C A P I T U L U M X.
Condudit qttoefiionem pramijfam ad utrumlibet
dijputaMem, &mde duplicem enorm
Aßronomorum exdudit.
E
nor quantitate p rad i& a , quam ponit Abrachis,
quam quantum eft una centefïma unius diei. Et lie
ft de quibuflibet centum annis Kalendarii noftri exci-
peretur dies unus, eflet in fine centum Annorum Temper
reverfio Solis ad idem punctum, 8c per hoc ve-
rificatum eilet Kalendarium noftrum. Unde ft vera
eflet opinio Albategni, in quibuflibet centum Annis
Kalendarii noftri deberet folftitium noftrum pnece-
dere die uno, propter defeótum pried idee exceptio-
r rationibus hinc inde factis, -^nis: 8c hoc, ficut dicit Linconienfis, plus confonat,
6c quod invenimn& per experimentum'noftri temporis,
de anteceflione Solftitii 3 quia Dominus nofter Je-
fus Chriftus na&s fuit in Solftitio hyemali, fecundum
Scripturas. Nunc autem prxeedit Solftitium
circitertot dies quot funt centenarii Annorum ab ejus
nativitate jam lapfi. Sed iftud didtum Linconianfis
non eft undique verum.
Pro cujus declaratione feiendum eft quod fecundum
Ptolomeum, quantitas Anni eft 36p. dies,fex
horte. pp. minuta 6c iz.fecundas} 6clic Annus K a lendarii
noftri in trecentis Annis exccdit per unum
diem. E t hoc bené concordat cum didto Linco-
X prtemiffis .0— . s -
qU£E non demonftrativè 6c evidenter, fedfolum
perfuafivè 6c apparenter concludunt, probability
infertur quöd propofita quasftio de commenfurabili-
tate motuum cceleftium, eft problema neutrum, de
quo naturaliter haberi non poteft evidens certi-
tudo.
Sed quod majus eft de quibus corii motibus, qui
ab Aftronomis commenfurabiles eile probati funt,
pundtualis certitudo , prxeifaque eorum proportio
adeo difficilis inventionis eft, ut humana in hiis occupatio,
vidcatur efle afflidtio fpiritus, 6c labor in-
terminabilis humanum tranfeendensingenium. N ec
mirum cum etiam in rebus inferioribus 6c nobis- 'nienfis, quantum ad opinionem Ptolomei.
fenfibilibus, nequeat fæpè pundtualis præcifio de- Sed fecundùm Albategnum, quantitas Anni non
prehendi j fed minor pars quàm millefima aequali- eft tanta j quia cum illis quinque horas non ponit *
tatem tollàt, 6cproportionem de rationaliad irratio- nifi 47. minuta, 6c p. fecunda, 6c fic in centum 6c
nalem commutet, 6c hocdocueruntfapientes Aftro- B duodecim Annis, excedit Annus Kalendarii noftri
loei. Unde aflerit Albategni, authoritate Ptolo- non die una integrated folùm de 23. horisjfp.mimei,
quod in tantimagifteriiexcellentia, veritatem
ad unguem comprehenderc, non eft cuiquam pof-
fibile 3 cujus caufäm poftea aflignat, dicens quod
fortè eft aiiquis motus cceli, qui nundum homini-
bus innotuit, aut propter ipfius tarditatem, aut propter
ipfius ad alium vicinitatem : 6c ideó bene dicit
priüs, quod cceli menfuranon venit in digitos: ex
quibus omnibus manifcftè colligitur 6c colliditur multiplex
error hominum.
Primus, eft quorumdam preefumptuoforum, qui
jaótant fe Almanach, feu verum Kalendarium perpetuum
tradere, cum tale quid invenire forte fit
impofflbile, vel faltem impoflibile cognofcere fe a-
liquid hüjufmodi reperifle. Cujus rei lignum eft,
quod nonobftante fumma antiquorum diligentia,
nundum quantitas Anni Solaris, cum praecila cernutis
6c 11. fecundis.
Unde Patet qnbd hie Liconienlis deficit fecundum
opinionem Albategni. Infuper deficit magis fecundum
opinionem magis communem: quia commu-
niter ponitur quod licet quantitas Anni lit minor
quam ilia quam ponit Albategni, quod apparet ex
hoc, .quia fecundum aliquos, xquinoxium per centum
6c circiter viginti Annos mutatur , afcendendo
per unam diem: fecundum alios vero per centum 6c
circiter viginti quinque dies j quia dicunt quod hoc
tempus fatis convenit cum numero Annorum Chri-
f t i, ut femper unus dies minuatur de quantitate Anni
, -6c denotet mutationem Solftitii 6c ./Equinoxii:
hoc autem non ell precise verura. Unde qui magis
appropinquant veritati, dixerunt quantitatem
iiunuuuj vjuamnao --------------- r ------------, Anni minorem efle.ilia r qua * utitur Ecc.l.e.f ia .,' q1 uai,l
titudine creditur adinventa, ficut ex compoto Lin-'-' deuna centclima trecelima parte unius dieij itaquod
conienli apparet. Nam cum Annus fit reditio So- in 130. Annis,A fi auferretur " ^ una A'at>
dies, eflet Kalendarium
lis ab aliquo puncto in Zodiaco fixo ad eumdem
corredum. Et huic opinioni fatis videtur
punctum, ut ab eodem Solftitio ad idem Solftitium,
vel ab eodem iE q u in o x io ad idem AEquinoxium in
quantitate hujus Anni j fundatores Kalendarii noftri
lequuti funt dodrinam Abrachis qua: remotior eft
a veritate, quam do&rina Ptolomei 3 quia dixerunt
quantitatem arini 36 f. dies 6c lex horas, 6c pofue-
runt tics annos continue, unumquemque 36f . dies,
dimittendo minutias , 6c quartum Annum confti-
tuerunt ex 366. diebus, 6c diem interje&um, in
quarto Anno,.vocant diem biflextilem, quia miferunt
eum in Februario fexto Kl. Martii, 6c fuper eam-
dem litteram in Kalendario bis dicunt do. Kl. Et
fic computant in Anno biflcxtili liiper eadam littera
duos dies.-
concordare Tabula, de introitu Solis in Signa, quæ
ponitur in Kalendario Reginæ : quia fecundiim il-
lam, Solftitia, 6c Æquinoxia afeendunt in uno Anno
undecim minutis unius horæ, 6c fic in quinque Annis
afeendunt quinquaginta quinque minutis, ficut
patet ex canone didie Tabulae : quia licet Tabula
fignet pro quinque Annis unam horam, tarnen in
fexagefimo Anno ceflat a computatione unius horæ
pro quinque Annis, 6c ex eo , quia fingiilis quinque
Annis deficiunt quinque minuta de una hora. Et
fic fecundiim eum in 130. Annis Solftitia 6c Æquino-
xia non mutantur afcendendo, nifi per unam diem,
6c adhuc deficiunt decern minuta unius horæ, quæ
horæ fuperaddunt unum Annum, 6c per confequens
afeendunt in Kalenderio de uno die in 131. Annis,
Unde fi vera eflet dida opinio de quantitate Ann
i, Sol rediret ad idem punctum , a quo incipit mo-j) excepto uno minuto
veri ra prindpio eorumdem Annorutu, 6c non egeret
Kalendarium noftrum alia verificatione quam inter-
calatione, rfeu interpofitione diei bifl'extilis. Sed
fecimdum Ptolomeum quantitas Anni minor eft ,
quam pra:dida, de trecefima parte unius diei: 6cita
in trecentis Annis Kalendarii noftri erit Solftitium
ante finem Anni per diem unum. Ideö fi a trecentis
Annis Kalendarii exciperetur dies unus, Sol eflet
in fine illorum 300. Annorum reverfus adidempun-
dum , 6c fic. yerificatum eflet Kalendarium noftrum.
-'Sed fecundiim Albategni, quantitas Anni eft mi-
Licet autem hzec calculatio fit veritati propinqua >
tamen adhuc non eft pra:cifa : nam fecundum opi-
nionem Alphontii, qua: communiter cenfetur verior,
quantitas Anni eft 36^5*. dies, 49. minuta, 16. fecunda
: 6c fic Annus Kalendarii noftri in 134. Annis,
excedit de 33. horis, f8. minutis, 18. lecun-
dis, 37. tertiis, 6c p i. quartis. Unde quantitas Anni
vera, minor eft quantitate Anni Kalendarii noftri,
modicum plus de fexta parte unius horas > 6c per
confequens opportet quod Solftitia 6cAE,quinoxia 6c
alia fixe fignata in Kalendario noftro, aicendant cir- •
citer per unam diem in 134. Annis, 6c fic fi in tot
Annis
Annis auferretur una dies, verificatum eflet Kalen-
'darium, quod (atis convenienter fieri poflet, cefl'an-
do uno Anno a Biflexto.
Adhuc tamen hie oritur alia difficultas, propter
opinionem T h eb it, quæ ponit Zodiacum mobilem
compofitum ex imaginibus ftellarum fixarum inoc-
tava fphæra moveii fuper capita Arietis 6c Libræ
Zodiaci fixi valdè tardé, fecundiim motum oétavæ
fpæræ, cum qua, fecundiim eum, moventur om-
nes fphæræ planetarum, 6c auges eorum, nec habent
auges motum alium 3 6c hie motus primus vocatur
motus acceflus 6c reccflus. Et fecundiim hunc motum
Solis 6c ftellarum erit quantitas Anni, non redi-
'tio Solis ab eodem Solftitio, vel Æquinoxio ad eumdem
pun&um. Sed erit reditio Solis ab eadem Hella
fixa, ad eamdem ftellamfixam. Quia hæcquantitas
eft femper una : reditio autem Solftitii ad Solftitium,
fecundum iftum modum , non eft unius
quantitatis, quantitafque, fecundùm T h eb it, eft
3fd. dies 6c quarta diei 6c ultra 23. fecunda unius
diei, 6c fic major eft quam fupra didlum eft, ficut
récitât Linconienfis.
Item alia difficultas hîc oritur} quiaaliquiTabulas
Alphontii redarguunt, eoquod fupponunt tempus
Anni folaris, feu circuitus Solis, femper æqua-
le , ÔC invariabile permanere} 6c fic, fecundum e.o-
rum opinionem, non eft aliqua certa Anni quanti- ]
tas affignanda. Sed in hiis opinionibus, 6c hiis quæ
ex eis fequuntur non inflfto, quia hiis non innititur
Ecclefia.
Et infuper quia, fecundiim Ariftotelem, præ-
diéti modi motuum coeleftium funt poffibiles in ima-
ginatione fola, 6c ut dicit Linconienfis, impoflibiles
funt in natura, quia, fecundùm Philofbphum,om-|
nés fphæræ novemconcentricæ funt,6c habet quæ-
libet fphæra motum fibi proprium,ab Oriente inOcci-
dentem fuper Polos proprios* Et quælibet o£to
fphærarum inferiorum , propter motum fibi proprium
, movetur motu divino a virtute fphæræ primæ,
ab Oriente in Occidentem, nec, fecundùmipfum,
planeta habet alium motum proprium a motu fphæræ
fuæ, 6c motu in Eflentrico 6c Epificlo, fecundùm
eum, nihil eft, ut Alpetragius nuper adinve-
nire credidit modum qualiter poflibile eft falvare
proceffiones-6c ltationes, 6c inflexiones , ac retro-
gradationes planetarum, 6c omnia apparentia, per1
modum Ariftotelis, abique Eflentricis 6c Epilcy-
clis : fed ifta opinio Ariftotelis 6c.adinventio Alpe-
tragii, non eft adhuc benè certitudinaliter nota :
nam fetundùm eum neceflè eft quod Annus fit reditio
Solis ab uno Solftitio ad idem Solftitium, vel
ab Æquinoxio ad idem Æquinoxium.
De quantitate verb Ânni, nihil Ariftoteles dicit,
Vel Alpetragius j aliud ab eo quod adinvenit Ptolo-
meus. Infuper Ecclefia nondum certificata de quantitate
Anni, ut fupra patet, non mutavit antiquam
doôtrinam de inveniendis Solftitiis 6cÆquinoxiis,
pofùit Æquinoxium vernale 12. K l. Aprilis, quia ibi
fecundùm Rabanum, fuit Æquinoxium in primo Anno
fæculi} vel fortè ibi fuit Æquinoxium tempore
eorum qui hanc doèlrinam addiderunt. 1
Ibi vero accidit error in Kalendario, propter an-
teceffionem Solftitiorum, 6c Æquinoxiorum.qui nondum
eft per Ecclefiam correélus ; fed tamen poteft
corrigi per verificationem quantitatis Anni, vel e-
tiam abfque hujufmodi verificatione, poteft cogno-
fei veraciter dies Æquinoxii, vel Solftitii, per initru-
mentum confiderationis, vel per Tabulas Àftronomi-
cas vérifieras, ut hæc in compoto Linconienfi ple-
niùs continetur.
Unde ex hoc patet quèd Solftitia ÔcÆquinoxia,
non debent in Kalendario poni diebus fixis, ac fi
femper fuiflent, aut ibi forent in xternum : cùm certain
lit ea afcendere in Kalendario, ut didtum eft.
Et ficüt nonfunt fixa hujufmodi Solftitia 6cÆquino-
Appénâix ad Tom, /.
xia in Kalendario, fed mutantur : fic etiam priva-
tiones Lunæ > licèt tardiùs ? Nam in 300. Annis 6c
quatuor, fit mutatio unius diei in Kalendario. Sed
hoc non eft præfentis intentionis, cùm etiam præ-
mifla folùm occafionaliter, 6c gratia exempli reci-
tata fint. Hæc ergo de motu Solis, 6c 'Anno fola-
ri : ideo hæc collegi, quia cum Sol 6c ejus motus
inter alios planetas fit nobis notior 3 tamen circa ip-
fùm maxima difficultas e ft, 6c incertitudo, quare
in aliis majorem efle manifeftè concludendum eft.
1 Addit autem ad difficultatem 6c incertitudinem
præmiflorum, quod nondùm certificati funt motus
augum planetarum. N am, fecundùm Jaèborem, Dè
Rhetor ica, eorumdem auges dicuntur moveri versus
Orientem, féptem gradibus, nongentis Annis 3 6c
tantùm versùs Occidentem , in aliis nongentis Annis,
iterum dicuntur moveri ab Albategni in 60. Annis,
6c quatuor menfibus gradu uno femper versùs
Orientem.
Alpharganùs autem narrat eas moveri in centum
Annis, uno gradu, femper versùs Orientem. De
aliis quoque motibus innumeræ funt difficultates, fi-
put patet in didta Theorica planetarum.
Sed auget adhuc difficultatem hujus materiæ,
quorumdam opinio, qui ponunt quod aux movetur
fecundùm motum ftellarum Coe li, videlicet per af-
cenfum 6c defeenfum Polorum ejus, vel per motum
capitunl Arietis 6c Libræ Coeli ftellati in parvo cir-
culo, circa capita Arietis 6c Libræ fixa, quæ funt
in circulo novo : quo quidem motu capita Cancri 6c
Capricorni moventur, progrediendo 6c regrediendo
in fuperficie Eclipticæ Zodiaci immobilis, nunc ad O -
rientem , nunc ad Occidentem, ficut apparet ex i-
magine Thebit, qui fuper ofa Ptolomei addidit in
hac parte juxta fententias Indorum.
Sic cùm affignatur mocus odlavæ fphæræ 3 8c in
hoc Arzarcol in Tabulis 6c Çànonibus concordat 3 6c
Albunazar in Librç conjunélionum , 6c omnes A -
ftronomi fie modo utuntur. Sed 6c fic ponunt au-
gem Solis progrediendo moveri, 6c ita non recedit
a geminorum figno. Propter quod non vadit in cir-
çuitu terræ, ut oppofitum augis aliquando qontingat
terras habitabiles , quia tune fièrent inhabitabiles*
6c è converfo inhabitabiles fièrent habitabiles, quod
eis videtur abfurdum.
Ex quibus omnibus manifeftum eft quanta fit difficultas
de motu Solis 6cejus Anno, 6cquàmdiver-
fa 6c adverfa fit opinionum varieras in hac parte,
quare patet illorum error qui præfumunt Halmanack,
feu Kalendarium præcifum 6c perpetuum compone-
re de omnibus motibus planetarum. Unde ex hiis
iterum concluditur 6c confunditur alius error pejor
priore} videlicet quorumdam fuperftitiofbrum , qui
per Aftronomiam de judiciisprælumunt, non folùm
generaliter, fed particulariter, 6c diftinélè cognofcere
atqué prædicere eventus contingentium futu-
rorum- Nam cùm in Aftrologia de motibus’ tôt 6c
tantæ difficultates fint 6c incertitudines , ut prædi-
£lum eft} neceflario apparet quod in Aftronomia de
judiciis plures fint 6c majores, cùm hoc ex ilia de-
'pendeat, 6c ultra earn multa incerta præfupponat,
quæ magis videntur voluntariè difta, quàm ration®
probata. Èt quia ab antiquis feripta funt fola fra-
gili authoritate 6c hiftorica narratione creduntur : i-
deo videtur efle humana fuperbia, ex hujufmodi con-
jeéluris velle pertingere ad talem prælcientiam contingentium
futurorum. Unde talem præfcientiam
Deus fibi foli creditur refervafle , faltem refpeblu
aliquorum futurorum : non ideo quia Deus hu-
manæ feientiæ invideat , ficut mentitus eft Efio-
dus, qui propter hoc,Deos mundos appellavit, cui
alter Poëta dixit : Non hac invidia , inquit, nec etiam
livefeere fas efi, aat nocuijfe T)eos. Et Plato dicit: Ah
optirno Deo longe invidia relegata efi. Et Boëtius : Forma
boni livore carens. Non igitur invidia 3 fed benivolâ
E e e pru