quibus hie aliqua breviter memoranda funt, videli- turandæ libidims, 8c hæc caufa non excufat à mor-
c e t , an iftud Sacramentum licut alia Sacramenta tali. V el fecundum alios in hoc ultimo cafo diftin-
conferat gratiam 8c efficiat quod figurât. Quis fit gue> quia aut ilia libido, caufa cujus' exfàturandæ fie
ejus effeétus. An opus conjugale poffit fieri fine pec- commixtio conjugalis, tantum repreffa erat quod
cato. An debeat reddi debitum conjugale tempore earn nollet alter conjugum cum alio vel alia exple-
imprægnationis. Item an debeat reddi tempore 6c re , 8c tunc dicunt quod adhuc eft peccatum vèniale •
loco Sacro. Item an femper debeat reddi cum pe- aut in tantùm creverat illà libido ut indifferenter
titur. Quid hie fit materia 8c forma, 8c quid res8c^vellet quis earn five cum fua, five cum non foa ex-
An Sacramentum Conjugii conférât gratiam &
effet at quod figurai. '
plerej 6c tunc dicunt eile mortale pcccatum.
An tempore impragnationis debeat reddi debitum
conjugale.
. 6c mucön
"O Ræfoppofito quod Matrimonium eft viri mu- r \ E tempore imprægnationis dicitur quod propter
lieris conjun&io légitima, individuam vitæ con- ■ b' periculum non debet in tempore imprægnationis
imprægnationis
fuetudinem retinens ^ quæ definitio datur lecun- uxor cognofci. Unde fi vir eo tempore moveatur
dum naturam optime inftitutam , quia tunc una adcoïtum, debet ratione talem motum propter ti-
6c pura fuit : prætermiffo etiam Traétatu de eau- morem prædidi periculi refrenafe, maxime quatuor
fii inftitutionis hujus Sacramenti 6c ubi inftitutum primis menfibus : fi tarnen vir uxorem didfco tem-
fuit 6c qui poffunt contrahere 6c qui non, cum ali- pore cognoverit, non propter hoc peccat mortaliter.
quibus aliis circa hoc Sacramentum neceffariis, Verumetiam quia mulier illo tempore maxime coï-
quæ exprefïè Lib. iv. Summæ Raymundi invenieS: turn ut frequenter appétit,, fi ipfa petat 6c ipfe vir
mine quærendum venit an hoc Sacramentum fi- exadus reddat, fiç reddens leviùs peccat, exigens
cut alia confeit gratiam, 6c efficiat quod figurât?
gravius , uterque tarnen venialiter tantùm.
Ubi triplex cadit opinio. Prima dicit quod non con-
fert aliquam gratiam : fed cum alia Sacramenta fi-
An tempore & loco Sacris debeat reddi debitum.
gnificent gratiam 6c conférant, iftud tantùm fignat
gratiam, fed non confort. Hæc eft opinio Magivero
ltri in Lib. Sentent. 6c Pnepofiti Antiliodorenfis. Se- ,, t ^v E tempore Sacro fimiliter dicitur quod tempore
cunda opmio drat quod confert gratiam , fcilicet U Quadragefimte & Quatuor temporum & feo-
receffum a peccato,, non tamen mordme adbonum. gationum, & prscipuarum Solemnitatum non de-
Et dicunt quod gratia ilia eft quod virtute faujus Sa- bet alter conjugum debitum petere : fi tartien pe-
cramenu mmgatur concupifcentia ne ferveat ultra fierit, cum pigentia tamen animi quod fine coniueii
nuptiarum honelktem. E t hate opinio probabilior ufu effe non poffit, venialiter peccat. Si autem 3 -
videtur. Tema & iatis .pentorum opmio eft, quod ter petierit, reddat; ex aftti tamen juftithe & fide
confert gratiam etiam inordme adbonum; non qui- th0ri exculatur a peccato, nifi in his cafibus prxtcr
i dif-
E t fecundum hoe patet quod efficit gratiam quam dere debitum, fi aliquis alius locus haberi poffit: fi
figurât ; fed non omnem quam figurât, ficut nec o- autem alius locus non poffit haberi ut contingit ill
portet. Figurât quippe conjun&onem fidelis animai tempore guerræ, ubi multis nofiibus in locis Sacri
cum Chrifto, quæ qmdem eft effeitus ejus, non jacent viri cum uxoribus fuis ; tunc fi alter conjucontentus
quidem, fed fignificatus.
gum folvat exa&us, habens de hoc dolorem Cordis,
Quis ß ejus effect us.
peccat tantum venialiter, immo fi exigat cum plan,
Ectu & pigentia, quod fine uiu conjugii eile non po- S -/r • • c l , , n a- teft, non credunt multi quod peccat moitaliter. Ned
X præmiffis igitur habes quod duplex eft effedhis credas quod tunc conraminetm- locus, ita quod re-
Mammonu. Unus fcihcet non contentus; fc d C conciliatioDe indjgeatj quia eontamin’atio Sacri loci
diftinguitur dupliciter. Una quæ proceditex incon-
gi-uitate operis quod fit inipfo, relpeétu diéui operis
in foj & alia quæ procedit ex incongruitate operis j
non quoad fe, fod quoad confecrationem feu a6tum
ipfius loci in quo fit : nam ilia quæ procedit ex incongruitate
refpe&u loci tantum & non operis in foj
non contaminât locum in tantum quod indigeat re-
conciliatione -, fod ilia vero quæ procedit ex incongruitate
ad Sancb'ficationem loci, refpe6tu operis ill
fo5 ut eft in magnis facinoribus, ficut inftupro, a-
dulterio, homicidio, 6c hujufmodi. Ethæclocunl
contaminât in tantum quod reconciliatione indiget :
maxiçnè refpedtu aliquorum facinomm ubi font ma-
nifefta.
tantum fignificatus, fcilicet conjiinftio fidelis animee
cum Chrifto. Alius contentus 6c fignificatus , gratia
fcilicet qua mitigatur fomes 6c qua fideliter con-
jugi affiftitur.
An amplexus matrimonialispo jit fieri
fine peccato.
T TTrum autem fieri poffit amplexus matrimonialis
^ fine peccato vel meritorie , poll ha^c venit di-
cendum. Et dicitur quod caulse quatuor przecipue
font propter quas fit commixtio conjugalis. Aut e-
nim fit caufa fufeipiendse prolis, 6c hoc dupliciter:
aut fcilicet ad cultum divinum ampliandum, 6c hxc
caufa fie cognofoendi uxorem ab omni peccato ex-
cufat 6c reddit opus meritorium, dummodo iftain-
icntio ante finem operis per dele£tationem non cor-
rumpatur: vel fit caufa prolis, ut fcilicet habeaturD
liicceflor hereditatis , 6c h x c caufa noni excufat ä
veniali, fed ä mortali. Aut fit caufa reddendi debitum,
6c h x c caufa excufat ä culpa, 6c fecundum
aliquos meretur fic Faciensj dum tamen ifta intentio
per inordinatam voluptatem ante finem operis non
flipplantetur. Aut fit caufa fornicationis vitaiidas',
^6c h>ec caufa excufat ä mortali. Aut fit caufä exlä-
An femper debeat reddi debitum conjugale
cum petitur.
T \ E fblutione autem debiti conjugalis hoc tenent
aliqui, quod Omni tempore petenti debitum eft
reddendum lecundum oppoitunitatem loci: quod
ideo dicitur, quia file a6tus verecundiam quamdam
habet fibi annexam. Unde non oportet quodfolva-
tur in publico; fod in omni hora omnique dimiflo
negotio, fi feit alterum effe in periculofa concupifcentia,
x q 3 m g m
cenuaj tenetur cap tare fecretum cubile 6c debitum
^^lirdiftingunt quod ficut- in Prseceptis affirmati-
vis femper ad ea tenentur, fed non pro femper , ut
verbi gratia, femper teneor honorare parentesmeosj,
fed non'pro femper, fed folum pro loco 8c tempore
Ita hie ( ut dicunt ;) quis ad femper tenetur
reddere debitum , fed non tenetur pro femper,
fod foliim efim opportunitas loci 6c temporis hoc exe°
Et nota duos verfos qui determinant quinquecafos.
in quibus quis poteft reddere debitum fine peccato,
fod non petere. . . . a
pep a, facer que locus, jejunium, menjtrua., partus.
Si pet as his pec c as, redd is quandoque lie enter.
Quid fit materia & quid form* in Sacra-
mento Conjugii.
/-% U i d autem fit materia 6c quid forma j dicitur
quod materia font legitimae perfonae in poten-
*ua commixtionis fexuum exiftentes-. Circa quod
multi difficiles 6c diverfi cafos occurrunt hoc Sacramentum
Matrimonii impedientes, quifofficienter in
Summa Raymundi determinantur : quare hie caufa
brevitatis non exprimentur , fed folum pro quadam
compendiofa annotatione ponuntur fox verfos fe-
quentesv '
T R A C T A T U S IV.
D E S E P T E M
V I R T U T I B U S
& earum declaratione-
NU NB’ aliqua tangenda funt de virtutibus. Er
primö quid fit virtus in'genere. Quot funt
in numero,- & de earum iufficientia. Deinde
de fingulis in fpeciali erit- aliquid dicendum.
Quid fit Firtas in generali.
ES t Virt-us fecundum Auguftinum bona qxalhas
mentis t jn t t r c È e ’d i v i u i r & tjnA nullus m u l e ulitnr;
quam fetus Deus in homine operator. Notantcr dicitur
U id autem litmatena ec qma torma ; oicirnr | T li ta s , ad diffei'entiam mala»-um qualitatum,
cujuimodi funt prodigahtas, avaritia. H
ad differentiam corporalium qualitatum, quales lunt
albedo, nigredo. Etfobjungit, qua fcilicet virtute
retie vivitur, ad differentiam feientise, qux quamvis,
fit bona qualitas mentis, non tamen neceffiirio ea.
re£te vivitur, fed potius ea re6teintelligitur. Etad-
ditur, qua nullus male utitur, ad differentiam poten-
tiarum naturalium quibus contingit 8c bene uti, 6c
male uti , cujufmodi funt rationabihtas 6c eoncupif*
cibilitas, 6c irafeibilitas, qux propriè potentie dicun- •
B rur. Dicitur etiam j quam folus Deus operatur in hominej
quod ponitur ad differentiam. virtutum politicarum,
qu^. ( ut vult Philofophus in Ethicis ) generantur exr
frequenti benè agere, cum virtutes I heologicas a :
Deo infundantur. Ex quo apparet quod praecedens detitAeafttme
Ecclefa vet it urn, nec non tempus feriatum.
Impediunt fieri, permittunt fatta teneri.
Error , conditio , votum,y cognatio, crimen.
Cultus difparitas, vis, or do, ligamen, honefias.
Si fis afin is, f i forte edire nequibis,
Hac focianda vêtant connubia, juntla retraitant.
m means &c. vel hujufmodi. Secundum ^ Theoiogicas; fic poteft definiri. Virahos
eonfenfus anunorum eft mater» m Conjugto. tlB| ftamol.habendi fcad omnia^utdebetur. Unde
Forma autem eft debtta verborumprolatorumforma, Au ftinus in L ib . de moribus.Ecdefsa, finguks defi-
fctlicet- Accsps, te rn Sednumquid& ifte J “ omnibusdefinitjonibus ^ffitamo-,-
confenfus debeat fern & effe ad carnalem copulam? j B H W r t i B i M M B dtverfosadtSsquafi H
EtdicitMagifterinLib.Sentent. quod non m carna- remtanquamgenuseta ju g 1
“ - - 1 2 verlas dirreientias.
lem copulam nec in cohabitationem corporalem ,
fed in focietatem conjugalem > quod fic exponitur,
Quot funt Virtutes & de earum fufficientia.
hoc eft in carnale debitum , non in carnalem ac-
tum. J
Nec obftat illud de Matrimonio Beat^ Virginis,
EX dióta autem definitioneextrahipoteft numerus
qute fecundum Beatum Auguftinum ita in Matrimo- foptem Virtutum ’ 9 B B 7 , fcilicet B B quatuor i H B H Cardinalium
B p1t „
nio confenfit quod nifi alitlrDeus juberet; debitmnC& tnum Theolpgicarum . cum emm vutus^fit a-
conjugale non redderet. Ait enim lie : „ Commit- mor habendt fe ad omnia ut debernr; aut ent mnor
„ tins autem virginitatem fuam divimedilpenfatio- habCndi fe ut debetur ad “ t ad,
1 ■ & confenfit m carnalem copulam, non illam turam. Si pnmo mode,
„ appetendo; feddivinx infpirationi in utroque,fci- totem ut recognofcatur, & fic ent Fries qux eft il-
| licetvirginitate & commixtione, obediendo. Sed luminatio mentis ad cognofcendum Deum ; aut to t
I virginitatem quam nondum vovern, in defiderio amor ad Creatorem ut | | | W H
,, habuit & cum firmo propofito ; commixtioncm ter; fcilicet vel ut a en u _ ’ Sc fir eft
„ verb illam, nifi Deus alitcr difponeret , in fuffi- vel ut quomodo hie jam habitus & tennis,- &. fic.eft
cientii • ^ Charitas, qua quis,licet per quemdam modum lm-
” Ex Iris fatis patet quid hie fit Sacramentum & perfcbtum , hater hie Deunt. Qpia ? • * » « « ■ »
quid res : nam Sacramentum eft confenfus ammo- chamate, m Deo manet & D „ r fipberur ad rrea
ram Sc conjunaiocorporum. Res autem duplex eft, Si autem fit amor habend. fe “ ' d^ “ rb
fcilicet unio Chriiti & Ecclefi*. Item unio duarum
natmarum in Chrifto : nam ficut in Matrimo- Caro, & tabs amor fic
nio conjunaio eft animoram unius cum una, ita u- tur, eft Temperantia : aut I H M W i i i W M
nitur Chriftus aim Eeciefia quas una eft , ut dicitur. nos eft, ficut eft proximus, & tails amor fic feieite
Cant. 6 Z A See. De qua etiam i habendi ad eiim, eft Juftma :
nione dicitur i Cor. 6. aui adhere, D?o, unus fpi- contra nos eft, & tunc aut Jto cieattua eft nqbpnnrstus
ell cum eo Item ficut in Matrimonio eft com-n fidians, & tails amor fic fe habendi ad eamut debemixtio
diverforam fexuum, ita in Chrifto eft unioD tur, eft Prudent» I aut ilia
diiarum diverfain-m natmarum fcilicet divinse Sc hu- tans, & tabs amor fic fe habend; ad earn ut debe
mana?. tur, eft bortitudo;
D Ë