De effectu àiftarum virtutum , & an fint
inpatria.
Î Stæ quatuor virtutes hominemad viitutes Theolo-
gicas habendas habilitant. His nihil utilius eft in
vita dummodo iilformentur Charitate : tune enim
æquè
3°4 hoc quod dicit Dater r oftendit eumfcire Scadvertere
noftram id eft filiorum i'uorumindigentiam, juxta ii-
lud Matth. VI. Sil enim Pater vefier, quia his omnibus indu
getis. In hoc autem quod dicit nofter, oftendit eum fub-
venire volentem* fuis enim omhes boni diligenter lub.
veniunt, alioquinboni non eflent. Unde i . ad Timot. v.
9 9 9 9 9 9 9 9 1 ^^9 1 ^ ^ 9 . 1 9 9 9 9 Si quis autem fuorum dr maxime domefiieorum curam non
meritoriæ font vitæ æternæ, fiait T h e a lo g icæ Ahubet Fidem negmit& eft mfideli deierior. In hoc etiam
An autem hæ virtutes f’uturæ fint in patria, dicit
Magifterni inm. Lib.j Sentent, quod fic,fecundùm ali-
quos earum adtus, ut patet per migulas, juxta fuprata-
cfcas. *
T T Ltimo dicendum qualiterperhas feptem virtutes
feptem vitia capitalia expellantur : Fides enim
quæ mentem illuminât, expellit fiiperbiam quæ cor
excæcat :Spes quægaudio futurorum cor lætificat, expellit
iram quæ ,præfenti miferia mentem conturbat.
Charitas quæ gaudet de proximi profperitate, delet
invidiam quæ eft odium lelicitatis aliénas. Fortitudo
per quam in aôtus viriles confurgimus expellit acé-
diam per quam circa defideria tabeicimus. Juftitia quæ
fua unicuique tribuit, éliminât avaritiam quæ aliéna
retinet 8c rapit. Temperantia quæ exceflum repri-
mit, expellit gulamquæ modum excedit. Prudentia
quæ fecundùm Auguftinum incorruptionem corrup-
tioni præponit, evacuat luxuriam quia corrumpitur
corpus 8c anima.
quod dicit, qui es in coelis, oftendit ipfiim potentem.
Quia ut habetur primo Mach. 3. De calo fortitude eft.
Cum igitur his verbis oftenderimus ipfiim feientem
noftram indigentiam 8c fubvenire potentem, necef-
fario fledtemus ipfum ad mifericordiam.
Ait ergo. Pater nofier. Et hie ftat hoc nomen Pater
eflentialiter five pro eflentia, 8c. non perfonaliter five
pro perfona; dicitur enim ifto modo Deus Pater ora-
nium. ^’Quod 8c adhuc poteft tripliciter dici, fcilicet
communiter, proprie 8c magis proprie. Communiter
per creationem, & fic non tantum perfona Patris, fed
tota Trinitas dicitur Pater omnium 8c non tantum ele-,
dtorum, fed etiam perverforum. UndeDeut. 32. Do-
pule finite dr infipiens , numquid non ipfe efi Pater tuus
qui pofiedit te, fecit te, dr creavit te ? Proprie autem
dicitur/Ww per adoptionem,8c fic tantum dicitur Pater
bonorum. Undead Rom.8.if. Accepifiisfpiritum adoptionsfiliorum,
in quo clamamus Abba 'Pater. Propriiffime autem
dicitur. 'Pater per generationem , & fic perfona
Quarti T radlatus hujus libelli qui eft de explanatione ß Patr*s tantum dicitur Pater unigeniti Filii fin. Duobu;
' ■ *»“ • primis modis dicitur Pater nofter tota Trinitas j fed tertio
virtutum: Finis.
T R A C T A T U S
D E S E P T E M
V.
modo non dicitur Pater jiofter Deus, led tantimi
Filii fui. Ex quo Patet, quod hæc Ofatio non dirigi-
tur ad Patris perfonam tantum,fed ad totamTrinitatem,
Sequitur , qui es in ccelis. Non excluditur tarnen
per hoc quin fit ubique. E t quamvis ubique fit elfen-
tialiter , potentialiter , 8c præfentialiter, magis tarnen
in ccelis dicitur effe} quia ubi magis videtur re-
lucere virtus lua 8c oper-atio , ibi dicitur potjùs elfe
quàm alibi. Sicut anima licet ubique fit in corpore,
tarnen magis dicitur elfe in corde fecundùm aliquos,
vel in capite fecundùm alios ; quia ibi nobiliores apparent
operationes luæ. Et hoc eft quod dicit Au-
guftinus: de Spiritu dr anima. Sicut Deus ubique tot us eft
in toto mundo efi in omni creatura fua, fie tota anima in toto
corpore fuo tanquam in quodam mundo fuo efi, dr in omni
ejusparte, intentius tarnen in corde & cerebro, quomad•
P E T I T I O N I BUS
contentis in Oratione Dominica, & êarum
expofitione.
^ T 'R a c T A T u M de feptem Petitionibus quas inOra-
ip tione Dominica continentür, aliqui fecundüm
ordinem hujus libelli ponunt, fcilicet immediatè poft
T r aebatum ae Articulis Fidei, 8c anteTradlatum de docemPrasceptis
Legis. Hic veró quinto loco poni pla- ^ I „ , ,. . ...... - H 1 9 !
mit fcilicet in t e rT iÄ tum d e feptem yirmtibusf B | ‘ß & . wm m m sm m | W I W B
Tradatum de feptem Donis Spiritus fandi, ea feili- autem % tem Petitionibus omne bonum genen W
cet confideiatione, quodin iplis feptem Petitionibus S B B B H * '?lt Augufic
in ipra Oratione Dominica conténriseffedualiterip- ihno' WBÊÊSê, B B WÊSSKSÊÊm f e feptem Virtutes, ipfaque feptem Dona Spiritus fan- WÊÈMSÊHÊ WÊSÊÊÊ, B H H
ftipdivideantür. Circa quem Tracdatum primo viden-: Wffi P?tltUr e“ m 1 B aCCefli S ommsbom> “
dum venit de efficacia modi petendi, qui deferibitur' B | quam increati. Item receffus ornms mall tarn
in prootmio didbe Orationis Dqminicie. De diilindio- fcl‘Icet P ^ e n t i quam fiitün, ut patebit
ne & expofitione iplarum Petitionum particulariter. intenus'
D e numero 6c fufficientia earum. De ordine earum ad,
feptem vitia capitalia. De effectu fr im a Tfetitionis.
De efficacia modi petendi contents inprooemio
dicta Orationis.
T ) A t e r N o s t e r . Cmn hæcOratioàlàpientilîî-
■ ** mo utpote ab eo qui eft: ipfa fapientia infinita, 6c,
veracilfimo, ut pote ab eo qui eft fons 6c ongo totius
veritatis, condita fit. Patet quod nihil ei deelfe pote-
rit, five quoad petendi modum, five quoad fumcien-
tiam bonorum petendorum. Modus autem petendi
efficachfimus deferibitur in tribus primis verbis petitio
n s præccdentib’us, quibus ad mifericordiam fle-
dritur animus Patris mifericordiarum j ideoque ea his
feptem Petitionibus præmifit, quafi quoddam proce-
miuminquo oftendit orantem in confequenter peten-
dis fore exaudiendum.
Cum enim-ad lufficientem agentem triaconcurrere
debeant, fcilicet quod fit feiens, volens 6c potçns. In
p R i m a ergoPetitio eft, ut confirmetur in nobis
A notitia five cognitio veri Dei quse habetur per Fidem
Orthodoxam. Et hoc eft quod dicit. Tfomen mm
id eft notitia tua vel notamen tuum j SanUificetur id eft
confirmetur in nobis: fandfcum enim idem quod fir-
mum , 6c landlificare idem quod confirmare eft. Secundum
Papiam enim dicitur fandtum a fandtio fancis,
pquod idem eft quod confirmare. Quafi diceret, fir-
metur in nobis per Fidem veram notitia tua, ut ficut
tu femper in te firmus es, quia seternus 6c incommu-
tabilis, ita da quod te firmiter cognofcamus. Vel «<?-
men tuum fcilicet paternitatis, quo Pater nofter di-
ceris, fanSlificetur, id eft firmetur in nobis fcilicet ut
filii tui per grafiam femper maneamus. Unde glofla.
Oramus ne d JdnSlificatione nominis in aliquo diferepemus,
ne Patris nomen in filiis, moribus dr vita ojfendatur. Vel
nomen tuum quod in fe venerabile 6cfandtumeft, fane-
tificetur id eft landlum fii nobis oftendatur , fic quod
ficut
2015 23i feptem Petitionibus. heut landtum eft in fe , ita nos landlificet. Unde
alofia- ‘Nomen Patris petimus fantlificari in nobis, non ut
fpfum fanthusfit j fed ut in nobis augmentum fua, fanttifica-
tionis operetur.
De effectufecunda ‘Petitionis.
306 nnm, id eft corporalemvelulualem j id eft nobis quo-
tidie neceflarium. Unde Matth. vi. loco quotidianum
habetur fuperfubfiantialem : ante enim peccatum fiiit
panis, id eft cibus homini lubftantialis > fed poll peccatum
fadtus eft fibi fuperfubitantialis,id eic necefiarius
ad hoc ut fuftentetur in vigore. Unde nec per diem
naturalem fine languore viriüm poteft homo eo care- SEiCunua petiuu oil qu<i itguuin icu re j 6c ideo lubditur, da nobis hodie: Et pönitur hic
> Ecunda petitio eft qua petitur regnum feu gau-
^ dinm futurum , five etiam fpeciale Dei regimen panis pro omni genere fuftentamen
quoad pridentem llatum, cum ait: z/Pdveniat regnum ^ de panis dicitur a pan , quod eft t
dium live A fuftentamenti corporis. Un-
^ . , . , I _ H R totum fecundüm
lcilicet, in nobis, id eft ad nos veniat. UndeAu- Ifidoram. Exponitur etiam de pane fpirituali, fcili-
gultinus Per hoc defiderium noftrum excitamus ut re- cet de Corpore Chrifti feu de Euchari Ilia j fic fcilicet
gmm fuum nobis veniat, & in eo regnare mereamur. E t panem nofir urn Chriltum fcilicet, vel Euchariftiam qu^e
iignanter dicit, adveniat, id eft ad nos veniat 5 quia veriffimus panis e f t , 6c efficaciflimus anim£e cibus
virtute meritorum noftrorum ex condigno ad ipfum
Joan. vi. Ego fumpanis vivus qui de ccelo defeendi. quotidianum,
pervenire non pofliimus, fcilicet oportet ut gratuite
id eft quotidie neceflarium, da nobis hodie.
iidnos accedat. Unde adR om .v i. Gratia Dei vita a-
Sed numquid fecundiim hoc debet quilibet de Ecclefia
terna. Similiter Matt. ill. f . Pcenitentiam agite, appro-
qumquavit enim regnum cos lor urn. V el fic, regnum tuum
id eft Ecclefia tua adhuc in terris militans. De quo
reo-no Luc. xvii. Ecce regnum Dei intra vos efi. Adve-
yiat id eft ad aliud regnum tuum veniat, fcilicet ad
Ecclefiam triumphantem. V el adveniat id eft ad te
quotidie communicate ? Die quod tripliciter con-
tingit communicare, fcilicet corporaliter feu facra-
mentaliter tantum j 6c ifto modo communicant mali
quando in peccato mortali fumunt Corpus Chrifti.
Item fpiritualiter tantum , fcilicet credendo Sa-
cramentumj credere enim, eft fpiritualiter manduat,
fcilicet ut te videat per fpeciem , ficut nunc ß care, fecundùm illud Augultini Crede dr manducafii
videt per Fidem. V el regnum tuum id eft fpirituale
vel fpeciale regnum tuum, adveniat nobis :. ut feili-
licet in nobis per fpecialem effeefcum regnare cognoi-
ou'is 6c percipiaris. Unde glofla. Regnum Dei femper
prafio efi ,fed petimus ut veniat, id efi ut manifefietur ho-
mimbus a quibus velut lux a cacis non videtur.
De ejfeftu tertia ^Petitionis.
Hp E r t i a petitio eft qua petimus ut conformis fiat
voluntas noftra voluntati divinas. E t eft hasp:
Fiat voluntas tua ficut in ccelo dr in terra. Sifcut fcilicet
fit in coelo ab efedtis, hoc eft: Da ut conformes ti-
bi fiamus in terris , ficut conformes tibi fadfci funt
Sandti in ccelis. V e l fecundum alios. Voluntas id-
eit volitum tuum , fcilicet illud quod vis fieri circa
nos, quod fpecialiter eft juftificatio noftra. Unde
prima? Theff. IV. Hac efi enim voluntas Dei fanSHficatio
vefira. Fiat id eft adimpleatur. Non voluntas quidem
in fe quam fieri vis quia ilia asterna eft, nec in fe aliter
fieri poteft; fed fiat per executionem 6c effedtus ad-
Et ifto modo communicant quotidie omnes boni. I-
tem corporaliter feufacramentaliter6c fpiritualiter, 6c
ifto modo communicant quotidie omnes boni. Item
corporaliter feu facramentaliter 6c fpiritualiter 6c ifto
modo communicant quotidie boni Sacerdotes qui celebrant
, 6c alii boni de Ecclefia dum communicant :
quod quilibet Chriftianus debitæætatis teneturfàcere
ad minus femel in anno fcilicet in Pafeha. Sed cum
compléta refedtione corporali vel fpirituali habeamus
quod in ifta petitione petimus > ut quid poft prandium
' iftam orationem iteramus ? Ad quod dicitur quod fen-
fus hujus petitionis duplex eft, fcilicet ut panis detur,
6c ut in comedentis nutrimentum, non autem in detri*
mentum convertatur. E t ratione primi habet locum
hæc Oratio ante fiifceptionem cibi. Ratione verb fecund
i habet locum poll fufeeptionem.
De effectu quint a Petitionis Orationis ftroedictoe.
I N quatuor igitur præcedentibus petitionibus pe-
-*■ titur accefllis omnis boni: in tribus vero fequen-
tibus ponitur amotio omnis mali. • In hac igitur
hibitionem, fierique eognofeamr. Vel f ic , fiat v o -q quinta petitione petimus abfolvi à malo præterito.
Imitas tua interra,ideft in hominequi terra eft, unde
Gen. 11. Formavit igitur Dominus Deus hominem de li-
mo terra, dr Eccli. xvn. I . Deus credvit\hominem de terra.
Et iterum. Omnis homo terra & cints. Quod proprié
poteft intelligi in homine peccatore convertendo :
ficut fcilicet fit in ccelo, id eft in homine fandlo jam
converfo 6c juflificato -, quafi dicat : convertantur
mali 8c faciant quæ tibi placita fun t, fcilicet jufta
6c bona opera, ficut faciunt boni jam converfi. Qiiæ
tarnen intelligenda funt de volitis quæ procedunt à
voluntate beneplaciti, quæ femper bona finit, 6c
non de his quæ procedunt de voluntate permiflionis,
quæ mala plerumque fiunt : nec enim erit malum
in civitate quod dominus non fecerit Amos, tent: Ex-
ponit etiam fic. Fiat voluntas tua in terra, id eft in
Ecclefia, ficut, fiipple f it, in ccelo, id eft in Chrifto,
qui coelum dicitur -, quia in eo Deitas cælata eft. Unde
Ifaiæ XLV. Vere tu es Deus abfeonditus.
De effeëtu quartoe Petitionis.
Et eft hæc : Dimitte nobis débita nofir a, id eft pecca-
ta quæ nos poenæ debitores conftituunt. Sicut & nos
dimittimus aebitoribus noftris. Quafi dicat, fic teve-
lis habere ad nos in débita noftra dimittendo, ficut
nos habemus erga debitores noflros quibus débita
dimittimus. Et intelligas quod hæc Oratio pro-
ferBur in perfona totius Ecclefiæ, quæ in bonis ftat,
qui peccantibus in fe débita dimittunt. Alioquin fi
in perfona fua intentionem imputando diceret pec-
’ cator, in fe peccantibus non dimittens, mentiretur,
fibimet imprecans malum, fecundùm quod dicit Au-
guilinus Si non dimittis, ment iris, dr ei mentiris quern
nonfallis.
Sed fecundùm aliquos iftud in peccatore videtur
poffe falvari orando juxta priorem modum, per hoc
' quod ly nos 6c ly nobis fupponant pro diverfis. Et
hic fit fenfiis. Dimitte nobis infirmis débita noftra,
ficut 6c nos boni 6c perfedti dimittimus debitoribus
nofbis. Sed iftam expofitionem ut nimis extortam
credo derelinquendam. Expone fic igitur. Din '
m
nobis débita nofira, id eft peccata quæ nos conlli-
u A R T a petitio eft qua petitur temporale fub-D tuufit debitores. Vel débita noftra, id eft poenas no-
(’'.lium ad fuftentationem vitæ. Et eft hæc: P a- bis pro prædidlis peecatis noftris débitas , commutando
faltem æternas, quas peccando meruimus, in
temporales, ficut 6c nos dimittimus, idell juftè di-
mittere debemus debitoribus noftris, ut faltem eos
noliînus vel hic vel in futuro obligari, cum aliquid
fcilicet fécerint quare obligare defierint, ut pote
cum fatisfecerint fi pofîint, vel faltem cum pe-
V tiewfirum
quotidianum da nobis hodie . Quod au-
teni hæc petitio pertineat ad corporalem neceflita-
tem, fpecialiter teftatur Chryfollomusfuper Matth.
ita înquiens. Quia hominibus loquebatur carne indutis
dr neccffttati natura fubjeSlis, docuit fubfidium peti natu-
r& mfirmitati. Dicit igitur. Panem nofirum quotidia-
Tomi 1. Dar s III.