J-oannis Gerfomï, D e obfervaùone dierum. 20<$
lufpe&æ vehementer, 6c ut taies fuerunt etiam RK
traditæ pio zelo. Taies multæ funt obfervationes
apud Hifpanos inlibro Senaforasj taies apud Judæos
iiinumeræ ; taies apud Chriftianos fuperltitiofos fient
dé nèfcio quô SydraC : taies denique pra&icari
quærantur, nedum per vetulas forcerias, fed per mul-
tôs arma fequ eûtes j continuctur.
2 0 7
nem naturalem aut per divinum miraculum, debetra-
tionabiliter reprobari, 6c de pa<fto dxmonum expreff
l'o vel occulto vehementer haberi fufpe£ta. Sic de-
terminavit tempore noftro facra Teologix Facultas
Parifienfis Univerfitatis.
Propofitio Quinta. Otftnis obfervatio quantumeum-,
que fänifta 6c falubris videatur in decem aut viginti
aiit centum particulis \ fi habeat unicam particulam de A Poftremo totiens occurrit ilia materia, quod fi pro
idolatria vel hærefi vel de apoftafia fiifpe&am aut in- quolibet cafu feribendum effet, feribendi nulluseffet
finis. Poterit inter feftam, debet tota Suipeôta 6c infeôta reputari, nifi aliavideri Traftatulusde Aftrolofiat
manifeftatio pretioli à vili.
‘Propoßtio Sexta. Omnis obfervatio particulars fuper
effeétibus mirabilibus 6c extraneis fub titulo vera-
rum artium palliata, debet examinait ex circumftan-
tiis librorum 6c Auftorum, qui obfervationem hujuf-
modi particularem tradiderunt.
Ponuntur coniequenter Propofitiones leu regulæ ad
declarationem pnemifïorum 6c ad particularem appli-
cationem fiiper imagine leonis de qua fit inquifitio. Et
eft prima, lèptim;
vel literæ non habent vei iortiuntur ex caula pur
turali 6c corporali efficaciam, ficüt nec entiamathe-
Altrologiatheologizata,
fpecialiter circa finem.
Concluditur tandem ex omnibus praética fiiper hoc
cafu particulari. Poftquam fàéfca Fuerint quæ dicta
funt liimmariè 6c de piano fine involutione procei'-
fuum, maxime fi delatus reddiderit fe obedire par
turn fine proterva defenfione, prohibeatur ei de fu-
turo quod non amplius utatur, fed antidotis Medicin
e cujus dicitur profeffor: de preteritis autem fuf-
agine ficiat fine qua vis infamia d e lti, quod honor judicii
a in ordine. Chai'atteres feu figure Fidei cum Prelato 6c Officiariis fuis maneat ftabilitus.
ent vel fortiuntur ex caufa pure na- E t ita in Catholica 6c fraterna Charitate confulenduin
eft quod delatus talker obediat fine -ftrepitu 6c figura
iatica, cuiufmodifunt figure6ccharacteres, funtde judicii, 6cper Judicemita fiat. Si autem inveniatur
5tentiis accivis 6c in eisiecundum Philofophum nongproterva defenfio, non proterviie rigor, fedjuftitire
vigor fiat. Particularis modus reparandi poterit efle
talis. Poftquam melius 6cpleniiis infornaatus fum de
fabricatione6cufu talium imaginum, quod non funt
fecundiim Catholicam traditionem , promitto bona
fide , quod deinceps nequaquam utar illis. Aut fi
mitius Judex vclitagere, dicat hoc per alium inter-
tia perfona , poftquam talis delatus 6cc. fuit melius
informatus 6cc. promittit 6cc. Judex finaliter pote-
rit declarare Sententias excommunicationis contra
omnes tales 6cc. Proinde non valet allegatio quo-
rumdam ex hiftoriafcholaftica , quod Moyfes fecit
imagines, unam pro oblivione, alteram pro memo-
ria 6c Salomon exorcifiraos : quia viris fandtis con-
Currebat miraculum : vel fi Salomon jam erat per-
verfus ad idolatriam per uxores, potuit datus in re-
probum fenfum excogitare magicos ritus, ficut de
potentn;
eftbonum neque finis.
Propofitio Ottava. Chara&eres feu figure vel
liters: non habent de ratione fua quod ordinentur ad
aliquos efte&us, nifi mediante rationali vel intelle&ua-
lifubftantia : fignificare enim, eft rem in intelledtu
conftituere.
‘Propojitio TJona Chara£teres hujufmodi fi ha-
beant vel habere credantur efficaciam, oportet quod
hoc fit a caufa fpirituali, non a pure naturali 6c corporali
, qualis caufa eft ccelum cum fuis influentiis in
corpora. Accipiatur ex precedentibus regulis con-
filium, quid agendum fit in materia prefenti de imagine
leonis cum circumftantiis. Et fithaec Propofi-
tioprima, Decima in ordine. Conftat inprimis ex
ihfpebbione , quod ibi funt chafa&eres, lite re, figure
6c dictiones, qua: nullum effeftum habent naturalem
pure corporalem ad curationem morbi renum C Neftanabo legitur 6c Zoroafte , qui nafeens rifit &
6c fimilium,fecundiimPropofitionem feptimam prece- poftea magicas aites exercuit. Denique Avicenna &
dentem ,juxtaquodnotetiir infpeciali S.Thomas qui• - -
tribuit Aftrologite quantum rationabiliter dari poteft,
ad exemplum Alberti magni Magiftri fui, confonc ta-
men ad Fidem Catholicam. Notetur inquam in ir.
6c hi. contra Gentiles in multis capitulis: art. 1 13 .6c
fpecialiter in 1 1 7. 6c 118.
Propofitio Vndecima. Conftat quod talis obfervatio
non ell pofita ab Ecclefia 6c facrisDo<ftoribus,tanquam
eveniat effedlus fperatus per miraculum divinum, im-
mo nec per fanclos Angelos D e i, qui funt admini-
ftratorii fpiritus propter eleblos Dei ad vitam aeter-
nam, magis quam ad curam corporalem: 6c Medi-
cus 6c Aftrologps verus non habent fe multum intro-
" mittere de aclionibus fan£torum Angelorum circa homines.
Patet ex immediate precedenti cum infpe-D
ctionibus Jurium , 6c ratio fatis eft manifefta.
Propofitio Duo decima. Conftat quod fi talis obfervatio
nitatur 6c expebtet effe£tum a malis Angelis feu dxmo-
monibus, ilia eft ma nifefte penitiis reprobanda, etiam
fi videatur finis bonus, utilis vel honeltus > quanto ma-
gis fiefiet malusvel fufpeclus, ficut eft inter alios finis
quxftus per fimulationem Aftrologix aut mirabi-
hum ef¥e6tuum , fuper quibus admirantur homines
paucse Religionis aut Fidei. Veruntamen circum-
llantix prxdicre magis apparebunt juxta practicam
primarum Propofitionum , fi reperiatur conjundtio
iftius obfervationis de imagine leonis cum aliis obfer-
vationibus contentis in Auctoribus vel libris tradenti-
bus hujufmodi figurationem. Et hoc ideo dicitur,
quoniam temporibus noltris inventus eft liber magnus
continens tales obfervationes, quarum aliqux vide-
bantur pix 6c utiles,alix verb manileftiffime erant con-
demnandx 6c fuperftitiofie 6c idolatricx 6c de hrerefi
fimiles de aclivitate animæ rationalis in materiam ex-
teriorem 6c fafeinatiohe non funt audiendi in modo
ponendi.
Finit Lugduni. 8. Decembris. 1428 .per Joann cm
Cancellarittm ‘Parifienfem.
TRACTATUS.
Joannis Gerfonii DoBoris & Cancellarii Pari•
fienfis. Contra Magtftrum Jacobum Angê
Medicum Studiiinfigms PilU Montis-Pejfula-
nijDc obfervatione dierum quantum adopera.
T ) Rima Cottclußo. Omne opus Dei fanbtum eft &
laudibile. Probatur ratione 6c au&ofitate. Ra-
tione fic , quia ä bono 6c optimo non exit aut pro-
cedit nifi bonum. Deus Altiffimus omnium Creator,
eft fummum 6c optimum bonum j ergo’ omnia
e jus opera bona funt. Auéfcoritate probatur con-
clufio per illud facrx Scripture. Fidit Dem cun-
tta qua fecerat , & erant valde bona &c. Gen. I. K
Secunda Conclußo. Omnes dies anni funt opera
Dei Altiffimi: Deducitur Conclufio ex textu facne
Scripture Gen. 1. ubi per totum capitulum defejir
buntur opera fex dierum 6c qualiter prima Dei 0-
pera fuerunt dies 6c anni. Primum autem bonum
a bono incoepit operari. Hoc idem teftatur Regius
Propheta David ita pfallens Domino: Tuns efi dies &
tua efi nox tu fabricatus es auroram & folem. Pf. 73’
16. Qup circa canit Ecclefia.
is£tenu
10 q D e enonbus circa
i&terne rerum Conditor.
JSfottcm diemque qui regis %
}St temporum das tempora,
Ut alleves fafiidium.
Tertia Conclufio. Omnes dies anni boni flint. If-
ta Conclufio clare apparet, 6c fequitur ex duabus prio-
ribusj quia dies 6c anni funt opera fingularia fummx
Sc infinite bonitatis. Optimi autem eft, optima ad-
dueerc. Dicere ergo aliquem diem effe natura fua
malum, eft injuriari D eo , qui artifex eft dierum 6c
annorum: opus namque malum malitiam arguit o-A
pificis 6c artificis*
. Quarta Conclufio. Omni anno , omni die 8c ho-
ra diei, bonum 6c laudabile eft opera quxlibet fan-
6ta, licita 6c honefta inchoare, facere, operari 6c per-
ficere. Patet Conclufio, quia ficut dies 6c anni 6c
etiam hore diei a Deo Creatore prodeunt 6c ducun-
turj fic 6c omne opus famStum, lioitum 6c honeftum
quod omni die 6c hora inchoatur 6c perficitur Domino
dirigitur inchoatur 6c perficitur, dicente Chrifto.
Sme me nihil potefiisfacere. Joann, f . i f . EtrurfusE-
vangelifta Joannes ait. c. 1/3. Omnia per ip fum faSla
funt, & fine ipfofaStum eft nihil. Intelljge Conclufionem ^
nifi prxeepto Dei vel Ecclefia: illud opus inhibeatur,
ficut in diebusFeftisaliqua opera laboriofa prohiben-
tur alias bona, nifi prohiberentur operari Fefto die.
Quinta Conclufio. Superftitiofa 6c vana religio
ac merito redarguenda, eft non inchoare, operari
vel perficere ceitis anni diebus opus bonum vel
fiinctum ab Ecclefia non prohibitum. Iftud eft ex-
prefle de mente Apoftoli ad Gal. 4. cap. ubi arguit
6c reprehendit illos de Galatia, ita dicens : Obfer-
vatis dies & menjes & tempora & annos. Sequitur.
Timeo autem ne forte fine caufa laboraverim in vobis. I-
tem fi timet aliquis vel recufat bonum aliquod opus
agere vel inchoare certo die j vel hoc eft propter
reverentiam 6c fanctitatem diei, quia vult diem ilium
fan&ificarej 6c fi fic , multomagis deberet abf-
tinere ab inchoatione alicujus operis diebus Solemni-
bus, ut flint Fefta fandliflima Nativitatis Chrifti,
Refurredlionjs Dominicx , Afcenfionis 6c Adventus^
Spiritus fandti, quod non faciunt obfervatores dierum,
6c annorum j vel talis obfervantia fit propter devo-
tionem ad Sandtos quorum dies agitur vel quorum cele-
britas tali die colebatur, 6c tabs devotio nullum habet
fundamentum, nullam habet rationem, nifi folam vo-
luntatem obfervantis tales dies. Quodfi dicant fe tales
dies obfervare propter eventus 6c pericula qua: confue-
Verunt evenire his qui inchoant aliquod opus, vel iter
aliquod j hoc vanum eft 6c fuperftitiofum ac fine a-
hqua ratione , quolibet enim die, anno 6c hora diei
6c bona 6c mala contingunt: fic ergo periculura
diceretur quolibet die aliquid inchoare. Vel dica-
tur ratio a talibus qui hx c obfervant quam nec Phi-
lofophi nec Medici immo nec Aftrologi docent tales
obfervantiiis de Fefto Innocentum vel aliis Feftis.
Volontaria igitur eft 6c abfque apparentia rationis
alicujus talis obfervantia.
Sexta Conclufio. Sicut vera 6c Chriftiana Fides
mii-abilia operatur in bene credentibus, fic 6c falfiiD
6c mala credulitas, Deo permittente, eventus malos
mterdum operatur, vel potiiis demeretur. Primam
partem ad longum deducit per exempla quampluri-
uia Apoftolus ad Hebr. 11. Sed 6c de virtute
Fidei ipfa Evangelia multa loquuntur. Reliqua pars
Eonclufionis experitur quotidie in male credulis, quos
itaDeuspunit propter malam fidem j immo dumco-
gnofeit Dominus nimium adhxrere aliquibus vanis
ubfervantiis, permittit aliquos eventus contingere, *
^ ita eos plus confequenter firmari in tali opinione,
ut major fiat csecitas eorum, 6c in laqueum cadant
^uem Ubi fecerunt. Prxterea dum imaginatio tali-
tei.‘ obfervantium dies 6c annos , a&uatur ultra ni-
F*IS circa tales dies, quidquid mali evenit tali die
Unputant malitix diei, nec afpiciunt ad ea quae be-
Tomi I. Pars II.
Artem M agic am. 210
ne aüt profperè fuccefferunt tali die à Deo, 6c oc-
cupatur vis imaginativa dirca aliquos eventus minus
bonos, quod non potéft converti ad alia bona quæ
ilia die contingunt. ,Quare periculum eft firmare
fidem vel credulitaterh, quæ tollit omne judicium 6c
omnem rationem ad oppofitum. Unde merito permittit
Deus tales decipi, 6c in laqueos fuæ creduli-
tatis vane incidere. Rejiciat ergo Fides Catholica,
ac judicium expertorum feu virorum literatorum
tales vanitates 6c füperftitiofas obfervantias.
Septima Conclufio. Vi&oria belli, non diei j fed
fbli Deo attribuenda. Patet, quiaattribueretantum
opus, ut eft vidtoria, diei, eft tollere honorem Deo de-
bitum, cujus eft vincere. Quod autem vidtoria fit
fblius D e i, habetur in multis locis Scripture fàcræ,
in Libris Regum, Paralipomenon 6c Machabæorum.
Hoc teftatur R e x fapientiffimus Salomon Proverb.
21. 31 fic dicens. èquus paratur ad diem belli, Dominus
autem falutem tribuet. Proptereà David Rex
devotiffimus, quötiefeumque pugnaturus erat, auxi-
Jium Dei 6c confilium quæfiflè 6c invocaffe legitur.
Inde eft prov erbium vulgare: Les hommes font la guerre,
& Dieu la victoire.
TRACTATUS
Joannis Gerfonii Dotforis ér Cancellarii Pari-
fienfis. De Erroribus circa Artem Magi-
cam 6c Articulis reprobatis.
Ad MSS. Codd. Vidfc. 698. 6c unum Navarricum.
In MS. Cod. Vicfc. titulus eft : Incipit Harangua pro
Licentiandis in Medicina •, 6c révéra excerptum
eft ex Oratione habita ad Licentiandos
in Medecina.
CO l l a u d a n t i mihi n u p e r u t môs habet,
Venerabiles Licentiatos in Medicina, oblata eft
occafio, ut contra füperftitiofas obfervationes, noftra
prô neias, tempeftate ! nimis 6c nimis prævalefcentes
aliqua differerem. Ea nunc feorfum ad utilitatem a-
liquomm feparare curavimus, ne peTmixta aliis minus
placèrent 6c minus commode prodirent in publicum.
Sumpto itaque hoc proverbio pro themate, Medice
cura te ipfum. Luc. 4. 23. curam hanc inter reli
quasMedicum decere retuli,ut effet ordinatus adDeum
per fidelem fubjedlionem, ne quidquam impium vel fuperftitiofum
, aut divinis Legibus adverfum, limita-
tis adipifeendæ caufa, fuis ægrisfuaderet j rememo-
raretur quoque jugiter illius Decretalis. Cum corporate
injirmitas 6cc. Incidit ut conquererer de fuperf-
titionibus peftiferis Magicorum , 6c ftultitiis vetula-
rum fortilegaruni, quæ fe per quofdam ritus male-
didlos mèderi patientibus pollicentur. A t ego data
occafione, fàciliùs in hoc diverticulum laplüs furii
quo utilius, 6c quo in patrocinium liujus corruptelæ
quidam adducere nituntur in crimen Medicinam.
Nonne, inquiunt, apudfolemnes quofdamMedico-
rum taies fuperftitiofæ obfervationes inducuntur, quas
etiam feriptis fuis inferere curaverunt; 6c confiftunt
in ligaturis, in chara6fceribus, in figuris, quando-
que in verbis peregrinis 6c incognitis : quamvis au-
tem ab ipfis nulla pro talibus ratio adducatur natu-
ralis; habent nihilominùs efficaciam in curando : a-
lioquin vanè,' immo ftultè locuti fuilfent de eis Me-
dicomm fapientes,-6c feriptis inferuiffent. Undè re-
fert Ifido. 1 v. Etymol. quod Apollo quemDeum fecit
antiquitas, per Methodica quædam , id eft per
carmina 6c incantationes, Æfculapius. infuper 6c fi-
lius ejus per Empirica ideft per expérimenta fanave-
runt ' homines quingentis' annis ante Hypocratem,
qui ratiocinativam Medicinam qua utimur adinvenit.
Deindè vox publica virtutibus hujufmodi carminatio-
num 6c lisaturarum 6c Empiricorum atteftatur, quam
O ex