4.27 omni s Gerfomï
O P Ü S C U L U M
T R I P E R T I T U M A
Ejufdem Dotforis & Cancellarii Farifenjis
de Præceptis Decalogi, de Confef-
lîone & de Arte moriendi.
CH R i s T. 1 a N 1 T a T I fuus ïjualifcunque delator
, profperum ad virtutes -, vitiis depulfis, in-
cremèntum.
Salubre duxi fequens Opufculum tripertitum, de
Præceptis, de Confeffione, de fcientia mortis, bre-
vitate qua potui ti*adere, quatuor prælertim Chriftfa-
norum generibus profuturum. Primo, Sacerdotibus
6c Curutis illiteratis atque fimpliçibus qui Confeffio-
nès audire debent. Secundo, indodlis quibulcunque
perfonis fæcularibus aut Religiofis, quæ Ecclefiæ fo-
litis Sermonibus aut Prædicationibus pro divinorum
Præceptorum notitia interefl'e non poil'unt. T e itio ,
pueris 6c juvenibus qui à rudimentis infàntiæ circa
Fidei noftræ generalem tenprem 6c principalia pun&a
primitiïs debent erudiri. Quarto, perfonis domos Dei
vel Hofpitalialoca frcquentantibus ÔC infirmorum fol-
licitudinem gerentibus.
Quocircà ad hujus do&rinæ publicationem quadruplex
perfonarum ftatus debet vigilare. Primo,
Prælati, quos inferiorum Curatorum regimen de pro-
pinquo concemit, quibus infuper Curatorum igno-
rantia cralfa divinæ Legis 6c inlufficiens eruditio fim-
plicis populi imputabiturinpeccatum. Secundo j Parentes
pro filiis apud fcholarum Reétores inftare de-
berent. T e r t io , domorum Dei 6c locorum Holpita-
lium gubernatores 6c magiftri. Illi quarto generaliter
qui in verbis aut faétis 6c aliis fignis alios ad pec-,
candum induxerunt, quique ex officio alios docere
debuerant, 6c id agere negligunt. Hi namque fum-
ptibus fuis 6c diligentiis, per hujus aut fimilis do&ri-
næ publicationem debent aliorum correétionem procurare
3 hoc enim agere poenitentia quædam, hoc eft
fatisfabtio, hoc opus mifericordiæ Deo acceptiùs quam
eleemofyna corporalis. Agant igitur prænominati C
quod doétrina hujus Libri infcribatur, tabellis affiga-
tur tota vel per partes in locis communibus, utpote
in Parochialibus Ecclefiis, in Scholis 3 in Hofpitali-
bus, in locis Religiofis.
Déni que expediens videretur, ut fiiper hoc fieret
ä principantibus Edibfcum, aut quod ab Ecclefiæ Præ-
latis Indulgentiæ conferrentur. Au&or verb lêiplum
exonérât apud tuam Chriftianitatem fanériffimam,
agat quilibet qui in te 6c de te gloriatur quod bonum
eflè cognoverit.
Gloria fit Altiffimo D e o , in cujus nominepræfèns
aggredior opus , ad falutem fidelium animarum or-
dinatum , ad eruditionem præcipuè rudis 6c idiotæ
populi, 6c eorum quibus confuetis Ecclefiæ Sermonibus
6c Prædicationibus minus interefle aut informa-
ri conceditur. In quo veluti tabella quadam 6c com-
pendio brevi , tenorem Fidei Chriftianæ lucide po-
terunt inlpicere, 6c divina Præcepta, prohibitionef-
que, ut ex his quid agere, quidve fugere debeant,
poffint diftinbtiùs agnoicere.
Continet autem præfens Tra&atulus Capitula D
X V I I I . quorum quodlibet in duas vel très vel quatuor
particulas convenienter fubdividi poflet.
4 * 8
C A P I T U L U M 1/
Affirmat mundurn a Veofuijfe creatum.
Et quod ipfe Deus turns f t & trinus.
. Cur etiam aut ad quern finern
homo creatus Jit.
T ^ I r m i s s im e credendum eft 6c nullatenus dubi-
tandum quod folum unus eft Deus oipnipotens
omnia fciens 6c ofnnem perfebtionem habens iii K
bus perfonis diftinbtis , qua; funt Pater 6c Filius 6c
Spiritus fanbbus, qui mundurn creavit 6c creatum re-
git 6c gubernat fola lua liberrima voluntate 6c di-
gnantiflima bonitate. Speciali autem providentia hu-
manam gubernat 6c dirigit creaturam, dans viris 6c
mulieribus animas immortales, creans eas tempo-
raliter tunc cum eas corporibus infundit, 6c ad ima-
ginem 6c fimilitudinem iuam formans eas 3 ut crea-
tus homo fuum conditorem Dcum cognofcat, dili-
gat, veneretur, 6c ejus Preceptis in hac mortali vita
obediens , per opera bona 6c meritoria, vitam
tandem immortalem beatitudinis plenam , in anima
6c corpore perpetuo confequatur, 6c ita fit bonis An-
gelis fociatus & in loco malorum angelorum five die- j
B monum lubftitutus : qui daemones propter peccatum
in has inferiores partes terras corruerunt, damnatio- j
nis fententiam fuftinentes 3 cum quibus etiain juitif-
fime damnabuntur homines iniqui, divinis Preceptis I
inobedientes , 6c more beftiali quafi non habercnt
animam rationalem fuis voluptatibus infervieuces.
C A P I T t L U M II.
Ojleridit bumanum genus propter primorum
Parentum tranfgrejftonem cr peccatum,
multiplican mcurrijje mijeriam.
F I d e i veritate credendum eft primos Parentes no-1
ftros Adam S c Evam qui ad tarn nobilem finem I
confequends beatitudinis creati fuerant, claufiflePa- !
radifi januam 6c beatitudinis introitum toti luce pofte-
ritati generis humani: quoniam per peccatum inobe-
dienti*, donum juftitias originalis quadam hereditaria
; pofleflione pro le 6c fuis pofteris acceptum a Deo,
ipfi proditores perdiderunt. Quo dono gratuito originalis
juftitias conlervato , nos omnes a culpa im-
munes fuiflemus, 6cab omni mileria famis 6cfitisaut
infirmitatis abfoluti , 6c ab alia qualibet pcenalitate
liberi; adeo quod omnis alia corporalis creatura no- |
bis pacifice fubjefta fuifiet, 6c tandem abfque mortis
poena in Paradifum fuiflemus tranflati. Hoc autem
dono per peccatum primorum parentum (utpi'a,’- |
miflum eft) perdito, nos moriendi neceflitatem, &
univerfam quam patimur poenam atque miferiam in-
currimus; quia naicimur in peccato originali fcilicet
in prasdibte originalis juftitite carentia, contra quod
peccatum tanquam remedium efficax a Chrifto infti-
tutum eft Baptifmi Sacramentum.
C A P I T U L U M I I I .
Declarat qualiter a ‘Deo redempti fuerimus,
quis etiam fit generalis tenor Chrijtiana
Fidei & credendorum a fngults.
O M n i p o t e n s Dominus ac piiffimus Pater nolens
humanum genus tot'6ctantis fubje£lum mi'-
feriis in sternum perire, 6ca Regno Paradifiinper-
petuum exulare, occurxente jullitia fimul 6c milen-
cordiaji
^.29 D e Prteceptls
cordia, his remedium dccrcvit adhibere. Voluit liquidem
idem piiffimus Pater unigenitum Filium luum
abfque corruptione carnem fumere 6c hominem fieri
jntra intemeratae Virginis Maria; immaculatum ute-
rum. Tantaque 6c tam mirabilis unio facta eft dua*-
rum naturarum divina; 6c humana; in una perlona Fri
lii Dei, ut vere Deus homo diceretur 6c homo Deus.
Ipfe eft Jelus Chriftus Salvator nofter pariter 6c Re-
demptor. Qui anteä quidem ä Patriarchis 6c Prophe-
tis denunciatus, noviflime in fine tempomm in hac
ultima mundi setate conceptus 6c natus, ä Paftori-
bus eft cognitus, ä tribus Regibus Orientis adora-
tus, a Simeone fene 6c aliis quampluribus prasdica-
tus, 6c aBeato Joanne Baptiftadigito demonftratus.
Item Deus 6c Dominus nofter Jefus Chriftus circiter
annorum trium fpatio Legem divinam Chriftianam-
que Religioncm pr^dicavit 6c docüit, earn innume-
rabilibus miraculis confirmando, quam 6c in Scriptu-
ris quatuof Evangeliorum nobis per fuos miniltros
exhibitam, obfervandam reliquit. Ordinavit inluper
feptem Sacramenta Ecclefiaftica, qui lunt Baptifmus,
Confirmatio, Ordo, Euchariftia, Pcenkentia, Ma-
trimonium, Undtio extrema. Ipfe poftremo ut nos
redimeret 6c lalvaret, fub Pontio Pilato fupplicio
Cruris acerbiflimam fuftinuit paflionem 6c mortem,
fcpultus deinde, 6c tertia die refurgens , lpatio die-
rum. 40. Difcipulis fuis veritatem Ilia; Refurrectionis
declarans frequenter apparuit, 6c tandem videntibus
Apoftolis ccelos afcendens, fedet ad Patris dexteram
in excelfis, venturus eft poftremo idem Dei Filius
Jefus Chriftus in fine mundi, per ignem finiendi 6c
in melius immutandi,Judex generalis hominumcun-
dtorum in anima 6c corpore reliifcitandorum, reddi-
turus fingulis premia meritorum 5 bonis liquidem
ccelefte Regnum perennis beatitudinis, peccatoribus
verb poenale lupplicium ignis jeterni.
Hie eft generalis tenor Orthodox« Fidei Chriftiantc,
quam firmiter credere tenetur Catholicus quilibet ra-
tione utens, ablquecuriofitate, pure atque finceriter
fine falfitate 6c certitudinaliter rejedta dubietate, 6c
nolens plus fapere quam oportetj fed occurrentibus dif-
ficultatum dubiis , humiliter le fubmittat credulitas
fimplicium intemerat« Fidei fan6tx Matris Ec-
clelix, fapientium Prelatorum 6c Doriorum ac omnium
Sanctorum 6c Sanriarum , qui in teftimonium
hujus inviolatx Fidei ufque ad mortem dimicave-
runt. , ,
Contra hanc Fidem illibatam graviflime peccant
harqtici, fchifmatici, idololätr«, fortilegi, incan-
tatores 6c magici, ceterique artibus ä lege divina pro-
hibitis utentes, aut dxmonum invocatores, 6c generaliter
qui Articulos Fidei noftrx totaliter aut in parte
, palam vel occulte derident. Illi pretereä qui non
credunt Deum omnia juftiflime regere lua liberrima
voluntate 5 fed potiüs aflerentes omnia nature vel
fortune, vel fato fubjicij pretereä malorum quem-
admodum bonomm finalem falvationem affirmantesj
illi denique qui noftrorum adhium imputabilitatem
^d meritum vel demeritum negant, qui Dei prede-
ftinationem vel reprobationem dicunt operum noftrorum
tollere libertatem. Homm fimiles contra Fidem
Orthodoxam funt chores innumeri, proceden-
ex intelleriu fuperbo humiliare fe Deo recu-
fante aut ex falla Philolbphia vel potiüs melancholia
phantaftica, aut demum voluptuolä carna-
litate, rationis judicium 6c affedlus pietatem lub-
vertente; . I
Decalogi. 430
C A P I T B L Ü M IV .
Manifeftdt quid Deus nobis obfervandum
pracepit, enumerans decern Fra-
cepta Decalogi*
C I igitur (ut in fuperioribus habiturn eft) Deus Opti-
^ mus atque Juftilfimus, nos homines ultra lupraque
irrationales creaturas adeo excellenter condiderit ad
imaginem fuam 3 fcilicet dans memoriam, intelledtum
atque voluntätem, ut cognofcamus eum, ferviamus
6c amemus 3 milericordiffime pretereä redemerit j
paflionem pro nobis talem peiferendo , qualem nee
ipfi pro deli&is noftris fufterre vellemus : proferio
juftilfimum eft ut ipfi Deo fideliter ferviamus tanquam
fubjecti fupremo Domino, ficut filii naturales
Patri legitimo, 6c velut fervi ex dominio peccati 3
carcere, morteque redempti Sälvatori liberaliflimo 3
attento quod nobis ejus Precepta ferVantibus gloria
inexcogitabilis ab eodem promittitur , tranlgreflori-
bus verb inaeftimabilia tormenta relervantur. Cogno-
feens nihilominüs ipfe piiffimus Pater noftram Eagi-
litatem 6c exiguam potentiam, nequaquam requirit a
nobis omne fervitium quod fecundum juftitix rigo-
rem exigere poflets dedit quin potiüs certum nume-
rum Prxceptorum, quorum oblervatio fibi fufficiens
d ie t , qua; etiam Legis Decalogo continentur: qua-
propter ad h x c Precepta feienda 6c intelligenda tenetur
quilibet per fe vel alium diligentiam apponere
pro confervatione vit« fpiritualis, quantüm pro vi-4
ta; corporalis fuftentatione poneret, 6c eo maiorem
quo immortalis anima eft corpore preftantior 3 find
quorum notitia nullus poteft convenienter peccata vi-*
tare aut ab eis refurgere , 6c quorum ignorantia ex
defid ia proveniens non excufat, fed accufat 6c con-
demnat. Sirnt autem h x c decern Precepta his me*
tris cemprenenla;
Vnum ere de Deum, nec jures vane per ipfami
Sabbata fanftifices, & venerare Patres.
■ Non fis occifor, fu r , moechus, teflis iniejuusi
yicinique thorum, refejue caveto fuas.
C A P I T U L U M V.
Efl de explanations primi Pracepti.
p R i m u M Prseceftum e ft: 55 iliges Bimimm T)cu4i
1 tuum ex toto corde mo, ex tom mente tun, ex toiet
virtute tun. Deuter, v i . f . Hoc eft , non Voles Identer
rem quameunque amare plus quam Deum, propter
quod Dei amorem perdas. Hoc autem PrEeceptum
convenienter ab hominefervatur&non aliter, li L egem
Dei & alia Prascepta operibus impleat : quiiquis
enim|mortaliter peceat, Prseeptum hoc infilngit j
qtiia voluntatem fuam divinte voluntati oppofitum
prtecipienti anteponit. Specialiter autem contra hoc
PrEeceptum agunt homines ingrati contra divina ju - .
dicia & in oi dinationes tiut regimen erga fe vel alias
creaturas murmurantes, quail non elfec Deiis omni-
no juftus j bonus atque mifericors &totus amabilis atque
defiderabilis. Illi item qui infoveamdefperatio-
nis feipfosprEecipitantperimpatientiEun: illi prseterei
qui ui-gente infirmitate aut neceffitate aliqua fortile-
gos confulunt& divinatoresj utentes pomis ihlcriptis
aut brevibus chartulis five fchedulis eollo fufpenfis.
aut eharaiäa-ibus aut aliis quibuflibet vanis creduli*
tatibus, quafi Deus ipfe non efletulquequaque bonus,'
potens & fapiens ad eis fiiecuiTendum quantum fit
eorum neceflitatibus expediens. Faciat igitur homo
in neceffitate conftitutus quantum poteft, procu-
rans remedium naturali indulb-ianoncentandoDeuM;
quod