Jtéiv» C E R S O N U X A . L f É & Ë , I V .
materiæ purè Theologicales, neque apud Theologos materiæ purè Logicales, aut Philofophicæ
difputarentur.......Eccé proficeris te veile fieri Theologwrti, benë habet : perlcrutare igitur,
& lege quæ Thologica funt. Hac Confideratione notamür ii qui Theologicos libros öcicholas
aUt réplent föphifoiatibus, aut plufquam fatis eft fcicntias* peregrinas in&öüücunk
Qifdt materie Theologie#.
A t verb quæret aliquis j Quales materiæ dicendæ propriè & pUTè Thèôlogicæ? Refpórideat
non ego , fed Auguftinus, quod i l l per qnas FidesfalubernmagignitUr, nkirtiur, défendit ur , rotor
at «r. Fïdfesf, Spés & Gharrtas quemadmodtun folum- norhinaucur & fiant virtütés Theolo-
eicæi ita meteriailla propriè dicendaeftTheologica,quæ Fidëfe ^dificaï, Spenverigit, Gharita«
tem tnfliwniWàif. O ’SêMentiài»aurei$ caraëteribus in omfiibüsTheotogöf um Sfeholis iöfêulpfendam.
V. C o n s i d é r â t i ó ' .
Signutïi ëuriofitatis' & firiguläf ifcttis èft, gaudere potius in impugnatione Do&ofum, aut in
defenfione unius pertinaci, quam ad eorum dièta concordanda operam dare. Intolerable itaque
eflèc dicit Gurlielmus Parifienfis y confeftim judieâre fapit nTiflimos* Inquifitores veritatis erravifi-
lè. Quod intelligiti nifi priùs diligentiflima perfcrutatione habita, cognofcaiur corum pofitio in
nofto poflë défendi Stc.-
V I . G 0 N S I D E R A T I o;
Gauderénóvis adinventiombus termmorura in materiis fpeculativis Theologiæ, præfertim
divinkaiois arcanum cawgcntibtrs y curro-fttas eft ptrnkrófa & collenda. Liberi* verbis inquit Au-
guftinm hejuuntur Thilofophi j & m rebus «taf mtelhgendum dtjfcillimis ùjfenfionem piarum annum non
perttmefeunt : nobis Autem ad certain regultvm locjuifas eft. Snmlteir Diofiÿfitis, primo De Divinis
nomihtbui. Arnmadverterunt hoc Gceterr Patres & Da&orcs Etdefiæ na Conciliornsn célébra-*
çiorte fs qfri non fcrlàm lententiais r fed verba dtiam femeneiis conveniemia perfcrutabiliffima fc-
du-litate librantes, & ad paueds & ecrcos terminas- frænata- ioquendi libertate Fedegerunt. (Tel-»
timonia-hîcaffert ex Hrérdnynao', & ctxretis muftis de hoc' nemihe homeufion y Staiiis..) Quam-
qbrem dum terminés quofdam apud aliquem ex Do&otfibas approbates invenimuS non nfita*
Çôs in Scholis, illos dntfodoccre not» debeirius y ttifi prâ & reverenti refcdutione praCviâj ut
dicendoj terminus ifte àtali ficaccipiebatur, qui fcificet oft»,, quia trfiiscommunis aliter aeô^
pit, caveöda eft óffenfio in divinis. Ét poft allata hujrrfinodt non tol&nmd-arnm loeutionum exemple,
ait: Hac confideratione maxime motos Theologos Parifienfes, ne doftrinam Raymundi Lulft
dóceri paterentur : quia terminas habet à nullö Doètore ufiöatos.
V I I . C O N S I D E R A T 1 O.
Furidamenta nimioftudiöaccipere à Philofophantibus paganis , curiofitas eft in Theologica
eruditione periculofa.
Hujus rei inter alia exempla, Origenem teftem producit -, cofque vitupérât Theologos, qui in
quxftionibus fubtilibus tempus terunt: confulit fis y ut delèratur qualifcumque, fi inutilis eft,
acutiffima fubtilitas, ut difcant non tam difputare, quàm yincere. Et in hanc remreferthifto-
riara cujufdam Advocati , qui. moriens, dutn recitaret Pfâlmos Pcenitentiales y & legens hunc
verfum Pfalmi fexti: Quomam non eft in morte cjui memorftt tui9 interrogavit Gonfeflbrem fuum
Magiftrum in Theologia, qui aderaty quo paèto verum eflet, nullum Dei memorem efle in
morte: numquid, inquiebat, non egomoriens Dei mei poflum recordari ? H x c audiens com-
pefcuit eum Magifter cum modeffia, admonens non efle hanc horam difputandi, fed orandi,
& finem fuum Domino commendandi. (Jui relationi fubne&it egregiam hanc fententiam. Om-
nes morimur, & tarnen infuper nefcio qualibus quxftiuricülis tam crebrè , & inutili argument
a t iv e occupati, diem exitus noftri iicquaquam attendimus.
. J
V I I I . C o n s i d e r a t i o n
Contemnere claras & folidas doólrinas, quæ leves videntur i & ad obfcuriores fe transferre,
fignum eft curiofltatis & originalis corruptelæ. . . . . Notât hæcConfideratio cos Theologos,
qui vel Grammaticis Autoribus, vel hlftoriis fæeularibus, vel Poëtis, vel eloquentiæ prilcorum
Oratorum, vel Mathematicis inquifitionibus principaliùs infiftunt, quàm Theologicis materiis,
facientcs de acceflbrio principale. Si autem aliquis theologizans talibus vel dele&tetur in tran-
fitu, & pro fua vel aliorum qua dam interim reçreatione, hæc laudanda e f t, quæ ÔC récréât
animum feflum in Theologice ftudio, & nonnihil aftèrt eruditionis & ornatus.
IX . G o n s i d e r a t i o .
Præfumptuofa curiofitas^c fingularitas in omni fcientia, caufat de fâcili fcifluram, & ex con-
fequenti, deftruèbionem in eadem. Hæc fufiiis exequitur in Leètionibus Contra vanam eurio-
fitatem, in illud Marei: Teemtemini QT crédité Evangelio.Ti l.p . 91. ad p. I0<x
De fugienda in rebus Divinis Novit at e.
Præter fingularitatem & vanam curiofitatem, fignum erroris eft noviras opinionum: ex hac
enim furgunt hærelès} fchilmata orta defendufttür, & défenfa radicanturj radicata, ut expe-
rimur, Fidem & Ecclefiam deftruunt: moderno enim tempore unyfquifquc interpretari Sc tra-
herC non vöretur Scripturam Sacràm ad libitum fuæ voluntatis, prout amor, odium, inviefia,
fpes
G E R. S*0 N I A N A. L I B E R IV . xcy
fpes promotionis, aut viodnäa euln inclinat. AJiqui eorum mmis leviter hasreticos dieunt auos
tamun uondum haxeticare «overunt. Aiii va-eomdia du<äi ,.quandoque. forfan errotes defen-
dunt, ne levx opimone vuigi videantur inquinati. Hi lovicem, ut ait Apoftolus, Umemcir.
Z l T r T i p ’’‘' S " V e r hm ’ ex 1HéKS ',ri*m*r x « » « * » » » , bUfphemtdt ,
Theologia ejttoiupiex.
Et de diverfis Propoßttonur» Jhologicarum generibuf.
Theologia tnpartitodmdi poteft. In iUaia q u * inter Schokfticos magis w itito f ; in earn
qnse legentis mores *d ,ficet, reguiet & componat 5 & iliumqu* prmdicantibus congtüit. H i e
autem tna non funt ufquequaqne dilparata I in quibus quotidie eïfi non iequaliter , tarnen H
' H K Ql“ de B i libri potiffimum legendi
lint eonfiütt Geifonus in Ep. i. sAdfludema Cettegii Nmtimt. T . i. p. 108. De modo etiam
difputandi & cum Doéhs diflerendi, ibidem nonnülla tradit p. 109. Quaqquam fateatur pro
rationem ftuden“ um | fcc“ lldum ®tatem , ingenium & tempora j Variaildam eile fttidendi
Verfatur autem potiffimum Theologia fcholaftica circa ea qusead Fidem attinent. lamoui-
dem propolitronum ad Fidem pertinentium varia genera affignavimus.-iimt qmedam qu*dene-
eeffitaie lalutis credendas funt; funt alte qua de Ibia probabilitate tenendte ; funt qua: de pie-
font raduseputand* ' i & ^ qU® imPertinentes ad Fidem judicandae. Primi generis variis
Piimus , eoram quse litteraliter in Sacris Litteris ellèrtafunr. Secundus , eorum qua ex in-
dubuata relatione Apoftolorum determinata. Tertius, veritatum fpecialiter aliquibus reveiata-
rum, qua- ab dlis tantum, quibus revelatio indubitanter f iS a eft, credenda funt • ceeteri ve
ro non tenenturcredere, ni§ per miraculum evidens,& per Ecclefiam detur certitudo Ouar-
tus gradus continet yentates omnes & lingulas qu* concludumur ex pramiffis veritatibus, in
conlequentia certa, in lumme Fidei, vel in evident! lumine naturali, quamvis non in propria
torma verborum )llic habeantur: quema4modum ifta Chnjtm veriras eft B Ü 8 B falutiscl-edenda ! babuit nervös & venas, reliijm bumarn membra-, quamvis in Scriptura Sacra non
liabeatur m propria verborum forma. Et ita de llmilibus, fine numero, quoniam ifta ellevi-
dens esniequentia, nedum in lumine Fidei, fed in lumine naturali apud Philofophos, Cbrilim
putt verus homoj ergo Chriftus hat unit nerves & venas.
Hi autem guatuor gradus ad Fidem pertinent ,,& primum genus vei-itatum, qu® creden tial
lunt neceflano, £c fine hatrefi negaii non poflünt: In quinto gradu reponuntur veritates ill«:
quxex veritatibus quadruplicis gradus ante didti deducuntur in confequentia tantummodó pro-’
oatnli vel topicajvel dum m antecedenteponiturpropofitioqu* ad Fidem eftimpertinens 5 quwh-
vislupponatur die vera. Veritas autem quas ad Fidem impertinensS ea foladkitur,qua; neeificon-
lequentia evident! nee m conlequentia probabili neque certafequitur, vel repugnat, Porm-
flum propofitiombus Fidei apponitur aliqua, quielnon eft de Fide, tunc totum quod eft una
copuiat1Va,.non poteft fimpheiter. dici de Fide'; quia ie'qUiturqdebiliorem partem. Dicitur
ninilommus tails propofitio, ad cujus verificijtionem requiritur una propofitio non pertinens ad
•ridem, quod fapit Fidem fi fit vera, vel quod fapit hierefim., fi fit Alfa. '
Exempla fubjicit jam relata propofitionum illarum: B. Gregorius non fuit Papa, Biblia quam
lianen Joannes eft filfa : qua pendent è. duabus propofitionibus qua humanA tantfim Fide ni-
tuntur: quod Gregorius fuerit rité e t ó u s , & quöd exemplar Bibliomm Joannis fit eorreäüHE
tJemurn in iexto gradu collocamur veritates ii la j qua iantummodo fieiunt ad nutriendam vel
rovendam devotionem, religiofamque pietatem; qua feilioet magis inducuntur ad inflammandum
artectum , quam ad inftruendum intelledlum 5 ubi pietas devota magis afpicitur, quam veritaS
certa - itt quibus hoc unum reprobatur; fi adeffet alTertionis temeritas , priufquäm elucidate-
tur aliquo modo per Ecclefiam, velrationem certam ipfa veritas, aut fi.fuperftitionem, hoceft
Keligionem fuperfluam, aut noxiam, aut vanam induceren Uade fidut dicit Ariftotdes: Aä-
HU refert auadam falfa ,probabiliora efle quibufdam veris. Ita nihil refert qutedam felfa pid credi •
nonqmdem eAiatione qm fa lfa fu n t, vel feiuntur efie fala; piocul hdc ApietateFideliüm-
ed cadit exiftimatio vel pia creduhtas, non fuper veritate vef falfnate; fed fuper apparentia
C Pr.°^ bllllat^ & utique non elt periculofum vel falfum, quia conftat de apparentia &
probabilitate, dum fa litas vel veritas ignotaeft. Propterea fapientiffiaè dixit Hieronymus
quod de talibus ehgibihus eft pie dubitare, quam temere definive.... Refpicit autem ifte
gra us Legendas cc miracula Sandfcorum, Vitas Patrum, necnon vifiones ik phantalias rt-iinio-
r ! r “ f Perfo®r™ i r a t i o n e s & opiniones Sacrorum D e co rum , qu* oimiia
lcipit Ecclelia & legi permittit: non quod determiner talia eile de neceflitate falutis creden-
7** ‘fd quia proficuumad commovendosaffeaus piosFidelium, & in ledificationem ipforum-
umm talibus nihil de certitudine feitur eile falfum , quamvis etiam nefeiatur cert-6 vei-um
quoq nec oportet, nec ut tale credendum proponittir, ita quod magis hfc.attenditur id quod
deducunfur^Corolk6'1 *!0tU*t ’ Iluamilltid quod factum eft. Ex his propofitionibus fequentia
i k Fa}ru“ > Hafphcmum & hareticum eft, aflhrere quod fenfus litteralis Sacrte Scriptura: fit
aiiquando fallus, a. Fahum & blafphemum & hiareticum allèrere , quod de »Otis per ex-
penentiam vel de evidentibus, non fit Fides efiafn propriè diëfca.
In exemplum adducit Prajcepta Decalogi^Schanc propofitionem : Deus eft. T Inter veri-
‘ r";es autem Flde‘ ’ duplicis generisdiftingui poiranc. Sunt enim aliqua; ad p iW m ita necefla-
!!f-mine Chnftiano hne delperatione lalutis ignorari pöflint I alias, pnecipuaS in Religione,
funr hnltianf °mnlbusnoCiCeile debent 1 Scexplicitè credenda; :aliEe,qua;fimplicibus ignocje
idinM I I 5xPh£lta Fide credenda;, qute doétis prorfüs credenda; funt: poteft enim fimpiex &
miI?us inftruècus in dubium revocare , vel etiam negare , fine pertinacia , pi'ópofitiönes
1 continentur inSacris Licteris, quas Thologus cxercitatus in Sacris Litteris , tenetur credere