35 .. f omrits Gerfonii commiffive vaiiis modis, per fe vel alios, verbis aut
fadis, judicialiter aut extrajudicialiter ; terroribus
aut muneribus, minis aut blanditiis; propter depra-
vationem affectus, caufa alicujus commodi temporalis
affequendi vel incommodi devitandi circa divi-
tias , delitias vel honores. Habemus in his triplici-
ter errantibus diverfitatem in crimine 6c in modo ;
poena flmiliter diverfa ell quoad aliqua. Nihilomi-
36 timorem, vel fidionem , vel aliquidhujufmodi pa-
ratum corrigi f t demonftrans. Quo circa , patet valere
plurimum circa fufpiciones hujufmodi aflumen-
das pro argumentis , confiderare confuetudines pa-
triarum , locorum, temporum, perfbnarum, modos
& judicia. Evenit quippe, quod verbum unum da-
bit fufpicionem haerelis in uno loco vel in una per-
fona , quod in alio loco vel perfona nihil reputabi-
nüs tertii punientur licut duo primi, fi judicialiter a tur. Exemplum de negantibus 6c defpicientibu;
evocati fe corrigere, fi errorem abfolutè revocare
fi veritatem oppofitam profiteri noluerint, quia re-
linquentur Curiæ fæcülari ; aut fi fe correxerint Pce-
nitentiæ fâlutari. A t vero quarti quia non jungunt
errori fiio pertinanciam nunc vel antea, quamvis
fint corripiendi per revocationem erroris ; ipfi tarnen
nequaquam finit poenis hæreticorum pledendi, nee
infamia notandi, ficut apud fcholafticos Theologos
in præclara Univerfitate Parifienfi frequenter obftr-
vatur, quos protellatio generalis 6c conditionalis revocatio
juvit ad hoc ne de pertinacia notarentur,
junda humilitate quaprotinusrevocanterrorem, ne-
dum coriditionaliter , fed abfolute : quæ revocatio
fufficit Magiflris ad purgationem , nec ab adibus
Studii legitimis exercendis vel confequendis revocan-
tes obinde repelluntur.
Conßderatio duodecinia.
Proteftatio generalis aut conditionalis revocatio
non obflat, quin fic proteftans aut revocans dici pof- ;
fit fufpedus de hærefi, quandoque leviter, quando-
que vehementer, aliquando violenter. Patebit hæc
confideratio per præcedentes ; fi docuerimus quis efl
dicendus de hærefi vel leviter, vel vehementer, vel
violenter fufpedus. E t hoc alias latiori fermone de-
claravimus, nunc fummatim repetatur. Itaque fuf-
picio levis provenit ex fignis exterioribus operum
vel verborum ; ex quibus cognitis , accipitur conjectura,
qua concludi poteft, non quidem frequenter,
fed raró feu contingenter , ut in paucioribus,
quod talia agens vel dicens efl hæreticus. Itaque
-confequentia levis efl 6c topica : ficut fi arguere-
musj Petrus nonvenit ad Ecclefiam in folemnitate
Nativitatis Beatæ Mariæ Virginis, ergo non bene
fentit de ea: Vel fic , Petrus affiimit nomen Dei
frequenter in vanum, dejerans 6c negans eum , ergo
non bene credit de eo. Porrö vehemens fiifpi-
cio provenit ex fignis exterioribus operum vel verborum
j ex quibus cognitis, accipitur argumentum
Deum quotidianis verbis in certis partibus, quod iu
aliis partibus multis horridum judicaretur 6c Iiærefi
proximum. Has interim confiderationes duodecim
pofiiifle velut in tranfeurfu fuffecerit. 2.9. Menfis Og-
tobris, anni 141p. in Çivitate Conftantienfi, ubi fa-
crum agebatur generale Concilium, præflante eo
qui efl Deus benedidus in fæcula. Amen.
S E Q U U N T U R X I I . CO N S ID E R A T IO N E S
Secundum totidemßgna, quibusfolet aliquis de per*
tinacia notari vel convmci, circa materiam ha-
retica pravitatis, pramittendo qualis ßt pertinaciæ
defimtio vel ratio.
Ad Eofdem MSS. Codices exadæ.
Conßderatio prima.
PÈRTiNACiÆ propria ratio quæ errantem in Fide
feu hæreticantem efficit hæreticum , confîftit in
depravatione voluntatis per fuperbiam aut aliud officium;
dum non vult errans cauta follicitudinequæ-
rcre veritatem; aut dum perfpedlèmonflratèque renuit
afftntire vel errorem dimittere. Dicitur enim per-
tinax fècundum Ifidorum, quafiimprudenter tenax,
qui perfiflit in illo fcilicet quod deberet dimittere. Cæ-
terum pertinaciæ fignum exterius multiplex invenitur.
I. Cum quis fullinet excommunicationem ultra,
nec potefl fe fufficienter exeufare , 6c hoc fumitur
ex Juris præfumptione.
II. Alterum ; dum citatus pro levi fuper Fide etiam
fiifpicione, judicialiter renuit comparera vel refpon-
dere ; 6c ampliùs fi fît præfumptio vehemens aut
violenta, 6chæc fimiliter oritur ex Juris fidione.
III. Alterum efl pertinaciæ fignum; dum quis af-
ferit 6cdéfendit errorem, cujus oppofitamveritatem
tenetur explicita Fide tenere. Tenetur, inquam, vel
ex publica obfervatione , vel ex communi dodrina
Ecclefiæ, vel ex officio feu ftatu fuo, vel ex inforconcludens
frequenter, & ut in pluribus, quod ta-Cmatione fafficienti, vel ex natural! mdicio'rationis:
lhiaa falcgrepnnCs ivr<e=*ll dHiuc-eonnsr efl hæreticus : ut Cfi. quis _n_e_g_e_t ___ . J l -t-i . J.
explicite, palam 6c publicè ea quæ debet ex officio
feire plus quàm alii; quamvis poffit in rei veritate
negatio talis ex ignorantia provenire, vel animi levitate
, non ex hæretica pravitate. Dicimus de-
mum fufpicionem elle violentam, quæ fumitur ex
fignis exterioribus operum vel verborum ; ex quibus
cognitis concludi folet efficaciter 6c utfemper,quôd
talia agens vel dicens efl hæreticus : quemadmodum
fi quis prædicet publicè, quodChriftus non fiiitve-
rus Deus : quod Deus non efl diligendus fuper omnia:
quod licitum efl pafïïm homines occidere ficut.
beflias : quod juramenta non fùnt tenenda : aut fi
patenter adoret fepulchrum Mahometi : vel fi déférât
habitum Judæis appropriatum, non quidem jo-
co fàciens hoc , fed lerio. Confiât nempè quod
poffibile efl talia facientem vel agCntem tenere ve-
raciter interiùs Fidem Catholicam; ficut de Salomoquemadmodum
quilibet capax rationis, tenetur explicite
credere,nedum articulosFidei fi fit Chriflia-
hus; led etiam principia Legis naturalis, quæ funtde
primis imprefïïonibus, 6c inferiptionibus indelebili-
bus, ut funt præcepta Decalogi recepta fècundum
planum 6c ufitatum intelleélum apud omnes utentes
ratione, non depravata in quacumque lege.
IV . Alterum peitinaciæ fignum; dum quis veritatem
Fidei, nedum non quærit cauta follicitudi-
he, fed declarationem ejus impedit ne veniat ad lu-
cem : maxime fi Concilium Fidei fpeciale vel generale
propter hoc in fè vel in fuis impedit diredtè vel
indireèle, moleflat atque pçrfequitur.
V . Alterum pertinaciæ fignum ; dum quis vèrita-
tem Ecclefiæ aôcentes feu déterminantes, odire fe
monflrat, 6c perfequi verbis atque fadlis ; etiam fi
dicat feu protefletur fe velle tenere quod Ecclefia
tenet vel determinabit, 6c quod paratus efl flare June
idololatrante, 6c de Marcellino idolis facrifican-D ri : quia fi fada contradicant, hoc efl æquitas fimuttee
dQilcCulinntf mm iul lftii qnnunoHd nn ewuittewr ePoArmumm f-fuinitt- htereticus_J_ — ___ j . . i . n • • ■ ^ . * .
mente. Nihilominus Ecclefia de exterioribus judi-
cans, non de occultis, arguet in talibus violen-
tjim prxfumptionem , 6c lecundum earn feret ju dicium.
Exemplo Salomonis de meretricibus 3.
^ cg- 3. Et hoc nifi talis violenter fufpe&us fe
legitime purgaverit, allegando vel ignorantiam vgl
lata, qu£K duplex efl iniquitas : folentetiam quan-
tumlibet h^retici taliter proteflari fe Catholicös effe,
quod eos ab hserefi non excufat, 6cc.
_ Y I ' Alterum pertinacia fignum; dum quis negat
veritatem quam priüs docuit vel confeffus c f l , nec
efl probabile quod fit etiam oblitus quoniam fecun-
dum Jura, primo didlo credi debet.
VII. Al-
D e Probat tone Spirituum. 38
27y
-jj Alte rum peitiriaeiæ fignum; dümquis petit
declarationem 'veritati-s à peritis DocfeofibWleu Judi-
ci'biis ; quam cum fa<5t-a ell , nihilominus répudiât ,
nulla penitus affignata i^atione. 71 . '
V I I I . Alterum peitinaciæ fignum ; dum quis pro-
miflioiübus ,'pfaraeptis-,. comminationibus, pænis, ju-
r imentis, aliquos ad'defenfionem erroris indûèit , vel
compel lit
putamus nos fidem habere, continentes artem tkl-
fbs Prophetas à veris 6c ab . illufionibus revelationes
cognofeendr. Alius invenituf modus per infpiratio-.
nem intimam , feu internum faporem , five per expérimentaient
dùkedinem quamdam , five per illu-
flrationem à montibus æternis. efibgantem tenebras
omnis dubietatis. Hoc autem eft manna, abfeondi-
ttim , 6c nomen novum in calculo. feriptum , quod
IX. Alterum pertinaciæ fignum; dum quis Po- -^nemo novit, nifi qui acceperit. HocvGregorius in
tens commovet feditiones, fulcitat bella in populis
& Reenis, ideo, quia faéla eft aHcujus veritatis Ca-
tholicæ declaratio, vel erroris reprobatio.
X. Alterum peitinaciæ fignum ; dum quis jurat
fe malle mori quam contra honorem fiium quicquam
permittere fieri, vel errorem ahquem revocare : po-.
nit enim obicem primæ véritàti.
XI. Alterum pertinaciæ fignum ; dtim quis fovet
enantem, 6c détendit judicialiter vel cxtra-judicia-
liter; feiens nihilominus àùt feire debens-hunc errare
. . - ,
XII. Alterum pertinaciæ fignum ; dum quis non
refiftiterroribus dum poteft,feit 6cdebet^debet, inquam
, vel ex officio, ficut Judex ; vel ex fraternali
charitate, ficut univerfi ; quoniam agentes 6c con-
fentientes fècundum Apoftolum pari poena puniun-
tur. Confentiunt autem , qui alios dum pojjunt ( ut
Dialogo : hoe Augullinüs in Confeffionibus de feipfo
6c Matra: hoc Hugo de Area animas, cum pluribus
ahisnotaveiTUtt. W..(onfidefatio. Probare fpiritus,
fi ex Deo funt-per regulam aitisgeneralem. 6c infalli-
bilem pro particulari cafu , aut non poteft aux vixL
poteft humanitiis fieri ; fedrequiritur donum Spin-;
tus fandli, quod • Apoftolus nqminavit diferetidnem
fpirituum ; qüö dono fit ut mens nedum in f t 6c
de fe fbiat probare fpiritus firex Deo funt; fed etiam
de aliis 6c in aliis ndfeic. Hie -autem eft modus ter*
tius alius ä prsedidlis , probandi fpiritus; quoniam
primus eft doclrinalis , fecundus eft experimentalis ,
tertius officialis ex officio hierarcho atque fpirituali
doiib conceflus. Itaque ficut nemo novit qua; funt
fpiritus, nifi fpiritus; ita nemo cognofcit infallibili
eertitudine ea quse per folam experimentalem noti-
tiam vel fentimentum interius 6c fenfum aguntur in
dicit Canon) ab err ore nonrevocant. Denique ifta la- Balterius animo. Quemadmodum ergo tradqre regu-
tius declarat Ockam.4. parte lib. 1. dialogorum: ft- lam; generalem qu« diftingueret infallibiliter inter
cundum quse figna, poterit applicatio particulariter
fieri 6cc. 7 . r
Finiunt dttodocim conßderationes fecundum totidem figna
, quibus folet aliquis de pertinacia notari vel convinci
circa materiam h&retica pravitatis , pramittendo qualts fit
pertinacia definitio vel ratio.
T R A C T A T U S
vifiofiem fbmnialém 6c illam qux fit. in vigilia, nullus
-facilè pöflèt, propter varias fimflitudines inter
utrafque vifiones; muitö magis in propofito. Scit
•nihilöminus homo vigilans ft certitudinabter 6c ex-
perimentaliter videre , quamvis non ignorat f t ha-
hóifie in fbmniis vifiones valde vicinas 6c fimiles fuse
vigilite; adeó qiiod fómniumfuum narrare fomnian-
•do quandoque videatur , quamvis dicat Senèca ejfe
igilantis jbmnium narrare. Scit fimiliter homo fpiri-
Ejufdem Joanms Gerfonn cDoEtoriS x y Cancel- qUX videt, verd ftntire, odorare 6c fapere.
larii Pa/rißenßs, D e probatione X^aare ? quia vigiiat. Poteft nihilominus recogitare
lpirituum. ex ft vel aliis quod nonnuiiquam ponitur. inquodam
•fbmnio naturalis cognitionis aut diabolicx iilufionis.,
riui dum fie fe habet 6c quodamrnodo dormit ad di-
^ vina, putära poteft quod vigilet ad ea, fic que fäl-
v i,• m...............* ' /a- ’ j gyUns
Collât, ad MSS. Codd. FtÜ. 180.694. & 699.
& tres Navarricos. Scriptus anno 1415".
I. C o n s id e r a t 10.
PR o b a t e fpiritus f i ex Deo fint. I . Joarm. 4. 1 •
jubet difcipulus ille quem dili'gebat Jefus. Ne-
que enim nefeiebat illam Co|poftoli fui'ftntentiam';
tAngelus fathana transpgurat f e in Angelum lucis. i .
Corint. 11. 14. fic ut fiat diemonium meridianum,
dum pro tenebris errorum quas ad tempus celare
permittitOr , lucem veritatis claram fe nngit after-
re. Patuithoc apud fandom Martinum^fibiliter,
patet apud alios plurimos invifibiliter, dum tefte
Bernardo fub fpecie magni boni 6c ardui, grande
peccatum operit, fuggerit 6C inducit. II. Confideratio
Probare fpiritus f i ex Doo funt, non cuilibet datum
eft, fed aliquibuS per Spiritum fandum, qui Onus
exiftens divifionesgratiarum difiribuit finguhs prout vult,
J\i. Vidit hæc beatus Gregorius afftrèns fpiritus
Prophetaram non ftmpei* efle in poteflate vel di-
flinda cognitione Prophétarum. Probans hoc per
Nathan , qui ad David cogitantem ædificare do-
mum Dei ièfpohdit. Omni quod efi in corde tuo vd-
de & fitc , quoniam -Dominus tecum eft. Z. Reg. 7. 3.
Gajus contràfium ipfa node revelavit ei Deus. V .
Confideratio Probare'fpiritus fi ex Deo funt ex primo
ihodo (qui magis eft ad propofitum) videlicet per
Scriptumm facram 6c eruditOs bonos in eadem;quia
d e perverse viventibus quale judicium nifi perver-
fum -6c illulbrium feportare fperabimus, contingit
miiltipliciter 6c fufficienter quantum ad pi-æfentem
fpedat mifitiam, 6c adflatum communemviatorum.
■ Qaa fuper re nedum unum ab uno , fed plures à di-
verfis tradatus compofitos invenimus, qiios utinam
ad adificationem corporis dhrifti quod eft Ecclefia, Êph. •—nunc manu-a--li-t-e-r hab. erà fa^s e fl.e..t ,- 6c di.ligenter« in-.
4 - u . cui numquam défait in neceiTaras. Sicüt i-D^ncfte dum m hoc H R C ona iw qnærito trafian.
gitur non omniuni eft prophetare, née evitigehza-- deGanofazatiohe Sanaprünij & ex^munttione Docra
omnium e f l, nec omnium interpretari fcrillohes;
fed aliquomrn ex officio ufque in finem fæculi: Sic
non omnium eft probare fpiritus fi ex Deo funt,ftd
quibus datum e ft, quales ilint fpirituales quos unc-
tio docet de omnibus, qui 6c de omnibus judicant
etiam inter diem 6c diem. Quale donum beatus
Maitinus 6c Antonius 6c plures alii leguntur habuif-
fe. 111. Confideratio. Probàre fpiritus f i ex Deo funt cön-
tingit miiltipliciter. Uno quidem modo per ino-
dum arris 6c dodrinæ generalis, ficut per eraditio-
ncm facrarum Scripturaram, diligetiti pioque Audio
acquifitam. Simt nimhhm Sciipturæ in quibus
Tomi I. Pars I.
trinarum fuarum j præftrtim unius , quæ Brigkta
"nominatur, afiueta vifionibus quas nëdum ab Ange-
lis , fed à Ghrifto 6c Maria 6c Àgnete 6c cæteris San-
d i s , fàmiliàritate ju g i, ficut fponfus ac^onfam loquitur,
f t afferit divinitus. fufeepiffe. Æ t autem u-
tirobique vel in approbatiOile vel in re^jppatione pe-
riculum. Approoara enim falfas & illuiqrias aut fri-
volas vifionés pro veris 6c ftlidis revelatiombus quid
itidighius, quid aliemus àb hoe facro Goncilio ? Ré-
probare verb nunc eàs qüæ multi tarie multifqué mq-
dis quaquaverfum per diverfas nationes probatæ di-
cuntur; non parva ex inde feandalorum in Ghriftia-
C z na