originativam quam habet refpe6tu F iiij, feclufa im- — r *'“ ■
perfectionc per correlativa iltorum- 'terminornm im-
portata j nulius dubitaret de iftius fcientix veritate;
quoniam in eamdem cadit nobifcum confefiiönem.
Addo adhuc tum pro exemplo, tum pro neceflario
documento 6c non caufa vituperij cujufcunque, teio4
ætemas, ficut ideam hominis feparatam quæ erat
quidditas omniiim hominum, ideam boni 6cuniver-
ialia realia extra animam 6c Deum æterna j fi verum
fit quod ei imponitur. Quidam ex nofttis vojentes
talibus abftraétionibus uti, corruunt in hunc erro-
rorem, led folum Peripatheticæ 6c Catholicæ fc]î0.
ilis eft veritas. Reperio quod quidam transferentes ^ læ contrarium ponunt. Itaque quidditates rerun*
Dionyiîum de Græco in Latinum, pro eodem acci-
piunt principium non de principio, 6c hoc nomen
princeps vel principale. Übi enim textus primo ca-
ùitulo oiAnglictt bierarchia , fecundum unam tranfi
lationem habet Patris , Principis , Luminis. Do-
minus Linconienfis qui Græci eloquij peritus fuit,
dicit Græcuih hic pofitum effe unum nomen Archi-
fàdtio, qutid fignificat quantum hæc duo nomina,
principium non de principio, vel lumen non de lu-
mine, ita quod ly principis, ibidem eil adjeélivum,
ac fi aiceretur principalis.
Hæc fententia nulio errore fucata e i l , quod Pater
fit principale lumen.
Attamen quia loquutio iila , Pater eil Princeps
luminis ideil Filii, apud nos, irmno 6c apud eum-
dem Dionyiium, cum de coeleili principatu pluries
loquitur, notât in hoc nomine princeps , fubftan-
tivè fumpto, fubjeélionem ad principatum , nullo-
modo debet abfolutè concedi vel propriè, quod Pater
eil Princeps Filii neque fimiles, qucmadmoætemas,
quæ nec funt Deus, nec produdlæ àDeo
nec producibiles, aut annihilabiles à Deo poncre •
eil contra Articulum Parifienfiem tempore Cjuillelmi
Parifienfis & Bonaventuræ , ficut récitât. 2,3. djft
fecundæ. Alioquin fidbus effet, inquiunt, noiter
eonceptus fpeculativus 6c quidditativus“, fi non taie
aliquid fibi in re correiponderet quale concipit. Sed
non accepi taies omnes pofitiones velrecitarevelre-
fellere: de aliquibus folum admonuiflè fatis fuerit.
Forte controveriiam totam folveremus, diftinôtione
faóla de analogiahujusnominis, ens, quæ tam latèà
fanóto Thoma, fupra quartum Metaphyficæ in principio
ponitur, ut ad poifibilia 6c objeàalia, immo
negationes 6c privationes, earn dicat extendi. Si-
cut Gregorius fignificabilia ad tertium entitatis mo-
dum refolvere conatus eil. Ita forte contrarieras de
realibus an fint res diilinétæ vel non , concordare-
tur ex facili apud illos qui non tam contendere quàni
verum quærere parari font.
Poftremo omnibus omiifis quæ Chriftianam piedum
latiori proiecutione tradi pofièt. Etenim fi ** tatem vel offendunt, vel non. xdificant, paratiores
patta fyllabarum tanta fedulitate fervant inter Je Grammatici
~ finius pcenitere 6c credere Evangelio, quam in talibus
plus aequo tempus attererc. Deferatur qualifi
cumque ( fi inutilis eit) acutiifima fubtilitas j quid e-
nim ariila acutius, quid aranearum tela fobtilius ?
Verumetiam quid inutilius inveniturf Diicamus-non
tam difputare quam vivere , memores finis noilri.
Quidam Advocatus tempore foo famatifiimus quem
vos fere omnes noviffe potuiftis, dum moriens lua-
fos eil feptem pfalmos poenitentiales dicere, inchoa-
vit. Domine tie in furore tuo 6cc. ufque ad locum ilium.
Quoniam non eji in morte qui memor fit tui 6cc.
Pf. 6. 6. Ad hunc verficulum convertit file oculos
adConfeflorem foumMagittrum inTheologiaqui a-
derat: qualiter, inquit ipfe quo potuit fpiritu, qualr-
ter hoc in veritate ftabit, ut nullus Dei memoretur
in morte ? Numquid non ego moriens Dermei pof-
fom recordari ? Hoc audiens prxfatus Magiflcr ,
, ut ait Auguilinus, quanta nos urgere debet
cura ut pa6ta certa terminorum, cum de divinis loqui-
mur, obfervemus.
E x hac confideratione maxime moti font Magifi-
tri nollri 6c ego, ne doôhïna ilia Ravmundi Lullii
publicetur j habet enim terminos à nullo Doc-
tere ufitatos.
Septima confideratio.
Fundamenta nimio iludio accipere à philofbphan-
tibus Paganis, curiofitas eil in Theologicaeraditio-
ne periculoià, 6c tanquam ademptrix pcenitentiæ 6c
credulitatis evitanda. Tradunt hi qui coriver-
fationem 6c doâxinam Origenis conicripferunt,
quod nimis biberat de aureo calice Babylonis. Canon
licem Babylonis aureum , philofophiam non qua- q compefcuit eum cum modeilia dicens non effe hanc
lemcunque ( ab fit ) fed philofophiam Gentilium horam difputandi fed orandi, 6c finem foumDomi-
appellantes. Hie poteil inferri quod Haymon, po- no commendandi. Animadvertitis xftimo, quorfom
fuit, Avicenna 6c Algazel, 6c multi infidelium quia pergat h x c nan-atio. Omnes itaque morimur 6cta-
pro principio habuerunt, ex uno inquantum unum men infoper nefcio qualibus quxitiunculis tam crebra
provenire nifi unum. Pofoerunt confoquen-
ter folam intelligentiam fecundamà prima caufa-
ri. E t hoc erroneum principium (ita enim Albertus
verè nominat ) quidam eil noftris non fatis forte
répudiantes ; prolapfi font ut ponerent diftin&iones
inter effentialia in divinis j non quidem reales (hoc
enim dicere non aufi font) fed quod idem apud multos
fonat, diitinéliones ex natura rei} quafinonper-
fedlius judicare debeat, fi eadam res 6c eodem modo
penitus fe habens , fit productiva diverforum 5
quam arguere ex diilinétione caufatorum diilinélio-
fiém in caufa foprema : præfertim cum dillindlio fi
realis non eil, nihil operari videtur ad diilindla realiter
producenda. Quod fi trahere nitantur pro foa
6c inutfii argumentatione occupati, diem ôxitus nof-
tri nequaquam attendimus. Porro fimiles efficimur
eis quos notavit Apoftolus ad difcipulum foum cha-
riflîmum Timotheum feribens , ut denunciaret qui-
buidam ne aliter docerent, neque intenAcrcnt fabulis
qua qu&fiiones magis pra fiant quam adificationem Dei que
efi in Fide. Finis autem pracepti efi Charitas de corde pu-
ro & confcientia bona, & fide non ficia , a quibus aberrantes
converfi funt in vaniloquium, volent es effe legis doc-
tores , non intelligentes qua loquuntur neque qua affirmant.
1 . Timoth. i . 4. y. 6. 7.
O fta v a confideratio.
fententia Auguftinum, quod alia ratione conditus eil ^ Contemnere claras 6c folidas dodtrinas, quæleves
homo, alia equus. Refpondeo quod refolvendus eft ^videntur, 6c ad obfcuriores fe transferre, lignum eil
feverenter ficut 6c in cæteris multis, 6c refidentium curiofitatis 6c originalis corniptelæ, pcenitentiæ 6c
Doélores innumera fibi tradiderunt, abfque cafo in credulitati adverfæ. Nulla eil in omni dodh'mama-
hô<r abfordum principium. ^Cæterum Ariiloteles in jor virtus quam claritas, neque evidentius aliud ha-
8. Phyficofum aliud aflumpfit erroneum principium >
quod voluntas nèquit diveria 6c nova producere nifi
Qiverfa 6c nova effe habeat. Quidam ex noftris
per-hoc libertati arbitrii in Deo 6c in nobis detra-
xemnt.
Riirius Plato volens abftrahere quidditates rerum
tur excellentis ingenii 6c clari argumentum, quam ex
claritate didlorum vel feriptomm. Obfcurum fiqui-
dem ingenium 6c confofom impoffibile eft ut perljpi-
cue 6c refolufo quicquam edoceat: verumtamena-
pud multorum curiofitatem tanta eft judidi corrup-
tio , quale in me alias fuiffe non. nego, quod latioi-
0 5 Ep. adftud. Coll. N a v . fifu id Ö qualiterfiud. & c . 106
^ — 1.x. — teMi-er. f<.urfijS éxpeüiret pauciores eiïb aut eleéliores Praedicatores
verbi Dei ad populum, qui non adultera-
rent verbum Dei modis ( nefcio quibus) vitiofiifimis
pradicandi. Si enim res omnium difficillima , ar-
duiflima 6c lanéliflima commifla eft pafljm multis in-
feiis, incompofitis , diflblutis j quid mirandum fi
fcandala potiüs in audientibus 6c prsedicantibus quam
a;dificatio folida fofcitentur ? Dicebat Pythagorns ,
I
tas aliqua vel ftyluseo judicetur pulchrior ,qubdiffi-
ciiior, 6c quo turgidior 6c ex confequenti vitiofior
eo elegantiorappareat, cum longe aliter fit. Om-
nis enim oratio quanto clarior, tanto eft fpeciofior,
atque laudabilior j nifi forte abjedla omni elegantia 6c
accui'atione tota lordeat, langueat, 6c effluat, Eft
autem claritas elucidationisin aliquo idiomate atten-
denda, judiciô illorum qui vim illius idiomatis agnofcere
debent, 6c non eorum, ut font pueri, qui de-^ neminem debere progredi ad regendum Rem public am, nifi
idiomate pauca verba cognoverunt. Alios inveni-
nius quos claritas 6c levitas doélrinæ confellim du-
cit ad naufeam, 6c nihil alta profundaque fobtilitate
diftum putant, nifi quod non intelligent, aut nifi
quod lumma cum diflicultate, 6c cum damnofa temporis
impenfa tandem inveniunt. Sciemus , inqui-
unt, ilia levia mox ut voluerimus 5 6c non adver-
tunt, quod interim ætas irredituralabitur, quodin-
ffenium aliis fopervacuis confomitur, quod oneratur
memoria, ac perinde capacitas utilioribus adimplen-
davel minuitur vel perditur. Ideo, inquit Seneca,
necejfaria nefeiunt, quia fupervacua didicerunt. Quod
li cognofeerent quam verum eft illud pueris decan-
tatum : Rara datur longo prudentia temporis ufu. Si lapèrent
infoper quam pauca ex comparatione feienpritts
in moribus'exercitatum & probatum. Hujus me-
minit Auguftinus in libro de Ordine. Quanto am-
pliùs hoc in prædicatione Verbi divini debuerat ob-
iervari? In Confellionibus audiendis nonminiis, im-.
mo & ampliùs, quo ibi eft licencia minus remedii
habens ip errato.
Denique cohibendi viderentur T h eo lo g i, non
traólare materias præcipuè fpeculativas, præfentibus
aliis de aliis Facultatibus, præfertim fi termini lint
eis incogniti five peregiini, aut quadam adinventio-
ne confidli. Ob hanc quipperationem notamurnos
Theologi efiè phantiftici quia non attendimus quæ
6c qualia, coram quibus 6c qualibus in noftris adlibus
afferamus. Dicerem hie aliqua de modo legendi
fontentias, ablque tali fabricatione nova leólurarum
jomm eos cognofcere 6c ad unum ientire 6c retinere ß multiplicatarum foper numerum, quæ plus affermit
dabitur , dabitur inquam , etiam cum vocaverint,
affirmo, 11 fobrii f in t , fi fuas lalutis memores fint,
fi denique Ecclefije 6c Chrilliano populo profuturos
fe pra;pararent, ipfi temperantiiis dilpenfarent 'tempus
, rem omnium chariflimam 6c his ultiliorlbus
lêmetipfos integriüs 6c citiüs dedicarent. Has loquor
doélrinas, quarum guftus intimior verè difficilior eft
ad habendum, ficut ipfe abfqué dubitatione pretio-
lior, liiavior, beatior atque divinior. De talibus eft
doélrinaChrifti in Evangeliis, nominatim in hoe fuae
prxdicationis exordio. Ftxnitemini & credite Evangelio.
Notat hcec confideratio eos Theologos , qui vel
Grammaticis Autoribus, vel Hiftoriis fecularibus, vel
Poëtis, vel Eloquentie prifcorum Oratorum, vel Ma-
thematicis inquifitionibus principalius inliftunt, quam
Theologicis materijs, facientes de accefforia principale.
Si autem aliquis Theologizans talibus vel de-
leéletur vel utatur folum in' tranfitu, 6c pro foa vel
aliorum quadam interim recreatione, h e c laudanda ^
____ ___ 8____r_nr___•
tediofi laboris plulque confufionis quam xdificatio-
nis frudluoße.
Sed videri poffet oratio nimis ad diverticula de-
clinare. H e c font interim dièla pro evitatione curiofitatis
multiplicis qne nonnumquam impedit tam
Poenitentiam quam Fidei declarationem circa Evangelium
apud quofdam ex Theologis fcholafticis; ac
perinde non fufticienter obediunt, dicente Ghrifto ?
‘Foenitemini & credite Evangelio.
Et fic eft finis hujus leétionis. Intelligentia clara
6c fapida corum quae creduntur ex Evangelio, quae
vocatur Theologia myftica, conquirenda eft per
poenitentiam magis quam per folam humanam invel-
tigationem. Et circa hoe pertraélabitur id , an magis
per pcenitentem affeélum quam per invelligantem
intelleétum Deus in via cognofcatur.
E P I S T O L A E J U S D E M
C A N C E L L A R I I .
eft, quæ 6c recreat animum fefliim in Theologico
ftudio, 6c non nihil affert eruditionis 6c ornatus. Q u id & qualiter fiudere debeat novus Theologize
auditor , &■ contra curiofitatem ftudentium.
Nona confideratio. J ld fiudentes Collegii N a varra Farifienfis.
Pnefumptuofa curiofitas 6c fingularitas in omni
feientia caufat de facili Icifliiram 6c ex confequenti
deftru6tionem in eodem.' Figuram hujus confide-
rationis prafoet nobis asdificatio ilia turris Babel,
quam linguarum foilfora confudit 6c perdidit j ficut
per contrarium unitas linguarum Ecclefiallicum a>
dificium ftabilivit. Hoc convenit cum fexta confideratione
j fed ad minus pro remedio expediens efi-
fet, doflrinas omnes in Theologia omniaque exer-
citia publice fieri juxta Statutum antiquum Univer-
litatis, nuper in facia Theologix Facultate renovatum.
Ampliiis deduceretur eft iftis expedire unicum Studium
efle Theologix generale in tota Ecclefia, aut
faltem in tota GaUia.
Hasc fuit alias fiippofitio Facultatis Theologix
cum additionibus rationum, quarum potiflimam de-
puto, evitationem confufionis doftrinarum, ut ficut
eft una Fides, 6c unum caput in fpiritualibus , fic
fit unicus 6c prxcipuus Studii Theologix fons incor-
tuptus, a quo extera Theologix Studia velut ri-
vuli deriventur. *
Kurfus fequitur ex prxmiflis prohibendam efle
vulgarem tranflationem librorum facrorum nofti-x
ßiblia; prxfertim extra moralitates 6c Hiftorias.
Claras rationes ad hoc plurimas invenire facile eft.
Collât ad 1VÎSS. Codd. Vi6lorin.dp8.6cNa-
varricum unum.
ST im u l a v i t me pluries tum cogitatio mea,
minus forte fbbria, tum familiaris amicorum fua-
fio, quatenus ex auditis, ledlis 6c intelle6lis, quæ-
dam eleéliora confcribendo, cæteroram vel erudi-
tioni vel ædificationi defeivirem. Acueretur, in
quiunt, ex hac re ftudiofom otium tuum, imitaretur
prædeceflorum induftria, confecraretur nomen tuum
memoriæ pofterorum j denique fortaflis non pauci,
u qui nihil intérim locuturi erant, in feripta tua vel
amore vel ex novitate, ut fit , incidentes, proinde
proficerent. A t verb modeftior aliorfom me rapit
confideratio : recogito illud Sapientis, quoniam fa-
ciendi plures libros nulius efi finis. Eccle. i z . 12. V ideo
itaque tanta volumina ab egregiis 6c fommi in-
genii atque fàpientiæ viris conforipta, negleéla ta-
men à plurimis, ita ut vix nudo nomine cognof-
cantur : video, inquam, 6c gemebundus deteftor,
vel ignaviam, vel arrogantiam noftram j fimulque
confidero, cujus momenti eflènt quantulacumque
feripta mea, fî præcellentiflima fic caleantur. V e -
reor præterea me idipfom intrare vitium quod in aliis
vehementer inculpo. E t quale petes ? Sunt qui nefcio
quibus nugis ineptiflîmifque novitatibus meni-
G 3 branas