579 Petri de
raïdos : ß t patet dè fecunda ratione, 6c de fecunda
dubitatione hujus materiæ. Sec. f^ '.P
Tertia dübitatio principalis'circa materiam de pro-
piietiis leu divinationibus dæmonum fuit, ütrurrTom-
nis Prophetia , ien divinatio dæmonum fit illicita:
6c videtur qubd non. Primo, quia Augidlinus dicit
in Libro de libero arbitrio. f e « audeat di cere difctplinam
efle m.ihtm ? Et ibidem dieft, intelligentiam mal am effe non
•pojfe. E t , (ecundum Ar illotelem, in Libro De anima.
Omnis notifia 'cft de numero bonorum honorabilium. Sed
rmiitælunt artes 6c dilciplinæ, ad notitiam öc intelli-
gentiam pertinentes, quæ trablant de divinationibus
futurorum. Jgitur 6cc. Confirmatur : quia inclinatio
naturalis non eil mali, feu ad malum 3 fed homines
naturaliter inclinantur præcognofcere futura , qüod
pertinet ad divinationem. Igit'ür divinatio nbn eil
mala vel illicita. Secundo, omnis Chrilli ablio no-
ilra eit inllruclio, ; led Lhrillus a dælnone interro-
gavit, Quod tibi nomen efiî qui ei refpondit Legio 3 multi
enim litmus. Ut habetur. Ator.y.p. Ergo fequitur qilód
licitum eft à dæmonibus occulta interrogate , quód
ad divinationem pertinet. Confimatur: quia Sanblo-
rum animæ non lavent illicitis interrogationibus s led
Saüli interrogaiiti de eventu futuro à muliere haben-
te fpiritum Pytonicüm, apparuit Samud Propheta,
6c ei futurum eventum prædixit, ut legitur i .Regum.
XXVin. ïgitur 6cc.'
Tertia divinatio quæ fit per aftra, fit minifterio
dæmonum ; quia fecundùm Auguilinum 4. Con-
fejfionum. Planetarii 6c Mathematici 1'acrificium vel pré-
ces ad aliquem; fpiritum ob divinationem dirigunt :
qubd tarnen divinatio per allra fit licita, videtuV; quia
licitum ell ex caufarum cognitione naturalium prænuntiare
effebtus, ficut Medici ex difpofitione ægri-
tudinis licite præriUntiant mortem, vel futuram fanita-
tem ; fed aftra 6c corpora coekftia funt caufa eorum
quæ fiunt in hoc mundo 3 ut etiam dicit Dionyfius
4..0 Cap. De Divinis nominibus. ïgitur 6cc. Confirmatur:
quia Moyfes feivit fcientiam aftrorum, 6c eâ ufus
e f t , ut in principio hujusTrablatus allegatum eft ex
Magiftro hi-ftoriarum. Abraham etiam, 6c multi pri-
morum antiquorum Aftronomiam fciverunt. Unde
proptereà Deus eis longam vitam cpnceftit , ut ex
longiori experientia, 6c diuturno experimento, hu-
jufmodi fcientiam acquirerent ? ut dicit Jofephus.T-
gitur 6ce*
Oppofitum arguitur quia Deuteronom : xvin. præ-
ceptum eft, qubd nullus A riolos aut Pythones confu- 1
k t , aut Divinos, êc taies graviter in nova Lege pu-
niuntur. 16. Qu&fiione. y. qui divinationes.
Pro hujus dubitationis foftitioàe : Primo, videbi-
tur quid fit divinatio, 6c d'e multipliei divinationum
fpecie vel differentia. Secundo, de dubitatione
propofita. Tertio , de materia tertii argumenti,
fcilicet utrum divinatio quæ fit per Aftra fit licita
, 6c utrum Aftronomia fit vera 6c licita feien-
tia.- , :.-.rs.\\f.- • . V. - y
Quantum ad primum> feiendum eft qubd divinatio
importât prænuntiationem eventuum futurorum :
quædam autem futura præcognofci 6c prænuntiari
pofiiint naturaliter 3 6c talium prænuntiatio non dici-
tur propriè divinatio. Nullus enim Medicos futuras
fa ni rates vel ægritudincs prænuntiantes Divinos vocat :
fed alia funt futura, quæ naturaliter præcognofci non
polïunt ab homine, 6c quæ fint ilia polleà dicetur.
Et ideo quia tafia præcognofcere , aut prænuntiare
divinitatis eft, Juxta illud ïlaiæ x l i. Annuntiate qua
futura funt, & fciemus quia dit efiis vos. Propter hoc
talium prænuntiatio propriè dicitur divinatio, 6cqui
talia prænuntiare , ni fi Deo révélante , præfumpfe-
rint, quia ufurpant fibi quod lblius Dei eft 3 ideo
Divini vocantur. Sed fi quis, Deo révélante v talia
cognofcat aut prænuntiet, talis propriè non divinat,
id eft quod Dei. eft facit 3 fed magis quod divinum ell
fufeipit. Eft ergo divinatio , ufurpata futurorum eÂïïtaco
580
ventuum ad folam divinam pfæfcientiam pertinentium
præcognitio, aut prænuntiatio. Unde dicit Hiero-
livmiis qubd ‘Divinatio non dicitur ab alicujus divini ordinär
a participaiione, fed ab indebita ufurpatione. Et dicit
Ilidorus, in Libro Ethicorum. Divini dibit funt, qua-
ft Deo pleni: divinitate enim fe plenos fimulant, 6c
aftutiâ quadam fraudulcntiæ futura conjeblurant.
Et fie patet quid fit divinatio propriè dibla.
a Secundo, notandum qubd diverfæ funt divinatio-
nis fpecies, leu differentiæ 3 fecundùm Ifidorum, in
Libro,£thicorum:ècAugu{\.h\um,in Libro,De Divinatione,
leu ‘Lfatura cUmonum : quas diftinguit fanblus Thomas
, p Secunda Secundo,, per hunc modum 3 Quia, ut
ipfe dicit, omnis divinatio utitur ad cognitionemfuturi
event us, aliquo damonum confilio, vel auxilio. Et hoc
fit dupliciter, fcilicet, quia vel hoc confilium, fed au-
xilium exprefle imploratur3 vel præter petitionem
hominum, dæmon le occulté ingerit adprænuntian-
dum quædam futura hominibus ignota, 6c eis cog-
nita. v
Primo ergo mododæmones exprefle invöcati, fo-
lent denuntiare futura multipliciter. Quandoque fcilicet
prælligiofis quibufdam apparitionibus, fe afpe-
blui, vel auditui hominum ingerentes 3 6c hæc fpecies
vocatur præftigium, ex eo qubd fenfus hominum
præftinguntur. Quandoque autem perfomnia,
6c hæc fpecies vocatur divinatio fomniorum, de qua
„ fatis fuperiùs diblum eft. Quandoque verb per ali-
^ quorum mortuorum apparitionem, vel locutionemj
6c hæc fpecies vocatur Negromantia3 quia ut dicit
Ifidorus: Græcè Ns-Apcixavreiu, divinatio nuncupatur,
quia quibufdam incantationibus videntur fufeitati
mortui divinare, 6c ad interrogata refpondere. Quandoque
futura prænuntiant per homines vivos, ficut
in arufpiciis patet, ,6c hæc eft divinatio per Pythones,
ut idem Ifidorus dicit. Pythones à Python Apolline
funt dicli, qui dicebatur elfe author divinandi. Quandoque
futura prænuntiant per aliquas figuras, vel ligna
quæ in rebus inanimàtis apparent, quæ fi appa-
reant in aliquo corpore terreftri, putain ligno, vel
ferro, aut lapide politio, vocatur Geomantia. Si autem
in aqua, Hydromantia. Si in aère, Aeroman»
tia. Si in igné, Pyromantia. Si autem in vifeeribus
animalÿjm jmmolatorum in aris dæmonum, vocatur
Arufpitium.
Secundo autem m odo, divinatio fit abfque exprefiâ
dæmonis invocatione multipliciter. Primo modo,
Ccum ad præcognofcendum futura aliquid confidera-
mus in difpofitione aliarum rerum. Ücfi quis cone-
tur futura præcognofcere ex confideratione fitûs 6c
motûs fyderum. Et hoc pertinet ad Aftrologos qui
Geneatici dicuntur, propter naturalium confideratio-
nem dierum. Si verb per motus aut voces àyium feu
quorumeumque animalium, five pér fternutationes
hominum, aut membrorum laltus ^ hoc pertinet generaliter
ad Augurium, quod dicitur à garritu avium :
ficut Aufpicium, ab infpeblione avium, quorum pri-
m"um pertinet adaures, lecundumad oculos, in avi-
bus enim hujufmodi confiderari folent. Si verb hujuf-
modî confideratio fiat circa verba hominum, alia in»
tentione dicla, quâ quis retorquet ad futurum quod
vult præcogofcere 3 hoc vocatur Omen. Nam ficut
dicit Valerius Maximus Libro primo. Cap. Dt Omini-
„ bus. Ominum obfervatio aliquo contrablu Re-
„ ligionis innexaeft, quoniam non fortuito motu, fed
„ divinâ providenti.â cqnftare creditur. Quæeffecit,
„ ut urbe à Gallis disje£ta 3 deliberantibus Patribus
„ Conlcriptis, utrum Veios migrarent, anfuamoe-
„ nia rellituerent : forte eo tempore Centuno
„ quidam exclamaret : Signifer llatue fignum , hîc
„ optimè manebimns. „ Quam vocem auditam R o mani
pro Omine acceperunt j tranfeundi confilium
omittentes. Si autem * confiderentur ali-
quæ difpofitiones figurarum in aliquibus corpo-
ribus vilis occurrentes , erit alia divinationis Ipecies,
Defalfis Prophetis. 58 6
a t fe Magiftru m omnium Artium Liberalium: in
I'roiogo <ui aflerit Salomonemhac arte ad
Sapieadam perveniiTe, quod erroneum e f t , Sc
trontra hiftoriam f a c « Scriptune. Reg. m. fe-
eunda pars probatur. Primo, namtur ipfem a
Deo iapientiam & feientiam perinfufionem habuifle.
Item fequitur quod idem & eadem ratione dicendum
eft de vanis quibufdam dbfervantiis'-" quae fiunt ad
immutationem eorporum, puta ad ianitarem huma-
Sed talia non videntur efle illicita 3 quia legitur qubd
David cum Philifteo fingulare habuit certamen. 1.
Reg. x v i i . Talia etiam ä Legibus civilibus appro-
bantur. Igitur 6cc.
Confirmatur: quia Sancbi viri, tarn in veteri, quam
in novo Tellamento, inveniuntur ufi fuifle fortibus.
Unde fofue. vir. legitur qubd ipfe ex Prsecepto Domini
Judicio lortium punivit Achor, qui de anathe-
mate furripuerat. Similiter 1. Reg. xiv. Saiil forte
mm, vel alicujus hominis gratiam confequendam, aut deprehendit Jonatham comedifle mei. Et Jonas a
aliquid hujufmodi 3 ficut ell divina verba ad collum A^ac^e Domini fugiens forte deprehenfus e ft , 6c in
portare, vel'aliquam herbam fub certis obfervantiis mare dejeblus : fona. i . Et fimiliterlegitur. nAttuum
colligere vel deferre, de quibus habetur. z 6. quafi,
tie 6. CaP• PHj liceati Ad hoc propofitum pulchrè loquitur
Chryföftomusfuper Matheum. ,3 Quidam, inquit
, aliquam partem Evangelii feriptam circa col-
J lum portant: fed nonne quotidie Evangelium in
Ecclefia legitur 6cauditur ab omnibus. Cuiergo
\ in auribus pofitaEvangeliaprofunt nihil 3 quomo-
’ do eum pofiunt circa collum fufpenfa falvare?
Deinde: ubieftvirtus Evangelii3 infiguris littera-
rum, aut iti intclleélu fenfuum ? Si in figuris ad collum
lufpenfis, fi in intelleblu : ergó melius in corde
„ pofita profunt, quam circa collum fufpenfa.
Quinto, principaliter fequitur, qubd prænuntiare
futura per divinationem fortium, eft illiciturn. Un-
dei z6. quafi tone 6 . dicitur. ,, Sortes quas , fcilicet
. quod forte Mathias ab Apoftolis ell in Apoftola-
tum eléclus. Igitur licitum eft uti fortibus.
Ad primum refpondetur: qubd motus vel garri-
tus avium, vel aliæ quæcumque difpofitiones, in hujufmodi
rebus, in quibus fiunt Auguria ,'tciim non fint
caufæ futurorum,nec ex eis,tanquam ex caufis, cognofi-
cuntur futura: oportet, fi aliquo modo exeis.cognof-
citur, qubd hoc fit in quantum funt effebtus aliqua-
rum caufarum, quæ caufant vel præcognofcunt futuros
eventus. Caufa verb operationum brutorum , eft inftin*
blus quidam naturalis qui ex duplici caufa poteft pro-
cedere. Uno modo ex caufa corporali, quia fubjacent
difpofitioni eorporum continentium, 6c principaliter,
feu primordialiter cceleftium : 6c ideo nihil prohibet a-
liquas eorum operationes elfe futurorum figna,in quan-
Patres damnaverunt, nihil aliud quàm divinatio-B um conformantur difpofitionibus corporum coeleftium,
6caëriscontinentis , ex quibus proveniunt ali-
qui futuri eventus.In hoc tamen duo funt confideranda:
primo, ut hujufmodi operationes non extendantur, nifi
ad præcognofcendum futura quæ caufantur per motus
coeleftium corporum, ut infra dicetur. Secundum
eft, ut non extendantur, nifi ad ea quæ aliqualiter
polïunt ad hujufmodi animalia pertinere : confequun-
tur enim per coeleftiacorpora cognitionem quamdam
naturalem, 6c inftinblum ad ea quæ eorum vitæ funt
neceflària : ficut funt immutationes quæ fiunt per
pluvias 6c ventos, 6c alia hujufmodi. Aliomodoin-
ftinélus hujufmodi caufantur ex caufa fpirituali, fei-
licet vel ex D eo , ficut patet in columbafuperChri-
ftum defeendente, 6c in corvo qui pavit Eliam 3
vel etiam ex dæmonibus , qui quandoque utuntur
„ nes 6c maleficia decernimus , quam ob rem volu-
, mus omnino illas damnari, 6c ultra inter Chriftia-
,, nos nolumus nominari, 6c ne exerceantur anathe-
„ matis interdiblo prohibemus.,,
Sertb fequitur, qubd prsenuntiare futura per divinationem
fomniorum ell illicitum. Unde dicitur Deuteronom
ii.xviii.IO. Non inveniatur in te quiobfervetfom-
nia. Qualiter autem hoc fit verum,, 6c ad quid feex-
tendantfomnia, diblum eft fupra.
Sed contra pra:dibla multipliciter objicitur. Et
primo, contra primum corollaiïum, quiaavesaliqu«
circa futuros tèmporum eventus naturaliter cognof-
cunt, fecurtdum illud Jcrcmix.vm.yMtlvusincalocog-
novit tempus fuum, turtur & irundo & ciconia eufiodie-
runt tempus adventus Jui. Sed naturalis cognitio eft
à Deo, nee eft damnabilis, ergo uti cognitione a- ç hujufmodi operationibus brutorum, ad implicandas
• • ^ ’ '1 animas vanis opinionibus. Et eadem ratio videtur
elfe de omnibus aliis hujufmodi, quæ non refcrun-
tur ad naturalem rationern, vel divinam providen-
tiam. In omnibus talibus Auguriis, vel aliis divinationibus,
fi extendantur ultra illud ad quod pofi
funt pertinere exordinenaturæ,veldivinæproviden-
tiæ, funt fuperftitiones illicitæ. N e e contra hoe eft
prima ratio 3 quia authoritas ibidem allegata loquitur
de cognitione avium, refpeblu eorum quæ ad
eas pertinent: 6c ad hæc præcognofcenda confi-
derare earum motus 6c voces non eft illicitum 3 ficut
fiquis ex hoe quod cornicula frequenter crocitat,
prædicat pluviam citb elle futuram.
Ad confirmationem dicendum eft qubd Jofeph
illud afferuit jocosè , non feripsè , fecundùm Auguilinum
: referons fortè hoc ad illud quod vulgus
de eo opinabatur, 6c etiam Difpenfator ejus jovium
in præcognitione futurorum, quod eft augura-
r i, non videtur illicitum.
Confirmatur: quia fi hoc eflet illicitum, Sanbli
viri Augurio non ufi fuiffent. Sed de Jofeph legitur.
Gen. X L i v . 5 . qubd ejus Difpenfatordicit. Scy-
phus quern fur at i efits, ipfe efi in quo bibit Dominus meus,
dr in quo augurari filet. Et ipfemet dicit fratibus fuis.
if. I f . An ignorât is quod non fit fimilis mei in augur an-
di fetentia? Igitur divinatio per auguria non eft illicita.
Secundo. Arguitur contra tertium corollarium de
obfervantiis artis notoria^ quia aliquid dupliciter efle
dicitur illicitum: uno modo, fecundùm genus ope-
vis , ficut- homicidium vel turtum : alio modo, ex
parte finis, ficut dare eleemofynam propter inanem
gloriam: fed neutro modo arsnotoria videtur illicita.
Non primo modo 3 quia ilia quæ in ea oblervantur
iunt jejunia 6c orationes ad Deum, quæ ex genere
opens funt licita: nec etiamTecundomodo, quia quutus eft. . - .
talia obfervanturad icientiamacquirendam., quifinisD Ad fecundum dicendum e ft, quod ars notona ad
eft licitus. Igitur 6cc.v
Confirmatur: quia Dan. 1 .17 . dicitur quod puent
abftinentibus dedit Deus fcientiam & difiiplimm , in
omni Ltbro & fapientia. Sed tales abftinentiæ ohfer-
vantur in arte notoria. Igitur 6cc. s j
Tertio. Arguitur contra quintum corollarium quod
licitum fit uti fortibus : quia pugna pugilum quæ
Monomachia dicitur, idell fingularis concertatio, a
monos, quod eft unum, 6c machia, quod eft pugna,
quafi unius pugna. Similiter etiam Judicia ignis 6c
aquæ , quæ dicuntur vulgaria , videntur ad ibrtes
pertinere , cùm per ea aliqua exquirantur occulta.
fcientiam acquirendam utitur quibufdam , quæ non
habent fecundùm fe virtutem caufandi fcientiam 3 ficut
infpeblione quarumdam figurarum, 6c prolatione
quorumdam ignotorum verborum , ôc ajiis hujufmodi
E t ideb ars non utitur eis ut caufis, fed ut fignis. Unde
cum ifta no» fint figna 3 relinquitur qubd fint fuperva-
cua, 6c per confequens quodammodo pertinentia ad pa-
bta quædam fignificationum cum dæmonibus foede-
rata :„;6c ideb ars îfta, ficut dibtum e ft, eft illicita*
Unde ad rationem refpondetur, qubd acquirere
feientiam bonum eft 3 fed ,ad hunc finem Donum
tendere modo indebito , non eft bonum : 6c hoc
O o 3 modo