439 Compendium Theologioe ^
& occafiones peccatorum juxta polfibilitatemTX,
evitandi. ' I A'"1
C A P I T U L U M X V . V
Oßendit qualiter in his decern ‘Proeceptis velut
in mundo quodam fpeculo, faciès conjcientia-
rum nofir arum debemus infpicere.
T J Æ c igitur font deeem Legis- divinæ Præcepta
lùperius enarrata, in quibus quafi fpeculo quo-
darn polito , terfo & mundo Religionis Chriflianæ
veritatem perlegere , 6c totius vitæ noftræ ac ani-
marum confcientiarumque noftrarum pulchritudinem
atque foeditatem poflumus diftinâè confpicere. His
rnediantibus cognofcit homo vitæ fuæ decurfum, qualiter
divina Præcepta fervaverit, quantum deviave-
rit , quibus modis fecundùm varias peccatorum fpe-
cies Deum offenderit, qualis denique peccatorum
Confelfio habenda lit. Quia fi prædibtorum aliqua
à quoquam non plenè intelligantur > confulat fiiper
his fapientes viros, potiffimè autem devotos: omnis
namque perfona poftquam ad annos dilcret onis per-
venerit, fi confenfu voluntario, plenario 6c deliberate
horum alicui Præceptorum per contemptum in-
obediens extiterit, dilebtioni Dei amorem creaturæ
præponeado, extra fiilutis ftaturn efficitur, 6c in
damnations periculo ftatuitur , nec gratum aliquid
Dco dignum bcatitudine operatin'. Quanquam, fi in
tentationem gravem aut diutumam iræ five luxuriæ,
vel alterius peccati quis incidat j fi ipfa tentatio ho-
mini difpliceat, aut eidem homo refiftat vel non ple-
ne 6c deliberate confèntiat, mortaliter non peccet,
immo fiepe nullô modo peccat g fed magnum er-
ga Deum præmium meretur tentationi viriliter re-
lïftendo.
Hic jam profpicere darum eft, quibus viis 6c mo-
-dis decem hæc Præcepta infringantur feptem mor-
talibus 6c capîtalibus peccatis; quæ funt fuperbia,
invidia , ira , avaritia , gula , luxuria 6c acedia.
Quinque item exteriorum fenfuum minifterio, qui
funt vifus , auditus , olfà&us, guftus 6c tadus:
ficque quifquis in his decem Præceptis fpeculi vitæ
fe diligenter intuetur , reétè fe confpicit, verè
fe cognofcit, feque parvipendit, 6c his obediens
diferetè fapit. q
Tertia veritas eft. Domine bonam habeo volun.
tatem peccatorum meorum Confeflïonem intégralité"
faciendi, pro loco 6c tempore, fecundùm veitruni
6c fanbtæ Matris Ecclefiæ Mandatiim 6c Præcep
turn. ‘
^ Has veritates quifquis qualiciinque loco 6c fince.
riter, non fi&è aut mendaciter ex corde promut
ciaverit, fecurus exiftat le in fiilutis 6c gratiæ fin.
tu confiftere 6c vitam æternam mereri, quainvis
omnia enarrata priùs crimina commififlet. Si e-
tiam tabs abique alia Confeffione continué dece-
dèret in abfentia Sacerdotis dormiendo , aut aliô
quovis modo moite fubita præventus , -idem finali-
ter falvaretur, acerbiflîma Purgatorii poena medi-
ante. Ex quo notandum 6c fillubre confilium e-
licitur, ut Chriftianus quilibet fingulis diebus bis aut
femel, fero 6c in mane , aut fiiltem Feftivis diebus
redeat ad cor fuum, confcientiam examinans , an
très præmiflàs veritates proferre valent cum cordis
finceritatej ficque intra ftaturn fiilutis fe elfe confi-
dat : quia fi eas pura mente fiiteri non valet, ob-
ftante voluntate peccandi qua aétualiter dele&atur
aut iniquo propofito quo quis occafiones peccatorum
vitare renuit, quemadmodùm illi qui peccatis
» carnalibus merfi refurgere nolunt , aut ufuras fiais
aut injuftas mercationes 6c lucra continuant, vel
injuftè retinent aliennm , quique alterius odio 6c
vindibfcæ defiderio flagrantes , in nocendi propofi-
to perfeverant ; ceitiifimè feiant hi 6c confimilès
non Epifcopum aut Papam taies abfolvere pofl'c
Quanquam tahbus falutare confilium detur , ut per
feipfos vel aHos bona quæ poterunt operentur, b-
rando vel eleemofynas dando ; quo Deus- eorum
corda illuminet , 6c ad bonum dirigat 6c conver-
tat . nullum eft enim boniim adeo exiguum quod
non tandem Deus æterna vel temporali mercede
remuneret, multoque meHus eft temporale bonum
6c minimum , quàm omnino riullum promereri;
faluberrimum eft etiam laudabilem confuetudinem
illæfam fervare, ne earn femel difîolvendo, nunquam
in æternum forte refumat. J
C A P I T U L U M X V I I .
C A P I T U L U M X V I .
Oßendit quis fit Confejfionis modus, & dat
circa hoc mum breve documentum.
Exphcat qualiter triplicem veritatem ore vel
corde profitendo , a fiatu peccati
mortalis ad ftatum gratia
refurgimus.
C C i e n s nihilominus nofter mifericordiflimus Pater
Deus 6c cognofcens noftram fragilitatem per-
maximam 6c ad malum pronitatem j multiplicibus
viis, m oi tali vita durante, paratiflimus eft nobis de-
li6la remitterc 6c gratiam conferre'; fi duntaxat vera-
citer 6c ex corde fibi tres fubferiptas veritates porri-
gamus.
Prima veritas eft. Domine fic vel fic contra vef-1
tram bonitatem peccavi quod mihi difplicet, ratione
cujus 6c poenitentiam ago , quia vos offendi qui to-
tus eftis venerandus 6c colenaus , quodque Manda-
tum veftrum trangrefliis film.
Secunda veritas e ft : Domine bonum habeo pro-
pofitum 6c defiderium , veftro juvamine mediante
mihi in futurum pr*ecavendi neincidam in peccatum^
Q Ü o t i e n s g u n ^ ü e accedit homo ad Confefîîo*
v X j îem peccatorum explanandam ( hoc eft de ne-
ceflitate femel in anno circa Solennitatem Pafcha-
lem, aut cum mortis imminet periculum, aut in
oacramentorum fufeeptione j ad frequentiorem e-
nim Confeflîonem regulariter non tenemur, quam-
quam fæpiùs confiteri multum prodeft ad aue-
mentum gratiæ , 6c diftincliorem , cognitionem,
oc explicationem pcccatonim ) debet præmcdita-
n conrefliirus quid aut in quo deliquerit, cum
examine diligenti confcientiam difeutiens, ac fi
magniim indë temporale bonum reportaret. Ac-
eufet fe poftmodiim peccator humiliter, non ir-
riforie > veraciter, non fi6té j vituperando fc
non laudando j pure , re£lè atque finceriter -, fiic-
ta împertinentia dimittendo j diferetè infuper, ut
non revelentur hi quos confortes 6c focios habuit in
peccato. De his enim Confefîor inquirens graviter
etiam peccaret, nifi forfitn fbdales hujufmodi,
caufa petendi confilii, ad eorum pellendam violcn-
tiam confitens detegeret, aut fbitaffis ad expli-
candam peccati fpecicm neceflîtas eos manifeftari
pofeeret 3 ut fi quis cum fola forore carnaliter commixtus
44.1 D e Confejione. 442,
inixeus fueritj iïi qüo cafli quærendus effet Con- vicem charitate^ quo poft mortem corporis hujus,
feffor perfonam in Confeffione detedfcam ignorans. perennis bearitudinis- participes fimus, quam nobis
Super cafibus autem ad abfolvendum Epifcopo re- concédât Deus unus efîentialiter 6c perfonaliter tri-
fervatis aut Superiori , remittat Sacerdos inferior nus, qui eft benedictus in fecula feculorum. Amen,
confitentem ad Prælatum vel Superiorem , eum
ootentem abfolvere: nifi forfitan confitenti mortis
periculum immineret, aut magnum- aliquod fcanda-
lum ex hoc oboriri, vel peccati revelationem fequi
conjediura probabili formidetur. Hoc verb pro re-'
gula certa cc documento fiilubri teneatur, ut nui>
quam pro peccato fecretö velocculto peenitentia publica
pbenitentibus injungatur, nec poenitentia im-
ponatur quam nequeänt aut nolint lufferre. Non
debet rurfus confitens injunftam fibi pcenitentiam
faciliter revelare j quo contingit interdüm peccatum
fuum prodi, aut Confefloris dnäa aut interrogata ni-
mia levitate detegere: hiec enim omnia fecretas Con-
feflionis integritatem concernunt, nifi (quöd abfit)
Confefior pcenitentem ad malum aliquod hortaremr.
Eft prseterea utile 6c efficax remedium diligentiiis
retinendum ab his qui perverfa inclinatione vel con-
fuetudine incidunt in aliquod enorme peccatum, ä
quo non de facili retrahunturj quod fcilicet feipfos
ad pcenam aliquam pecuniariam vel aliam ufque ad
certum temporis prjefixum, cum certo rationis mo-
-deramine conftringant, quotienscunque in id peccatum
incidere contigerit: dicunt namque fiepius infi-
pientes aliqui fe ä peccato ira;, luxurias, perjurii, ^
6c fi quod eft fimile, abftinere non poflej qui tarnen
hoc ipfo falubri remedio velut mendaces fäcil-
lime confutantur, cum unius Albi vel Franci in e-
menda cujuflibet transgreifionis eis inflibta poena,
ipfos ä perpetratione injufti operis retraheret. Unde
manifefte convincitur eos divini Prxcepti 6c proprise
falutis intuitu ä confuetis vitiis abftinere poffe, nifi
fiftam 6c perverfam haberent voluntatem. £ t tales
velut fatui, veritati non credunt nec obediunt,
quoufque fupplicia luant , 6c delibtorum fuorum Ceram
6c infruduofam pcenitentiam agant. Fitque ju-
fto Dei judicio, ut qui peenitere de commifhs cum
polfunt non volunt, cum velint nequeant.
C A P 1 T Ü L M X V I I l .
Concludit non ejje quemquam ab alio ad peccatum
impellendum ; fed ad bonum (
potius operandum.
p O s T R E M o quidquid agathomo in perfona-fua,
1 ifupreme caveat alium ad male agendum follici-
t a r e a u t verbis aut fabfcis j exemplis vel confi-
liis aliquid agere, quod de fe fit occafio luinse peccati
, fpecialiter coram juvenibus aut perfoms inno-
centibus: hoc enim proprium eft ifingularcque die-
monum officium j quemadmodiim bonorum Anoe-
lorum intereft fpecialiter homines inducere ad bonum.,
,
Compertum eft etiam frequenter accidere quod
homines aliorum ad malum impulfbres, vix aut nunquam
delicti fui condignam poenitentiam aflecuran-
tem perficiant j quia nequeunt eos corrigere ad bonum
quos decepcrunt: jam forte damnati funt vin-
diblam a Deo poftulantes, seternamque eis maledi-
ccionem jugiter imprecantes. Sicuti ex oppofito jam'
ftlvati aliorum dodrinis 6c fiuftis, aut opera diligenti
(qua nullum Deo opus ad fiicrificium acceptius
cfle poteft, 6c ad peccata delendum validius) pro
fuis adjutoribus preces indeficienter effundunt. Cu-
ret etiam prseterea fideliura quis, juxta cognitionis
cc ycritatis ä Deo fibi conceflarum facultatem, mo-
nitionibus 6c exemplis alium ad bene agendum inci-
tarej Pater filium , Dobtor difcipulum, 6c fapiens
111 fttuat. ignorantem.
Rogemus tandem pro mutua pace 6c unanimi ia-
SECUNDA PARS
H U J U S - O P D S C U L I ,
2 ) E
C O N F E S S I O N E.
Q U I s Q U IS à morte peccati ad falutis & gratiæ
llatum volet reforgere , quodque a61 us
foi & intentiones ad vitam æternam utiles fint
f mei itorix 5 needle ell quod deliéla foa recogitet
& oognofeat dolens de commiffis, atque proponat
auxiliante D eo , à peccato mortali fibi præcavere &
abftinere in foturum. Firmum prætereà ac finceram
propofitmn habeat, competentibus loco & tempore,
peccata foa'làltem mortalia diftinélè & integraliter
confitei-i.
Quod ut commodiiisfiat, priufquam confitens crp
,, mina foa revelaturus accedat, ipfc circa eamaturâ mo-
roßque diligentia prxmeditari tenetur, quail magnum
aliquod cmolumentum temporale indc reportare fe
crederer, u t complete magis ipfa Confeliori foo ac
lucidiùs exprimât, >■ 1
Quia verb plurimi fimplicium ob negligbntiam aut
ignorantiamnon excufantem; fed.potiùsaceufantem
modos & fpeciesnefciunt peccatomm , præfenscon-
1661a cil tabula, quam inlpicicntes contefliiri, copi-
tatione prævia inlîruéti -, fufficientCr ad lalutem po-
terunt foa peccata Gognofcere , memoritérque te-
nere, & Coufelloribus utiliter referare.
Procedit autem tabula hæc fecundùm nulnemm&
ordinem peccatorum mortalium, quæ fontfuperbià
invidia, ira, avaritia, acedia, luxuria, gula. ’
■ Confeflurus ergo tuam primitùs confcientiam exa.
minans, interroga te.
Circa peccatum Supèrbia.
C I vanam tui laudem & propriam excellentiam quæ.
0 fiyifti aut optafti propter bona foituita & caduca,
divitias fcilicet, aurum & argentum terrenalque poll
fefliones; aut propter naturalia bona, fcilicet corporis
pulchritudinem, fortitudinem, juventutem & li-
milia; feu etiam ratione gratuitorum dononim, licut
eft Dei cognitio , vel aflcâûs devotio. Si alios con.
templifti-propter alieujus horum bonorum præee-
dentium defeéhum. . Si aliqua opéra fecifti ut indè
mundanam laudem acciperes, vel ut alii te meliorcm
quant ipfefis reputarent, & multb magis ft hoc fecifti
prætéxtu hypocrifis fi6læ quàm ut aliis elfes exemplar
in bonum ut eos à malo retraheres. Si nimium
pertinacitcr innifos es opinioni propriæ vel credulita-
ti , alterius confilium contcmnendo, fpecialiter in
materia Fidei & Chriftianæ Religionis : ex hac enim
radice pullulant hærefes, fortilegia & folfæ creduli-
tates.. Si per jaAantiam aut inanem gloriam opera
1 bona recitaili, vel te aliis præfentibus inculpafti, ut
ob hoc humilis & devours credereris. Si gloriàtus
es corde aut ore de malo 5 ut quod alium defraudafti
vel ei injuriam intulifti, quodque perte &tuoscomplices
ad male agenduni potens exifti. Si luperio-
ribus tuis inobediens extitifti & eos contempfifti,
prtecipuè carnales parentes & fpirituales. Si intra
Confeflioncm mentitus es, peccatum mum aut ejus
fpeciem mundano pudore celando ; tabs enim Con-
feffio inutilis e ll, led & novum crimen incurris. Si
peccatorum tuorum exeufationes quæfivilli, aut mi