OUK Bibliothecae Benedidinorum Aronenfium, led Genua Avonam anno 157p ä Patre Maio-
lo Tefuita e domo Patris adveaus fuerat. Hocce Rofweidi refponfum anno »617 prodiit , &
Bellarminum a priori fententia revocavit, com Rofweidus Caietom objedis fatiskcifle vrdere-
tur Hie nihilominus ita fe vinci haud pafliis eft , fed ftatim in fuae fententis derenfionem,
Apologias© compofuit, qua: Parifis anno 1618 prodiit. Atque ut opinionem fuam per to-
turn Orbem fpargeret, ä Congregatione De ‘Propanda Fide petiit, ut fibi liceret librum De Initiation
Chrifti in Grscum tranflatum, fub nomine Abbatis Geflen evulgare.^
Tum Canonici Reguläres hocce confilio commoti , libellum- fupplicem Congregationi ob-
tulerunt ne id ficret poftulantes , & ne liber De Imitation (hnfti Tub alio noünne , quam
T h om s ä Kempis typis mandaretur. Hicftetit ifta lis , totaque controverlia ad annum ul'que
162,6, velut fopita rcledit. Hanc Rofweidus tum temporis de novo cxcitavit , exirnia Edi-
tione libri De Imitattone Chrifii , cui Differtationem de hujus libri Autore inleruit, quam m-
lcripfit : Indubitata teftimonia , quibus Thomas a Kempis Libri De Imitatibne Chrifti Autor proba-
tur. Hanc Bollandus poll Rofweidi mortem rurfum typis mandari curavit annis 1630 8c 1634.
Fräncifcus Vuferavius Anglo-Benedidinus , Rofweidi editioni oppofuit editionem ejufdem
libri De Imitation Chrifti, lub nomine Joannis Gerfen , quem Abbatis Verccllenfis titulo decorat.
H s c Parifiis prodiit anno 1638. ex officina Sebaftiani Hure , cum notis Apologeriris
circa titulura libri, in quibus , ut probet librum De Imitat tone Chrifti Gcrfenii efle , tres ma-
nuferip'tos codices ex Italia adducit, videlicet Aronenfem , de quo fupra •, Monafterii Pado-
lyronenfis codicem, in quo nomen Gerfenii duobus in locis occurrit j codicem Cardinalis dc
Bifcia, in quo Autor libri De Imitation Chrifti, vocatur joannts de C.tbanaco ; quibus adjungit
exemplar veteris editionis V en ets anni iy o i libri De Imitatione Chrifti, quod afeiiptum habebat
in titulo Joannis Gerfonii nomen, & in cujus fine feriptumerat veten caraderej Hunc librum non
compilavit foannes gerfo, fed Joannes........Abbas Kerceltenfs , cujus manuferiptum uftjue nunc in
hoc Abbutia fervour. Hac obfervatione nixus , fufpicatur Valgravius, Geilen Abbatem fuifle
3 Srephani VercellenfiSi Sc hofee quatuor codices Cai'etanus appellat, quadrigam auream, qua
triumphans Gerfen dcducitur. Biennio p o l l , Pater Fronto Canonicus Regularis S an d s Ge-
noveis Parifienfis , Valgravio relpondit, lucubratione edita Parifiis anno 164t 5 lub hoc titulo
: Thomas a Kempis vindicants ab uno e Canonicis Regularibus Congregationis Francia.
Eodem ferme tempore , cum Cardinalis Richelius mandafiet, ut liber De Imitatione Chrifti
Typis Regiis excuderetur , Gregorius Tariflc Benedidinorum Congregationis $. Mauri Superior
Generalis rogavit Cardinalem , ut is liber fub nomine Joannis Gerfen e Typographia
Regia prodiret, quem quidem verum ejus Autorem elfe fpondehat, nixus automate quatuor
manufciiptorum codicum , qui R om s aflervabantur. Refpondit Cardinalis, fe Romamferip-
turum, ut alicujus viri fide digni teftimonio conftaret, hofee manufcriptos codices id adftru-
ere quod prstendebat 5, ac D. Defnoyers in mandatis dedit ,. ut de ifta qusftione dodos
confuleret. Ad earn examinandam feledi fiint Dodores Sorbonici, Duvallius , Halle-
rius , Sc Sanbovius , quibus adjedi eruditi duo Jefuits Petavius & Sirmondus 5 qui vocatix
Prioribus S. Germani e Pratis , S an d s Genovefs & S. Vidoris , rem ad amulfim pondeva-
runt. Interim ciim Tariffius Romam feripfiflet, Frater Placidus Simon Benedidinorum Congregationis
S. Mauri Procurator generalis 5 Sc Anglorum Benedidinorum Procurator Frater
Joannes, 30 die Januarii anni 1641 Cardinalem Bagnium , qui Nuntius in Gallia fuerat, adie-
runt, rogantes ut vellet quatuor MSS. codices ipu oblatos infpicere , ut certiorem facerepot
let-Richelium Cardinalem , hos nomen Joannis Geilen prsferre : quibus refpondit Bagnius,
ad majorem audoritatem fuo teftimonio coneiliandam, nominandos efle duos harumce rerum
peritos, qui manufcriptos codices examinarent, Sc quid de iis judicandum fore t, prsfen-
te fe , Sc adjundo Notario publico declararent. Ad id ex compado, eledi funtGabriel Nau>-
daeqs Cardinali Bagnio ä fecretis , Sc Florens Martinellus , unus e cuftodibus ac confcriptori-
bus Bibliothecs Vaticans. Naudsus infpedis feorfum £panufcriptia.cpdicibus„ advertitin eo
qui penes Cardinalem Bifciam olim.fuerat, quique hinc in poteftatem; Allatii venerat, nomen
De Cabanaco fupra lineam feriptum elfe, quamvis eadem forte manu 6c ab eodem Anamuenfi.
In eodem quoque raanuferipto invenit Bulbim Legati Apoftolici in Germaniam, qus data
erat anno 1448: unde colligere e ta t , manuferiptum hunc codicem hoc anno pofteriorem efle.
Aliunde verb codicem nonuifi circa finem feculi.decimi quinti, aut fequentis initium exaratum
fuifle ex ejus caradere fufpicatus eft.
In altero codice, Padolyronenfi fcilicet, ejeprehendit iflas, voces , Incipit liber joannis gerfen
primus , adjedas.fuifle | utpote minio fplendidiori Sc j ccentiori, ac reliquas tituli voces exara-
tas : in fine autem codicis nomep; Cerfon mutatum efle in, Gerfen,..
■ Quod fpedat ad tertium codicem qui Cavenfis erat Abbatis , cum nomcn Scriptoris non
exhiberet, fed tantüm figuram Bcnedidini Monaejii prims litters libri imprelfam, c qua du-
cebatur conjedura Scriptorem efle Benedidinura, obfervavit inde nihil deduci pofle, nec uIIq
argu,mento probari hanc efle Autoris libri effigiem;f., |
Quartus codex manuferiptus non erat, fed exejnplar typis mandatum Venetiis, fub nomine
Joannis Gerfon , in cujus fine obfervatio ha^ adjeda fuerat,, Opus non efle Joannis Gerfon ,
fed Gerfen Abbatis Vercellenfis. Nihil ergo, circa illud fibi ammadvertendum efle putavit.
Naudsus , nifi quantum ad hujus obfervationr$sCaraderem, quem recentiflimura efle judicavit,
imo Sc falfaram efle notam , & infertam in locum vetuftioris de induftriä e r a ls , cujus adhuc
veftigia deprehenderentur, imo Scwoces integrs, atque inter alias nomen Jhoma. H s c a le.
obiervata Bagnio. Cardinali, & Florenti Martinello qui in eamdem fcotentiam defeendit, re-
tulit Naudsus.
Cum deinde Placidus, Sc Joannes ad Bagnium cum Notario rediiflent, coram iis de fingulis
»Hlcdeeft inquifitum eft * tres litters vetuftioris tituli primi codicis fuperftites aut perforats quarum vefti-
jpogiapho gia novis minime refpondebant. Quibus adis , cum Monachorum Benedidinorurn Cauiam
haud mulrum juvaret hujufmodi relatio , nullum eä de re Inftrumentum publicum a Notario
confici voluerunt. A t Naudsus in privato Commeqtario rcmexpofuit,; de cujus viritate Vihcencentium
Galeottam Cardinalis Bagni Auditorem teftem efle voluit, eumque eodem anno ad
Fratres Puteanos in Galliam tranlmifit.
Ibi Sirmondus , manuferipti codicis libri De Imitatione Chrifti, qui in Bibliotheca Coilegii
Claromontani Societatis Jefus Parifiis fervabatur automate nixus , librum alterius à Tho-
n)à Scriptoris efle exiftimavk. Nam licèt anonymus eflec co d e x , cum T h om s state an-
tiejuiorem elle arbitrabatur. E contra Petavius ob ftyli hujus Operis cum ftylo aliorum
Operum , qu s extra omnem controverfiam Thotnam à Kempis Autorem habent,
confônantiam , hujus iftud Opus efle non dubitaVit àfleverare ; citm aliunde Rofweidum
objedis ab Abbate Caïetano argumentis abundè fatisfecifle arbitraretur. Sanbovius verifi-
miliùs credidit iftud Opiis efle Joannis ‘Gerfonii Canceiiarii Parifienfis, quàm Joannis Ger-
fenij, aut T h om s a^ Kempis. Q u s f fûèrit aliorum . fententia ignoratur. Ita. ex hac inqui-
litione hoc unum effedum e f t , ut liber De Imitatione Chhfti fine Autoris nomine è Regia
Typographia prodiret. N e c Naudæans obfervationes Ca'ietanum deterruerunt, quominus
in-fententia perftaret, cofdemquc codieeS nlanufcriptos , Notarii unius teftimonio munitus,
allegaret, eademque argumenta qu s piius, iterum proferret in Apologia pro Joanne Gerfen
anno 1644 R om s edita , cum nova editione libri 'De Imitatione Chrifti , fub joannis Gerfen
nomine.
' Valgravii librum & Caietani Apologiam refutaverunt Canonicus Regularis Belga , nec
non Simon Wedenius Dieflenfis Prspofitus. Hic adversùs Valgravium feripfit anno 1641
& adverfùs Ca'ietanum anno 1647: fed pofterius iftud Opus nonnifi anno 164p poft mortem
Scriptoris typis mandatum eft , lub hoc titulo Vindicia Kindiciarum Kempcnfium.
, Eodem anno Pater Fronto Canonicus Regularis Monafterii S. Genovefs Parifienfis , iterum
excudi curavit Differtationem jam anno 1641 editam ; & huic novs editioni Naudsa-
nam de MSS. codicibus Romanis relationem adjecit. In tres Partes diftributus eft is liber. In
prima oftendere vult , librum De Imitatione Chrifti non efle Gerfenii , nec ullius Abbatis Be-
nedidini : in fecunda non efle Gerfenii Canceiiarii Parifienfis : in tertia Thomam à Kempis
ejus efle Autorem. Simul igitur librum hunc majorfeus caraderibus, fub nomine T h om s à
Kempis, typis ftiandari curavit.
Libri Frontoniani editio velut claflîcum fuit, quo ad bellum excitati de novo funt Gerfenii
& Thoms à Kempis fautores. Turn Robertus Quatremarius Congregationis S. Mauri, Or-
dinis S. Benedidi Monachus, vir ingenii & eruditionis haud mediocris, fed fervidus &acer,Fron-
tonis libro non fine ftomacho refpondit , & Naudsum in manuferiptis codicibus examinan-
dis,mals fidei incufavit ; quin Sc fufpicionem injecit, codices manufcriptos dc quibus ageba-
tur, ab eo , cum inter ejus manus eflent, fallatos , Sc teftimônium iftud ab eo , in gratiam
Canonicorurn Regularium datum, promercedePrioratus, utaiunt,fimplicis, ejufdem Grdinis,
quem in Commendam habebat 5 quamvis Beneficium hujufmodi non fuiflet ipfi conceflum ,
niïi quatuor annis poft miflam ad Puteanos relationem fuam.
Haud ita multb poft, Franeifcus Valgravius aliud refponfum edidit, in quo Naudsus non
miuus acerbe excipitur. Ambo verb in lucetn emifere Joannis LaunoïiFacukatis Theologis
Parifienfis Dodoris Opufculum, in quo , lied squius ac moderatiiis , circa Autorem libri Do
Imitatione Chrifti calculum fuuna ferebat in gratiai» Gerfenii , advetsus Thomam à Kempis.
Nâudsus nominatim impetitus, Sc, fycophantiæ ac fallacis accufatus, non eâ taatùin ratiq-
ne fe défendit, quam folent viri litterati adhibere , Scriptis nempe pubiicis Cauiàra fuam tuen-
do, Sc cum accufantur , innoxios fe argumentis oftendend© j fed Sc Magiftrarus adiit, ut de
illata fibi injuria fatisfieret, Libellumque fupplicem Prstorii Urbani Judicibus obtulit, ut
exempiaiia librorum Quatremanii Sc Valgravii fupprimerencur.
A Benedidis res ad Palatinos Judices evocata e l l , coram quibus Naudsus proteftatus eft,
paratum efle , exhibitione MSS. Codd. relationis fu s veritatem notam face re. Id unum in
mora erat, quod nonnifi diffieillimè Româ defer ri poterant. Non alium pis te r Allatianum
exhibuit, cujus infpedione conftititit, vocem De Cabanaco inter lineas pofitam, Sc confedâli-
neâadjedam, ejufdem tarnen caradèris Sc minii. Tres alios codices R omâaccerfire haud po-
tuit, quamvis omni adhibitâ diligentia, Sc Benedidinis pluries interpellatis , ut eos in medium
producerent. Quin etiam , ad majorem fidem faciendam, profefius eft oppigneraturum fe
trium millium librai urn femmam , qus NofoeomioParifienfi daretur, aut in lucerns argentes
coram Altari majori Ecclefiæ S. Germani à Pratis fufptndendæ pretium impenderetur, û Bene-
diccini mauufcriptos codices très , de quibus lis erat, Româ intra fex hebdomadarum fpatium
deferri curarent, nec invenirentur ita fe habere ac in relatione fua fcripferat.
Aliquamdiu lis ilia fub Judice fuit. Tum Canonici Reguläres S. Genovefs ad Caufam Nau-
d s i acceflèrunt, petieruntque ut interdiceretur, ne liber De Imitatione Chrifti , fub alio quàm
Thomæ à Kempis nomine typis mandaretur. T andern causa ab omnibus partibus peroratâ,
die 12 Februarii anni 16f z ftatutum eft , ut probra utrimque ingefta pro non didis ha-
berenturj ac nihilominus Valgraviani libri exemplaria, quæ fèqueltrata fuerant, libéré pro-
ftarent ; cautumque infuper ne liber De Imitatione Chrifti, fub nomine Joannis Gerfen Abbatis
Vercellenfis deinceps typis mandaretur j fimulque conceflum , ut fub nomine T h o mæ
a Kempis excudi polfet. Ab ifto Judicio Palatinorum Judicum , ad Supremam Sena-
t4S ^>ar^ ei^^s Curiam à Benedidinis provocatum eft : at provocatio non ultra prola-
Dum h s c coram Judicibus aguntur , Autores Scriptis publicis fefe mutuo laceflebant.
V algravii libro , neenon Launoïi Opufculo refpondit Fronto. Naudsus itidem multas lu«
cubrationes tum Latinè tum Gallicè , ftylo eleganti , fed acri & præfervido evulgavit 5 &
Caïetanura Abbatem enideliter laceravit in Scripto cui titulus eratj Caufi Kempenfis correttio.
Launoïum etiam haud levi- brachio, aggrefllis eft in alio Scripto cui titulus , Kelitatio Kem-
pcnjts. Tum, etiam quidam' Anglus Presbyter nomine Quadratus , Anglo-Benedidinis à
Confeflionibus , qui jam Anglieè de ea conttoverfia fcriplérat , ad defcndendam Tbomæ à
Kempis Caufam librum confcripfit d J^audsanis oppofuit, queminfcripfitj Thomas, à Kemh
l . pie