r
nm s Gerfonit z z
tinùs ut veniunt ad annos difcretionis , ficut ab initio
dum baptizabantur adulti, fiebant priùs Cathe-
cumini, profitentes explicité Fidem fuam , quem-
admodumpro parvulis Patrini nunc refpondent.
Deinde funt multade Fide per univerfos penéChri-
llianos promulgata in prædicationibus, in pifturis,
in mutuis relationibus l'eu collationibus, in obferva-
tionibus authenticis celebritatum Sanftorum, 6c ita
d'
non . , . w
enim excufarentur la id , li non crederent infernum
elle, fi non bonos Angelos , fi non malos , fi non
Sanftos 6c Sanftas} fi non prætereà decem præce-
ptaLegis, juxta planum 6c textualem eorum intel-
leftum } ut quod non eft idolatrandum, quod non
perjurandum quod non occidendum , quod non
fiirandum, quod non moechandum, 6c ita de reli-
quis primis impreflionibus , legibus ac infcriptioni-
bus naturæ, quas nemo capax rationis, maxime
poflquam fibi traditæ funt per doftrinam, permit-
titur ignorare. Ampliîis verb funt alii quos ultra
fimplices & commune vulgus hominum neceffe efl
habere Fidem explicitam de plurimis multipliciter
6c fpecialiter, quadruplici ratione. Primo propter
Officium Paftorale foper alios , ut pafcant eos in Fide
6c doftrina, 6c ab hæreticorum argutiis fapienfoa
nés, oportet quodveniat per majores : quod probat auc.-
toritate Dionyfii concludens quod oportet eos ple-
niorem hàbere notitiam de credendis, 6c magis explicité
credere
Confideratio fcptima.
................................ Proteflatio generalis feu conditionalis revocatio
2 reliquis. Hjec autem talia quse publice fiunt, A qux dicitur ab aliquibus pertinaciter errantibus, Si
on eil licitum (ficut dicit Canon) ignorare. Non haec veritas mihi nota eilet, feit Deus quod libenter
earn corde crederem ad juilitiam, 6c ore confi-
terer ad falutem , Joan, f . .non excufat tales apud
Deum vel homines. Fundatur hoc fuper illud E-
vangelii. Ecce venit hora■ & nunc eß , nt omnis qui
vos interfiled, arbitretur f i obfiqutum praß are Deo, Joan.
16. 2. Sic Apoflolus prius errans in Chrillianorum
perfecutione judicabat de feipibj fic ad Judaeos lo-
quens dicit: Et nupc fcio firatres, quod hac per ignoran-
tiamfecifiis, A ft. 3. 17.. quos tarnen non excufabat
de nece Chrifti, dum alibi dicit. Ignorans ignorabi-
tnr. i. Cor. 14. 38. Erat quippe juris ignorantia af-
feftata craifa vel fupina. Sic hxretici dum femor-
ti tradunt pro defendendis eiToribus fuis arbitrantur
fe Catholicos 6c mereri } habent quippe zelum,
prout dat aliquibus tellimonium Paulus , Jed non fi-
^ ^ cmdum feientiam-, Rom. 10. 2. quare nonfecundum
ter defendant/ Conllat enim quod aliqui font in™ feientiam? Nimirum quia feientise Dei (qua: eil Scrip-
Ecclefia ad hoc obligati ex Officio, alioquin non tura facra) fuam fophifticam feientiam fic pra>
cflent fufficienter inilituta. Iili autem funt Pradati, ponunt, quod eidem nolunt die fubjefti, quamvis
juxta quod profitentur utramqne fe Teilamentum aliter fint fibimetconfcii, non tarnen in hoc jufti-
fcire, quod 6c Apoflolus fsepius explicuit, dumTy- ficati, quia mentitur iniquitas fibi.
motheum 6c Tytum chariffimos diicipulos inilrueret
6c alios. Aft. 20. 28. dicens. Attendue vobis, &uni-
verfio gregi, in quo pofuit vos Spiritus 'fan blus Epifcopos
regere Eccleßam D ei, 6cc. Deindéfecundb iimt Doctores
in facris litteris profeifores, quos ignorantia
non poteil exeufare, quin feiant explicité plurimas
veritates contentas in Biblia , 6c alias ex eis deduc-
tas. Alioquin Doftoris nomen 6c gradum damna-
biliter 6c inexcufabiliter ufurparent. Proindé funt
. alii de ftatu etiam laicali, quos oportet multa feire
de legibus Divinis Præceptornm moralium, de arti-
culatim 6c explicité propter fufeeptum ab eis officium,
utputà reftores populorum, quia judices eorum
, quia confiliarii vel affeflöres funt eorumdem
Confideratio offava.
Proteftatio generalis feu conditionalis revocatio,
quandoque fuffidunt excufare proteilantem apud
Forum exterius, quem non excufat in interiori Fo-
ro Deus , 6c è contra. Confurgit h<KC varietas,
quoniam aliter judicat Deus, aliter homp. Deus
infpicit corda 6c feit quid intus agatur, cönformi-
ter ad proteflationem feu reyoeationem aut diffor-
miter ad earn. Humanum yero judicium id fpeftat
quod fbris e f l, 6c unde certificari potefl per figna,tef-
tes, voces 6c opera. Quo fit ut yeré eredens in-
terius 6c explicité quandoque non pofïit boe oftendereftorum
6c judicum , in caufis variis criminalibusC re contra telles 6c figna : ajiquando autem fit é con-
atque civilibus. Quod animadvertens Salomon pe- tra , ut qui veraciter efl hæreticus in corde , file
tivit à Domino cor docile & intelligens ad Sciendum ju- humano teflimonio per allegationem ignorantiævel
fiitiam& ad faciendum judicium. 3. Reg. 3. p. E f l aliter, Catholicus cenfeatur 6c abfolvatur. Quali-
itaque régula quod nullusea quæfunt Officii fui per- ter autem debeat aliquis probare quod non fuit per-
mittitur ignorare j quæ régula refpicit nedum Præ- tinax per allegationem ignorantiæ vel fimplicitatis,
latos majores aut Principes fuperiores , fed mino- hoc magis Juribus pofitivis cautum e fl, quibus in-
res 6c inferiores in utroque flatu Clericali j ut funt ter caetera dicitur quod allegans ignorantiam probare
Curati 6c Confeffores in foro pcenitentiali, 6c in debet JU ‘ illam.' rn—Tradunt J “ fimiliter quibus :l' ” ' —
argumentis,
flatu laïcali ut Præpofiti 6c Ballivi. Poflremo con-
teflibus 6c judiciis poffunt 6c debent Judices Eccle-
furgit quarto generalis obligatio ad credulitatem
fiaflici peitinaciam convincere præfentem vel præ-
àliquorum explicitam , non ex folo gradu hierar-
teritam in errante.
chico, fcilicet ex aliis donis gratuitis , utfunt viva-
citas ingenii naturalis , ut judicium folers , ut vis
Confideratio nona.
gnomica, vel epyeikes, ut particularis eruditio, ut
vehemens applicatio ad Scripturas, facras, canonicas
Proteflatio fpecialis de Fide ficut 6c abfoluta revocatio
vel civiles. Hic enim veritatem habet illud Gre-
de errore requiruntur ad juflificationem ü“
gorii : Tuntum ab uno quoque Dominus exigit quantum
lius qui particularem errorem abfolutè tenuit in verbis
dedit. Quo fit ut perfpicua fit ccînfideratio quæ
6c in faftis: quod fi légitimé monitiis.facerc rcdifta
efl adverfus reprobam nonnullorum defidiamDnuit, ipfe peitinax cenfendus çfl. Oflenditur privel
taciturnitatem, qui dum Fides confitenda venit
explicité, fe in implicita latere tutos putant}
aut qui talentum multiplicis doni naturalis vel g;ra-
tuiti, quod multiplicandum fufeeperant à Domino
fpiritualibus incrementis , defodiunt in terram fu-
pervacuæ vel noxiæ curiofitatis temporalis, fibi
blandientes quod in Fide non errent, quippe de ca
nihil feiunt, curant vel interrogant. Notetur pro
confideratione fanftus Thomas fëcunda fecundæ. q.
2. art. 6. Explication inquit, fidei ad inferiores homima
pars tali ratione. Nulla proteflatio feu revocatio
quæ communis efl omnibus Catholicis fufficitad
juflificationem errantis in Fide particulariter .6c explicité,
dum hoc feit aut feire debet 5 quoniam non
efl idem judicium de Çatholiço. 6c errante, ficut
nec de innocente atque peççatore refpeftu Çonfef"
fionis Sacramentalis. Gonflât autem proteflationcm
generalem cum revocationeconditionaliab omnibus
Catholicis fine mendaçio , .fine.diffamatione• fieri
polie. Requiritur igitur pro. errantibus fpecialior
D e Frobatïone 33 circa matenam Fidei. revocatio. Altera pars manifefla efl, quia talis non
oflendit fe quærere cautafollicitudine veritatem}fed
forte quadam diffimulatione palliata velamine revo-
cationis hujufmodi conditionalis quæ ad veritatem
non efl nifï quædam protellatio Fidei generalis 6c non
propriè revocatio , quia conditionalis nihil ponit.
Facit pro hoc quod diftum efl fuperius confideratione
quarta circa finem.
Confideratio décima.
34 b ifa ftam , non exeufaretur à pertinacia quantu
cunque clamaret, peto judicium Ecclefiæ vcl fàçri
Concilii, huic me-fubmitto , hanc audio. Potéll
equidem tali dici quod aftum efl ne agas , quod jam
definitum e f l , definiendum non exfpeftes, defini-
tum inquam 6c fi non in eadem ÿerborum forma ;
tamenin efFeftu 6c in fententia} uild-e fit, ut aliquis
A uno tempore teneatur aliquid explicité credere ad
quod priùs Fides implicita fatis erat fecundum
Thomam Secunda fecundæ. q. 2. ubi loquitur de credendis
implicitè vel explicité.
Proteflatio Catholica de Fide cum revocatione
particulari 6c abfbluta de errore, licet juflificet er- Confideratio undecima.
rantem quod modo non fit habenbus pertinax aut
hæreticus -, non abfolvit tarnen quin talis extirerit.
Præfuppofita notorietate primæ partis in utroque
foro Dei 6c hominis, quia talis corrigitur 6c obedit
veritati, neque tenet plus errorem quem deferit per
abfblutam revocationem , deducitur altera pais.
Conllat itaque hoc folo privari Deum, facere fcilicet
præteritum non faille , ut notât Hieronymus 6c
Salomon. Quifquis igitur fuerit de præterito fie
adhærcns errori luo, cujiis oppofitum tenebatur explicita
fide tenere aliquo modorum prædifto, quod
perfiflebat in illo errore monitus etiam legitime vel
edoftus feu fraternaliter, feu doftrinaliter, feu ju-
dicialiter per Scripturam facram, per rationem e- B minus coußderate diblu.
videntem aut aliter, talis verè fuit pertinax in errore,
6c ex confequenti nedum hæreticans, fed hæreticus}
propterea quantumlibet emendetur, nunc
potell declarari fuiffe talis atque hæreticomm pce-
nis fubjici, fub perpétua carcerali cuflodia, vel aliter,
fublatis fibi quibuilibet dignitatis officii vel honoris
infignibus. Solet tarnen apud Ecclefiam mifericor-
dia fuperexaltare judicium , præfertim humilitate
revocantis errorem fpontè palam 6c abfbluté prof-
pefta. Quod fi dixerit proteflans hujufmodi, ecce
paratus fui femper audire Ecclefiam, audire deter-
minationem Sedis. Apoflolicæ vel facri Con c ilii,
qualiter accufor nunc de pertinacia circa doftrinam
aliquam priufquam fuerit hoc modo deciarata, dif-
finita 6c judicata ? Quid enim mihi de inferioribus
Judicibus, quid de Doftoribus 6c erronim diffinitio-
Proteflatio fpecialis de Fide, vel abfoluta revocatio
fpecialis de errore, non debet fieri necefiario
dum quis errat nefeienter in Fide. Conllat itaque
quod nullus mentiii tenetur, hie autem nefeienter
errans fife diceretenarementiretur, llante taficon-
feientia. Talis prasterea pcenas hasreticornm vel
infamiam, etiam pofleaquam deprehenditur erraffe
6c abfolute revocat, non incurrit. Patuit hoc in
Augullino qui multa prius nefeienter errata, poft-
modum abfolute correxerit fob nomine retraftationis
vel aliquo tali modo loquendi qui revocationem de-
notabat} utendo talibus verbis, temere diftxm efi:
^derate diblum efi ■ hoc itnprobo 1 hoc non
approt>o • hoc mihi non placet. Notetur ad hoc i-
dem Augiiflinus ad Vincentium. 34. q. ult. c. fi. 6c
Gelafius ibidem, q. 2. c. legatur. Elicitur confe-
quenter ex iflis differentia multiplex inter feienter 6c
nefeienter errantes, 6c inter feienter 6c nefeienter
hasreticos , 6c hoc quoad tria, quas funt crimen ,
modus 6c poena, juxta quod notetur diftum Augufi-
tini 24. q. 3. c. dixit Apofiolus: ubi ait. Q u i fenten-
tiam (kam quamvis falfam aut perverfam nulla pertinaci
animoßtate defendant, prafertim quam non audacia fua
prafumptionis pepererunt; fed a feduttis atque in errorem
lapfis parentibus acceperunt j quarunt autem cauta follici-
tudine veritatem, corrigi parati cum invenerint j nequa-
quam funt inter hareticos reputandi. Unde colligi-
gitur quod quadmplex eft modus errandi circa
Fidem. Uno modo , credendo quod Fides Cambus
quibus obedire nequaquam aftringor, ut q u ip^ o lica fit falfa aut Scriptui-a facra, 6c fic errans
fubjeftus eis non fum, fed Prelatus u tip fi, Doftoi- dicitur feienter hæreticus , quia non eft paratus
utipfi. Sic blanditur pertinax arrogantiafibi, fic corrigi, cum neget regulam per quam habetdi-
e fiillit 6c alludit tanquam videlicet nihil explicité ngi feu revocari. Potefl alio modo quis erraré
:redendum fit nifi Papa prius, nifi Caidinales illud credendo generaliter quod Fides Catholica fit vefub
præcifa verborum forma fententialiter damnave-
rint. Et itaque longé aliter juxta deduftionem il-
lorum qui probant nullam invenire poffe novam hæ-
refim} quia quæcumque detur, ilia priùs erat Scripture
fàcræ contraria ab ipfaque damnata, ficut modo
( dicente Auguftino : ) f i quid noxium efi hie fcilicet
in Scripturh facra damnatur. Fatemur nihilomi-
niis poffe fieri declarationem novam, tarn doftrinaliter
quam judicialiter de àliqua hærefi, quodScrip-
turæ facræ repugnans e ft} quæ declaratio 6c fieri ha-
beat principaliori ac iuperiori auftoritatc generaliter
ra} fed æftimat aliquam efîé Fidem Catholicam quæ
m veritate non efl Catholica} ficut Arriani fecipien-
tes Scriptuiam facram, fed ad fenfom perverfum,
qui feftam foam folam putabant elfe Catholicam }
hi font nefeienter hæretici : errant autem præce-
dentes in utroque modo contra Fidem quam tenen-
tur explicité credere. Sunt alii circa Fidem erran-:
tes in his quæ non tenentur pro tunc explicité credere
, 6c hoc dupliciter. Uno modo pertinaciter -
quia non parati fùnt corrigé fed propter foperbiam
1 A-------- ------- J---- _--------------------- o ----------/ foam, -a-u--t-- -a--l-i-t-e--r7 , [-p--r-o- -p--r-i»u mMV d.We1fUeUnUdVu VnUteUrlr worne.m -.f liA—lomigante
per Sedem^ Apoftolicam 6c faemm Con- tero modo, dum parati font corrigi protinùs agnita
emum: fit nihilominùs quotidie légitima declaratio veritate 3 quia non pertinaci animofitate deferâunt
talis per Doftores 6c expofitores lacræ Scripturæ, errorem : fed ex fola fimplicitate vel ignorantia font
henos obligat tarnen ut convincitur effe fafta con-
'orrniter ad facram Scripturam, quæ efl antecedens}
quo eonceffo, fi confequentia negari rationabihter
requit, concedenda ell confequenter explicita con-
cfeUo , quæ declaratur 6c inlertur , quoniam ex
ens non fequitur nifi verum. Itaque fi quis diceret
quod Chriflus non habuit neivos, aut quod omnis
puer non baptizatus potefl licenter oecidi , aut
quod pro bono communi licitum eft falfum dicere.
ahs perfeverans poll'declarationem füfficiéntem fi-
Tom I Pars /
in duobus primis error invenitur quem tenentur explicité
difeedere 6c diffiteri : tertii verb pertinaciter
errant in illo cujus oppofitum pro tunc non tenentur
explicita Fide tenere, fed implicita } fed quia re-
nuünt corrigi, dicuntur hæretici. Qualiter autem
deprehendatur aut cognofcatur talis peitinacia ,
declaratur fummatim in aliis XII. Çonfiderationibus
qüæ adhancunam reducuntur hie ab Auguftino pofi-
tam quod tales non quærunt cauta foUicitudine veritatem
, fed ejus declarationi refiftunt omiffivè vel
C com