perio, fine oôrporalibus membris, vel organise ita
poflunt ea cognofeere 6c ab eis cognitionem recipe-
re , fine fenfibus vel virtutibus organicis, 6c poflunt
fenfibilia in proprio genere cognofeere per fpecies
ab eis receptas, juxtaquartamopinionem prædiélam,
quæ cum pnrdictarum opinionum fitverior, non ell
neceflàrium feire, fed fufficit in hac materia âliquam
viarn probabiliter fuftinere. Et hoc de tertia diffi-
cültate. '
Tunc ad rationes principales dubitationis. Ref-
pondendum eft ad primam : concedo Majorera, 6c
nego Minorem j 6c ab probationcm patet ex folutio-
ne prima: difficultatis, quid dicendum. Et poteft
aflignari aliquo modo ratio diverfitatis, fecundùm fdn-
ctum Thomam. z. Summarum. DiftinBione 7 . quia voluntas
eft domina fui aélus ,.magis quàm intelleélus,
qui ipfa veritate compellitur: éc.ideb fecundùm a-
élum voluntatis dicitur quis ’bonus ï vel malus, non
fecundùm aétum intelleélus, eu jus ipfe non eft Do-
minus. ïgitur 6cc. Aliam etiam refponfionem 6c
rationem diverfitatis polllimus dicere ex diélis.
Ad confirmationem dicit ibidem fanélus Thomas,
quod furor, 6t concupifcentia, ac phantafia non funt
in dæmonibus proprièj fedmetaphyficè, cùnï perti-
neant ad fenfitivam partem, quæ non eft in Ange-
lis; Unde quia omnis defeélus animæ qui in nobis
accidit, vel eft ex phantafia, quantum ad cognitio-
nem, cujus proprium eft falfitas, fecundùm Philo-
fophum. 4. tJ^CetaphjJîcce-'j vel eft ex paflionibus irafeibi-
lis, aut concupifeibiiis, quant-ùm ad affeélionem.
Ideo per quarndam fimilitudinem, voluntas dæmo-
num inordinate deteftans vel appetens aliqüid, dicitur
furor vel concupifcentia, 6c intelleélus fuus dici-
tuj' phantafia : 6c quia deordinatio fui intelleélus eft
e x proterva voluntate } ideo dicitur phantafia proter-
•va, quia protervus eft qui pertinaciter verum impu-
gnat: pertinacia auxem eft voluntatis irrationalitas,
etiam 6c amentia furoris 6c concupifcentiæ important
obliquitatem voluntatis à reélo judicio rationis, &
ignorantiam non fpeculationis fed eleéïionis, fecundùm
quam omnis malus dicitur ignorans. ïgitur 6cc.
Ad fecundam dicendum e ft , quod præcognitio il-
lorum eventuum futurorum in fe ipfis immediate, 6c
non per tuas caufas, folius eft Dei 5 6cdæmones non
poflunt futura cognofeere, fed qualia 6c qualiter pof-
fint, patet ex didtis in fecunda diflîcultate.
Ad confirmationem negatur aflùmptumj quia non
oportet cognitionem rci abftraélivam femperefle per
fpeciem ipfius rei quæ abftraélivè cognofcitur. Dæmones
ergo fine fpecie rei futuræ poflunt earn abftraélivè
cognofeere, fcilicet per fuarum caufârum
præcognitionem, 6c hoc naturaliter, vel etiam fuper-
naturaliter per ipfius Dei aut fuperiorum Angelorum
revelationem. Unde quamvis fint in perpetuis tene-
bris poenalibus, non tamen fequitur quin poflent aliquo
modo illuminari intelledlualibus luminibus : licet
fandlus Thomas videatur fentire contrarium,
qui dicit quod %evelatio fupernorum fpirituum facta doe-
monibus non eft per modum illuminâtlonis, fed per modum
locutionis. Sed hoc flat in quid nominis, ôc eft ma-
gis difficultas vocalis, quàm realis. Unde ad hujus
evidentiam, diftinguendum eft quod Angelum illuminari
ab aliquo poteft intelligi multis modisj vel lumen
caufàndo 6c infundendo quo Angélus illumine-
turj velluminofum ci lumen ordinando 6c offerendo;
vel obftaculum impenetrativum luminis amovendoj
vel aliquam difpofitionem, ad quam fequitur lumen
intendi, inducendo: unde per hune modum did--
tur illuminari aliquod corpus. Primo modo enim fol
illuminât aerem. Secundo modo, deferens cande-
lam de noéte, illuminât domum. Tertio modo,
aperiens feneftram illuminât cameram. Quarto modo,
rareficans medium luminis receptivum,difponit
ipfum ad fufeeptionem intentions 6c clarioris luminis;
6c omnibus iftis modis correfpondenter poteft
intelligi in fpiritualibus, quia una natura intelleélualis
illuminât aliam.
Primo modo ergo illuminare non poteft nifi f0lus
Deus, qui folus poteft fpirituale lumen creare , feu
principaliter infundere. Secundo modo, unus Angelus
poteft alium Angelum, five bonum, fivema-
\ lum illuminare, ideft lurainofum offertej feu lumen
oftcnderei quia poteft alteri oftendere velofferrea-
étualem feientiam, vel conceptum intelleélus fui:
ratione cujus oftenfionis , poteft ille cui oftenditur
devenire in aétualem cognitionem alicujus, quiafpi-
ritus non habuit, nec alio modo habere potuit naturaliter
, 6c talis oblatio vel oftenfio cognitionis poteft
dici illuminatio} licet etiam talis manifeftatio fit
locutio Angelorum, 6c rerum locutio eft quædam
illuminatio. Tertio 6c quarto modo, poteft etiam
unus Angelus alium illuminare, quia poteft aliquod
impenetrativum removere, vel aliquod difpofitivum
inducere, unde fequitur lumen intelleéluale, ideft ali-
qua notitia immediate A n g eli, vel etiam hominis.
Sic .ergo dæmones poflunt habere cognitionem futurorum
contingentium, etiam illorum quæ folùm de*
pendent à voluntate divina, 6choc à Deo,veletiam
ab aliis fuperioribus Angelis, five per illuminationcm
five per locutionem, 6c hoc non ad eoriim utilita-
g tern, fed ad màjorem damnationem.
Sed quia hic taélum eft de locutione Angelorum}
videndum eft breviter quid fit hujus locutio. Unde
dico quod verbum Angeli qùo loquitur, 6c quod
eft ejus locutio , non eft aliud quàm ejus conceptus,
vel aélualis cognitiojvel intelleaio, quæ dicitur proprium
verbum} ut patet per Augullinum.L. 17. De
Trinitate ; cap. i<5.6c ideo, ficut verbum Angeli non eft
aliud quàm ejus a&ualis intelledtio} ita non eft aliud
loqui in Angelo, quàm intelligere. Sed tamen fe habent
fecundùm lùperiùs 6cinferiùs, quia omne loqui Angeli
eft intelligere , fed non è contra} dicitur enim
intelligere, prout verbum fuum, ideft intelleélionem
recipit, 6c per ipfàm aliquid concipit : fed dicitur
loqui proprie, in quantùm ejus intelledlio ordinatur
ad indicandum aliquid alteri quod per ipfum verbum
concipitur. Sicut ergo homines | quia non pof-
funt indicare alteri verbum mentis fuæ, utuntur ver-
bo exteriori ad indicandum ipfum j ita quod fi alter
verbum mentis fuæ immediate per fe videret, non
uterentur ad indicandum illud aliquo verbo vocis}
fie fi Angelus unus omnem conceptum quern alius
p habet naturaliter videret} alter non uteretur aliquo
verbo, ad indicandum mentis conceptum. Et patet
quomodo verbum quo Angelus loquitur alteri, eft
conceptus mentis fuæ ordinatus ad aliquid alteri indicandum.
Sed ulterius opportet feire, qualis fit hujufmodi
conceptus ad aliquid alteri indicandum ordinatus.
Pro quo feiendum, quod ad locutionem Angeli re-
quiruntur très aélus. Primo, requiritur aétualis in*
telledlio dealiqua re. Secundo, refpe&uilliusrequi-
ritur aélus reflexus, quo Angelus naturaliter perci*
pit illam intelleélionem fe habere. . Tertio, requiritur
aélus voluntatis, quo vult primam intelleélio*
nem alteri manifeftare ; 6c in illo proceflu, primus a-
élus intelligendi eft ficut verbum interius latens} 6c
fecundus aélus intelligendi cum ipfa volitione , eft
ficut verbum exterius, quod habet rationem immu-
tandi potentiam auditivam, id eft intelleélum alte-
rius Angeli audientis, ad intclligendum illud idem
quod Angelus loquens intelligit} 6c talis manifefta-
Hio intelligitur per locutionem Angelorum : nec poteft
eflè talis manifeftatio, nifi adfit voluntas mani-
feftandi ita, quod eft in poteftate liberii arbitrii. Et
Patet quod locutio Angelorum non eft nifi manifeftatio
alicujus veritatis quam unus vult alteri noti-
ficare, cui priés erat incognita} 6c hoc poteft efle
indifferenter fuperioris ad inferiores, 6c è contra; 6c
per confequens, etiam poteft efle inter eo's mutuailliuninatio
large fumpta. Séd tamen illuminatio quan-
doque ftriélè fumitur, prout eft qùædam difpoljtio
à Deo ordinata, quâ creatura rationalis perfeéliffi-
Æ & completiflima ordinatione reducitur in fuum fi-
nem 9 qui ei^ voluntas Dei beneplaciti, 6c tali illu-
minatione fuperiôres illuminant inferiores, 6c nun-
quatnèconverfo} quia, ut dicit Dionyfius î H ac Lex
eft immobilster fervata, ut inferior a reducan-
{Hr in Deumperfuperiora. Et fumendo, non omnis An- ‘
irelonim locutio eft illuminatio : 6c ex hiis patet ad
tertiam refponfionem.
Ad tertiam refpondet Sanélus Thomas, qubdlicèt
cognitionem à rebus non accipiat dæmon} tamen a-
cuiturejus feientia pér longitudinem témporis: për
foeciem enim rei quæ habétur, jnnatam cognofcit
rem, 6c ea quæ in re finit ; fed antequam ad efteélum
determinetur caufa contingens , 6c precipue ad u-
trumlibet, non eft in ea effeélus ejus, unde non poteft
in ipfa cognofci, qui tamen cognitâ ipsâ , co-
guofcitur, quando jam ad effeélum determinata eft.
bed ifle modus loquendi eft multùrnimproprius 6c dif-
ficilis ad benè refolvendum, nec per fpecies jnnatas Angeli
intelligunt, ut fuperiùs eft probatum : 6c ideù
aliter rcfpondendum. Unde dico quod Angeli co-
gnofeunt aliqua per experientiam , 6c memoriam ;
ôc ideo fecundùm intelleélionem Auguftini videtur
ouod à rebus acquirant feientiam. Hæc autem ex-
perientia vel memoria eorum non oritur à rebus per
i'enfum, ficut in nobis} fed alio modo, prout ut tac-
tum eft in quarta opinione ltatim recitata in tertia
difficultatei
Ad confirmationem dicendum : quod feientiadæ-
monum de rebus futuris, non habetur per fpecies
earurn, ut jam diélum e f t , nec etiam hujüimodi
feientia accipitur ab ipiis rebus futuris, fed à caufis
fuis, unde futura, fecundùm quod habent determi-
nationem in caufis fuis, accedunt ad rationem præ-
fentium, in quantum jam funt quodam modo determinata
in ipfis. Sic ergo dæmones aliqua futura naturaliter
cognofcunt, 6c multa nobis occulta, per
experientiam 6c memoriam quam habent, refpeélu
fuarum caufarum, ex quibus pluries viderunt taies,
vel taies effeélus fequi} quod in multiis non poflunt
homines, propter brevitatem fui témporis, vel etiam
propter debilitatem fuænaturalis perfpicacitatis, quæ
major eft in Angelis, ficut probantauthoritatespoft
oppofitum. Et ex hiis omnibus patet folutio primæ
dubitationis principalis hujus materiæ.
Secunda dubitatio principalis circa materiam pro-
phetiarum, feu divinationum quæ fiunt minifterio dæ-
monum, fuit utrum dæmones feu prophetæ dæmo-
num, aliquando prænuntient vera. Et arguitur primo
quod non, quia ficut dicit Ambrofius, Omne verum
à quocumque dicatur, à fpiritu f tm i ï o eft. Sed dæmones
aut prophetæ ipforum, non loquuntur a Spiritu
fànélo, quia non eft conventio Chrifti ad 'Belial, autlucis
ad tenebras, ut dicitur 11. Corinth, vi. 1 y. ïgitur taies
nunquam vera prænuntiant. Confirmatur: quia Pro-
phetia eft divina infpiratio , ut deffinit Caff, fed
dæmones, aut eorum prophetæ non loquuntur divina
infpiratione : igitur ab eis non eft vera Prophetia.
ïgitur 6cc. Secundo, Prophetæ infpirati à Spiritu
fanélo nunquam loquuntur falfum, ut patet ex de-
fcriptionc Prophetiæ fupra habita. Ergo prophetæ
infpirati à fpiritu maligno nunquam loquuntur verum:’
quia ficut Spiritus fanétus, eft Spiritus verita*
tis, fie fpiritüs maiignus eft fpiritus mendacii. Igitur
6cc. Confirmatur : quia ad propheticam veritatis
cognitionem requiritur aliqua illuminatio } ut fupra
diélum eft; fed dæmones non illuminant intelleélum
humanum, fed magis obtenebrant} unde 6c
nomine tenebrarum intelliguntur, juxta illud Apo-
ftoli <jha conventio lucis ad tenebras. ïgitur 6cc.
Tertio, quia prophetæ cfomonum, dæmone inf-
pirante loquuntur 5 fed diabolus non eft infpirator
veritatis, quia ipfe eft mendax & pater 'ejus, id elt mendacii.
foan. v in .44. Igitur 6cc. Confirmatur: quia
vera Prophetia eft fignum confirmationis Fidei. Unde
fuper illud Romanorum xii. '6. Sive Prophetiam, fe-
cutidum rationem Fidei: dicit glofla quod In enumera-
tione gratiarum a Prophetia incipit, qua eft prima proba-
lio quod Fides noftra fit rationabilis , quia credentes ac-
cepto Spiritu prophetabant} ergo cum diabolus non in-
^ tendat probationem, fed magis deftructionem Fidei,
fequitur quod non fit caufa verm Prophetim, feu veritatis
enuntiator. Igitur 6tc.
Oppofitum arguitur. Quia Nitm. z i . dicit qum*
dam glofla quod Balaam divinus erat, qui feilicet dm-
monis minifterio, 6c arte magiea futura prmcogno-
feebat} fed ipfe qurndam prmnuntiavit vera, licut,
eft illud Numer. xxiv. 17. Orietur ftella etc Jacob 6cc.
Igitur 6tc.
Hie refpondendum quod dmmones per fe 8c eorum
prophetas, feu divinatores aliquando 6c fiepe vera
prmnuntiant. Et hoc patet tam ex Scripturis divinis,
quam ex gentilium hilloriis: hoc autem ex multipli-
c i , 6c fpecialiter ex quadruplici caufa contingit.
Primo namque hoc quanaoque faciunt ex fiiperbia
6c oftentatione, ut fcilicet fuam fcientiam homini-
bus mirabilem oftendant: nam ficut patet ex didlis,
B dmmones, etiam naturali cognitione, multa cognofcunt
, tam prasfentia quam futura, qum funt ab
humana cognitione remota, 6c qum poflunt homing
bus revelare. Et idco quandoque ea revelant, non
ad hominum utilitatem , fed ad eorum jadlantiam
per elationem, ut fcilicet fum naturx excellentiam
hominibus oftendant, 6c fe tanquam Deos adoran-
dos efle perfuadeant: hoc enim tnultum appetunt,
quia fuperbiffimi funt, ut dicit Auguftinus, inprinci-
palibus locis Libri De Civitate Dei.
Secundo, quandoque dzemones vera diCunt 6c decent,
ut alia falla 6c erronea, ad qum credenda in-
ducunt, ex alicujus veritatis apparentia perfuadant.
Nam ut dicit Chryfoftomus fuper Math. Conceffum eft
diabolo interdiem vera dicere, ut mendacium fuum rara veritate
commendet. Sic enim intelledlus ad falfum de-
ducitur per apparentiam veritatis, ficut affedlus ad
malum per apparentiam bonitatis. Et ideo ficut
dicit Beda: Nulla adeo eft falfa dotlrina, qua non ali-
Q quando vera falfts immifeeat.
Tertio, dmmones quandoque aliquod verum di-
cunt , obfeurum tamen, vel ambiguum} ut fubTpecie
veritatis in errorem ducant, 6c homines decipiant.
De hoc autem multa narrantur exempla, inter qum
illud memorable viderur quod de Oraculo Apollinis
Delphici recitatur} nam apud Delphos olim legi-
tur fuiffe feriptum in vetuftiflimo tripode Apollinis
Oraculum famofiflimum quod cuidam confulenti quo-
modo ad beatitudicem perveniret, r^fponfum eft, fei-
licet TvSSi oeuvTov; id eft Tfofce te ipfum. Quam qui-
dam fententiam fatyricus Juvenalis, Sat. xi. divinam 6c
coeleftem appellat, propter fummam utilitatem qux
in ilia continetur. Unde ait.
— ilium ego jure
Defticiam, qui feit quanto fublimior ssltlas
Omnibus in Libya Jit montibus: hit tamen idem
D Ignoret quantum ferrata diftet ab area
Sacculus, e ctxlo defeendit yvesfi/ csctvTov.
Quod eft dicere: ftulta 6c defpicienda feientia eftj
6c infipiens fapientia, fupervacua cognofeere, magis
utilia ignorare. Quid enim prodeft homini feire
metiri mundum 6c nefeire fe ipfum ; abfque
hac enim feientia, nihil mortalibus eft utile, nihil
hominibus falutare, 6c ideo dicit, illam feientiam
e ccelo defeendifle. Unde propter excellentiam
hujus fententiae dicit Helinandus in Croni-
cis fuis. Lib. 8. quod Imprimis non eft credendum
csfpollinem fuiffe authorem vel inventorem, fed potius