere meifecundum
judicium diligentium nomen tuum. P f 118. 132. hoc
cil fecundum judicium mifericordiæ in prælenti læ-
culo, quoniam fandti fanélæque omnes veluti quidam
afleflbres judicantis poenitentiæ mifericordis in-
tcrcedunt pro illis quos huic curiæ fubmitti viderint.
Libérant quoque læpius reos fuis interventibus, ubi
6c qui fe meliùs 6c humiliùs acculàverint, ipfipræter
morem judiciorum humanorum remiffionem ampli-
orem confequentui*. Qua ex re manifellam in fe
llultitiam ollendunt, qui poenitentias aut leviflîmas
aut infufficientes quærunt, pares illlx quos virgæ
territant 6c ferrum ignefque le pati malle relponcie-
rent. Attamen quid ell poenitentia præfens , nifi
puerilis quædam nagellatio, fi ad torturas vel Pur-
>rii vel gehennæ feveriflimis comparetur. Hoc
toritatem, pars difficultatem fatisfaciendi, pars ca-
dendi frequentiam 6c inftabilitatem refîftendi : 6c
ut paucis abfoluam , talium nequam Advôcatorum
copiofior eft multitudo, quam utnumerare noftrum
f it, quorum hic ordo eft non habere ordinem, .fi-
des non tenere fidem, finis à fine avertere. Væ
væ mundo ab his pellibus monftrofis 6c horrendis.
Sæviunt omnes magna rabie 6c miferabiles animas
exturbant ab hac poenitentiæ curia, quarum una ori-
go eft, una radix vitiofa, una pafens improbatiflî-
ma, quam appellamus originalem naturæ corruptio-
nem feu tyrannidem membrorum, feu legem pecca-
t i , aut alio tali nomine. Omnes quoque pelles illæ
horrore fempiterno confufæ funt, ipfæ tarnen participant
in fuperbia vel elatione quæ eft appetitus pro-
propriæ excellentiæ 6c fubjedlionis fuga 6c divinæ
majeftatis quoddain phantafticum : quifquis enim
gator w
ipfum qui fida profundaque vivæ Fidei confiderationevideret,
affirmo qnod non folum non refugeretB fingulos inlîindlus ftimulantes ad malum',r6c aver-
dolorem poenitentiæ præfentis aut voluntariæ , aut tentes à bono diligenter intus 6c extra difeuteret-
Deo difponcnte, cafibus variisimmilîùm j fed etiam agnofeeret in eis principalem llimulum elfe fuper-
cum gaudio toleraret, (biens quod non puniet Deus k;— — ■ • ■ • •
bis in idiplum, 6c quod breve hoc (fi momentaneum tri-
bulationis Jupra modum immenfum gloria pondus operatur
in nobis. 2. Corinthe 4. 17. N e c mirabitur hoc a-
liquis me dicere fi fimilitudinem in ipfis etiam pue-
rulis oftenderim. Proponatur puero quantumeun-
que timido verberum, quod aut morte plecletur pro
deliélo fuo, aut verberaretur. Quis non videatpro-
polita hac conditione, quin ipfe verberari non lo-
lum vellet, fed cum inftantiffimis precibus 6c lachry-
mis idiplum fi fibi negaretur, pollulai*et. Quare
hoc ? Ceitè ne horribili fententiæ mortis fubjaceret,
quam feit fe non nifi per verbera eyalurum. In e-
leclione prorlus fimili conftitutus eft peccator j quia
aut hic ultro fufeipiet poenitentiæ verbera, aut
mortis æternæ fupplicio liibjacebit. Hinc aperitur
intelleclus illius quod dicit Apoftolus, in tribulatione
gaudentes, Rom. 12 .12.6c talium ablquemumero. Con-
ilituamus ergo nos coram tribunali mifericordis poenitentiæ
, 6c très ejus comités ampleblamur, quæ l'unt
Contritio, Confeffio, Satisfabho. Porro Contritio-
nem ex quatuor integrari noverimus , quæ funt :
Motus liberii arbitrii in Deum fuper omnia diligen-
dum. Secundum, motus ejuldem liberii arbitrii in
detellationem peccati. Tertium , infufio gratiæ
gratum facientis.. Quartum expulfio culpæ. Pof-
fiumus addere quintum , præventionem lcilicet divinam
qua liberum arbitrium movet 6c excitât adea
quæ dibta funt. Qiialis autem fit ordo inter ilia
quinque, non facile ell ufquequaque definire 5 quoniam
plerumque funt fimul tempore. Et quoad na-
turæ proprietatem, fi refpebhis habeatur ad l'ubjec-
tum, priùs eft expulfio culpæ, quam infufio gratiæ :
biam j ut verè feniit qui nomine ömnis injuftitiæ fu-
perbiam intelligi voluit,ibi 2yon dominetur in me omnis
injuftuia Pf. 118. 133. Glolfa fuperbia, quinipfa in omni
iniquitate reperitur atque damnatur. Quid enim
quærit avaritia , nifi per fe fufficientiam, 6c nulli
alteri per indigentiam lùbiacere ? Quid enim luxuria
expetit? utique tranquillitatem 6c pacem jucun-
dam, quam res altera neque conturbet, neque ducat
nolentem, neque violentet? Amplius etiam ipfa
pufillanimitas, quæ fuperbiam videtur afpemari,
fuperbiam fecum amplexatur j dum .fenlùm & judicium
fuum præfert judicio fuperioris fui. Dum præterea
lui juris elfe mavult quam aliorum, ubi potell
commoditatibus obfequi. Et hæc plane non timidi-
tas fola eft, fed vanæ libertatis appetitus. Subinde
curiofitas feiendi quantum abundet in fuperbia, fei-
re perfacile eft quod in primis parentibus liquide
çonllitit. Denique caufa ilia eft præcipua cur vi-
tium quodlibet adverfatur poenitentiæ falutari, quia
poenitentia in humilitate fundata ell. Similiter à
vitio quolibet Fides impugnatur, quoniam radix Fidei
humilitas eft, 6c ad Deum lubjeblio.
Abjiciamus ergo fuperbiam à nobis, viri Patres 6c
Fratres , quæ etli non radicitùs avelli potell à nobis
quamdiù maledibcam terrain circumferimus , quin
germinet affiduè nobis hune tribulum 5 ipfa faltem
mox ut infauftum germen extulerit refecetur, con-
culcetur, dellmatur > alioquin non fatis obedimus
dicenti Chrillo : Poenitemini (fi crédité Evangelio. Et
quoniam fie inciditut de perverfis Advocatis, id eft.
vitijs poenitentiam dilfuadentibus loqueremur 6c inter
ilia primum elfe reperimus fuperbiam j perga-
r 1. ; i < i mus inquirere quomodo fuperbia poenitentiam 6c
h vero referamus ad agens, è converfo feres habet, Dconfequenter Fidem impugnat, præfertim apud
Ql7nni.ll« MH.\n O n.-. n Jn..A « n .... _1 ^quoniam priùs. agens intendit infundere pofitivam _ _ A l *11 * .1 . . .
gratiæ dilpofitionem, quam vitium expellere. De
bis fubinde tribus comitibuspoenitentiæ, Contritions,
Confelfione, Satisfaélione, latiffimaeft determi-
natio per doôtores. 4. feut. diftinôlionibus ad hoc
(peftantibus. Et infra (quantum videro expedite)
quædam ex utilioribus excerpere propoliii.
^unc itaque vocant me aliorfum, quod quidam li-
^giofi 6c mendaces Advocati, id eft vitia ( quos in
Jpla meditatione mea confpicio magnis boatibus adfcholaîlicos.
Ad illos quippe nollræ vox locutionis
infertur, nec infertur tanquam ego fine peccato e-
xiftens velim peccatricem animam lapidare j fedahos
monens eifque compatiens, memet admoneo, me
audio, mihique ut cæteris condoleoj velut fi lan-
guentes quôs una febris gravat vel alligat, fefe allo-
quantur, mutuis quoque feiplos querelis utcunque
lolentur. Superbia fcholafticos à poenitentia 6c Fide
viva præpediens , duas in eis filias infelices ( nifi
providerint) gignere folita eft, curiofitatem 6c finverfari)
his qui falubriori confilio ad hanc poeni- gularitatem. Malas verb filias ex pelfima Matre,
enti« mifericordis curiam accederevolunt, arguunt quibus infuper mifera foror additur, invidiaj qua
malefuadis fermonibus nunc blandiendo, nunc ter- rum progenies infaulla multiplex eft fuper numerum.
vendo: quam ftultum e ll, inquiunt, in hac vita 1'e ibi contentio , difeeptatio , pertinacia , erroris ‘
gratis affligere, 6c noh querere fublimes 6c pul- fenfio, amor proprij fenfus, immanfio in ooppiinnii<oni--
bus