nia pia defidcria Devotorum. lib. 4 .C .9 num.y. Quin&de Devotis, & depeculiari Socictateloquitur
multi's in locis.;cum Religiofis èos componens, & de iis vèlut de Fratribus in commune vi-
vemibus loquens, utin locis alhtis, & in ifto: Siveadfim homines boni, five Devoti Fratres & amici
fideles.lz.c.ç .n.ô. Ex iis'conjicere eft, ilium eadem ætate, & eadem in Regione vixifle, in
quibus Devotorum nomen Canonicis Regularibus tribui folebat, & ipfum ex iilorum numéro
fuiflè. ... • . r
Ad iftud argumentum refpondetur : Devotorum nomen commune eftepns äc religious omni-
bjjsj quo quidem Canonici Reguläres Congregationis Gcrardi vocitati funt} at non proptereà pe-
culiare ipfis fuiflè, ita ut aliis minime conveniret : & fane iftud nominis reperiri in Scriptoribus qui
ante inftitutam GerardiCongregationemvixerunt, ut Ricardi à S. V iftore, Bonaventuræ, alio-
rumqueOperibus, quin & ab ipfo Autore libri Be Imiiatione Chrifti, de iis omnibus yfurpari, qui
. in pietatis operibus exercentür j ut libri quarti c. 13. n .3 , 7 an to defiderio tarn fpecialium Devoter
am worum non ardeo, aliifque in locis : in ipfis etiam locis quæ adducuntur nihil eflè quod
probet, Devotorum nomen lümi fpeciatim pro viris Ordinis cujufdam, aut Congregationis pecu-
> liaris.
IT. 7-
Excutiuntur Argumenta qua proferuntur, ad oßendendtim Ihomam de Kempis libri De
lmitatione Chrifti Autorem non ejfe. r
An aliqui Script or es bujus libri mentionemfecerint, antequam potuerit ab illo confcribi ;
O' utricm in manufcriptis codtcibns eo vetußioribus habeatur.
Catalogus manufcriptorum omnium codicum libri De lmitatione Chrifti.
A n Au tor bujus libri Monachus fuerit.
THomam à Kempis libri Dé lmitatione Chrifti Autoremnon effe primùm probant, ex eo quod
liber ifte ipfo Thoma videatur eft'e vetuftior. Hoc fi femel probatum fuerit, hauddubium
eil quin ipfi' tribui minime poffit. Sic autem fl lud aftruere fe polfe putant.
Primùm, inquiunt, liber De lmitatione Chrifti laudatus eft a D. Bonaventura , cujus ætas
natalem Thomæ à Kempis antecedit. Nec;res videtur dubia, cùm in Collationibus ad No-
vitios, quæ reperiuntur inter Opera Bonaventuræ, ejufque nomen præferunt, occurantexcerp-
ta ex capite 2 f libri De lmitatione Chrifti, quem ita laudat Autor : ut patet, inquit, indevoto li-
bello De lmitatione Chrifti. Vel hoc unicum teftimonium rem conficeret, fi certum effet has
Çollationes eflè Bonaventuræ. At contendunt alii eas hujus efle, quodineluftabiliter probare
videntur. Nam prima , inquiunt, Collatio, deprompta ell ex libro De vita cruciftxa, qui Autorem
habet Ubertinum Cafalem, ab ipfo coinpofitum, ut ait in Prologo anno 130p, conver-
fionis ejus anno 31. Menfe^ inquit, Septembri ter.minavi, in Vigilia Michaelis Arch angelt anni pra-
fentis 1305 à felicijfimoortu veri Solis fefu, a meo vero, civili converfione 32., & die 9 Mar t it, in
Quadragefima inchoaws eft ifte Über. Siquidem Ubertinus hunc librum compofuit anno i j o f , &
ingreffus fuerit in Ordinem FF. Minorum anno 1273 > qudmodo potuit hujus Opus laudari à
B. Bonaventura,- qui anno 1274 mortuus eft. Adjiciunt hafce Çollationes non reperiri in edi-
tione Argentinenfi Operum Bonaven'.uræ anni 148p y neque in MSS. codicibus Bibliothe-
carum, Vaticanæ, Sfortianæ, Columnenfis, Oratorii Bononienfis, & Tolofanæ -, Marianum
Florentinum qui fcribebat anno 1486, primùm efle, qui eas inter Opera Bonaventuræ annume-
rarit, in Catalogo Operum hujus, fed magnâ incuriâ confefto 5 reperiri quidem in editione
Operum Bonaventuræ Argentina^ fafta anno 149p, led in editioneRomana curâ Zamoræ, inter
ejus Opera locum habere tantum, quia in impreßh haäenus Opufculis ferebantur, nonexullius ma*
nufcripti codicis fide: demum hafce Çollationes Bonaventuræafcriptas, quia ipfe nonagintaßc
unam Çollationes confcripferat, fed ab iftis diverlas.
Qui verb nihil his argument's deterriti, Çollationes iftas Bonaventuræ elle pcrtinaciter contendunt,
aiünt primo, poll Wadingum Autorem iftarum Collationum , ea quæ communia
habet cum Ubertino, non efle ab ifto mutuatum, fed é contra Ubertinum ab illo hæc excerp-
fiflè:cùm autem nominatim appelletur Ubertinus in Collationibus, aiunt hujus nomen ab aliquo
margini afcriptum, in textum irrepfiflè : quod tarnen verifimile non fit. Nam Autor Col-
lationum confarcinatör eft, qui eas ex quatuor. autquinqueScriptorum centonibus confecit. Ad
aliud ergo refponfum confugiunt, & Ubertinum antiquiorem efle contendunt. Cum enim
fcribat le habitum Monachalem recej^ifîe à Joanne Parmenfi, qui anno 12y6 Generalis gradu
dejeftus eft, neceflè eft dicere, Ubertinum ante annum 1273 Ordini Francifcanorumalcriptuni
fuiflè, & longé ante hunc annum potuifle librum hunc conlcribere, quern à Bonaventura citatum
fuiflè nihil vetat.
Joannem Parmenfem anno quidem 1276 dejeftum eflè confiât. At deinceps per triginta an-
nos vixitin eremo Rearina, quo Ubertinus Cafalis ilium fe invififlc fcibit, nulla fafta mentione
habitus Monachalis ab eo recepti. Quidquid fit, citm ingreffus Ubertini Cafaiis in Religio-
nem, tempufquc confcripti libri ejus teftimonio conftet, inutile eft ex corijefturis utrumque ex-
pifcari:
.Quod Ipeftat ad Marianum Florentinum, hunc circa annum 1400 floruiflè ait Rodulphus
Tolfinianus : annum 1430 ipfi afcribit Pocciontius Hiftoriæ Florentinæ Sçriptorjex quo fequi-
tur, eum Thoma à Kempis antiquorem eflè, & Çollationes Bonaventuræ nomine ipfp citatas,
Thomâ quoque vetuftiores : quod unum fufficit.
His opponitur Marcus Ulifipponenfis, qui Marianum Florentinpm - noimifl $nno 1528 de-
natum fuiflè fcribit. Id quidem facis incertum eft: nam^ujus Autoris fides levis, eft.. At certum
eftexMariani Chronico , eum vitam ad annum ufquc 1480 produxiffè, quo anno eum mor-
tuum fuiflè tradit Servita, Autor Hiftoriæ Floyentinæ. Sed rurflaminftant : Si Marianus circa
annum 1480 vidit MS. Codicem Collationum fuh nomine Bonaventuræ, neceflè eft.ut hujus
Operis Autor antea vixerit : cum autem is dum fcriberet habuerit manufcriptum codicem anoflÿmum
libri De lmitatione Chrifti, in Italia 5 verifimile eft librum hunc fuiflè compofltum antequam
Thomas à jKempjs illius Autor eflè potuerit. Hoc négant ii qui librum à Thoma circa
annum 1410 compofitum eflè contendunt: atque ita teftimonium ex Collationibus Bonaventuræ
afcriptis petitum, non eft peremptorium.
Affirmant prætereà D. Thomam de Aquino è quarto libro De lmitatione Chrtfti, nonnuJla in
Officium Sanftiflimi Euchariftiæ Sacramenti derivaflè, quale eft id quod habetur in Antiphona
ad Magnificat, in Fefto Corporis Chrifti. O quam fuavis eft domine, Spiritus tum, qui ut dul-
cedinem tuum infiltos demonftrares, pane fuavijfimo de ccelo proeftito efiurientes repies bonis, faftidiofos di-
vîtes dimittens inanes : quæ iifdem fermé verbis reperire eft c. 13. libri 4. De lmitatione Chrifti.
in hunc modum : O quam fuavis eft Spiritus tuas Domine, quiut dulcedinem tuam in ftlios demonftrares
, pane fuavijfimo de coelo defcendente illos reficere dignaris. At quo pafto, quæfo , oftendi po-
teft, hæc potiùs Aquinatemab Autore libri De lmitatione Chrifti mutuatum eflè, quàm Autorem
hunc ex Officio Sanftiflimi Sacramenti : cùm præfertim ille fæpe fæpius Officii Ecclefiaftici fen-
tentias adhibeat, ut cap. 3 ejufdem libri: O mira circa nos tust pietatis dignatio ! quæ ex Benedic-
tione cerei Pafchalis delumpta funt: Sc cap. Oratio excerpta ex Oratione Dominica: deci-
mæ lèxtæ poll Pcntecoftem.
Allcgatur hîc etiam Mathias Farinator: fed quid de hoc tefte fentiêndum jam diftum eft : atque
ira nihil eft quod inviftè demonftret, librum 'De lmitatione Crfti ab aliquo Scriptore laudatum
fiiiflè, antequam Thomas à Kempis hujus Autor elfe potuerit.
Unum fupereftTrithemii teftimonium jam à nobis prolatum, qui de libro ifto hæc ait: Quemante
multos annos ferneres noftri fuos feruntlegife feniores. Hæc fcribebat Trithemius anno 1495. Seniore
hujus craint lèxaginta aut feptuaginta annorum. Hi Seniores viderant, cùm eflènt etiamnum
juvencs, librum hunc in feniorum fuorum manibus, qui à multis annis ipfum legebant: quæ
res.hujus Operis ætatem ad initium hujus fæculi revocat. Hinc etiam Trithemius Thomæan-
tiquori ilium adjudicat, non illi quiadfuumulqiie témpus vixerat. Aiunt quidem, id quod'Icribit
in hoc loco Trithemius de ætate libri De lmitatione Chrifti, verum eflè poflèj & nihilominus
Thomæ nollro à Kempis aferibi, fimodo Opus illudconfcripferit, utvolunt,anno 1410, cùm
Thomam ilium antiquiorem, hoc tempore vetulliorem Trithemius non faciat. Hoc ergo unum
inquirendum e ft, utrùm Thomas à Kempis anno 1410 Operis hujus Autor eflè potuerit, quod
à nobis pofteà expendetur.
Videamus nunc utrùm fin f aliqui manulcripti codices , five anonymi, five Scriptoris alicu-
jus nomen præferentes, annum habentes afcriptum vel taciturn, quibus oftendi queat, librum
De lmitatione Chrifti extitiflè , antequam à .Thoma confcribi potuerit. Antiquiflimus omnium
codicum MSS. libri De lmitatione Crifti, is fané foret, qui Joannis Abbatis Vercellenfis, qui
ejus fertur Autor, manu feriptus dicitur, & aflèrvatus in Abbariâ hujus urbis, fi verum eflèt
id quod habetur in obfèrvatione feripta in exemplàri editionis Venetæ anni 15 0 1 , ubi fub
nomine Gerfonii proftat, quæ obfervatio eft hujuimodi, Hunc librum non compilavit Joannes Ger-
Jon, fed D. fohannes...............Abbas vercell. . . . ut habetur ufque hodie, propria manu feriptur»
in eadem Abbatia. A t cùm ignoretur à quo & quando id in hoc exemplari annotatum fuerit,
conftetque hanc obfervationem anno 1501 pofteriorem eflè} necnon affirmet Naudæus ferip-
tum id eflè poll litem ea de re motam, nec à Benediftinis prolatum fuerit iftud exemplar anno
1671 aut i674quamvis præ manibus ipfiim haberent > codicem cujus hîc fit mentio, fi-
lentio prætereundum exiftimo.
Aronenfis codex, qui nomen refert Abbatis Gerlèn, nccnon codex Monafterii S. Colom-
bani de Bobio, anno 1687 ter centum annis vetuftiores judicati ex carafteribus , hoc effato,
Scriptura non videtur inferior annis tercentis: fi ita e ft, ad nnem decimi quarti læculi pertinent}
ac proinde liber De lmitatione Chrifti jam extabat, antequam quidquam Thomas à Kempis exa-
rare potuerit.
Idem judicium tulit Sirraondus de MS. codice anonymo quem habebat, quique etiamnum
aflèrvatur in Bibliotheca Collegii ParifienGs PP. Societate Jei’u. Naudæus longé recentiores
judicavit: fed Sirn'iöndo majorem hac in re fidemhaberem, quàm Naudæo.
Allegatur etiam MS. codex anonymus Abbatiæ Grandimontenfis, cum teftimonio Petri Al-
maert Monachi & Bibliothecarii Monafterii S. Hadriani Grandimontenfis coram Scriba public
o , qui quidem Almaert teftatur vidiflè fe & legiflè in ultimo folio hujus manuferipti codicis,
quod ab aliquot annis detraftum eft, hæc verba : Hic liber confcriptusfuit à F. Ludovico de Monte, qui
obiit ante annum millefimum quadringentefimum. At cùm neiciatur à quo id fuerit annotatum, nec
quo tempore, & aliunde contineat ifte codex librum Thomæ à Kempis DeDifciplina CDuftri,
fruftra adduceretur ad oftendendum librum de lmitatione Chrtfti Thomâ antiquiorem eflè.
Codex MS. Monafterii S. Jacobi Leodienfis papyraceus, in quo quartus liber libri De lmitatione
Chrifti extat fub titulo libri De Sacramento Altaris, fine Autoris nomine, in primo folio
hæc habet: Anno Domini m cccc. xvii. xv die menfis Oftobris, indutus fui habitum S. Benedict in
tSMonafterio adificato in honore SS. Apoftolörum facobi & Andrea. Haud neceflè eft hunc codicem
ejufdem eflè temporis ac Monachi hujus in Ordinem ingreflùs, cùm fæpe contingat,ut
Monachi annum quo Monachalem habitum induti funt inferibant in libris quos pofterms ha-
buerunt. Nihilominus fatis verifimile eft , haud multo poll ingreflum hujus hominis in Rer
ligionem, hæc ab eo feripta eflè.
Primus codex qui certam præfeferat epocham, is eft qui citatur inRegiftro Monafterii M e-
iicenfis , feripto & confcélo anno 1717. à Fratre Stephano Purckhardi , in quo mentio fit
codicis MS. continentis Traélatum S. Aùguftini, ‘Dc vifitatione agrotorum j priraum De
lmitatione Chrifti librum Sc.Contemplationem, PaJfionis, Icriptam à B. Bernardo, in cujus fine annotatio
•hæc habebatur: Explicit Contemplât io B . Bernard^ De. Pajpone Domini, finita anno xx i , tndieS.foan-
•nt6 Baptifta. Hie numerus xxi annum tantùm 1421 defignare potell, cùm Reeillrum confec-
tum fit anno i y 17.
Objicietur fortafié, codicem De lmitatione Chrifti alterius fuiflè manus & temporis , à codice
libri De Contemplation, S. Bernardi : at Regiftrum fupponit, integrum codicem ejufdem fuifi-
Tom. I. ^ fc