z z x Joanriis Gerfomi zz±
quæ icire cupiunt expoftulant, Sc ab eis nefeienda neque enim majores probabilitates, neque rationabi-
perniciofalibidinosâque voluntate requirunt: fi enim libus fundatas pro fuæ Artis aut principiorum vali-
à Deo quæ feienda conceffit cxfpeètarent, nequa- datione reddunt quam ifti Auguratores, Geomântici
qiSm futura feire quæ Pater pofuit in fua potefiate Acfc. Harufpices, Sc fomniorum oblêrvatores perhibete co-
i. yv cuperentj nihil facrificia talia , talia verba in- nantur. Et ad vertat quilibet ingeniofus diligenter,
numera, vel charaâeres Sc alias hujufmodi fuperfti- Sc caufam utramque defendendam allumât, videbit
tionum fuarum inlanias exercèrent, Sc fpem in Deo æqua facilitate Sc æqua radice Geomanciæ Se Aunon
in illis reponerent, Dons enim feientiarum Domi-j^
nus eft. i . Reg. 2.3. Sed retorqueamus ( fi pofliimus
immo’ut poflümus) hanc rationem in illos qui futura
, etiam humano aut divino fubjedta arbitrio , per
initia nativitatum vel aliarum compofitionum aut elfe-
éhium feire moliuntur. Itaque judicant, fi laqueum
parabit fibi Socrates legitur in alio Codice Sortes na-
tus j fi conjugio aut ccdibatu fmetur ; fi aliquis vel
igné peribit, aut gladio jugulabiturj fi interrogatio
quæ mine fit à Joanne proiperum vel infelicem ha-
beat exitum ; fi hac in hora iter aggreditur vel cum
altero colloquium ; fi nova induit arma , novo enfe
præcingitur, novis calceatur ocreis : utrum opta-
tum bonumque finem , aut fecus , taliter inchoans
fortietur. Immo quod ampliùs miraberis, ufque ad
cogitationes etiam hominum remotilfimorum , vel
operationes feiendas progredi non verentur. Cum
igitur talia naturalis inveftigationis limites tranfiliant,
Sc non per revelationem ita fe dicunt habere , ficut
nec dicere pofliint 5 cur Sc unde petunt talia , nifi
ab occulto quodam Sc corrupto curiofilfimæ vanita-
tis defiderio, per quod interim merentur à Deo de- ]
feri Sc deferti in errores prolabi, à ledu&ore noflro
polfideri, Sc prolapfi , pofleffi eo inftigante Sc fal-
lente , fuperftitionum hujus nexibus indilTolubiliter
aftringi ? Hinc tepidior aut nulla ad divinæ opis po-
ffculationem fpes. Hinc timorés vani, lpes improbæ,
denique exitus ut plurimum infelicilîimi.
Diceret fortalfis aliquis , quod artis hujus ad Ma-
•gicam multa eft differentia, tum quia verbis feu car-
minibus non utitur , neque horrendis mifeet facrificia.
Turn fecundb , quia non per dæmones ut Ma-
gici, fed per caufamm naturalium concatenationes
de futuris aut occultis conjedturant. Sed primùm
non obftat, fecundùm expreflàm determinationem
Beati Auguftini. 1 v. Confeffionum, ubi finaliter poll-
quam dixilfetquod illos Mathematicos confulerenon
• aefinebat, quia facrificia nulla jubebant : addidit,
quos tarnen vera pietas %eligicque condcmnat. Ceterum
non eft cujuflibet artis magicæ feu illius quæ ut magica
prohibetur talia alfumere carmina five facrificia:
Geomantia enim Sc Augurium Sc fomniorum obfer-1
vatio vacant à talibus.
At verb quod fecundb adjiciunt, nihil eis opitula-
tur. Très verb artes (utabufivè lie loquamur) quas
immediate nominavimus , Geomantia , Augurium,
Sc fomniorum obfervatio, Scaliæ quamplures non à
dæmonibus (ut afierunt) fed ab aftris Sc conflclla-
tionum influentiarum caufis atque imprelfionibus, ve-
ritatem refponfionemque exfpe&ant atque fufcipiunt.
Dicunt enim : quod juxta cceli difpofitionem talia Sc
talia immittuntur fomnia, quæ futurorum indicia
funt, non aliter Geomântici dicunt coelefti virtute
fua pundta difponi. Sic Auguratores ponunt garri-
tus avium atque volatus feu geftus alios ab impreffio-
nibus Aftrorum, nunc hos , nunc illos , aviculas
fufeipere, Sc nihil elfe fibi putant cum dæmonibus
proprium, nullumque paélum cum ipfis habere ac
nullum confortium arbitrantur : eos nihilominùs Sc
facra Scriptura, Sc Ecclefiaftica cenfiira poenis coer-
cent, Sc ut impios Rcligionique perniciofos rcjiciunt.
Quod fi dixennt ap ffls planetani ( fie enim eos Au-
guftinus appellat) fi inquam dixerint, quia falso tafia
dicunt quod principia five artem quibus ea quæ
judicant feibilia fint naturalitcr nequaquam habere
pofliint ab Aftris > neque per experientias inde fum-
ptas : fatebimur verum elfe -, fed ita fatebimur ut
etiam de eorum principiis taliter efl'e contendamus,
gunorum Sc aliarum quas præmemoravimus fuper-
itionum principia pofîè defendi, fundaricolorari
ficut illam Altronomiæ partem quæ de interrogatio-
nibus, de imitationibus Sc de principiis nativitatum
præfcrtim quoad ea quæ liberum concernunt arbi-
trium defenfare valebit. Adjicient fortalfis ad extremum
ifti initiorum defenfores multam in relponfio-
nibus Sc judiciis, quæ fccundîim fuæ Artis principia
reddunt, veritatem fæpius reperiri. Iftud non eis
tantummodo proprium eft , fed multo ampliiis Ma-
gicis aliifque mperftitiofis , immo quantb aliqua hujufmodi
artium deterior eft Sc execrabilior tanto cre-
briorcm in dictis fuis habere vifa eft veritatem. Juxta
quod dicit præmemoratus Doétor Auguftinus u,
de Doftrina ChriJHana. Tnies fuperftitiones tanto magis en.
vendus ejjè, quanto fæpius quod dicunt, evenerit. Undè
ergo à talibus Sc in talibus veritas ? Refpondet idem
Dodtor, loco prædiéto, Sc. y. de Civitate Dei , poil
argumentationem copiofiffimam, ita concludens vu.
cap. His omnibus confideratis, non immerito creditur cum
Aftrologi mirabtliter multa verb respondent, occulto fieri
3 inftinltu fpirituum non bonorum, quorum cura efi hasfalfas
(ÿ noxias opiniones de aftralibus Fatis inferere menti-
bus humanis atque firmare. Non negarevoluit (ut ar-
bitror ) Auguftinus quin taies fæpius fallerent, fæpius
fallerenturj quin mendacia plurima fub generalitatis
aut ambiguitatis cujufdam velamento proferrent 5 quin
fbrtuito inter tôt diéta unum verum emergeret : fed
fi ut plurimum vel regulariter quod verum eft refpon-
derint, cum non à Deo révélante habeant, nec a naturalis
inveftigationis facultate j ut à dæmonum fe-
dublione proveniat reliquum eft. Ifta autem feduélio
permittitur jufto Dei judicio, vel ob præcedentium
immanitatem criminum, quia abyffus abylTum invo-
cat, vel ob modicam Fidem Spemque in Deo repofi-
tas, Sc quafi tentât Deus fideles fuos, ut quiprobati
funt manifefii fiant, fecundùm Apoftolum, 1. Cor. 11.
ip. vel ob nimiam Sc luxuriofam atque libidinofam
fecretorum fciéndorum aviditatem , quæ eft avaritia
fpiritualis peffima Sc fuperbiffima præfiimptio -, propter
quas multi apoftataverunt à Fide,quemadmodumvi-
2 demus in his qui propter rerum amiflarum recupera-
tionem autreconditarumadinventionem taies Magos
confulunt in perniciem animarum , aut artem note-
riam pro feientiarum acquifitione nitunttu* exercere,
Sc multa fimilia. Addi poteft ad prædi&a confideni-
tio moralis non parvam habens utilitatem. Et ell
quod homo ex timoré vel ex falfa credulitate imagi*
nationem fuam figens adaliquodinitium, quodeum-
que fuerit, taliter quod fperet aut credatfibi per idem
fignificari malum j omnia quæ poftmodum contingc-
rent incommoda, poenas, infortunia adillud referct
tanquam ad fignum vel caufam quantumeumque fuc-
rint impertinentia Sc aliundè patenter inflidla hujufmodi
incommoda. Exempli caufa. Putans vetub
quod fi cattum in initio exitus fui in camera confpi-
ciat, aut fi lepori, vel claudo obviet, dies fine aliquo
eventu malo non tranfibit 5 accidit quod cadens lapis
male lituatus ccrviccm fibi confringet,aut rixofa
cum marito litigans verbera flagellaque recipiet,aut
fufo forabit manum > ad memonam rcducct quod ob-
tigit : quafi videlicet fi non afpexiffet initio talia, in
iltas infclicitatcs nequaquam incidiffet. Et quod ampliùs
mirandum eft, in fummis etiam viris Sc aliundè
prudentibus taies imaginationes videmus dominantes,
ufque adeo ut Auguftus Cæfar inter maxima compu-
taret incommoda , fi fotular finifter fibi à calceante
pro dextero minittraretur, referente hoc Suetonio
fecun-
22,5 D<? refpeâu coeleftium fyderum.
fecundo de viris illuftiibus cognitum eit : confiât au-
tem hoc magis irrifione quam argumentatione repro-
banduin. Vidi ego cum de vulnerationë cujufdam no-
bilis videlicet Conneftabularii fermo fieret, dixifte ex
affcuitibus aliquos quod tunicam fuafn malis initiis af-
fumpferat, Sc verberationem ejüs ad hoc retuliffe :
quod quàm vanum fit, nemo non videt. Animad- A
verti magni flatus viros in prindpio novæLunæ fà-
jire crébro balbutire nefeio quaiia, Sc non medio-
cria adorationis ligna peragere : innumera talia quif-
quis attendere valuerit, perfpiciet Sc inde judicabit
faluberrimum elfe tarn in Religione quam in vita civili
& oeconomica, animum fuum à talibus fuperflitiofis
& vanis credulitatibus fuper rerum initiis abfolvere,
ßc non præbere aflenfum talibus nugis anilibus 5 alio-
quin nec fpes in Deo tanta erit, nec cultus f ie integ
e r , nec poftremó vita tranquilla Sc à metu, trej>i-
datione, vanoque gaudio fatis aliéna ducetur. Ca-
vendum prætereà fummoperè cenfemus ne infantes Sc
parvuli adhuc molles Sc cerei in initium flecti ( ut Ho-'
ratius ait) talibus vaniffimis imbuantur erroribus de
i . 2 6
EPISTOL A
Cardinalis Cameracenfis ad Joannem Gerfoniuni
D oft orem & Cancellarium'ParifienJem, in
qua laudat ejus de rfftrologta Judtcium.
Nunc primùm édita ex MS. Cod. Regio
f 87 4 -
Reverendo Magiftro de Fratri Charijfu
mo Domino Cancellario Parifienfi.
T N Ghriftojefufalutem prater Charissime. Poft-
A quam feripferam Apologiam Aftrologiæ deftenfi-
vam, recepi fuper hac materia alias Litteras veftras
multa plurimum utilia continentes , quibus ferè in
omnibus fub hac brevi conclufione coadlare pofîunt,
ficut non omni fpirituicredendum eft, fie necomni
faultis vel infauftis initiis : quos fi lèmel imbiberint, t> Pro^Centlr^e Aftronomum efle, feu Altronomica ju-
li fêmel eorum mens his vineulis compedita fuerit; dicta proferenti : fed diligenter examinandi funt ta-
vix aut nunquam fatis errores illos poterit excutere. . ^ eoru® judicia: qui fi examen Sc judicium fa-
Proptereà non fatis graviter puniri poflènt qui ipfos PienJ:um refugiunt, tanquam vehementer fufpeéli a
aut homines idiotas Sc fimplices præfèrtim reftores -^1 ælatis^ ce Principibus repellendi funt; Huic autem
jpulorum in talibus imbuunt, Sc ut talia credantfpe Gonclufioni addoaliamj videlicet quod ad taie exa-
ercedis vel adulationis induéti, fuadent Sc inllruunt ve^ judicium non omnes paffim qui populariter
* ~ " ' - - .. - fapientes vocantur admittendi funt, fed qui fciuntSc
voluntfapienter difeernere inter veram Aftronomiam
Sc fuperilitiofam Magicam -, quod facere nequeunt
qui l'heologiam Sc Philofophiam pariterSc Aftronomiam
veram prorfus ignorant , vel fi quid in eis fa-
piunt, non tamen eas quantum fas eft honorant. Sed
de iis alias latiùs conferre poterimus. Intendo Domino
Regenti feribere ut caveat a talibus fiiperftitiogrande
Religionis ac falutis fuæ Sc alienæ detri'
mentum : funt enini taies pronitateS Sc corruptæin-
clinationes ad luperllitiofa credenda j reliquiæ quæ-
dum gentilitatis Sc idolatriæ , Sc præcipuè circa re-
rum initia verfantur fæpiùs Sc crebriùs reperiuntur,
ut in annorum vel menfium vel hebdomadarum feu
etiam dierum initiationibus, five in mercaturis , five
1 itineribus arripiendis , five quis ædificare domum
aut quippiam horum peragere decreverit : firma ve- ç ^.s * ac^ quod motus flim ego ex iis quæ nuperaud.
runtamen integra Sc conitans in Deo fides fpefque
repofitæ cum diligenti attentione , animadverfione
fanienti, fuper noxia hujufmodi melancholica ac fu-
pcrvacua initiorum obfervatione mentes bene inftitu-
tas expediunt, libérant Sc abfolvunt, quod non par-
vmn Dei niunus, non parvum infuper pro ti-anquil-
litatc vitæ adjumentum exiftimandum eft.
Optout in hac feripturavos Sc ego pariter con-
CuiTamus : Ideo rogout modum fcribendi vitareve-
litis , habita collatione cum Magiftro S. Macheti «
cui recommendari cupio , rogans ut vos Sc ipfe me
recommendetis D. Archiepifcopo Lugdunenfi: fup-
plicando ut velit mihi providere de aliquo loco ubi
poffim habitare , cum Dominus Regens venerit, a
quo nuper Litteras recepi confolatus valde quod lu-
per morte carorum virorum tam conftanter ac fide-
liter confolationem dederis Scacceperisprout exme-
tris veflris cognovi.
C A R D IN A L IS C AM ER A CEN SIS:
F I N I S .
P J Ö A N